books/01/slowacki_odpowiedz_na_psalmy_przyszlosci.xml

   1 <?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
   2 <utwor>
   3   <liryka_l>
   4
   5 <rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/">
   6 <rdf:Description rdf:about="http://wiki.wolnepodreczniki.pl/Lektury:Słowacki/Odpowiedź_na_Psalmy_przyszłości">
   7 <dc:creator xml:lang="pl">Słowacki, Juliusz</dc:creator>
   8 <dc:title xml:lang="pl">Odpowiedź na "Psalmy przyszłości"</dc:title>
   9 <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Sekuła, Aleksandra</dc:contributor.editor>
  10 <dc:contributor.technical_editor xml:lang="pl">Sutkowska, Olga</dc:contributor.technical_editor>
  11 <dc:publisher xml:lang="pl">Fundacja Nowoczesna Polska</dc:publisher>
  12 <dc:subject.period xml:lang="pl">Romantyzm</dc:subject.period>
  13 <dc:subject.type xml:lang="pl">Liryka</dc:subject.type>
  14 <dc:subject.genre xml:lang="pl">Wiersz</dc:subject.genre>
  15 <dc:description xml:lang="pl">Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.</dc:description>
  16 <dc:identifier.url xml:lang="pl">http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/odpowiedz-na-psalmy-przyszlosci</dc:identifier.url>
  17 <dc:source.URL xml:lang="pl">http://www.polona.pl/Content/4060</dc:source.URL>
  18 <dc:source xml:lang="pl">Mazanowski, Antoni (1858-1916), Wypisy polskie na VII klasę gimnazyalną, [s.n.], Kraków, 1914</dc:source>
  19 <dc:rights xml:lang="pl">Domena publiczna - Juliusz Słowacki zm. 1849</dc:rights>
  20 <dc:date.pd xml:lang="pl">1849</dc:date.pd>
  21 <dc:format xml:lang="pl">xml</dc:format>
  22 <dc:type xml:lang="pl">text</dc:type>
  23 <dc:type xml:lang="en">text</dc:type>
  24 <dc:date xml:lang="pl">2007-09-06</dc:date>
  25 <dc:audience xml:lang="pl">L</dc:audience>
  26 <dc:language xml:lang="pl">pol</dc:language>
  27 </rdf:Description>
  28 </rdf:RDF>
  29
  30
  31 <autor_utworu>Juliusz Słowacki</autor_utworu>
  32
  33 <nazwa_utworu>Odpowiedź na „Psalmy przyszłości"</nazwa_utworu>
  34
  35
  36
  37 <strofa><begin id="b1189072224543"/><motyw id="m1189072224543">Chłop, Obowiązek, Ojczyzna, Poeta, Szlachcic</motyw>Podług ciebie, mój szlachcicu,/
  38 Cnotą naszą --- znieść niewolę./
  39 Ty przemieniasz ziemską dolę/
  40 W żywot ducha na księżycu;/
  41 Głosem dziecka wołasz: czynu!/
  42 Czynu --- czynu naród czeka./
  43 Lecz ty wiesz, bez ducha gminu/
  44 Jaka słaba pierś człowieka.../
  45 A ty, który budzisz czyn,/
  46 Gdy spojrzałeś w ludu oczy,/
  47 Rzekłeś, że z nich rzeź wyskoczy!/
  48 A kto inny jest --- niż gmin?</strofa>
  49
  50
  51
  52 <strofa>
  53 Nie tak --- nie tak, mój szlachetny,/
  54 Bo czyn ludu nie piosenka./
  55 To nie w herbie z mieczem ręka,/
  56 To nie ród imieniem świetny,/
  57 To nie pieśni próżny twór,/
  58 To nie buntu próżna mara,/
  59 To nie chmurny lot Ikara,/
  60 Gdzie zasługą upaść z chmur!/
  61 To nie na słońc, gwiazd granicy/
  62 Z kochankami mdlejąc latać,/
  63 Włosy splatać i rozplatać,/
  64 Tchnienie tracić w błyskawicy;/
  65 Ale twardo, ale jasno/
  66 Śród narodu swego stać,/
  67 Myślą bić, chorągwie rwać,/
  68 Świecić czynu tarczą własną!/
  69 W drogę, choćby niepowrotną,/
  70 Ale prostą --- naprzód twarzą,/
  71 Z piersią czystą, choć samotną,/
  72 Choć ją sztyletami rażą,/
  73 Z twarzą smętną, ale białą,/
  74 Chrystusową, choć zwiędniałą,/
  75 A ciągnącą lud do siebie/
  76 Niesłychanym Bożym czarem:/
  77 Takim duchem i sztandarem/
  78 Być na ziemi --- jest być w niebie!</strofa>
  79
  80
  81
  82 <strofa>A ty, jasny jakiś panie,/
  83 Bo cię nie znam, ale słyszę,/
  84 Słysząc twoje wierszowanie,/
  85 Że ktoś jak perłami pisze,/
  86 Że ktoś na kształt się proroka/
  87 Stawia ludziom --- ale modny,/
  88 Jak historyk świata --- chłodny,/
  89 Obejrzawszy świat z wysoka,/
  90 Wieszcze rymy, jako cugi/
  91 Posłał na świat równym kłusem/
  92 I napełnił wóz Chrystusem,/
  93 Jak Owidiusz Faetonem/
  94 I rozesłał swoje sługi,/
  95 Swe kolory czcić pokłonem.</strofa>
  96
  97
  98
  99 <strofa>Honor myślom, z których błyska/
 100 Nowy duch i forma nowa!/
 101 Bo są światu, jak zjawiska,/
 102 Jako jutrznia są różowa,/
 103 Jak ogniste meteory/
 104 Stopom ludu podścielona,/
 105 By gościńce Irydiona/
 106 Pielgrzymowi, który od nich/
 107 Bierze ogień i kolory,/
 108 Gdy już gwiazd dochodzi wschodnich.</strofa>
 109
 110
 111
 112 <strofa>Taką była dawniej dana/
 113 Poetyczna karm dla ludu,/
 114 Objawienie pełne cudu;/
 115 Myśl, jak mara niespodziana,/
 116 Z piersi naszej wychodziła/
 117 Na kształt gwiazdy lub miesiąca,/
 118 Narodowi dźwiękiem miła,/
 119 Ludu sen wspominająca.</strofa>
 120
 121
 122
 123 <strofa>Dziś co? --- Każdy wieszcz z rozkazem,/
 124 Każdy patron... lecz za sobą;/
 125 Nie z promieniem, lecz z wyrazem,/
 126 Nie duch duchem, lecz osobą;/
 127 Kiedy gore świat cierpieniem,/
 128 Kiedy wzbiera czynu fala,/
 129 On się kładzie sam kamieniem,/
 130 Na ruch ludzki nie pozwala;/
 131 Chce zawrócić w stare łoże/
 132 Nowe fale --- rzeki Boże;/
 133 Do zbolałych serc nie wnika,/
 134 Gromu ludu nie ma w dłoni,/
 135 Ale w uszy formą dzwoni,/
 136 Albo dzwoni --- albo syka./
 137 Jego dźwiękiem, jego mową/
 138 Nie odetchnie pierś szeroka,/
 139 Nie pomyśli jego głową,/
 140 Skier nie weźmie z jego oka;/
 141 Tylko nędzne ujrzy płachty,/
 142 Zamiast wieszcza --- sztandar jego/
 143 I krzyk: „Na Boga żywego!/
 144 Ty, kto jesteś? nie rżnij szlachty!”...</strofa>
 145
 146
 147
 148 <strofa>Któż i gdzie zagroził nożem?/
 149 Któż i gdzie ci stanął sporem?/
 150 Możeś spotkał się z upiorem,/
 151 Z całym dawnym Zaporożem?/
 152 Możeś widział pochód głuchy,/
 153 Krzyki krwawe i namiętne/
 154 I księżyce nad krwią smętne/
 155 I sokoły w mgle, jak duchy?/
 156 Może tobie zastąpiły/
 157 W poprzek twojej sennej stecki/
 158 Same tylko ich mogiły ---/
 159 A ty zląkł się! --- wódz szlachecki! ---</strofa>
 160
 161
 162
 163 <strofa>Jeszcze co? ani zamachu ---/
 164 Naród cały hasła czeka ---/
 165 A krzyk pierwszy z ust człowieka/
 166 Był krzyk: stójmy! był krzyk strachu./
 167 Bo to sen na końcu pieśni,/
 168 Że magnaty --- kiedyś --- staną/
 169 Z wielką tęczą chorągwianą,/
 170 Otrząśnięci z wieków pleśni,/
 171 Z wielką myślą w sercu, w głowie./
 172 Chatom --- niby aniołowie;/
 173 I bunt święty rozpłomienia/
 174 I świat cały od nich zgore.../
 175 --- W tych magnatach serce chore:/
 176 Wąż im sercem, a proch rdzenią!...</strofa>
 177
 178
 179
 180 <strofa>Kiedyś ze sto was tysięcy/
 181 Było szlachty z serc i z lica;/
 182 Dziś jednegom znał szlachcica/
 183 I kraj cały nie znał więcej./
 184 Jeden tylko serca męką,/
 185 Zamiarami, choć nie skutkiem,/
 186 Wielkim, cichym, dumnym smutkiem,/
 187 Pełną zawsze darów ręką,/
 188 Smętną jakąś nieszczęść sławą/
 189 Był szlachcicem --- i miał prawo.../
 190 Dziś --- i ten nie został z wami/
 191 I godności swej nie trzyma;/
 192 Poszedł gnić między królami,/
 193 Już go nié ma --- i was nié ma!</strofa>
 194
 195
 196
 197 <strofa>Więc się bój: --- bo duch się wdziera/
 198 Zewsząd i podważa wieże./
 199 Słaby, mówisz, rzeź wybiera;/
 200 A czy wiesz, co on wybierze?/
 201 Może ludów zatracenie,/
 202 Może nam przyniesie w dłoni/
 203 Komet wichry i płomienie,/
 204 W których drży król, matka roni,/
 205 Działa, wozy, hufce, konie/
 206 Ogień pali, ziemia chłonie;/
 207 A nikt z mogił nie korzysta,/
 208 Jeno wszczynający ruch,/
 209 Wieczny rewolucjonista,/
 210 Pod męką ciał --- leżący duch!<end id="e1189072224543"/></strofa>
 211
 212
 213
 214 <strofa>We łzach, Panie, ręce podnosimy do Ciebie,/
 215 <wers_wciety>Odpuść nam nasze winy!</wers_wciety>/
 216 Niech będzie Twoja wola na ziemi i w niebie;/
 217 <wers_wciety>Przez nas czyń Twoje czyny!</wers_wciety>/
 218 Niechaj się Twoje imię na wysokościach święci,/
 219 <wers_wciety>Niech się święci trzy razy!</wers_wciety>/
 220 Abyśmy już nie byli z ksiąg żywota wyjęci/
 221 <wers_wciety>Dla naszych ran i zmazy.</wers_wciety>/
 222 Wspomnij, cośmy cierpieli pod chłostą tych mocarzy,/
 223 <wers_wciety>A duchaśmy nie dali;</wers_wciety>/
 224 Nie poznaliby ojce naszych bolesnych twarzy,/
 225 <wers_wciety>Gdyby z grobowca wstali.</wers_wciety>/
 226 Gdyśmy cierpieli mocno, wołaliśmy do góry,/
 227 <wers_wciety>Jak gołębie: „nie ciśnij" ---</wers_wciety>/
 228 Duchy, jak gołębice, rozleciały się w chmury;/
 229 <wers_wciety>Zatrwóż! niech wrócą!... błyśnij!</wers_wciety>/
 230 W tej błyskawicy, Panie, ujrzym się i z daleka/
 231 <wers_wciety>Brat pozna swego brata</wers_wciety>/
 232 I wejdzie nieśmiertelność, jako anioł, w człowieka/
 233 <wers_wciety>I staniem ludem świata!...</wers_wciety></strofa>
 234
 235 </liryka_l>
 236 </utwor>