books/mickiewicz_pani_twardowska.xml

   1 <?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
   2 <utwor>
   3   <liryka_lp>
   4
   5 <rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/">
   6 <rdf:Description rdf:about="http://wiki.wolnepodreczniki.pl/Lektury:Mickiewicz/Ballady/Pani_Twardowska">
   7 <dc:creator xml:lang="pl">Mickiewicz, Adam</dc:creator>
   8 <dc:title xml:lang="pl">Pani Twardowska</dc:title>
   9 <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Sekuła, Aleksandra</dc:contributor.editor>
  10 <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Kallenbach, Józef</dc:contributor.editor>
  11 <dc:contributor.technical_editor xml:lang="pl">Sutkowska, Olga</dc:contributor.technical_editor>
  12 <dc:publisher xml:lang="pl">Fundacja Nowoczesna Polska</dc:publisher>
  13 <dc:subject.period xml:lang="pl">Romantyzm</dc:subject.period>
  14 <dc:subject.type xml:lang="pl">Liryka</dc:subject.type>
  15 <dc:subject.genre xml:lang="pl">Ballada</dc:subject.genre>
  16 <dc:description xml:lang="pl">Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Partnerem projektu jest Prokom Software SA. Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.</dc:description>
  17 <dc:identifier.url xml:lang="pl">http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/pani-twardowska</dc:identifier.url>
  18 <dc:source.URL xml:lang="pl">http://www.polona.pl/Content/2222</dc:source.URL>
  19 <dc:source xml:lang="pl">Mickiewicz, Adam (1798-1855), Poezje, tom 1 (Wiersze młodzieńcze - Ballady i romanse - Wiersze do r. 1824), Krakowska Spółdzielnia Wydawnicza, wyd. 2 zwiększone, Kraków, 1922</dc:source>
  20 <dc:rights xml:lang="pl">Domena publiczna - Adam Mickiewicz zm. 1855</dc:rights>
  21 <dc:date.pd xml:lang="pl">1855</dc:date.pd>
  22 <dc:format xml:lang="pl">xml</dc:format>
  23 <dc:type xml:lang="pl">text</dc:type>
  24 <dc:type xml:lang="en">text</dc:type>
  25 <dc:date xml:lang="pl">2007-09-06</dc:date>
  26 <dc:audience xml:lang="pl">SP2</dc:audience>
  27 <dc:language xml:lang="pl">pol</dc:language>
  28 </rdf:Description>
  29 </rdf:RDF>
  30
  31 <autor_utworu>Adam Mickiewicz</autor_utworu>
  32
  33 <nazwa_utworu>Pani Twardowska</nazwa_utworu>
  34
  35
  36
  37 <strofa><begin id="b1189064473183"/><motyw id="m1189064473183">Pijaństwo</motyw><wers_akap>Jedzą, piją, lulki palą,</wers_akap>/
  38 Tańce, hulanka, swawola;/
  39 Ledwie karczmy nie rozwalą,/
  40 Cha, cha! chi, chi! hejże! hola!</strofa>
  41
  42 <strofa><wers_akap>Twardowski siadł w końcu stoła,</wers_akap>/
  43 Podparł się w boki jak basza:/
  44 ,,Hulaj dusza! hulaj!" woła,/
  45 Śmieszy, tumani, przestrasza.<end id="e1189064473183"/></strofa>
  46
  47 <strofa><begin id="b1189064575166"/><motyw id="m1189064575166">Czary</motyw><wers_akap>Żołnierzowi, co grał zucha,</wers_akap>/
  48 Wszystkich łaje<pe><slowo_obce>łajać</slowo_obce> --- strofować, ganić.</pe> i potrąca,/
  49 Świsnął szablą koło ucha:/
  50 Już z żołnierza masz zająca.</strofa>
  51
  52 <strofa><wers_akap>Na patrona<pr><slowo_obce>patron</slowo_obce> --- adwokat.</pr> z trybunału,</wers_akap>/
  53 Co milczkiem wypróżniał rondel,/
  54 Zadzwonił kieską<pr><slowo_obce>kieska</slowo_obce> --- woreczek z pieniędzmi.</pr>, pomału:/
  55 Z patrona robi się kondel<pe><slowo_obce>kondel</slowo_obce> --- kundel, pies.</pe>.</strofa>
  56
  57 <strofa><begin id="b1220611595408"/><motyw id="m1220611595408">Alkohol</motyw><wers_akap>Szewcu<pe><slowo_obce>Szewcu</slowo_obce> --- dziś: Szewcowi.</pe> w nos wyciął trzy szczutki,</wers_akap>/
  58 Do łba przymknął trzy rureczki,/
  59 Cmoknął: cmok! i gdańskiej wódki/
  60 Wytoczył ze łba pół beczki.<end id="e1189064575166"/></strofa>
  61
  62 <strofa><begin id="b1189064788170"/><motyw id="m1189064788170">Diabeł</motyw><wers_akap>Wtem, gdy wódkę pił z kielicha,</wers_akap>/
  63 Kielich zaświstał, zazgrzytał;/
  64 Patrzy na dno: --- ,,Co u licha?/
  65 Po coś tu, kumie, zawitał?"</strofa>
  66
  67 <strofa><wers_akap>Diablik to był w wódce na dnie:</wers_akap>/
  68 Istny Niemiec, sztuczka kusa;/
  69 Skłonił się gościom układnie,/
  70 Zdjął kapelusz i dał susa.</strofa>
  71
  72 <strofa><wers_akap>Z kielicha aż na podłogę</wers_akap>/
  73 Pada, rośnie na dwa łokcie,/
  74 Nos jak haczyk, kurzą nogę,/
  75 I krogulcze ma paznokcie.<end id="e1220611595408"/></strofa>
  76
  77 <strofa><wers_akap>,,A, Twardowski... witam bracie!"</wers_akap>/
  78 To mówiąc, bieży obcesem<pr><slowo_obce>obcesem</slowo_obce> --- natrętnie, zuchwale.</pr>:/
  79 ,,Cóż to, czyliż mię nie znacie?/
  80 Jestem Mefistofelesem.</strofa>
  81
  82 <strofa><wers_akap>Wszak ze mnąś na Łysej Górze</wers_akap>/
  83 Robił o duszę zapisy:/
  84 Cyrograf<pe><slowo_obce>Cyrograf</slowo_obce> --- własnoręcznie spisany dokument zawierający zobowiazanie, tekst umowy itp. (zwłaszcza z diabłem); dziś używane żartobliwie.</pe> na byczej skórze/
  85 Podpisałeś ty, i bisy.</strofa>
  86
  87 <strofa><wers_akap>Miały słuchać twego rymu;</wers_akap>/
  88 Ty, jak dwa lata przebiegą,/
  89 Miałeś pojechać do Rzymu,/
  90 By cię tam porwać jak swego.</strofa>
  91
  92 <strofa><wers_akap>Już i siedem lat uciekło,</wers_akap>/
  93 Cyrograf nadal nie służy:/
  94 Ty, czarami dręcząc piekło,/
  95 Ani myślisz o podróży.</strofa>
  96
  97 <strofa><wers_akap>Ale zemsta, choć leniwa,</wers_akap>/
  98 Nagnała cię w nasze sieci:/
  99 Ta karczma <wyroznienie>Rzym</wyroznienie> się nazywa.../
 100 Kładę areszt na waszeci".<end id="e1189064788170"/></strofa>
 101
 102 <strofa><begin id="b1189064855320"/><motyw id="m1189064855320">Szlachcic</motyw><wers_akap>Twardowski ku drzwiom się kwapił</wers_akap>/
 103 Na takie <slowo_obce>dictum acerbum</slowo_obce><pr><slowo_obce>dictum acerbum</slowo_obce> (łac.) --- przykre powiedzenie.</pr>;/
 104 Diabeł za kontusz ułapił:/
 105 ,,A gdzie jest <slowo_obce>nobile verbum</slowo_obce><pr><slowo_obce>nobile verbum</slowo_obce> (łac.) --- słowo szlacheckie (którego trzeba dotrzymać pod groźbą utraty honoru)..</pr>?"<end id="e1189064855320"/></strofa>
 106
 107 <strofa><wers_akap>Co tu począć? kusa rada,</wers_akap>/
 108 Przyjdzie już nałożyć głową.../
 109 Twardowski na koncept wpada/
 110 I zadaje trudność nową.</strofa>
 111
 112 <strofa><begin id="b1189064930959"/><motyw id="m1189064930959">Czary, Diabeł</motyw><wers_akap>,,Patrz w kontrakt, Mefistofilu,</wers_akap>/
 113 Tam warunki takie stoją:/
 114 Po latach tylu a tylu,/
 115 Gdy przyjdziesz brać duszę moją,</strofa>
 116
 117 <strofa><wers_akap>Będę miał prawo trzy razy</wers_akap>/
 118 Zaprząc ciebie do roboty,/
 119 A ty najtwardsze rozkazy,/
 120 Musisz spełnić co do joty.</strofa>
 121
 122 <strofa><wers_akap>Patrz, oto jest karczmy godło,</wers_akap>/
 123 Koń malowany na płótnie;/
 124 Ja chcę mu wskoczyć na siodło,/
 125 A koń niech z kopyta utnie.</strofa>
 126
 127 <strofa><wers_akap>Skręć mi przy tem biczyk z piasku,</wers_akap>/
 128 Żebym miał czem konia chłostać;/
 129 I wymuruj gmach w tym lasku,/
 130 Bym miał gdzie na popas zostać.</strofa>
 131
 132 <strofa><wers_akap>Gmach będzie z ziarnek orzecha,</wers_akap>/
 133 Wysoki pod szczyt Krępaku<pr><slowo_obce>Krępak</slowo_obce> --- nazwa Łomnicy, a także szczytów Karpat.</pr>,/
 134 Z bród żydowskich ma być strzecha,/
 135 Pobita nasieniem z maku.</strofa>
 136
 137 <strofa><wers_akap>Patrz, oto na miarę ćwieczek,</wers_akap>/
 138 Cal gruby, długi trzy cale:/
 139 W każde z makowych ziareczek/
 140 Wbij mnie takie trzy bretnale<pr><slowo_obce>bretnal</slowo_obce> (z niem. <slowo_obce>Brettnagel</slowo_obce>) ---  duży gwóźdź do przybijania desek.</pr>".</strofa>
 141
 142 <strofa><wers_akap>Mefistofil duchem skoczy,</wers_akap>/
 143 Konia czyści, karmi, poi,/
 144 Potem bicz z piasku utoczy,/
 145 I już w gotowości stoi.</strofa>
 146
 147 <strofa><wers_akap>Twardowski dosiadł biegusa,</wers_akap>/
 148 Probuje podskoków, zwrotów,/
 149 Stępa, galopuje, kłusa ---/
 150 Patrzy, aż i gmach już gotów.<end id="e1189064930959"/></strofa>
 151
 152 <strofa><begin id="b1189064969438"/><motyw id="m1189064969438">Diabeł</motyw><wers_akap>,,No! wygrałeś panie bisie,</wers_akap>/
 153 Lecz druga rzecz nie skończona:/
 154 Trzeba skąpać się w tej misie ---/
 155 A to jest woda święcona".</strofa>
 156
 157 <strofa><wers_akap>Diabeł kurczy się i krztusi,</wers_akap>/
 158 Aż zimny pot na nim bije:/
 159 Lecz pan każe, sługa musi,/
 160 Skąpał się biedak po szyję.</strofa>
 161
 162 <strofa><wers_akap>Wyleciał potem jak z procy,</wers_akap>/
 163 Otrząsł się, dbrum! parsknął raźnie:/
 164 ,,Teraz jużeś w naszej mocy,/
 165 Najgorętsząm odbył łaźnię".<end id="e1189064969438"/></strofa>
 166
 167 <strofa><begin id="b1189065034174"/><motyw id="m1189065034174">Kobieta, Diabeł, Żona</motyw><wers_akap>,,Jeszcze jedno, będzie kwita:</wers_akap>/
 168 Zaraz pęknie moc czartowska! ---/
 169 Patrzaj, oto jest kobiéta,/
 170 Moja żoneczka, Twardowska.</strofa>
 171
 172 <strofa><wers_akap>Ja na rok u Belzebuba</wers_akap>/
 173 Przyjmę za ciebie mieszkanie;/
 174 Niech przez ten rok moja luba/
 175 Z tobą jak z mężem zostanie.</strofa>
 176
 177 <strofa><wers_akap>Przysiąż jej miłość, szacunek,</wers_akap>/
 178 I posłuszeństwo bez granic;/
 179 Złamiesz choć jeden warunek,/
 180 Już cała ugoda na nic".</strofa>
 181
 182 <strofa><wers_akap>Diabeł do niego pół ucha,</wers_akap>/
 183 Pół oka zwrócił do samki<pr><slowo_obce>samka</slowo_obce> --- samica, tu żartobliwie o pani Twardowskiej.</pr>,/
 184 Niby patrzy, niby słucha ---/
 185 Tymczasem już blisko klamki.</strofa>
 186
 187 <strofa><wers_akap>Gdy mu Twardowski dokucza,</wers_akap>/
 188 Od drzwi, od okien odpycha,/
 189 Czmychnąwszy dziurką od klucza,/
 190 Dotąd, jak czmycha, tak czmycha.<end id="e1189065034174"/></strofa>
 191
 192 </liryka_lp>
 193 </utwor>