books/01/mickiewicz_ballady_i_romanse_rybka.xml

   1 <?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
   2 <utwor>
   3   <rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/">
   4 <rdf:Description rdf:about="http://wiki.wolnepodreczniki.pl/Lektury:Mickiewicz/Ballady/Rybka">
   5 <dc:creator xml:lang="pl">Mickiewicz, Adam</dc:creator>
   6 <dc:title xml:lang="pl">Rybka</dc:title>
   7 <dc:relation.isPartOf xml:lang="pl">http://www.wolnelektury.pl/lektura/ballady-i-romanse</dc:relation.isPartOf>
   8 <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Sekuła, Aleksandra</dc:contributor.editor>
   9 <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Kallenbach, Józef</dc:contributor.editor>
  10 <dc:contributor.technical_editor xml:lang="pl">Sutkowska, Olga</dc:contributor.technical_editor>
  11 <dc:publisher xml:lang="pl">Fundacja Nowoczesna Polska</dc:publisher>
  12 <dc:subject.period xml:lang="pl">Romantyzm</dc:subject.period>
  13 <dc:subject.type xml:lang="pl">Liryka</dc:subject.type>
  14 <dc:subject.genre xml:lang="pl">Ballada</dc:subject.genre>
  15 <dc:description xml:lang="pl">Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.</dc:description>
  16 <dc:identifier.url xml:lang="pl">http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/ballady-i-romanse-rybka</dc:identifier.url>
  17 <dc:source.URL xml:lang="pl">http://www.polona.pl/Content/2222</dc:source.URL>
  18 <dc:source xml:lang="pl">Mickiewicz, Adam (1798-1855), Poezje, tom 1 (Wiersze młodzieńcze - Ballady i romanse - Wiersze do r. 1824), Krakowska Spółdzielnia Wydawnicza, wyd. 2 zwiększone, Kraków, 1922</dc:source>
  19 <dc:rights xml:lang="pl">Domena publiczna - Adam Mickiewicz zm. 1855</dc:rights>
  20 <dc:date.pd xml:lang="pl">1855</dc:date.pd>
  21 <dc:format xml:lang="pl">xml</dc:format>
  22 <dc:type xml:lang="pl">text</dc:type>
  23 <dc:type xml:lang="en">text</dc:type>
  24 <dc:date xml:lang="pl">2007-09-06</dc:date>
  25 <dc:audience xml:lang="pl">SP2</dc:audience>
  26 <dc:audience xml:lang="pl">G</dc:audience>
  27 <dc:audience xml:lang="pl">L</dc:audience>
  28 <dc:language xml:lang="pl">pol</dc:language>
  29 </rdf:Description>
  30 </rdf:RDF>
  31   <liryka_lp>
  32
  33
  34
  35 <autor_utworu>Adam Mickiewicz</autor_utworu>
  36
  37 <dzielo_nadrzedne>Ballady i romanse</dzielo_nadrzedne>
  38
  39 <nazwa_utworu>Rybka</nazwa_utworu>
  40
  41 <nota><akap>(ze śpiewu gminnego)</akap></nota>
  42
  43
  44
  45 <strofa><begin id="b1189066821708"/><motyw id="m1189066821708">Dziecko, Kochanek, Matka, Miłość, Sługa</motyw><wers_akap>Od dworu, spod lasa, z wioski,</wers_akap>/
  46 Smutna wybiega dziewica,/
  47 Rozpuściła na wiatr włoski/
  48 I łzami skropiła lica.</strofa>
  49
  50 <strofa><wers_akap>Przybiega na koniec łączki,</wers_akap>/
  51 Gdzie w jezioro wpada rzeka;/
  52 Załamuje białe rączki/
  53 I tak żałośnie narzeka:</strofa>
  54
  55 <strofa><begin id="b1216129360045"/><motyw id="m1216129360045">Zdrada, Rozczarowanie</motyw><wers_akap>,,O wy, co mieszkacie w wodzie,</wers_akap>/
  56 Siostry moje, Świtezianki,/
  57 Słuchajcie w ciężkiej przygodzie/
  58 Głosu zdradzonej kochanki.</strofa>
  59
  60 <strofa><wers_akap>Kochałam pana tak szczerze,</wers_akap>/
  61 On mię przysięgał zaślubić;/
  62 Dziś księżnę za żonę bierze,/
  63 Krysię ubogą chce zgubić.<end id="e1216129360045"/></strofa>
  64
  65 <strofa><wers_akap>Niechże sobie żyją młodzi,</wers_akap>/
  66 Niech się z nią obłudnik pieści,/
  67 Niech tylko tu nie przychodzi/
  68 Urągać<pe><slowo_obce>urągać</slowo_obce> --- naśmiewać się z kogoś.</pe> się z mych boleści.</strofa>
  69
  70 <strofa><wers_akap>Dla opuszczonej kochanki</wers_akap>/
  71 Cóż pozostało na świecie?/
  72 Przyjmijcie mię, Świtezianki:/
  73 Lecz moje dziecię... ach dziecię!"</strofa>
  74
  75 <strofa><wers_akap>To mówiąc rzewnie zapłacze,</wers_akap>/
  76 Rączkami oczy zasłoni,/
  77 I z brzegu do wody skacze,/
  78 I w bystrej nurza się toni.</strofa>
  79
  80 <strofa><wers_akap>Wtem z lasu, gdzie się dwór bieli,</wers_akap>/
  81 Tysiączne świecą kagańce,/
  82 Zjeżdżają goście weseli,/
  83 Muzyka, hałas i tańce.</strofa>
  84
  85 <strofa><wers_akap>Lecz mimo tego hałasu</wers_akap>/
  86 Płacz dziecięcia słychać w lesie;/
  87 Wierny sługa wyszedł z lasu,/
  88 I dziecię na ręku niesie.</strofa>
  89
  90 <strofa><wers_akap>Ku wodzie obraca kroki,</wers_akap>/
  91 Gdzie łoza gęsto spleciona/
  92 Wzdłuż wykręconej zatoki/
  93 Okryła rzeki ramiona.</strofa>
  94
  95 <strofa><wers_akap>Tam staje w ciemnym zakątku,</wers_akap>/
  96 Płacze i woła: --- ,,Niestety!/
  97 Ach! któż da piersi dzieciątku?/
  98 Ach! gdzie ty, Krysiu, ach, gdzie ty?"</strofa>
  99
 100 <strofa><wers_akap>--- ,,Tu jestem, w rzece, u spodu, ---</wers_akap>/
 101 Cichy mu głos odpowiada ---/
 102 Tutaj drżę cała od chłodu,/
 103 A żwir mnie oczki wyjada.</strofa>
 104
 105 <strofa><wers_akap>Przez żwir, przez ostre kamuszki</wers_akap>/
 106 Fale mnie gwałtowne niosą;/
 107 Pokarm mój koralki, muszki,/
 108 A zapijam zimną rosą".</strofa>
 109
 110 <strofa><wers_akap>Lecz sługa jak na początku,</wers_akap>/
 111 Tak wszystko woła<pr><slowo_obce>wszystko woła</slowo_obce> (z białorus.) --- ciągle woła.</pr>: --- ,,Niestety!/
 112 Ach! któż da piersi dzieciątku?/
 113 Ach! gdzież ty, Krysiu, ach, gdzie ty?"</strofa>
 114
 115 <strofa><begin id="b1189066938936"/><motyw id="m1189066938936">Kobieta, Woda , Zwierzęta</motyw><wers_akap>Wtem się coś z lekka potrąci</wers_akap>/
 116 Śród kryształowej przeźroczy,/
 117 Woda się z lekka zamąci,/
 118 Rybka nad wodę podskoczy;</strofa>
 119
 120 <strofa><wers_akap>I jak skałka<pr><slowo_obce>skałka</slowo_obce> --- płaski kamyk nadbrzeżny, umiejętnie rzucony odbija się kilkakroć od powierzchni wody.</pr> płaskim bokiem,</wers_akap>/
 121 Gdy z lekkich rąk chłopca pierzchnie,/
 122 Tak nasza rybka podskokiem/
 123 Mokre całuje powierzchnie.</strofa>
 124
 125 <strofa><wers_akap>Złotemi plamki nadobna,</wers_akap>/
 126 Kraśne ma po bokach piórka,/
 127 Główka jak naparstek drobna,/
 128 Oczko drobne jak paciórka.</strofa>
 129
 130 <strofa><wers_akap>Wtem rybią łuskę odwinie,</wers_akap>/
 131 Spojrzy dziewicy oczyma;/
 132 Z głowy jasny włos wypłynie,/
 133 Szyjka cieniuchna się wzdyma.</strofa>
 134
 135 <strofa><wers_akap>Na licach różana krasa,</wers_akap>/
 136 Piersi jak jabłuszka mleczne,/
 137 Rybią ma płetwę do pasa,/
 138 Płynie pod chrusty nadrzeczne.</strofa>
 139
 140 <strofa><wers_akap>I dziecię bierze do ręki,</wers_akap>/
 141 U łona białego tuli:/
 142 --- ,,Luli, woła, mój maleńki,/
 143 Luli, mój maleńki, luli". ---</strofa>
 144
 145 <strofa><wers_akap>Gdy dziecię płakać przestało,</wers_akap>/
 146 Zawiesza kosz na gałęzi,/
 147 I znowu ściska swe ciało,/
 148 I główkę nadobną zwęzi.</strofa>
 149
 150 <strofa><wers_akap>Znowu ją łuski powleką,</wers_akap>/
 151 Od boków wyskoczą skrzelki,/
 152 Plusła, i tylko nad rzeką/
 153 Kipiące pękły bąbelki.<end id="e1189066938936"/></strofa>
 154
 155 <strofa><wers_akap>Tak co wieczora, co ranka,</wers_akap>/
 156 Gdy sługa stanie w zakątku,/
 157 Wraz wypływa Świtezianka,/
 158 Żeby dać piersi dzieciątku.</strofa>
 159
 160 <strofa><wers_akap>Za cóż jednego wieczora</wers_akap>/
 161 Nikt nie przychodzi na smugi?/
 162 Już zwykła przemija pora:/
 163 Nie widać z dziecięciem sługi.</strofa>
 164
 165 <strofa><wers_akap>Nie może on przyjść tą stroną,</wers_akap>/
 166 Musi zaczekać troszeczkę,/
 167 Bo właśnie teraz pan z żoną/
 168 Poszli przechadzką nad rzeczkę.</strofa>
 169
 170 <strofa><wers_akap>Wrócił się, czekał z daleka,</wers_akap>/
 171 Za gęstym usiadłszy krzakiem:/
 172 Lecz próżno czeka i czeka,/
 173 Nikt nie powracał tym szlakiem.</strofa>
 174
 175 <strofa><wers_akap>Wstaje, i dłoń w trąbkę zwinął<pr><slowo_obce>dłoń w trąbkę zwinął</slowo_obce> --- aby lepiej dostrzec z odległości.</pr>,</wers_akap>/
 176 I patrzył przez palców szparę,/
 177 Ale i dzień już przeminął,/
 178 I mroki padają szare.</strofa>
 179
 180 <strofa><wers_akap>Czekał długo po zachodzie,</wers_akap>/
 181 A gdy noc gwiazdy zapala,/
 182 Zbliża się z lekka ku wodzie/
 183 I śledzi oczyma z dala.</strofa>
 184
 185 <strofa><begin id="b1189066862261"/><motyw id="m1189066862261">Czary, Kara</motyw><wers_akap>Przebóg! cudy, czy moc piekła?</wers_akap>/
 186 Uderza go widok nowy:/
 187 Gdzie pierwej rzeczułka ciekła,/
 188 Tam suchy piasek i rowy.</strofa>
 189
 190 <strofa><wers_akap>Na brzegach porozrzucana</wers_akap>/
 191 Wala się odzież bez ładu;/
 192 Ani pani, ani pana,/
 193 Nie widać nigdzie ni śladu.</strofa>
 194
 195 <strofa><wers_akap>Tylko z zatoki połową<pr><slowo_obce>z zatoki połową</slowo_obce> --- w połowie zatoki.</pr></wers_akap>/
 196 Sterczał wielki głazu kawał,/
 197 I dziwną kształtu budową,/
 198 Dwa ludzkie ciała udawał.<end id="e1189066862261"/></strofa>
 199
 200 <strofa><wers_akap>Zdumiewa się wierny sługa,</wers_akap>/
 201 Rozpierzchłych myśli nie złowił;/
 202 Przeszła godzina, i druga,/
 203 Nim wreszcie słówko przemówił.</strofa>
 204
 205 <strofa><wers_akap>,,Krysiu, o Krysiu!" zawoła:</wers_akap>/
 206 Echo mu ,,Krysiu" odpowie;/
 207 Lecz próżno patrzy dokoła,/
 208 Nikt nie pokazał się w rowie.</strofa>
 209
 210 <strofa><wers_akap>Patrzy na rów i na głazy,</wers_akap>/
 211 Otrze pot na licu zbladłem,/
 212 I kiwnie głową trzy razy,/
 213 Jakby chciał mówić: już zgadłem.</strofa>
 214
 215 <strofa><wers_akap>Dzieciątko na ręce bierze,</wers_akap>/
 216 Śmieje się dzikim uśmiechem,/
 217 I odmawiając pacierze,/
 218 Wraca do domu z pośpiechem.<end id="e1189066821708"/></strofa>
 219
 220 </liryka_lp>
 221 </utwor>