Modified some books.
[wolnelektury.git] / books / 01 / mickiewicz_ballady_i_romanse_romantycznosc.xml
1 <?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
2 <utwor>
3   <rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/">
4 <rdf:Description rdf:about="http://wiki.wolnepodreczniki.pl/Lektury:Mickiewicz/Ballady/Romantyczność">
5 <dc:creator xml:lang="pl">Mickiewicz, Adam</dc:creator>
6 <dc:title xml:lang="pl">Romantyczność</dc:title>
7 <dc:relation.isPartOf xml:lang="pl">http://www.wolnelektury.pl/lektura/ballady-i-romanse</dc:relation.isPartOf>
8 <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Sekuła, Aleksandra</dc:contributor.editor>
9 <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Kallenbach, Józef</dc:contributor.editor>
10 <dc:contributor.technical_editor xml:lang="pl">Sutkowska, Olga</dc:contributor.technical_editor>
11 <dc:publisher xml:lang="pl">Fundacja Nowoczesna Polska</dc:publisher>
12 <dc:subject.period xml:lang="pl">Romantyzm</dc:subject.period>
13 <dc:subject.type xml:lang="pl">Liryka</dc:subject.type>
14 <dc:subject.genre xml:lang="pl">Ballada</dc:subject.genre>
15 <dc:description xml:lang="pl">Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.</dc:description>
16 <dc:identifier.url xml:lang="pl">http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/ballady-i-romanse-romantycznosc</dc:identifier.url>
17 <dc:source.URL xml:lang="pl">http://www.polona.pl/Content/2222</dc:source.URL>
18 <dc:source xml:lang="pl">Mickiewicz, Adam (1798-1855), Poezje, tom 1 (Wiersze młodzieńcze - Ballady i romanse - Wiersze do r. 1824), Krakowska Spółdzielnia Wydawnicza, wyd. 2 zwiększone, Kraków, 1922</dc:source>
19 <dc:rights xml:lang="pl">Domena publiczna - Adam Mickiewicz zm. 1855</dc:rights>
20 <dc:date.pd xml:lang="pl">1855</dc:date.pd>
21 <dc:format xml:lang="pl">xml</dc:format>
22 <dc:type xml:lang="pl">text</dc:type>
23 <dc:type xml:lang="en">text</dc:type>
24 <dc:date xml:lang="pl">2007-09-06</dc:date>
25 <dc:audience xml:lang="pl">SP2</dc:audience>
26 <dc:audience xml:lang="pl">G</dc:audience>
27 <dc:audience xml:lang="pl">L</dc:audience>
28 <dc:language xml:lang="pl">pol</dc:language>
29 </rdf:Description>
30 </rdf:RDF>
31   <liryka_l>
32
33
34 <autor_utworu>Adam Mickiewicz</autor_utworu>
35
36 <dzielo_nadrzedne>Ballady i romanse</dzielo_nadrzedne>
37         
38 <nazwa_utworu>Romantyczność</nazwa_utworu>
39
40 <motto><strofa>Methinks, I see... Where?/
41 --- In my mind's eyes.</strofa></motto>
42
43 <motto_podpis>Shakespeare<pr>Motto wzięte z Szekspirowskiego <tytul_dziela>Hamleta</tytul_dziela> (akt I, scena 2).</pr></motto_podpis>
44
45 <motto><strofa>Zdaje mi się, że widzę... Gdzie?/
46 Przed oczyma duszy mojej.</strofa></motto>
47
48
49
50 <strofa><wers_akap><begin id="b1189084199371"/><motyw id="m1189084199371">Miłość romantyczna, Miłość silniejsza niż śmierć, Szaleniec</motyw>Słuchaj dzieweczko!</wers_akap>/
51 --- Ona nie słucha. ---/
52 To dzień biały! to miasteczko!/
53 Przy tobie nie ma żywego ducha,/
54 Co tam wkoło siebie chwytasz?/
55 Kogo wołasz, z kim się witasz?/
56 --- Ona nie słucha. ---</strofa>
57
58 <strofa><wers_akap>To jak martwa opoka</wers_akap>/
59 Nie zwróci w stronę oka,/
60 To strzela wkoło oczyma,/
61 To się łzami zaleje,/
62 Coś niby chwyta, coś niby trzyma,/
63 Rozpłacze się i zaśmieje.</strofa>
64
65 <strofa><wers_akap>--- ,,Tyżeś to w nocy? to ty Jasieńku!</wers_akap>/
66 Ach! i po śmierci kocha!/
67 Tutaj, tutaj, pomaleńku,/
68 Czasem<pr><slowo_obce>Czasem</slowo_obce> (z białorus.) --- a nuż, może przypadkiem.</pr> usłyszy macocha!...</strofa>
69
70 <strofa><wers_akap>Niech sobie słyszy... już nie ma ciebie,</wers_akap>/
71 Już po twoim pogrzebie!/
72 Ty już umarłeś? Ach! ja się boję!.../
73 Czego się boję mego Jasieńka?/
74 Ach, to on! lica twoje, oczki twoje!/
75 Twoja biała sukienka!</strofa>
76
77 <strofa><wers_akap>I sam ty biały jak chusta,</wers_akap>/
78 Zimny... jakie zimne dłonie!/
79 Tutaj połóż, tu na łonie,/
80 Przyciśnij mnie, do ust usta!...</strofa>
81
82 <strofa><wers_akap>Ach, jak tam zimno musi być w grobie!</wers_akap>/
83 Umarłeś, tak, dwa lata!/
84 Weź mię, ja umrę przy tobie,/
85 Nie lubię świata.</strofa>
86
87 <strofa><wers_akap>Źle mnie w złych ludzi tłumie:</wers_akap>/
88 Płaczę, a oni szydzą;/
89 Mówię, nikt nie rozumie:/
90 Widzę, oni nie widzą!</strofa>
91
92 <strofa><wers_akap>Śród dnia przyjdź kiedy... To może we śnie?</wers_akap>/
93 Nie, nie... trzymam ciebie w ręku,/
94 Gdzie znikasz, gdzie mój Jasieńku?/
95 Jeszcze wcześnie, jeszcze wcześnie!</strofa>
96
97 <strofa><wers_akap>Mój Boże! kur się odzywa<pr>Pianie koguta miało płoszyć duchy, upiory itp.</pr>,</wers_akap>/
98 Zorza błyska w okienku./
99 Gdzie znikłeś! ach! stój Jasieńku!/
100 Ja nieszczęśliwa!" ---</strofa>
101
102 <strofa><wers_akap>Tak się dziewczyna z kochankiem pieści,</wers_akap>/
103 Bieży za nim, krzyczy, pada;/
104 Na ten upadek, na krzyk boleści,/
105 Skupia się ludzi gromada.</strofa>
106
107 <strofa><wers_akap>,,Mówcie pacierze! --- krzyczy prostota ---</wers_akap>/
108 Tu jego dusza być musi./
109 Jasio być musi przy swej Karusi,/
110 On ją kochał za żywota!"</strofa>
111 <extra>do sprawdzenia w nowym wydaniu papierowym czy taki jest układ strof</extra>
112 <strofa><wers_akap>I ja to słyszę, i ja tak wierzę,</wers_akap>/
113 Płaczę i mówię pacierze.<end id="e1189084199371"/>/
114 <begin id="b1189084466610"/><motyw id="m1189084466610">Mądrość</motyw>--- ,,Słuchaj dzieweczko!" --- krzyknie śród zgiełku/
115 Starzec, i na lud zawoła:/
116 ,,Ufajcie memu oku i szkiełku,/
117 Nic tu nie widzę dokoła.</strofa>
118
119 <strofa><wers_akap>--- Duchy karczemnej tworem gawiedzi,</wers_akap>/
120 W głupstwa wywarzone kuźni<pr>W autografie do tego wiersza dał poeta dopisek: ,,Ob. Rosp. w Dzien. Wileń.". Miał na myśli rozprawę Jana Śniadeckiego przeciw romantyczości, wydrukowaną w zeszycie ,,Dziennika Wileńskiego" ze stycznia 1819 r.</pr>;/
121 Dziewczyna duby smalone<pr><slowo_obce>duby smalone</slowo_obce> --- brednie, koszałki-opałki.</pr> bredzi,/
122 A gmin rozumowi bluźni".</strofa>
123
124 <strofa><wers_akap>,,Dziewczyna czuje, --- odpowiadam skromnie ---</wers_akap>/
125 A gawiedź wierzy głęboko:/
126 Czucie i wiara silniej mówi do mnie,/
127 Niż mędrca szkiełko i oko.</strofa>
128
129 <strofa><wers_akap>Martwe znasz prawdy, nieznane dla ludu,</wers_akap>/
130 Widzisz świat w proszku, w każdej gwiazd iskierce;/
131 Nie znasz prawd żywych, nie obaczysz cudu!/
132 Miej serce i patrzaj w serce!"<end id="e1189084466610"/><extra>Uwaga: z przyczyn technicznych ten przypis musi poczekać na dodanie: <pr>Dochowały się aż dwa autografy <tytul_dziela>Romantyczności</tytul_dziela>, posłane w listach Poety do Zana i Jeżowskiego z Kowna w połowie stycznia 1821 r. Końcowych osiem wierszy ulegało różnym zmianom, zanim poeta ostatecznie ustalił tekst drukowany. Podajemy tu ważniejsze wersje, aby unaocznić, przez jakie stadia przechodziła myśl polemiki ze Śniadeckim: Zamiast ww. 62--69 mamy w autografach:
133         
134         <strofa>
135         ,,Dziewczyna czuje, ty nauczasz dumnie" ---/
136         Rzekłem, westchnąwszy głęboko/
137         Łzy ludu więcej mają wiary u mnie/
138         (A wiara gminna więcej znaczy u mnie)/
139         Niźli mędrca szkło i oko.
140         </strofa>
141         
142         <strofa>
143         ,,Dziewczyna czuje, o, mądrości synu!"/
144         Rzekłem, westchnąwszy głęboko ---/
145         ,,Ty jej kochanka nie szukaj śród gminu:/
146         Na kochankę obróć oko.
147         </strofa>
148         
149         <strofa>
150         ,,Dziewczyna kocha: ty, mądrości synu,/
151         ,,Napróżno patrzysz w tej gminie./
152         ,,Dziewczyna tylko widzi pośród gminu,/
153         ,,Gmin tylko widzi w dziewczynie".
154         </strofa>
155         
156         <strofa>
157         (Gdy martwą prawdą chcesz objaśniać ludy/
158         ,,Gdy szukasz prawdy, nieznanej dla ludu)/
159         Na martwe prawdy, nieznane dla ludu,/
160         Miej szkło, patrz w ziemi, w każdej gwiazd iskierce;/
161         Lecz gdy chcesz dojrzeć upioru i cudu/
162         Miej serce i patrzaj w serce!"
163         </strofa>
164         
165         (oprac. A. Poraj). Oba autografy <tytul_dziela>Romantyczności</tytul_dziela> ze wszystkimi zmianami wydrukowane są w tomie III <tytul_dziela>Korespondencji Filomatów</tytul_dziela>, Kraków 1913, ss. 102--104 i 107--109.</pr></extra></strofa>
166
167 </liryka_l>
168 </utwor>