books/01/oppman_legendy_warszawskie_chrystus_cudowny_u_fary.xml

   1 <?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
   2 <utwor>
   3   <liryka_lp>
   4
   5 <rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/">
   6 <rdf:Description rdf:about="http://wiki.wolnepodreczniki.pl/Lektury:Oppman/Legendy_warszawskie">
   7 <dc:creator xml:lang="pl">Oppman, Artur</dc:creator>
   8 <dc:title xml:lang="pl">Chrystus Cudowny u Fary</dc:title>
   9 <dc:relation.isPartOf xml:lang="pl">http://www.wolnelektury.pl/lektura/legendy-warszawskie</dc:relation.isPartOf>
  10 <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Sekuła, Aleksandra</dc:contributor.editor>
  11 <dc:contributor.technical_editor xml:lang="pl">Sutkowska, Olga</dc:contributor.technical_editor>
  12 <dc:publisher xml:lang="pl">Fundacja Nowoczesna Polska</dc:publisher>
  13 <dc:subject.period xml:lang="pl">Modernizm</dc:subject.period>
  14 <dc:subject.type xml:lang="pl">Epika</dc:subject.type>
  15 <dc:subject.genre xml:lang="pl">Legenda</dc:subject.genre>
  16 <dc:description xml:lang="pl">Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.</dc:description>
  17 <dc:identifier.url xml:lang="pl">http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/legendy-warszawskie-chrystus-cudowny-u-fary</dc:identifier.url>
  18 <dc:source.URL xml:lang="pl">http://www.polona.pl/Content/799</dc:source.URL>
  19 <dc:source xml:lang="pl">Oppman, Artur (1867-1931), Legendy warszawskie, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań, Warszawa [etc.], 1925</dc:source>
  20 <dc:rights xml:lang="pl">Domena publiczna - Artur Oppman zm. 1931</dc:rights>
  21 <dc:date.pd xml:lang="pl">1931</dc:date.pd>
  22 <dc:format xml:lang="pl">xml</dc:format>
  23 <dc:type xml:lang="pl">text</dc:type>
  24 <dc:type xml:lang="en">text</dc:type>
  25 <dc:date xml:lang="pl">2007-08-30</dc:date>
  26 <dc:audience xml:lang="pl">SP2</dc:audience>
  27 <dc:language xml:lang="pl">pol</dc:language>
  28 </rdf:Description>
  29 </rdf:RDF>
  30
  31 <extra><!--<elementy_poczatkowe>--></extra>
  32
  33 <autor_utworu>Artur Oppman</autor_utworu>
  34
  35 <dzielo_nadrzedne>Legendy warszawskie</dzielo_nadrzedne>
  36
  37 <nazwa_utworu>Chrystus Cudowny u Fary</nazwa_utworu>
  38
  39 <extra><!--</elementy_poczatkowe>--></extra>
  40
  41 <extra><!--<tekst_glowny>--></extra>
  42
  43
  44
  45 <srodtytul>I</srodtytul>
  46
  47
  48
  49 <strofa><begin id="b1188819371874"/><motyw id="m1188819371874">Polak, Religia, Walka</motyw>Był raz sobie prawowity Mazur,/
  50         Bitny wojak z dziada i pradziada,/
  51         Gdy wróg Polsce pokazywał pazur,/
  52         On, bywało, na rumaka siada.</strofa>
  53
  54 <strofa>Goni w polu Turki i Tatary,/
  55         Oko w oko z poganem<pe><slowo_obce>poganem</slowo_obce> --- dziś poprawnie: poganinem.</pe> się zmierza, ---/
  56         A że człek był staroświeckiej wiary,/
  57         Nigdy w bitwę nie szedł bez kaplerza.</strofa>
  58
  59 <strofa>Na kaplerzu, co lśnił z napierśnika,/
  60         Swe Dzieciątko tuli Boża Macierz,/
  61         Gdy w namiocie wojak się zamyka,/
  62         Przed kaplerzem odmawia swój pacierz.</strofa>
  63
  64 <strofa>Wzlata w niebo duszą chrześcijańską,/
  65         Zanim jutro skoczy w boje krwawe,/
  66         I wspomina Farę Świętojańską,/
  67         Stare Miasto i starą Warszawę.<end id="e1188819371874"/></strofa>
  68
  69
  70
  71
  72
  73 <srodtytul>II</srodtytul>
  74
  75
  76
  77 <strofa>Tam, gdzie domy stoją, jak w ordynku<pe><slowo_obce>w ordynku</slowo_obce> --- w szeregu.</pe>,/
  78         A każdemu jakiś znak dał snycerz<pe><slowo_obce>snycerz</slowo_obce> --- rzemieślnik zajmujący się rzeźbieniem w drewnie.</pe>,/
  79         W kamienicy ,,Pod niedźwiedziem" w Rynku/
  80         Owy dzielny przemieszkiwał rycerz.</strofa>
  81
  82 <strofa>Widać szarą wstęgę naszej Wisły/
  83         Z okien jego izdebki podniebnej,/
  84         To słoneczne blaski na niej błysły,/
  85         To ją księżyc opromienia srebrny.</strofa>
  86
  87 <strofa><begin id="b1188819767971"/><motyw id="m1188819767971">Wojna, Wróg</motyw>Aż tu kiedyś, w wiosenne świtanie,/
  88         W pełnym kwiatów i piosenek maju,/
  89         W okna --- trąbek uderzyło granie/
  90         I krzyk ludu: ,,Wojna! Turczyn w kraju!"</strofa>
  91
  92 <strofa>Co tu myśleć, mościpanie, długo!/
  93         Dźwięczą szable, rżą bojowe konie;/
  94         Wojak wiernym był ojczyzny sługą,/
  95         Więc, jak inni, walczy w jej obronie.<end id="e1188819767971"/></strofa>
  96
  97
  98
  99
 100
 101 <srodtytul>III</srodtytul>
 102
 103
 104
 105 <strofa><begin id="b1188819804558"/><motyw id="m1188819804558">Żołnierz</motyw>Dni żołnierskich zmienne są koleje:/
 106         Sława błyśnie, kulka żebra zmaca,/
 107         To się dobrze rycerzowi dzieje,/
 108         To się szczęście od niego odwraca.</strofa>
 109
 110 <strofa>Pod srebrzystym chorągwianym ptakiem/
 111         W mnogich walkach mężnie się potyka,/
 112         Aż raz runął z rozciętym szyszakiem<pe><slowo_obce>szyszak</slowo_obce> --- rodzaj hełmu.</pe>/
 113         I w tureckie poszedł, biedak, łyka<pe><slowo_obce>poszedł... w łyka</slowo_obce> --- przen.: trafił do niewoli, został związany łykami, czyli sznurami.</pe>!<end id="e1188819804558"/></strofa>
 114
 115 <strofa><begin id="b1188820024436"/><motyw id="m1188820024436">Niewola</motyw>Jakże ciężko w pogańskiej niewoli/
 116         Swobodnemu cierpieć Polakowi;/
 117         Jak to serce od pęt wrażych boli, ---/
 118         Tego żadnym słowem nie wypowie!</strofa>
 119
 120 <strofa>Niechby raczej zabiły go kule,/
 121         Niż ma szarpać poniewierka taka;/
 122         Nad Bosforem, w dalekim Stambule,/
 123         W utrapieniu płyną dni wojaka.<end id="e1188820024436"/></strofa>
 124
 125
 126
 127
 128
 129 <srodtytul>IV</srodtytul>
 130
 131
 132
 133 <strofa><begin id="b1188820097415"/><motyw id="m1188820097415">Polak</motyw>Że Polacy do koni zwyczajni, ---/
 134         Naród ziemian i naród wojaków, ---/
 135         Służy Mazur przy sułtańskiej stajni/
 136         I arabskich pilnuje rumaków.</strofa>
 137
 138 <strofa>Konie ścigłe, jak wiatr, a rozumne,/
 139         A tak zwinne, jak panienka z tańca, ---/
 140         O, mój Boże! daj, nim pójdę w trumnę,/
 141         Takim koniem zdeptać łeb pohańca<pe><slowo_obce>pohańca</slowo_obce> --- poganina.</pe>!</strofa>
 142
 143 <strofa>Od świtania już na służbie swojej,/
 144         Co wojenkę na pamięć przywodzi,/
 145         Rycerz karmi, czyści je i poi,/
 146         Po podwórcu pałacowym wodzi.<end id="e1188820097415"/></strofa>
 147
 148 <strofa>A był jeden siwek między niemi,/
 149         Co, jak pies, się przypodobać umie,/
 150         Na grzbiet skoczysz --- ledwo tyka ziemi/
 151         I, jak człowiek, głos ludzki rozumie.</strofa>
 152
 153
 154
 155
 156
 157 <srodtytul>V</srodtytul>
 158
 159
 160
 161 <strofa><begin id="b1188821178601"/><motyw id="m1188821178601">Wróg, Religia</motyw>Pędzą konie, co rano, aż dudni,/
 162         I co wieczór, gdzie je wojak poi,/
 163         A na placu przy stajennej studni,/
 164         Boże! Cóż to za figura stoi?</strofa>
 165
 166 <strofa>Aż się język w ustach onieśmiela!/
 167         Aż, jak lodem, krew się w żyłach ścina!/
 168         To Pan Jezus! To krzyż Zbawiciela!/
 169         Splugawiony ręką poganina!</strofa>
 170
 171 <strofa>Na znak wzgardy złe niewiernych dłonie,/
 172         Bijąc posąg ze złością przeklętą,/
 173         Do nóg Zbawcy przywiązują konie/
 174         I śmigają biczem przez twarz świętą.</strofa>
 175
 176 <strofa>Tak codziennie o świcie i zmroku/
 177         Czerń nad krzyżem znęca się szalenie,/
 178         Aż łzy, zda się, błyszczą w Bożem oku,/
 179         Aż pierś z drewna podnosi westchnienie.</strofa>
 180
 181
 182
 183
 184
 185 <srodtytul>VI</srodtytul>
 186
 187
 188
 189 <strofa>Jakże płacze Mazur prawowity,/
 190         Pełny wiary rycerz chrześcijański,/
 191         Nad bluźnierstwem, co bluzga w błękity,/
 192         Nad Postaci pohańbieniem Pańskiej!</strofa>
 193
 194 <strofa>Tak codziennie o świcie i zmroku/
 195         Czerń nad krzyżem znęca się szalenie,/
 196         Aż łzy, zda się, błyszczą w Bożem oku,/
 197         Aż pierś z drewna podnosi westchnienie.</strofa>
 198
 199 <strofa>Niźli patrzeć na te krzywdy Boże,/
 200         Żywym ogniem wolałby się spalić,/
 201         Aż już dłużej znieść męki nie może ---/
 202         I krzyż musi od wzgardy ocalić!</strofa>
 203
 204 <strofa>Więc, odziany łachmany nędznemi,/
 205         W noc, co blaskiem gwiazd złotych nie płonie,/
 206         Pod krzyż biegnie --- wydziera go z ziemi ---/
 207         I w głąb studni krzyż ciska: niech tonie!</strofa>
 208
 209 <strofa>Niech on raczej zgnije w czystej wodzie,/
 210         Niżby miał się wzdrygać od krzywd wielu,/
 211         O, Jezusie! Jużeś na swobodzie,/
 212         Jużeś teraz wolny, Zbawicielu!<end id="e1188821178601"/></strofa>
 213
 214
 215
 216
 217
 218 <srodtytul>VII</srodtytul>
 219
 220
 221
 222 <strofa>Cicho, cicho niewolnik szczęśliwy/
 223         Na sen wraca --- już nic go nie boli,/
 224         A wtem zarży arabski koń siwy,/
 225         Jego wierny przyjaciel w niewoli.</strofa>
 226
 227 <strofa>I natchnienie w myśl więźnia uderzy,/
 228         Do powrotu mu drogę wskazuje,/
 229         I arabczyk już bieży, już bieży,/
 230         Rozdął chrapy ogniste: step czuje!</strofa>
 231
 232 <strofa><begin id="b1188820246455"/><motyw id="m1188820246455">Ojczyzna</motyw>Dzień po dzionku, przez kraje, przez obce,/
 233         Dzielny rumak, jak burza, przelata;/
 234         Aż graniczne widnieją już kopce/
 235         I znajomy, rodzinny kąt świata.</strofa>
 236
 237 <strofa>Twarz tu słońca, jak nigdzie, świetlana,/
 238         Kwiaty pachną, że tylko je zbierać!/
 239         To ojczyzna! to Polska kochana!/
 240         Gdzie żyć miło i miło umierać!<end id="e1188820246455"/></strofa>
 241
 242
 243
 244
 245
 246 <srodtytul>VIII</srodtytul>
 247
 248
 249
 250 <strofa>Siedzi wojak w starym domu, w Rynku,/
 251         Z okna izby na Wisłę pogląda,/
 252         O swym zbożnym wspomina uczynku/
 253         I krzyż tamten widzieć mu się żąda.</strofa>
 254
 255 <strofa>Noc mu owa przed oczyma stawa/
 256         I ucieczka z kraju tureckiego, ---/
 257         Aż tu krzykiem zahuczy Warszawa/
 258         I ku Wiśle tłumy ludu biega.</strofa>
 259
 260 <strofa>Wyjdzie wojak z swojej kamienicy/
 261         I ku rzece przeciska się z trudem:/
 262         Tłum na Rynku, tłum w każdej ulicy/
 263         I pobrzeże wypełnione ludem.</strofa>
 264
 265 <strofa>Złotem słońcem goreją niebiosy/
 266         Nad Warszawą zatłoczoną ściśle,/
 267         Zewsząd słychać zadziwione głosy/
 268         I wołania: ,,Cud! cud! cud na Wiśle!"</strofa>
 269
 270
 271
 272
 273
 274 <srodtytul>IX</srodtytul>
 275
 276
 277
 278 <strofa><begin id="b1188821577261"/><motyw id="m1188821577261">Religia, Woda </motyw>A na Wiśle, w tej rannej godzinie,/
 279         W blaskach słońca błyszczący wspaniale,/
 280         Krzyż Chrystusów<pe><slowo_obce>Krzyż Chrystusów</slowo_obce> (stpol.) --- krzyż Chrystusowy.</pe> przeciw wodzie płynie ---/
 281         I pokorne całują go fale.</strofa>
 282
 283 <strofa>Wyszedł biskup w pozłocistej szacie,/
 284         Sam pan burmistrz i dostojna Rada,/
 285         Dźwięczy miasto w dzwonów majestacie/
 286         I dzwonami z modrym niebem gada.</strofa>
 287
 288 <strofa>Setki łódek po rzece śmigają,/
 289         Lecz dopłynąć nie mogą do krzyża;/
 290         Już zbliżają się --- widać --- zbliżają,/
 291         I znów fala odepchnie je chyża.<end id="e1188821577261"/></strofa>
 292
 293 <strofa>Czas ucieka na miejskim zegarze,/
 294         Kończy słońce swój obieg powrotny,/
 295         Sił próbują najlepsi wioślarze ---/
 296         A krzyż płynie i płynie samotny.</strofa>
 297
 298
 299
 300
 301
 302 <srodtytul>X</srodtytul>
 303
 304 <strofa><begin id="b1188821770480"/><motyw id="m1188821770480">Przedmurze chrześcijaństwa, Religia, Żołnierz</motyw>Krzyż z niewoli poznał żołnierz stary./
 305         Na brzeg biegnie, łzy radosne leje,/
 306         I przyklęka przed biskupem z Fary/
 307         I powiada z Turecczyzny dzieje.</strofa>
 308
 309 <strofa>Więc mu biskup do łodzi siąść każe,/
 310         Sam z Najświętszym siada Sakramentem;/
 311         O toń biją wiosłami żeglarze/
 312         I już --- już są przed Obliczem świętem.</strofa>
 313
 314 <strofa>A gdy wojak wyciągnął swe dłonie,/
 315         By Chrystusa przycisnąć do łona,/
 316         Krzyż ku jego pochylił się stronie/
 317         I padł w swego obrońcy ramiona.</strofa>
 318
 319 <strofa>Widać z lica, że odtąd na wieki/
 320         Chce być Jezus z tym grodem w przymierzu/
 321         I szept wionął, jak tchnienie, tak lekki:/
 322         ,,Błogosławię cię, polski rycerzu...".<end id="e1188821770480"/></strofa>
 323
 324
 325
 326
 327
 328 <srodtytul>XI</srodtytul>
 329
 330 <strofa>W całym mieście grają wszystkie dzwony,/
 331         Wszyscy ludzie weseli i radzi/
 332         I w triumfie naród zgromadzony/
 333         Krzyż Cudowny do Fary prowadzi.</strofa>
 334
 335 <strofa>Szumią z wiatrem cechowe sztandary,/
 336         Lśniąc, jak kwiaty, kolorami wiosny,/
 337         A Chrystusa niesie wojak stary,/
 338         Taki dumny i taki radosny!</strofa>
 339
 340 <strofa>I w kaplicy osobnej, w świątyni,/
 341         Co pamięta pierwsze grodu lata,/
 342         Mnogie cuda warszawianom czyni/
 343         Krzyż z figurą Zbawiciela świata.</strofa>
 344
 345 <strofa>My na Jego opiekę się zdajem,/
 346         Nic nam wrogi i nic nam złe mary,/
 347         Póki czuwa nad miastem, nad krajem/
 348         Nasz Pan Jezus Cudowny u Fary!</strofa>
 349
 350 <extra><!--</tekst_glowny>--></extra>
 351
 352 </liryka_lp>
 353 </utwor>