books/oppman_chrystus_cudowny_u_fary.txt

   1
   2 -----
   3 Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl/). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.
   4 Ten utwór nie jest chroniony prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza, że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać.
   5 Źródło:
   6 -----
   7
   8 AUTOR:
   9 TYTUŁ:
  10
  11
  12
  13
  14
  15
  16
  17
  18 Artur Oppman
  19
  20 Legendy warszawskie
  21
  22 Chrystus Cudowny u Fary
  23
  24
  25
  26
  27
  28
  29
  30 I
  31
  32
  33
  34 Był raz sobie prawowity Mazur,
  35         Bitny wojak z dziada i pradziada,
  36         Gdy wróg Polsce pokazywał pazur,
  37         On, bywało, na rumaka siada.
  38
  39 Goni w polu Turki i Tatary,
  40         Oko w oko z poganem się zmierza, —
  41         A że człek był staroświeckiej wiary,
  42         Nigdy w bitwę nie szedł bez kaplerza.
  43
  44 Na kaplerzu, co lśnił z napierśnika,
  45         Swe Dzieciątko tuli Boża Macierz,
  46         Gdy w namiocie wojak się zamyka,
  47         Przed kaplerzem odmawia swój pacierz.
  48
  49 Wzlata w niebo duszą chrześcijańską,
  50         Zanim jutro skoczy w boje krwawe,
  51         I wspomina Farę Świętojańską,
  52         Stare Miasto i starą Warszawę.
  53
  54
  55
  56
  57
  58 II
  59
  60
  61
  62 Tam, gdzie domy stoją, jak w ordynku,
  63         A każdemu jakiś znak dał snycerz,
  64         W kamienicy „Pod niedźwiedziem” w Rynku
  65         Owy dzielny przemieszkiwał rycerz.
  66
  67 Widać szarą wstęgę naszej Wisły
  68         Z okien jego izdebki podniebnej,
  69         To słoneczne blaski na niej błysły,
  70         To ją księżyc opromienia srebrny.
  71
  72 Aż tu kiedyś, w wiosenne świtanie,
  73         W pełnym kwiatów i piosenek maju,
  74         W okna — trąbek uderzyło granie
  75         I krzyk ludu: „Wojna! Turczyn w kraju!”
  76
  77 Co tu myśleć, mościpanie, długo!
  78         Dźwięczą szable, rżą bojowe konie;
  79         Wojak wiernym był ojczyzny sługą,
  80         Więc, jak inni, walczy w jej obronie.
  81
  82
  83
  84
  85
  86 III
  87
  88
  89
  90 Dni żołnierskich zmienne są koleje:
  91         Sława błyśnie, kulka żebra zmaca,
  92         To się dobrze rycerzowi dzieje,
  93         To się szczęście od niego odwraca.
  94
  95 Pod srebrzystym chorągwianym ptakiem
  96         W mnogich walkach mężnie się potyka,
  97         Aż raz runął z rozciętym szyszakiem
  98         I w tureckie poszedł, biedak, łyka!
  99
 100 Jakże ciężko w pogańskiej niewoli
 101         Swobodnemu cierpieć Polakowi;
 102         Jak to serce od pęt wrażych boli, —
 103         Tego żadnym słowem nie wypowie!
 104
 105 Niechby raczej zabiły go kule,
 106         Niż ma szarpać poniewierka taka;
 107         Nad Bosforem, w dalekim Stambule,
 108         W utrapieniu płyną dni wojaka.
 109
 110
 111
 112
 113
 114 IV
 115
 116
 117
 118 Że Polacy do koni zwyczajni, —
 119         Naród ziemian i naród wojaków, —
 120         Służy Mazur przy sułtańskiej stajni
 121         I arabskich pilnuje rumaków.
 122
 123 Konie ścigłe, jak wiatr, a rozumne,
 124         A tak zwinne, jak panienka z tańca, —
 125         O, mój Boże! daj, nim pójdę w trumnę,
 126         Takim koniem zdeptać łeb pohańca!
 127
 128 Od świtania już na służbie swojej,
 129         Co wojenkę na pamięć przywodzi,
 130         Rycerz karmi, czyści je i poi,
 131         Po podwórcu pałacowym wodzi.
 132
 133 A był jeden siwek między niemi,
 134         Co, jak pies, się przypodobać umie,
 135         Na grzbiet skoczysz — ledwo tyka ziemi
 136         I, jak człowiek, głos ludzki rozumie.
 137
 138
 139
 140
 141
 142 V
 143
 144
 145
 146 Pędzą konie, co rano, aż dudni,
 147         I co wieczór, gdzie je wojak poi,
 148         A na placu przy stajennej studni,
 149         Boże! Cóż to za figura stoi?
 150
 151 Aż się język w ustach onieśmiela!
 152         Aż, jak lodem, krew się w żyłach ścina!
 153         To Pan Jezus! To krzyż Zbawiciela!
 154         Splugawiony ręką poganina!
 155
 156 Na znak wzgardy złe niewiernych dłonie,
 157         Bijąc posąg ze złością przeklętą,
 158         Do nóg Zbawcy przywiązują konie
 159         I śmigają biczem przez twarz świętą.
 160
 161 Tak codziennie o świcie i zmroku
 162         Czerń nad krzyżem znęca się szalenie,
 163         Aż łzy, zda się, błyszczą w Bożem oku,
 164         Aż pierś z drewna podnosi westchnienie.
 165
 166
 167
 168
 169
 170 VI
 171
 172
 173
 174 Jakże płacze Mazur prawowity,
 175         Pełny wiary rycerz chrześcijański,
 176         Nad bluźnierstwem, co bluzga w błękity,
 177         Nad Postaci pohańbieniem Pańskiej!
 178
 179 Tak codziennie o świcie i zmroku
 180         Czerń nad krzyżem znęca się szalenie,
 181         Aż łzy, zda się, błyszczą w Bożem oku,
 182         Aż pierś z drewna podnosi westchnienie.
 183
 184 Niźli patrzeć na te krzywdy Boże,
 185         Żywym ogniem wolałby się spalić,
 186         Aż już dłużej znieść męki nie może —
 187         I krzyż musi od wzgardy ocalić!
 188
 189 Więc, odziany łachmany nędznemi,
 190         W noc, co blaskiem gwiazd złotych nie płonie,
 191         Pod krzyż biegnie — wydziera go z ziemi —
 192         I w głąb studni krzyż ciska: niech tonie!
 193
 194 Niech on raczej zgnije w czystej wodzie,
 195         Niżby miał się wzdrygać od krzywd wielu,
 196         O, Jezusie! Jużeś na swobodzie,
 197         Jużeś teraz wolny, Zbawicielu!
 198
 199
 200
 201
 202
 203 VII
 204
 205
 206
 207 Cicho, cicho niewolnik szczęśliwy
 208         Na sen wraca — już nic go nie boli,
 209         A wtem zarży arabski koń siwy,
 210         Jego wierny przyjaciel w niewoli.
 211
 212 I natchnienie w myśl więźnia uderzy,
 213         Do powrotu mu drogę wskazuje,
 214         I arabczyk już bieży, już bieży,
 215         Rozdął chrapy ogniste: step czuje!
 216
 217 Dzień po dzionku, przez kraje, przez obce,
 218         Dzielny rumak, jak burza, przelata;
 219         Aż graniczne widnieją już kopce
 220         I znajomy, rodzinny kąt świata.
 221
 222 Twarz tu słońca, jak nigdzie, świetlana,
 223         Kwiaty pachną, że tylko je zbierać!
 224         To ojczyzna! to Polska kochana!
 225         Gdzie żyć miło i miło umierać!
 226
 227
 228
 229
 230
 231 VIII
 232
 233
 234
 235 Siedzi wojak w starym domu, w Rynku,
 236         Z okna izby na Wisłę pogląda,
 237         O swym zbożnym wspomina uczynku
 238         I krzyż tamten widzieć mu się żąda.
 239
 240 Noc mu owa przed oczyma stawa
 241         I ucieczka z kraju tureckiego, —
 242         Aż tu krzykiem zahuczy Warszawa
 243         I ku Wiśle tłumy ludu biega.
 244
 245 Wyjdzie wojak z swojej kamienicy
 246         I ku rzece przeciska się z trudem:
 247         Tłum na Rynku, tłum w każdej ulicy
 248         I pobrzeże wypełnione ludem.
 249
 250 Złotem słońcem goreją niebiosy
 251         Nad Warszawą zatłoczoną ściśle,
 252         Zewsząd słychać zadziwione głosy
 253         I wołania: „Cud! cud! cud na Wiśle!”
 254
 255
 256
 257
 258
 259 IX
 260
 261
 262
 263 A na Wiśle, w tej rannej godzinie,
 264         W blaskach słońca błyszczący wspaniale,
 265         Krzyż Chrystusów przeciw wodzie płynie —
 266         I pokorne całują go fale.
 267
 268 Wyszedł biskup w pozłocistej szacie,
 269         Sam pan burmistrz i dostojna Rada,
 270         Dźwięczy miasto w dzwonów majestacie
 271         I dzwonami z modrym niebem gada.
 272
 273 Setki łódek po rzece śmigają,
 274         Lecz dopłynąć nie mogą do krzyża;
 275         Już zbliżają się — widać — zbliżają,
 276         I znów fala odepchnie je chyża.
 277
 278 Czas ucieka na miejskim zegarze,
 279         Kończy słońce swój obieg powrotny,
 280         Sił próbują najlepsi wioślarze —
 281         A krzyż płynie i płynie samotny.
 282
 283
 284
 285
 286
 287 X
 288
 289 Krzyż z niewoli poznał żołnierz stary.
 290         Na brzeg biegnie, łzy radosne leje,
 291         I przyklęka przed biskupem z Fary
 292         I powiada z Turecczyzny dzieje.
 293
 294 Więc mu biskup do łodzi siąść każe,
 295         Sam z Najświętszym siada Sakramentem;
 296         O toń biją wiosłami żeglarze
 297         I już — już są przed Obliczem świętem.
 298
 299 A gdy wojak wyciągnął swe dłonie,
 300         By Chrystusa przycisnąć do łona,
 301         Krzyż ku jego pochylił się stronie
 302         I padł w swego obrońcy ramiona.
 303
 304 Widać z lica, że odtąd na wieki
 305         Chce być Jezus z tym grodem w przymierzu
 306         I szept wionął, jak tchnienie, tak lekki:
 307         „Błogosławię cię, polski rycerzu...”.
 308
 309
 310
 311
 312
 313 XI
 314
 315 W całym mieście grają wszystkie dzwony,
 316         Wszyscy ludzie weseli i radzi
 317         I w triumfie naród zgromadzony
 318         Krzyż Cudowny do Fary prowadzi.
 319
 320 Szumią z wiatrem cechowe sztandary,
 321         Lśniąc, jak kwiaty, kolorami wiosny,
 322         A Chrystusa niesie wojak stary,
 323         Taki dumny i taki radosny!
 324
 325 I w kaplicy osobnej, w świątyni,
 326         Co pamięta pierwsze grodu lata,
 327         Mnogie cuda warszawianom czyni
 328         Krzyż z figurą Zbawiciela świata.
 329
 330 My na Jego opiekę się zdajem,
 331         Nic nam wrogi i nic nam złe mary,
 332         Póki czuwa nad miastem, nad krajem
 333         Nasz Pan Jezus Cudowny u Fary!
 334
 335
 336
 337
 338