books/fredro_zemsta.xml

   1 <?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
   2 <utwor>
   3
   4 <rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/">
   5 <rdf:Description rdf:about="http://wiki.wolnepodreczniki.pl/Lektury:Fredro/Zemsta">
   6 <dc:creator xml:lang="pl">Fredro, Aleksander</dc:creator>
   7 <dc:title xml:lang="pl">Zemsta</dc:title>
   8 <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Maciejewski, Janusz</dc:contributor.editor>
   9 <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Sekuła, Aleksandra</dc:contributor.editor>
  10 <dc:contributor.technical_editor xml:lang="pl">Gałecki, Dariusz</dc:contributor.technical_editor>
  11 <dc:publisher xml:lang="pl">Fundacja Nowoczesna Polska</dc:publisher>
  12 <dc:subject.period xml:lang="pl">Romantyzm</dc:subject.period>
  13 <dc:subject.type xml:lang="pl">Dramat</dc:subject.type>
  14 <dc:subject.genre xml:lang="pl">Komedia</dc:subject.genre>
  15 <dc:description xml:lang="pl">Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Partnerem projektu jest Prokom Software SA. Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.</dc:description>
  16 <dc:identifier.url xml:lang="pl">http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/zemsta</dc:identifier.url>
  17 <dc:source.URL xml:lang="pl">http://www.polona.pl/Content/3043</dc:source.URL>
  18 <dc:source xml:lang="pl">Fredro, Aleksander (1793-1876), Zemsta, Wydawnictwo Łódź, wyd. 6, Łódź, 1975</dc:source>
  19 <dc:rights xml:lang="pl">Aleksander Fredro zm. 1876</dc:rights>
  20 <dc:date.pd xml:lang="pl">1876</dc:date.pd>
  21 <dc:format xml:lang="pl">xml</dc:format>
  22 <dc:type xml:lang="pl">text</dc:type>
  23 <dc:type xml:lang="en">text</dc:type>
  24 <dc:date xml:lang="pl">2007-08-30</dc:date>
  25 <dc:audience xml:lang="pl">G</dc:audience>
  26 <dc:language xml:lang="pl">pol</dc:language>
  27 </rdf:Description>
  28 </rdf:RDF>
  29
  30
  31 <dramat_wierszowany_lp>
  32
  33
  34 <extra><!--<elementy_poczatkowe>--></extra>
  35
  36 <autor_utworu>Aleksander Fredro</autor_utworu>
  37
  38 <nazwa_utworu>Zemsta</nazwa_utworu>
  39
  40 <motto>
  41         Nie masz nic tak złego, żeby się na dobre nie przydało. Bywa z węża dryjakiew<pr><slowo_obce>dryjakiew</slowo_obce> (z gr.) --- lekarstwo.</pr>, złe często dobremu okazyją daje.
  42 </motto>
  43
  44 <motto_podpis>
  45         And. Maks. Fredro<pr>Andrzej Maksymilian Fredro (ok. 1620--1679) --- historyk, pisarz polityczny i zbieracz przysłów. Zwolennik i propagator złotej wolności szlacheckiej i liberum veto. Fragment przytoczony w motcie pochodzi z dzieła <tytul_dziela>Przysłowia mów potocznych, obyczajowe, radne, wojenne...</tytul_dziela> z r. 1658, cennego zbioru przysłów siedemnastowiecznych. Aleksander Fredro mylnie uważał się za potomka Andrzeja Maksymiliana, którego linia w rzeczywistości wymarła jeszcze w pierwszej połowie XVIII wieku. Przodkowie komediopisarza należeli do innej linii Fredrów.</pr>
  46 </motto_podpis>
  47
  48 <lista_osob>
  49         <naglowek_listy>OSOBY:</naglowek_listy>
  50         <lista_osoba>Cześnik Raptusiewicz</lista_osoba>
  51         <lista_osoba>Klara --- jego synowica<pe><slowo_obce>synowica</slowo_obce> --- bratanica, córka brata.</pe></lista_osoba>
  52         <lista_osoba>Rejent Milczek</lista_osoba>
  53         <lista_osoba>Wacław --- syn Rejenta</lista_osoba>
  54         <lista_osoba>Podstolina</lista_osoba>
  55         <lista_osoba>Papkin</lista_osoba>
  56         <lista_osoba typ="Cześnika">Dyndalski --- marszałek</lista_osoba>
  57         <lista_osoba typ="Cześnika">Śmigalski --- dworzanin</lista_osoba>
  58         <lista_osoba typ="Cześnika">Perełka --- kuchmistrz</lista_osoba>
  59                 <extra>
  60                         Jeśli powyższe nie zadziała (klamra spinającą dworzan Cześnika, z objaśnieniem "Cześnika"), to można złożyć i w ten sposób:
  61                         <lista_osoba>Dyndalski --- marszałek Cześnika</lista_osoba>
  62                         <lista_osoba>Śmigalski --- dworzanin Cześnika</lista_osoba>
  63                         <lista_osoba>Perełka --- kuchmistrz Cześnika</lista_osoba>
  64                         Ale to naprawdę należy traktować jako ostateczność!
  65                 </extra>
  66         <lista_osoba>Mularze, hajduki, pachołki etc.</lista_osoba>
  67 </lista_osob>
  68
  69 <miejsce_czas>Scena na wsi</miejsce_czas>
  70
  71
  72
  73 <extra><!--</elementy_poczatkowe>--></extra>
  74
  75
  76
  77 <extra><!--<tekst_glowny>--></extra>
  78
  79
  80
  81 <naglowek_akt>AKT PIERWSZY</naglowek_akt>
  82
  83 <didaskalia>Pokój w zamku <osoba>Cześnika</osoba>, drzwi na prawo, lewo i w środku, stoły, krzesła etc, gitara angielska na ścianie.</didaskalia>
  84
  85
  86
  87 <naglowek_scena>SCENA PIERWSZA</naglowek_scena>
  88
  89 <didaskalia><osoba>Cześnik</osoba>, <osoba>Dyndalski</osoba></didaskalia>
  90
  91 <didaskalia><osoba>Cześnik</osoba> w białym żupanie<pr><slowo_obce>żupan</slowo_obce> (z czes.) --- staropolski strój szlachecki. Noszono go po domu; w razie wyjazdu lub przybycia gości wkładano na żupan kontusz oraz przypasywano karabelę, czyli rodzaj szabli raczej paradnej niż używanej do walki.</pr>, bez pasa i w szlafmycy<pr><slowo_obce>szlafmyca</slowo_obce> (z niem.) --- czapka, w której sypiano.</pr> --- siedzi przy stole po prawej od aktorów stronie, okulary na nosie, czyta papiery<pr>Papiery, które przegląda Cześnik, stanowią odpisy lub wyciągi z akt odnoszących się do majątków Podstoliny.</pr> --- za stołem, trochę w głębi, stoi <osoba>Dyndalski</osoba>, ręce w tył założone.</didaskalia>
  92
  93
  94
  95 <begin id="b1186665357982"/><motyw id="m1186665357982">Małżeństwo</motyw>
  96
  97 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
  98
  99 <didaskalia>jakby do siebie</didaskalia>
 100
 101 <kwestia>
 102 <strofa>
 103         Piękne dobra w każdym względzie ---/
 104         Lasy --- gleba wyśmienita ---/
 105         Dobrą żoną pewnie będzie ---/
 106         Co za czynsze! --- To kobiéta<pe><slowo_obce>kobiéta</slowo_obce> --- czytaj: kobita. Mamy tu do czynienia z dawnym <wyroznienie>é</wyroznienie> tzw. pochylonym; wyraz ten tworzy rym z ,,wyśmienita".</pe>!.../
 107         Trzy folwarki!
 108 </strofa>
 109 </kwestia>
 110
 111
 112 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
 113
 114 <kwestia><strofa><wers_cd>Miła wdowa.</wers_cd></strofa></kwestia>
 115
 116
 117 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 118
 119 <kwestia>
 120         <strofa>Arcymiła, ani słowa.</strofa>
 121
 122         <didaskalia>kładzie papiery</didaskalia>
 123
 124         <strofa>
 125         Cóż, polewki<pr><slowo_obce>polewka</slowo_obce> --- w staropolszczyźnie używano tego wyrazu zamiast dzisiejszego: zupa. Tu chodzi zapewne o polewkę winną, spożywaną zazwyczaj przy śniadaniu.</pr> dziś nie dacie?
 126         </strofa>
 127 </kwestia>
 128
 129 <didaskalia><osoba>Dyndalski</osoba> wychodzi.</didaskalia>
 130
 131 <kwestia>
 132         <strofa>Długoż na czczo będę czekać?</strofa>
 133
 134         <didaskalia>po krótkim milczeniu</didaskalia>
 135
 136         <strofa>Nie --- nie trzeba rzeczy zwlekać ---</strofa>
 137 </kwestia>
 138
 139
 140 <didaskalia><osoba>Dyndalski</osoba>, spotkawszy we drzwiach hajduka<pr><slowo_obce>hajduk</slowo_obce> (z węg.) --- chłopiec usługujący, pachołek ubrany w specjalny, obcisły strój kroju węgierskiego.</pr> niosącego na tacy wazkę, talerz, chleb itd., odbiera od niego i wraca, zawiązuje serwetą<pe>Dziś występuje tu inna końcówka: serwetę.</pe> pod szyją <osoba>Cześnikowi</osoba>, potem podaje talerz z polewką, co wszystko nie tamuje rozmowy.</didaskalia>
 141
 142 <kwestia>
 143 <strofa>
 144         <slowo_obce>Qua</slowo_obce> opiekun<pr><slowo_obce>Qua</slowo_obce> (łac.) --- jako; <slowo_obce>opiekun</slowo_obce> --- tzn. opiekun prawny wyznaczany małoletnim sierotom. W prawodawstwie staropolskim opiekun posiadał prawie całkowitą władzę (praktycznie przez nikogo niekontrolowaną) nad swym podopiecznym. Częste też były fakty nadużyć, np. zmuszania dzieci do wstąpienia do klasztoru (majątek zagarniał wtedy opiekun, zwykle najbliższy krewny) czy do małżeństwa z samym opiekunem. Taki, między innymi, zamiar względem Klary rozważa Cześnik.</pr> i <slowo_obce>qua</slowo_obce> krewny,/
 145         Miałbym z Klarą sukces pewny;/
 146         Ale Klara młoda, płocha,/
 147         Chociaż dzisiaj i pokocha,/
 148         Któż za jutro mi zaręczy!
 149 </strofa>
 150 </kwestia>
 151
 152
 153 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
 154
 155 <didaskalia>nabierając na talerz</didaskalia>
 156
 157 <kwestia>
 158 <strofa>
 159         Nikt rozumny, jaśnie panie,/
 160         Rzecz to śliska.
 161 </strofa>
 162 </kwestia>
 163
 164
 165 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 166
 167 <didaskalia>obracając się ku niemu</didaskalia>
 168
 169 <kwestia>
 170         <strofa>
 171         <wers_cd>Tu sęk właśnie!</wers_cd>/
 172         Na toż bym się, mocium panie,/
 173         Kawalerstwa dziś wyrzekał,
 174         </strofa>
 175
 176         <didaskalia>uderzając w stół</didaskalia>
 177
 178         <strofa>
 179         By kto... niech go piorun trzaśnie!/
 180         Długo będzie na to czekał,
 181         </strofa>
 182
 183         <didaskalia>po krótkim milczeniu, biorąc talerz</didaskalia>
 184
 185         <strofa>
 186         Ma dochody wprawdzie znaczne ---/
 187         Podstolina ma znaczniejsze;/
 188         Z wdówką zatem działać zacznę,
 189         </strofa>
 190
 191         <didaskalia>po krótkim milczeniu</didaskalia>
 192
 193         <strofa>
 194         Bawi z nami --- w domu Klary,/
 195         Bo krewniaczka jej daleka,/
 196         Ale mnie się wszystko zdaje...
 197         </strofa>
 198 </kwestia>
 199
 200
 201 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
 202
 203 <kwestia><strofa>Ona czegoś więcej czeka.</strofa></kwestia>
 204
 205
 206 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 207
 208 <didaskalia>parskając śmiechem</didaskalia>
 209
 210 <kwestia>
 211         <strofa>
 212         Ona czegoś... więcej... czeka.../
 213         A bodajże cię, Dyndalu,/
 214         Z tym konceptem! --- Czegoś czeka!
 215         </strofa>
 216
 217         <didaskalia>śmieje się</didaskalia>
 218
 219         <strofa>
 220         Tfy!... jakżem się uśmiał szczerze!/
 221         Czeka! --- bardzo temu wierzę.
 222         </strofa>
 223
 224         <didaskalia>jedząc i po krótkiej chwili</didaskalia>
 225
 226         <strofa>
 227         Jeszczeć młoda jest i ona,/
 228         Ależ wdowa --- doświadczona ---/
 229         Zna proporcją<pr><slowo_obce>proporcją</slowo_obce> (z łac.) --- forma staropolska, dziś mówimy: proporcję; tu w znaczeniu: umiar.</pr>, mocium panie,/
 230         I nie każe fircykować<pr><slowo_obce>fircykować</slowo_obce> --- tzn. zachowywać się jak <slowo_obce>fircyk</slowo_obce>. Mianem fircyka określano w XVIII i na początku XIX w. typ modnisia, eleganta, przesadnie nadskakującego damom trzpiota, a jednocześnie rozrzutnika.</pr>,/
 231         Po kulikach<pr><slowo_obce>kulik</slowo_obce> (lub <slowo_obce>kulig</slowo_obce>) --- zabawa popularna w dawnej Polsce wśród szlachty, urządzana w karnawale. Polegała na gromadnym objeżdżaniu dworów saniami z towarzyszeniem muzyki i tańców. W poszczególnych dworach zatrzymywano się krótko i po kilkugodzinnych tańcach i pijatyce ruszano dalej, zabierając gospodarzy.</pr> balansować<pr><slowo_obce>balansować</slowo_obce> (z fr.) --- tańczyć.</pr>,<end id="e1186665357982"/>/
 232         </strofa>
 233
 234         <didaskalia>po krótkiej chwili</didaskalia>
 235
 236         <strofa>
 237         No --- nie sekret, żem niemłody,/
 238         Alem także i niestary./
 239         Co?
 240         </strofa>
 241 </kwestia>
 242
 243
 244 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
 245
 246 <didaskalia>niekoniecznie przystając</didaskalia>
 247
 248 <kwestia><strofa><wers_cd>Tać...</wers_cd></strofa></kwestia>
 249
 250
 251 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 252
 253 <didaskalia>urażony</didaskalia>
 254
 255 <kwestia><strofa><wers_cd>Możeś młodszy?</wers_cd></strofa></kwestia>
 256
 257
 258 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
 259
 260 <kwestia>
 261 <strofa>
 262         <wers_cd>Miary</wers_cd>/
 263         Z mego wieku...
 264 </strofa>
 265 </kwestia>
 266
 267
 268 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 269
 270 <didaskalia>kończąc rozmowę</didaskalia>
 271
 272 <kwestia><strofa><wers_cd>Dam dowody.</wers_cd></strofa></kwestia>
 273
 274 <didaskalia>Chwila milczenia.</didaskalia>
 275
 276
 277 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
 278
 279 <didaskalia>skrobiąc się poza uszy</didaskalia>
 280
 281 <kwestia><strofa>Tylko że to, jaśnie panie ---</strofa></kwestia>
 282
 283
 284 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 285
 286 <kwestia><strofa>Hę?</strofa></kwestia>
 287
 288
 289 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
 290
 291 <kwestia>
 292 <strofa>
 293         <wers_cd>W małżeńskim ciężko stanie:</wers_cd>/
 294         Pan zaś, mówiąc między nami,/
 295         Masz pedogrę<pr><slowo_obce>pedogra</slowo_obce> (lub <slowo_obce>podagra</slowo_obce>, z gr.) --- ból stopy (szczególnie wielkiego palca) pochodzenia artretycznego.</pr>.
 296 </strofa>
 297 </kwestia>
 298
 299
 300 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 301
 302 <didaskalia>niekontent</didaskalia>
 303
 304 <kwestia><strofa><wers_cd>Ej, czasami.</wers_cd></strofa></kwestia>
 305
 306
 307 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
 308
 309 <kwestia><strofa>Kurcz żołądka.</strofa></kwestia>
 310
 311
 312 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 313
 314 <kwestia><strofa><wers_cd>Po przepiciu.</wers_cd></strofa></kwestia>
 315
 316
 317 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
 318
 319 <kwestia><strofa>Rumatyzmy<pr><slowo_obce>Rumatyzmy</slowo_obce> --- zniekształcona forma od: <slowo_obce>reumatyzm</slowo_obce> (z gr.; choroba mięśni i stawów).</pr> jakieś łupią.</strofa></kwestia>
 320
 321
 322 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 323
 324
 325 <didaskalia>zniecierpliwiony</didaskalia>
 326
 327 <kwestia>
 328 <strofa>
 329         Ot, co powiesz, wszystko głupio. ---/
 330         Ten mankament<pr><slowo_obce>mankament</slowo_obce> (z łac.) --- brak, wada, usterka.</pr> nic nie znaczy:/
 331         Wszak i u niej, co w ukryciu,/
 332         Bóg to tylko wiedzieć raczy;/
 333         I nikt pewnie się nie spyta,/
 334         Byle tylko w dalszym życiu/
 335         Między nami była kwita<pe><slowo_obce>Byle... była kwita</slowo_obce> --- by nie było podstaw do wzajemnych wyrzutów.</pe>.
 336 </strofa>
 337 </kwestia>
 338
 339
 340
 341 <naglowek_scena>SCENA DRUGA</naglowek_scena>
 342
 343 <didaskalia><osoba>Cześnik</osoba>, <osoba>Dyndalski</osoba>, <osoba>Papkin</osoba></didaskalia>
 344
 345 <didaskalia><begin id="b1186663946341"/><motyw id="m1186663946341">Fircyk</motyw><osoba>Papkin</osoba> po francusku ubrany, przy szpadzie, krótkie spodnie, buty okrągłe do pół łydki; tupet<pr><slowo_obce>tupet</slowo_obce> (z fr.) --- mała peruczka pokrywająca tylko wierzchołek głowy.</pr> i harcopf<pr><slowo_obce>harcopf</slowo_obce> (lub <slowo_obce>harcap</slowo_obce>, z niem.) --- warkocz przy peruce.</pr>, kapelusz stosowany<pr><slowo_obce>kapelusz stosowany</slowo_obce> --- kapelusz trójkątny i spłaszczony, używany przeważnie w wojsku.</pr>, pod pachą para pistoletów; zawsze prędko mówi.<end id="e1186663946341"/></didaskalia>
 346
 347 <begin id="b1186664121096"/><motyw id="m1186664121096">Fircyk</motyw>
 348
 349
 350 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 351
 352 <kwestia>
 353 <strofa>
 354         Bóg z waszmością, mój Cześniku./
 355         Pędząc cwałem na rozkazy/
 356         Zamęczyłem szkap bez liku;/
 357         Wywróciłem się sto razy,/
 358         Tak że z nowej mej kolaski<pe><slowo_obce>kolaska</slowo_obce> --- kareta, powóz.</pe>/
 359         Gdzieś po drodze tylko trzaski<pe><slowo_obce>trzaski</slowo_obce> --- tu: drzazgi.</pe>.
 360 </strofa>
 361 </kwestia>
 362
 363
 364 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 365
 366 <kwestia>
 367 <strofa>
 368         A ja za to ręczyć mogę,/
 369         Że mój Papkin tu piechotą/
 370         Przywędrował całą drogę;/
 371         A na podróż dane złoto/
 372         Gdzieś zostawił przy labecie<pr><slowo_obce>labet</slowo_obce> (z fr.) --- hazardowa gra w karty.</pr>.
 373 </strofa>
 374 </kwestia>
 375
 376
 377 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 378
 379 <didaskalia>pokazując pistolet</didaskalia>
 380
 381 <kwestia><strofa>Patrz, Cześniku --- poznasz przecie...</strofa></kwestia>
 382
 383
 384 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 385
 386 <kwestia><strofa>Cóż mam poznać?</strofa></kwestia>
 387
 388
 389 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 390
 391 <kwestia>
 392 <strofa>
 393         <wers_cd>Wystrzelony.</wers_cd>/
 394         Wypalony!
 395 </strofa>
 396 </kwestia>
 397
 398
 399 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
 400
 401 <didaskalia>na stronie, odchodząc</didaskalia>
 402
 403 <kwestia><strofa><wers_cd>Gdzieś na wrony.</wers_cd></strofa></kwestia>
 404
 405
 406 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 407
 408 <kwestia>
 409 <strofa>
 410         Gdzie, do kogo, milczeć muszę,/
 411         Lecz nie karty są przyczyną,/
 412         Żem się w drodze spóźnił nieco./
 413         Ani ziewnął, na mą duszę!/
 414         Tak z mej ręki wszyscy giną!
 415 </strofa>
 416 </kwestia>
 417
 418
 419 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 420
 421 <didaskalia>poprawiając w mowie</didaskalia>
 422
 423 <kwestia><strofa>Wszystkie.</strofa></kwestia>
 424
 425
 426 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 427
 428 <kwestia><strofa><wers_cd>Wszystkie?</wers_cd></strofa></kwestia>
 429
 430
 431 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 432
 433 <kwestia><strofa><wers_cd>Ćmy, komary.</wers_cd></strofa></kwestia>
 434
 435
 436 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 437
 438 <kwestia><strofa>Waszmość nigdy nie dasz wiary.<end id="e1186664121096"/></strofa></kwestia>
 439
 440
 441 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 442
 443 <kwestia><strofa>Bom niegłupi, mocium panie.</strofa></kwestia>
 444
 445
 446 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 447
 448 <kwestia><strofa>Ach! co widzę, tu śniadanie.</strofa></kwestia>
 449
 450
 451 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 452
 453 <kwestia><strofa>Ha, śniadanie.</strofa></kwestia>
 454
 455
 456 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 457
 458 <kwestia>
 459 <strofa>
 460         <wers_cd>Ach! Cześniku!</wers_cd>/
 461         Już to sześć dni i sześć nocy/
 462         Nic nie miałem na języku.
 463 </strofa>
 464 </kwestia>
 465
 466
 467 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 468
 469 <kwestia><strofa>Jedz i słuchaj!</strofa></kwestia>
 470
 471
 472 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 473
 474 <kwestia>
 475         <strofa><wers_cd>Tak się stanie,</wers_cd></strofa>
 476
 477         <didaskalia>siada po drugiej stronie stołu, jak do siebie</didaskalia>
 478
 479         <strofa>Strzelam gracko, rzecz to znana.</strofa>
 480 </kwestia>
 481
 482
 483 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 484
 485 <kwestia>
 486 <strofa>
 487         Rzecz to znana, iż w mej mocy/
 488         Kazać zamknąć waszmość pana/
 489         Za wiadome dawne sprawki.
 490 </strofa>
 491 </kwestia>
 492
 493
 494 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 495
 496 <didaskalia>zastraszony</didaskalia>
 497
 498 <kwestia><strofa>Zamknąć! po co?</strofa></kwestia>
 499
 500
 501 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 502
 503 <kwestia><strofa><wers_cd>Dla zabawki.</wers_cd></strofa></kwestia>
 504
 505
 506 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 507
 508 <kwestia><strofa>Czyż nie znajdziesz lepszej sobie?</strofa></kwestia>
 509
 510
 511 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 512
 513 <strofa>
 514         Cicho! ciszej! Ja to mówię,/
 515         By odświeżyć w twej pamięci,/
 516         Nim powierzę moje chęci,/
 517         Coś mnie winien, a ja tobie.
 518 </strofa>
 519
 520
 521 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 522
 523 <kwestia>
 524 <strofa>
 525         Ach, co każesz, wszystko zrobię./
 526         Byłbym zaraz dopadł konia.../
 527         Bom jest jeździec doskonały:/
 528         Niechaj będzie wzięty z błonia<pr><slowo_obce>wzięty z błonia</slowo_obce> --- tzn. młody (źrebaki do lat trzech lub pięciu przebywały swobodnie w stadninie, na błoniu), jeszcze nie ujeżdżony, dziki.</pr>/
 529         Dzik to dziki, lew to śmiały ---/
 530         W moim ręku jak owieczka,/
 531         Bom jest jeździec doskonały.
 532 </strofa>
 533 </kwestia>
 534
 535
 536 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 537
 538 <kwestia><strofa>A bodajżeś!...</strofa></kwestia>
 539
 540
 541 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 542
 543 <kwestia>
 544 <strofa>
 545         <wers_cd>Tylko pozwól...</wers_cd>/
 546         Kładłem nawet w strzemię nogę,/
 547         Kiedy nagle wielka sprzeczka/
 548         Przedsięwziętą spaźnia<pr><slowo_obce>spaźnia</slowo_obce> --- forma niedokonana od czasownika: spóźnić. Dziś używa się formy: spóźnia.</pr> drogę;/
 549         A ta była w tym sposobie:
 550 </strofa>
 551 </kwestia>
 552
 553
 554 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 555
 556 <kwestia><strofa>Słuchaj!...</strofa></kwestia>
 557
 558
 559 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 560
 561 <kwestia>
 562 <strofa>
 563         <wers_cd>Zaraz... Szedłem sobie;</wers_cd>/
 564         Mina tęga, włos w pierścienie,/
 565         Głowa w górę --- a wejrzenie! ---/
 566         Niech truchleje płeć zdradziecka!
 567 </strofa>
 568 </kwestia>
 569
 570
 571 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 572
 573 <kwestia><strofa>Słuchaj!...</strofa></kwestia>
 574
 575
 576 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 577
 578 <kwestia>
 579 <strofa>
 580         <wers_cd>Zaraz... Idę sobie;</wers_cd>/
 581         A wtem jakaś księżna grecka;/
 582         Anioł! bóstwo! zerk z karety ---/
 583         Giną za mną te kobiety! ---/
 584         Zerk więc na mnie --- zerk ja na nią,/
 585         Koniec końcem pokochała,/
 586         Zawołała <slowo_obce>et caetera</slowo_obce>.../
 587         Książę, tygrys, ludzi zbiera...
 588 </strofa>
 589 </kwestia>
 590
 591
 592 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 593
 594 <didaskalia>uderzając w stół, aż <osoba>Papkin</osoba> podskoczył w krześle</didaskalia>
 595
 596 <kwestia><strofa>Ależ cicho!</strofa></kwestia>
 597
 598
 599 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 600
 601 <kwestia><strofa><wers_cd>Nadtoś żywy.</wers_cd></strofa></kwestia>
 602
 603
 604 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 605
 606 <kwestia>
 607 <strofa>
 608         A bezbożny ty języku!/
 609         I tyrkotny<pr><slowo_obce>tyrkotny</slowo_obce> (lub <slowo_obce>terkotny</slowo_obce>, staropol. od: terkotać) --- mówiący szybko i miarowo, terkocący jak wóz lub młyn w ruchu.</pr>, i kłamliwy.
 610 </strofa>
 611 </kwestia>
 612
 613
 614 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 615
 616 <kwestia>
 617         <strofa>
 618         Nadtoś żywy, mój Cześniku./
 619         Gdybym także, równie tobie,/
 620         Namiętności nie brał w ryzy,
 621         </strofa>
 622
 623         <didaskalia>uderzając w rękojeść szpady</didaskalia>
 624
 625         <strofa>Ostrze mojej Artemizy<pr><slowo_obce>Artemiza</slowo_obce> --- Papkin, jak przystało na samochwała, wzorem bohaterów romansowych nadał swej szpadzie nazwę. Pochodzi ona od imienia greckiej bogini łowów, Artemis (Artemidy).</pr>...</strofa>
 626
 627         <didaskalia>uprzedzając uderzenie w stół <osoba>Cześnika</osoba></didaskalia>
 628
 629         <strofa>Proszę mówić.</strofa>
 630 </kwestia>
 631
 632
 633 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 634
 635 <didaskalia>po krótkiej chwili</didaskalia>
 636
 637 <kwestia>
 638 <strofa>
 639         <wers_cd>Ojciec Klary</wers_cd>/
 640         Kupił ze wsią zamek stary...
 641 </strofa>
 642 </kwestia>
 643
 644
 645 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 646
 647 <kwestia><strofa>Fiu! --- mój ojciec miał ich dziesięć.</strofa></kwestia>
 648
 649
 650 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 651
 652 <didaskalia>uderza w stół i mówi dalej</didaskalia>
 653
 654 <kwestia>
 655         <strofa>
 656         Tu mieszkamy, jakby sowy;/
 657         Lecz co gorsza, że połowy/
 658         Drugiej zamku --- czart dziedzicem.
 659         </strofa>
 660
 661         <didaskalia>Przestrach <osoba>Papkina</osoba></didaskalia>
 662
 663         <strofa>
 664         Czy inaczej? --- Rejent Milczek ---/
 665         Słodki, cichy, z kornym licem,/
 666         Ale z diabłem, z diabłem w duszy!
 667         </strofa>
 668 </kwestia>
 669
 670
 671 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 672
 673 <kwestia><strofa>Jednak zgodnie, jak sąsiady...</strofa></kwestia>
 674
 675
 676 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 677
 678 <kwestia>
 679 <strofa>
 680         Jeśli nie ja mymi psoty,/
 681         Nikt go stąd już nie wyruszy<pr><slowo_obce>nie wyruszy</slowo_obce> --- wyrażenie wzięte z języka myśliwych, znaczy: nie wypłoszy, nie wypędzi.</pr>./
 682         Nie ma dnia bez sprzeczki, zwady ---/
 683         Lecz potrzebne i układy./
 684         Pisać? --- nie chcę do niecnoty./
 685         Iść tam? --- ślisko, mocium panie:/
 686         Mógłby otruć, zabić skrycie./
 687         A mnie jeszcze miłe życie,/
 688         Więc dlategom wybrał ciebie:/
 689         Będziesz posłem tam w potrzebie.
 690 </strofa>
 691 </kwestia>
 692
 693
 694 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 695
 696 <kwestia>
 697 <strofa>
 698         Za ten honor ściskam nogi!/
 699         Wielki czynisz swemu słudze,/
 700         Ale nazbyt jestem srogi:/
 701         Zamiast zgody, wojnę wzbudzę,/
 702         Bo do rycerskiego dzieła/
 703         Matka w łonie mnie poczęła;/
 704         A z powicia ślub uniosłem<pr><slowo_obce>z powicia ślub uniosłem</slowo_obce> --- tzn. jeszcze w powiciu, w dzieciństwie ślubowałem, zobowiązałem się. Częsty był w owych czasach zwyczaj, że rodzice ślubowali w imieniu nieletnich dzieci.</pr>,/
 705         Nigdy w życiu nie być posłem.
 706 </strofa>
 707 </kwestia>
 708
 709
 710 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 711
 712 <kwestia>
 713 <strofa>
 714         Czym ja zechcę, Papkin będzie,/
 715         Bo mnie Papkin słuchać musi.
 716 </strofa>
 717 </kwestia>
 718
 719
 720 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 721
 722 <kwestia>
 723 <strofa>
 724         Lecz porywczy w każdym względzie,/
 725         Jak sąsiada Papkin zdusi,/
 726         Jak mu kulą łeb przewierci,/
 727         Jak na bigos go posieka ---/
 728         Któż natenczas sprawcą śmierci?/
 729         Kogóż za to kara czeka?
 730 </strofa>
 731 </kwestia>
 732
 733
 734 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 735
 736 <kwestia><strofa>Biorę wszystko na sumienie.</strofa></kwestia>
 737
 738
 739 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 740
 741 <kwestia><strofa>Chciej rozważyć.</strofa></kwestia>
 742
 743
 744 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 745
 746 <kwestia>
 747 <strofa>
 748         <wers_cd>Już się stało.</wers_cd>/
 749         Teraz inne dam zlecenie:/
 750         Mości Papkin --- ja się żenię.
 751 </strofa>
 752 </kwestia>
 753
 754
 755 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 756
 757 <kwestia><strofa>Ba!</strofa></kwestia>
 758
 759
 760 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 761
 762 <didaskalia>przedrzeźniając</didaskalia>
 763
 764 <kwestia><strofa><wers_cd>Cóż to: ba?</wers_cd></strofa></kwestia>
 765
 766
 767 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 768
 769 <kwestia>
 770 <strofa>
 771         <wers_cd>Tak się cieszę!</wers_cd>/
 772         I w tę sprawę chętnie spieszę,/
 773         Powiedz, gdzie mam błysnąć chwałą;/
 774         Mamże zostać dziewosłębem<pr><slowo_obce>dziewosłęb</slowo_obce> (stpol.) --- swat.</pr>?/
 775         Mamże zmusić zbyt zuchwałą?/
 776         Mamże skłonić zbyt nieśmiałą?,/
 777         Mamże, jeśli cudzą żoną,/
 778         Jej tyrana przeszyć łono?...
 779 </strofa>
 780 </kwestia>
 781
 782
 783 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 784
 785 <kwestia><strofa>Cóż, u diabła, za szaleństwo!</strofa></kwestia>
 786
 787
 788 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 789
 790 <kwestia><strofa>Znasz, Cześniku, moje męstwo.</strofa></kwestia>
 791
 792
 793 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 794
 795 <kwestia>
 796         <strofa>
 797         Słuchaj: mówiąc między nami,/
 798         Bez mej chluby, twej urazy,/
 799         Więcej niż ty, mój Papkinie,/
 800         Mam rozumu tysiąc razy.
 801         </strofa>
 802
 803         <didaskalia><osoba>Papkin</osoba> chce przerwać, co <osoba>Cześnik</osoba> znakiem wstrzymuje.</didaskalia>
 804
 805         <strofa>
 806         Lecz rozprawiać z niewiastami,/
 807         Owe jakieś bałamutnie<pr><slowo_obce>bałamutnie</slowo_obce> --- bałamucenie, zawracanie głowy.</pr>,/
 808         Afektowe<pe><slowo_obce>afektowe</slowo_obce> (z łac. <slowo_obce>affectus</slowo_obce>: uczucie) --- pełne rozczulenia, uczuciowe, miłosne.</pe> świegotanie ---/
 809         Niech mi zaraz łeb kto utnie,/
 810         Nie potrafię, mocium panie./
 811         Ty więc musisz swą wymową...
 812         </strofa>
 813 </kwestia>
 814
 815
 816 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 817
 818 <kwestia>
 819 <strofa>
 820         Jest już twoją --- daję słowo ---/
 821         Chcesz, przysięgnę --- masz już żonę,/
 822         Bo ja szczęście mam szalone:/
 823         Tylko spojrzę, każda moja,/
 824         A na każdą spojrzeć umiem./
 825         Idę.
 826 </strofa>
 827 </kwestia>
 828
 829
 830 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 831
 832 <kwestia><strofa><wers_cd>Dokąd?</wers_cd></strofa></kwestia>
 833
 834
 835 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 836
 837 <kwestia><strofa><wers_cd>Prawda, nie wiem.</wers_cd></strofa></kwestia>
 838
 839
 840 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 841
 842 <kwestia><strofa>Podstolina...</strofa></kwestia>
 843
 844
 845 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 846
 847 <kwestia><strofa><wers_cd>Już rozumiem.</wers_cd></strofa></kwestia>
 848
 849
 850 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 851
 852 <didaskalia>zatrzymując go</didaskalia>
 853
 854 <kwestia><strofa>Tu ją czekaj.</strofa></kwestia>
 855
 856
 857 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 858
 859 <kwestia>
 860 <strofa>
 861         <wers_cd>Ani słowa!</wers_cd>/
 862         Za godzinę jest gotowa.
 863 </strofa>
 864 </kwestia>
 865
 866
 867 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
 868
 869 <didaskalia>odchodząc</didaskalia>
 870
 871 <kwestia><strofa>Ja potrafię ci odwdzięczyć.</strofa></kwestia>
 872
 873
 874 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 875
 876 <kwestia><strofa>Za Cześnika można ręczyć.</strofa></kwestia>
 877
 878
 879
 880 <naglowek_scena>SCENA TRZECIA</naglowek_scena>
 881
 882
 883 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 884
 885 <didaskalia>sam</didaskalia>
 886
 887 <kwestia>
 888         <strofa>
 889         Cześnik wulkan<pr><slowo_obce>wulkan</slowo_obce> --- tu: porywczy, skory do wybuchów.</pr> --- aż niemiło./
 890         Gdybym krótko go nie trzymał,/
 891         Nie wiem, co by z światem było.
 892         </strofa>
 893
 894         <didaskalia>po krótkim myśleniu</didaskalia>
 895
 896         <strofa>
 897         Lecz nie będę ja tu drzymał/
 898         I w podzielę tak się zwinę:/
 899         Jemu oddam Podstolinę,/
 900         Malowidło nieco stare;/
 901         Sobie wezmę śliczną Klarę./
 902         Już od dawna mam nadzieję,/
 903         Że jej serce mnie się śmieje./
 904         Już by para z nas dobrana/
 905         Zaludniała Papkinami,/
 906         Gdyby Cześnik, jakby ściana,/
 907         Nie stał zawsze między nami.
 908         </strofa>
 909
 910         <didaskalia>po chwili</didaskalia>
 911
 912         <strofa>
 913         Znak dać muszę, że tu jestem;/
 914         Niechaj lubym śpiew szelestem/
 915         W lube, drogie uszko wpadnie ---/
 916         Ach, jak anioł śpiewam ładnie!
 917         </strofa>
 918
 919         <didaskalia>śpiewa przy angielskiej gitarze</didaskalia>
 920
 921         <strofa>
 922         ,,Córuś moja, dziecię moje, co u ciebie szepce?/
 923         Pani matko dobrodziejko, kotek mleko chłepce;/
 924         <wers_akap>Oj kot, pani matko, kot, kot,</wers_akap>/
 925         <wers_akap>Narobił mi w pokoiku łoskot.</wers_akap>/
 926         </strofa>
 927
 928         <strofa>
 929         Córuś moja, dziecię moje, co u ciebie stuka?/
 930         Pani matko dobrodziejko, kotek myszki szuka;/
 931         <wers_akap>Oj kot, pani matko, kot, kot,</wers_akap>/
 932         <wers_akap>Narobił mi w pokoiku łoskot.</wers_akap>/
 933         </strofa>
 934
 935         <strofa>
 936         Córuś moja, dziecię moje, czy ma ten kot nogi?/
 937         Pani matko dobrodziejko, i srebrne ostrogi;/
 938         <wers_akap>Oj kot, pani matko, kot, kot,</wers_akap>/
 939         <wers_akap>
 940                 Narobił mi w pokoiku łoskot.<pa>Te trzy zwrotki wyjęte są z dzieła Wacława z Oleska pt. <tytul_dziela>Pieśni polskie i ruskie</tytul_dziela>, s. 419, nr 289 [przyp aut. Wacław z Oleska --- pseudonim Wacława Zaleskiego (1799--1849), krytyka i zbieracza pieśni ludowych. W 1833 r. wydał popularny zbiór pieśni pt. <tytul_dziela>Pieśni polskie i ruskie ludu galicyjskiego</tytul_dziela>. W późniejszym okresie życia poświęcił się karierze urzędniczej, w latach 1848--1849 był gubernatorem Galicji].</pa>.
 941         </wers_akap>
 942         </strofa>
 943 </kwestia>
 944
 945
 946
 947 <naglowek_scena>SCENA CZWARTA</naglowek_scena>
 948
 949 <didaskalia><osoba>Papkin</osoba>, <osoba>Podstolina</osoba> ze drzwi prawych.</didaskalia>
 950
 951
 952 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
 953
 954 <kwestia>
 955 <strofa>
 956         Wszak mówiłam --- albo koty<pr><slowo_obce>albo koty</slowo_obce> --- przytyk do fałszywego śpiewu Papkina.</pr>,/
 957         Albo Papkin nam się zjawił.
 958 </strofa>
 959 </kwestia>
 960
 961
 962 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 963
 964 <kwestia>
 965         <strofa>
 966         Żartobliwej pełna weny<pr><slowo_obce>wena</slowo_obce> (z łac.) --- usposobienie, skłonność, ochota.</pr>,/
 967         Podstolino! pół anioła!/
 968         Kolosalny wzorze cnoty/
 969         Pośród hemisfernej sceny<pr><slowo_obce>hemisferna scena</slowo_obce> (z gr.) --- półkula ziemska.</pr>,/
 970         Strojny w miłość, lubość, wdzięki!/
 971         Pozwól kornie ugiąć czoła/
 972         I na śniegu twojej ręki/
 973         Złożyć ustek wyciśnienie.
 974         </strofa>
 975
 976         <didaskalia>całuje w rękę</didaskalia>
 977
 978         <strofa>Sługa, służka uniżony.</strofa>
 979 </kwestia>
 980
 981
 982 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
 983
 984 <kwestia><strofa>Cóż sprowadza w nasze strony?</strofa></kwestia>
 985
 986
 987 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 988
 989 <kwestia><strofa>Miłe wszystkim nam zdarzenie.</strofa></kwestia>
 990
 991
 992 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
 993
 994 <kwestia><strofa>Tym zdarzeniem?</strofa></kwestia>
 995
 996
 997 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
 998
 999 <kwestia><strofa><wers_cd>Twe zamęście.</wers_cd></strofa></kwestia>
1000
1001
1002 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
1003
1004 <kwestia><strofa>Moje?</strofa></kwestia>
1005
1006
1007 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1008
1009 <kwestia>
1010 <strofa>
1011         <wers_cd>Właśnie miałem szczęście</wers_cd>/
1012         Mieć u siebie na wieczerzy/
1013         Lorda Pembrok<pr>Lord Pembrok --- Papkin ma zapewne na myśli Jerzego Augusta hr. Pembroke (zm. 1827), angielskiego polityka i generała, który w 1807 r. bawił w Wiedniu jako ambasador Wielkiej Brytanii.</pr>, kilku panów,/
1014         Cały tuzin szambelanów,/
1015         Dam niewiele, ale jakich!
1016 </strofa>
1017 </kwestia>
1018
1019
1020 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
1021
1022 <kwestia><strofa>Któż z kim swata?...</strofa></kwestia>
1023
1024
1025 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1026
1027 <kwestia>
1028 <strofa>
1029         <wers_cd>Szmer się szerzy:</wers_cd>/
1030         Za mąż idzie piękna Hanna./
1031         Ten zapewnia, ów nie wierzy,/
1032         Ale każdy z ócz mych czyta./
1033         Wtem miledi<pr><slowo_obce>miledi</slowo_obce> (z ang. <slowo_obce>milady</slowo_obce>) --- żona lorda.</pr> bóg-kobieta,/
1034         Lecz w zazdrości diablik mały,/
1035         Wciąż mnie szczypiąc pod serwetą,/
1036         Na pół z płaczem dwakroć pyta:/
1037         ,,Skąd masz styczność z Hanny losem?"/
1038         Ach, spokojną bądź w tej mierze/
1039         --- Szepnę w uszko wdzięcznym głosem ---/
1040         Przyjaciela Hanna bierze.
1041 </strofa>
1042 </kwestia>
1043
1044
1045 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
1046
1047 <kwestia><strofa>Ależ kogo? powiedz, kogo?</strofa></kwestia>
1048
1049
1050 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1051
1052 <kwestia>
1053 <strofa>
1054         Wszyscy wybór chwalą zgodnie.../
1055         Bo nie chwalić jakże mogą!
1056 </strofa>
1057 </kwestia>
1058
1059
1060 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
1061
1062 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
1063
1064 <kwestia><strofa>Ha, rozumiem...</strofa></kwestia>
1065
1066 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1067
1068 <kwestia>
1069 <strofa>
1070         <wers_cd>Człowiek grzeczny<pr><slowo_obce>grzeczny</slowo_obce> --- tu w znaczeniu staropolskiego: do rzeczy (k rzeczy).</pr></wers_cd>/
1071         I majętny, i stateczny.
1072 </strofa>
1073 </kwestia>
1074
1075
1076 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
1077
1078 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
1079
1080 <kwestia>
1081 <strofa>
1082         Od Cześnika ma zlecenie/
1083         I zachodzi tak z daleka/
1084         Tam, gdzie go się dawno czeka./
1085         Głupi mędrek.
1086 </strofa>
1087 </kwestia>
1088
1089
1090 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1091
1092 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
1093
1094 <kwestia>
1095         <strofa>
1096         <wers_cd>Tam do licha!</wers_cd>/
1097         Ona zerka, ona wzdycha ---/
1098         Czy nie myli się w osobie?/
1099         Może we mnie... dałżem sobie!/
1100         A to plaga, boska kara:/
1101         Do mnie młoda, do mnie stara./
1102         Jeszcze zerka... czy szalona!/
1103         Tu żartować nie ma czego ---/
1104         Zjadłbym śledzia<pr><slowo_obce>zjadłbym śledzia</slowo_obce> --- miałbym za swoje, czułbym się z pyszna. Wyrażenie powstało w związku ze staropolskim zwyczajem, według którego w zapustny wtorek, o północy, na zakończenie zabawy, podawano śledzia. Oznacza więc coś nieprzyjemnego, tym bardziej że następuje po poprzedniej przyjemności.</pr> z rąk patrona<pr><slowo_obce>patron</slowo_obce> (z łac.) --- zwierzchnik, przełożony, rozkazodawca; tu mowa o Cześniku.</pr>,/
1105         A mnie po co, na co tego!/
1106         To już dłużej trwać nie może.
1107         </strofa>
1108
1109         <didaskalia>do <osoba>Podstoliny</osoba></didaskalia>
1110
1111         <strofa>
1112         Pozwól pani: Cześnikowi/
1113         Gratulację niechaj złożę.
1114         </strofa>
1115 </kwestia>
1116
1117
1118 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
1119
1120 <kwestia><strofa>Więc to jego mam być żoną?</strofa></kwestia>
1121
1122
1123 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1124
1125 <kwestia>
1126 <strofa>
1127         Jakież czynisz zapytanie?/
1128         Bajkęż by to rozgłoszono?
1129 </strofa>
1130 </kwestia>
1131
1132
1133 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
1134
1135 <kwestia><strofa>Bajkę dotąd...</strofa></kwestia>
1136
1137
1138 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1139
1140 <kwestia>
1141 <strofa>
1142         <wers_cd>Lecz się stanie</wers_cd>/
1143         Wkrótce prawdą --- czy się mylę?
1144 </strofa>
1145 </kwestia>
1146
1147
1148 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
1149
1150 <kwestia><strofa>Ciekawości skądże tyle?
1151 </strofa></kwestia>
1152
1153
1154 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1155
1156 <kwestia>
1157 <strofa>
1158         Gdyby Cześnik rozogniony,/
1159         Wskroś przejęty twymi wdzięki,/
1160         Drgnął miłością i rzucony/
1161         Do nóg twoich, błagał ręki?
1162 </strofa>
1163 </kwestia>
1164
1165
1166 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
1167
1168 <kwestia><strofa>Cieszyłby się z odpowiedzi.</strofa></kwestia>
1169
1170 <didaskalia>Odchodzi w drzwi prawe.</didaskalia>
1171
1172
1173 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1174
1175 <didaskalia>sam</didaskalia>
1176
1177 <kwestia>
1178 <strofa>
1179         A że w każdej diablik siedzi,/
1180         Co pustoty rozpoczyna,/
1181         Jeno wspomnisz zapowiedzi!/
1182         Bo kto mądry, niech mi powie:/
1183         Po kaduka<pr><slowo_obce>po kaduka</slowo_obce> --- w jakim celu, po co; <slowo_obce>kaduk</slowo_obce> --- czart, diabeł. Nazwa przeniesiona z choroby zwanej epilepsją, padaczką (<slowo_obce>caducus</slowo_obce> po łacinie znaczy: padający), którą w średniowieczu przypisywano opętaniu przez diabła.</pr> Podstolina/
1184         Daje rękę Cześnikowi?
1185 </strofa>
1186 </kwestia>
1187
1188
1189
1190 <naglowek_scena>SCENA PIĄTA</naglowek_scena>
1191
1192 <didaskalia><osoba>Papkin</osoba>, <osoba>Cześnik</osoba> wychodzi ze drzwi lewych już ubrany.</didaskalia>
1193
1194
1195 <begin id="b1186664709059"/><motyw id="m1186664709059">Konflikt</motyw>
1196
1197 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
1198
1199 <kwestia>
1200 <strofa>
1201         Cóż u czarta! ty spokojny,/
1202         Kiedy Rejent mnie napada/
1203         I otwartej żąda wojny?/
1204         Lecz godnego ma sąsiada!/
1205         Dalej żwawo! --- niech, kto żyje,/
1206         Biegnie, pędzi, zgania, bije!
1207 </strofa>
1208 </kwestia>
1209
1210
1211 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1212
1213 <kwestia><strofa>Cóż się stało?</strofa></kwestia>
1214
1215
1216 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
1217
1218 <kwestia>
1219 <strofa>
1220         <wers_cd>Mur naprawia!</wers_cd>/
1221         Mur graniczny, trzech murarzy!/
1222         On rozkazał! on się waży!/
1223         Mur graniczny! ---/
1224         Trzech na murze!/
1225         Trzech wybiję, a mur zburzę!/
1226         Zburzę, zniszczę, aż do ziemi. ---<end id="e1186664709059"/>
1227 </strofa>
1228 </kwestia>
1229
1230
1231 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1232
1233 <didaskalia>zmieszany, niechcący powtarza</didaskalia>
1234
1235 <kwestia><strofa>Zburzę, zniszczę...</strofa></kwestia>
1236
1237
1238 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
1239
1240 <kwestia>
1241 <strofa>
1242         <wers_cd>Dajesz słowo?</wers_cd>/
1243         Zbierz więc ludzi --- ruszaj z niemi!/
1244         I jeżeli nie namową,/
1245         To przemocą spędź z roboty ---/
1246         Ty się trzęsiesz?
1247 </strofa>
1248 </kwestia>
1249
1250
1251 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1252
1253 <kwestia>
1254 <strofa>
1255         <wers_cd>To z ochoty.</wers_cd>/
1256         Ale czekaj --- słuchaj wprzódy/
1257         Mojej szczytnej, pięknej ody.
1258 </strofa>
1259 </kwestia>
1260
1261
1262 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
1263
1264 <kwestia><strofa>Co?</strofa></kwestia>
1265
1266
1267 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1268
1269 <kwestia>
1270 <strofa>
1271         <wers_cd>Tak, ody do pokoju ---</wers_cd>/
1272         A jeżeli żądza boju/
1273         Nie umilknie na głos Muzy...
1274 </strofa>
1275 </kwestia>
1276
1277
1278 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
1279
1280 <didaskalia>grożąc</didaskalia>
1281
1282 <kwestia><strofa>Zostań. --- Ale!...</strofa></kwestia>
1283
1284 <didaskalia>Odchodzi.</didaskalia>
1285
1286
1287 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1288
1289 <didaskalia>idzie za nim ze spuszczoną głową</didaskalia>
1290
1291 <kwestia><strofa><wers_cd>Pewne guzy!</wers_cd></strofa></kwestia>
1292
1293
1294
1295 <naglowek_scena>SCENA SZÓSTA</naglowek_scena>
1296
1297 <didaskalia>Odmiana sceny. Ogród, kawał muru całego, od lewej strony ku środkowi prosty, od środka w głąb sceny załamany i w połowie zburzony, przy tej części mularze pracują. Po lewej stronie zupełnie w głębi za częścią całego muru baszta albo róg mieszkania <osoba>Rejenta</osoba>, z oknem. Nieco na przodzie po prawej stronie podobny róg mieszkania <osoba>Cześnika</osoba>. Altana po lewej stronie na przodzie. <osoba>Klara</osoba> przechodzi scenę. <osoba>Wacław</osoba>, wszedłszy wyłomem, skrada się wzdłuż muru i pokazuje się powtórnie w altanie przy <osoba>Klarze</osoba>.</didaskalia>
1298
1299 <didaskalia><osoba>Klara</osoba>, <osoba>Wacław</osoba></didaskalia>
1300
1301
1302 <begin id="b1186664932296"/><motyw id="m1186664932296">Kochanek</motyw>
1303
1304 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1305
1306 <kwestia>
1307 <strofa>
1308         Bliskie nasze pomieszkania,/
1309         Bliższe serca --- ach, a przecie/
1310         Tak daleko na tym świecie.
1311 </strofa>
1312 </kwestia>
1313
1314
1315 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
1316
1317 <kwestia>
1318 <strofa>
1319         Jakież nowe dziś żądania/
1320         Chmurzą jasność twego czoła?/
1321         Nigdyż granic, nigdyż miary ---/
1322         Nicże wstrzymać cię nie zdoła,/
1323         Nawet miłość twojej Klary?
1324 </strofa>
1325 </kwestia>
1326
1327
1328 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1329
1330 <kwestia>
1331 <strofa>
1332         Widzieć ciebie jedną chwilę,/
1333         Potem spędzić godzin tyle/
1334         Bez twych oczu, twego głosu ---/
1335         I mam chwalić hojność losu?
1336 </strofa>
1337 </kwestia>
1338
1339
1340 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
1341
1342 <kwestia>
1343 <strofa>
1344         Wspomnij, wspomnij, mój kochanku,/
1345         Jakie były twe wyrazy,/
1346         Gdy zaledwie parę razy/
1347         Zeszliśmy się na krużganku<pr><slowo_obce>krużganek</slowo_obce> (z niem.) --- kryty korytarz wzdłuż budynku od strony dziedzińca.</pr>./
1348         ,,Pozwól, droga, kochać siebie,/
1349         O nic więcej łzy nie proszą;/
1350         Z mą miłością stanę w niebie/
1351         Bogiem, będę żył rozkoszą!"
1352 </strofa>
1353 </kwestia>
1354
1355
1356 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1357
1358 <kwestia><strofa>Co mówiłem, nie wiedziałem.</strofa></kwestia>
1359
1360
1361 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
1362
1363 <kwestia>
1364 <strofa>
1365         Kochaj --- rzekłam --- ja nie bronię;/
1366         Ale wkrótce, gdyś z zapałem/
1367         Cisnął w swoich moje dłonie:/
1368         ,,Kochasz ty mnie, droga Klaro?" ---/
1369         Zawsześ mnie się, zawsze pytał,/
1370         Chocieś w oczach dobrze czytał<pr><slowo_obce>Chocieś... czytał</slowo_obce> --- staropolska forma, dziś już przestarzała: choć (chociaż) czytałeś.</pr>.
1371 </strofa>
1372 </kwestia>
1373
1374
1375 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1376
1377 <kwestia>
1378 <strofa>
1379         Któż by nie chciał dać pół życia,/
1380         By mógł wyssać do upicia,/
1381         Wyssać duszą z ust twych słowa,/
1382         Które jeszcze uśmiech chowa!
1383 </strofa>
1384 </kwestia>
1385
1386
1387 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
1388
1389 <kwestia>
1390         <strofa>
1391         Niech tak będzie --- rzekłam w końcu:/
1392         Kocham --- bom też i kochała.
1393         </strofa>
1394
1395         <didaskalia>udając jego zapał</didaskalia>
1396
1397         <strofa>
1398         ,,Co za szczęście, rozkosz, radość!/
1399         Dzięki niebu, ziemi, słońcu!..."/
1400         Tym życzeniom czyniąc zadość,/
1401         Już natura zubożała<pr><slowo_obce>zubożała</slowo_obce> --- tu imiesłów, nie zaś czas przeszły: tzn. uboższa.</pr>/
1402         Więcej dla cię nic nie miała.
1403         </strofa>
1404 </kwestia>
1405
1406
1407 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1408
1409 <kwestia>
1410 <strofa>
1411         Prawda, wyznać się nie boję,/
1412         Dopełniła wtenczas miary;/
1413         Lecz gdy zwiększa miłość moję,/
1414         Czyż nie winna zwiększać dary?
1415 </strofa>
1416 </kwestia>
1417
1418
1419 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
1420
1421 <kwestia>
1422 <strofa>
1423         Za dni parę rzekłeś luby:/
1424         ,,Ach, to okno, ach, ta krata/
1425         Będą źródłem mojej zguby./
1426         Patrz, jak różdżka różdżkę splata,/
1427         Jak ku sobie kwiat się skłania,/
1428         Któż nam, Klaro, tego wzbrania?"
1429 </strofa>
1430 </kwestia>
1431
1432
1433 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1434
1435 <kwestia>
1436 <strofa>
1437         Miałżem w myśli mych zamęcie/
1438         Zimną kratę brać w objęcie?
1439 </strofa>
1440 </kwestia>
1441
1442
1443 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
1444
1445 <kwestia>
1446 <strofa>
1447         Usłuchałam cię, Wacławie:/
1448         Dzień w dzień schodzim się w altanie,/
1449         Lecz i razem co dzień prawie/
1450         Nowe od cię mam żądanie ---/
1451         Tobiem szczęście życia winna,/
1452         Ty nawzajem --- chętnie wierzę;/
1453         Czemuż twoja miłość inna/
1454         Coraz nową postać bierze?/
1455         Kiedy rozkosz być przy tobie/
1456         Aż przepełnia serce moje,/
1457         Ty, niewdzięczny, w tejże dobie/
1458         Tłumisz tylko niepokoje.
1459 </strofa>
1460 </kwestia>
1461
1462
1463 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1464
1465 <kwestia>
1466 <strofa>
1467         Ach, obecność<pe><slowo_obce>obecność</slowo_obce> --- tu: teraźniejszość.</pe> mnie zastrasza,/
1468         Bo tak dotąd czynim mało,/
1469         By zapewnić przyszłość całą ---/
1470         A przyszłością miłość nasza./
1471         Z twoim stryjem ojca mego/
1472         Ciągłe sprawy, sprzeczki, kłótnie/
1473         Nic nie wróżą nam dobrego;/
1474         Raczej mówią, iż okrutnie/
1475         Będziem kiedyś rozdzieleni,/
1476         Jeśli...
1477 </strofa>
1478 </kwestia>
1479
1480
1481 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
1482
1483 <kwestia>
1484 <strofa>
1485         <wers_cd>Dokończ --- pokaż drogę;</wers_cd>/
1486         Ty czy ja tu pomóc mogę?
1487 </strofa>
1488 </kwestia>
1489
1490
1491 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1492
1493 <kwestia>
1494 <strofa>
1495         Tylko twoja wola zmieni,/
1496         Co się zdaje nie do zmiany.
1497 </strofa>
1498 </kwestia>
1499
1500
1501 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
1502
1503 <kwestia><strofa>Mówże, słucham.</strofa></kwestia>
1504
1505
1506 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1507
1508 <kwestia>
1509 <strofa>
1510         <wers_cd>Żem kochany,</wers_cd>/
1511         Że cię kocham nad te nieba,/
1512         Że przy sobie żyć pragniemy,/
1513         To oboje dobrze wiemy;/
1514         Nie oboje, czego trzeba,/
1515         Aby zniszczyć to ukrycie,/
1516         W którym pełza nasze życie,/
1517         I nie truchleć, czy dzień szczęścia/
1518         Nie poprzedza dnia żałoby.
1519 </strofa>
1520 </kwestia>
1521
1522
1523 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
1524
1525 <kwestia><strofa>Czegóż trzeba? mów!</strofa></kwestia>
1526
1527
1528 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1529
1530 <kwestia><strofa><wers_cd>Zamęścia.</wers_cd></strofa></kwestia>
1531
1532
1533 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
1534
1535 <kwestia><strofa>O szalony, gdzież sposoby?</strofa></kwestia>
1536
1537
1538 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1539
1540 <kwestia><strofa>W twojej woli.</strofa></kwestia>
1541
1542
1543 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
1544
1545 <kwestia>
1546 <strofa>
1547         <wers_cd>W woli stryja,</wers_cd>/
1548         W woli ojca, powiedz raczej.
1549 </strofa>
1550 </kwestia>
1551
1552
1553 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1554
1555 <kwestia>
1556 <strofa>
1557         Co zawadza, to się mija,/
1558         Gdy nie może być inaczej.
1559 </strofa>
1560 </kwestia>
1561
1562
1563 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
1564
1565 <kwestia>
1566 <strofa>
1567         A, rozumiem! --- Nie, Wacławie,/
1568         Gdzie mnie zechcesz, znajdziesz wszędzie/
1569         Zawsze twoją --- prócz w niesławie.
1570
1571 </strofa>
1572 </kwestia>
1573
1574
1575 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1576
1577 <kwestia><strofa>Ależ, Klaro, moją żoną...</strofa></kwestia>
1578
1579
1580 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
1581
1582 <kwestia>
1583 <strofa>
1584         Któż to, powiedz, wiedzieć będzie,/
1585         Czyś poślubił wykradzioną.../
1586         Co za hałas? --- Słyszę kroki!/
1587         Coraz bliżej!... idź bez zwłoki!
1588 </strofa>
1589 </kwestia>
1590
1591
1592 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1593
1594 <kwestia><strofa>Jedno słowo.</strofa></kwestia>
1595
1596
1597 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
1598
1599 <kwestia><strofa><wers_cd>Już ci dane.</wers_cd></strofa></kwestia>
1600
1601
1602 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1603
1604 <kwestia><strofa>Jak nie zmienisz, żyć przestanę.</strofa></kwestia>
1605
1606
1607 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
1608
1609 <didaskalia>z czułością, jakby poprawiając</didaskalia>
1610
1611 <kwestia><strofa>Przestaniemy --- jeśli zechcesz.</strofa></kwestia>
1612
1613
1614 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1615
1616 <kwestia><strofa>Pomyśl tylko, Klaro droga...</strofa></kwestia>
1617
1618
1619 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
1620
1621 <didaskalia>wytrącając go prawie</didaskalia>
1622
1623 <kwestia><strofa>Ale idźże, idź, dla Boga!<end id="e1186664932296"/></strofa></kwestia>
1624
1625 <didaskalia>Przechodzi sceną.</didaskalia>
1626
1627
1628
1629
1630 <naglowek_scena>SCENA SIÓDMA</naglowek_scena>
1631
1632 <didaskalia><osoba>Papkin</osoba>, <osoba>Śmigalski</osoba>, kilku służących z kijami, później <osoba>Rejent</osoba> i <osoba>Cześnik</osoba> w oknach.</didaskalia>
1633
1634
1635 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1636
1637 <kwestia>
1638         <strofa>
1639         Panie majster, proszę waści/
1640         Przyzwoicie, grzecznie, ładnie,/
1641         Nie murować tu z napaści,/
1642         Bo mu na grzbiet co upadnie.
1643         </strofa>
1644
1645         <didaskalia>po krótkim milczeniu</didaskalia>
1646
1647         <strofa>
1648         Wy zaś drudzy, dobrzy ludzie,/
1649         Którzy młotki, piony, kielnie/
1650         W niepotrzebnym dzisiaj trudzie/
1651         Używacie arcydzielnie,/
1652         Idźcie wszyscy precz, do czarta!
1653         </strofa>
1654
1655         <didaskalia>po krótkim milczeniu</didaskalia>
1656
1657         <strofa>
1658         Będzie, widzę, rzecz uparta!/
1659         Ta hołota, jakby głucha,/
1660         Mego słowa ani słucha. ---/
1661         No, Śmigalski! Nie trać czasu ---/
1662         Ściągnij za kark! weź narzędzie!/
1663         Grzecznie, ładnie, bez hałasu,/
1664         Niech wszystkiemu koniec będzie./
1665         Nic się nie bój --- ja za tobą.
1666         </strofa>
1667 </kwestia>
1668
1669
1670 <didaskalia><osoba>Śmigalski</osoba> posuwa się ze służącymi ku mularzom, <osoba>Papkin</osoba> cofa się za róg domu.</didaskalia>
1671
1672
1673 <naglowek_osoba>ŚMIGALSKI</naglowek_osoba>
1674
1675 <kwestia><strofa>Precz! precz!</strofa></kwestia>
1676
1677
1678 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
1679
1680 <didaskalia>w oknie</didaskalia>
1681
1682 <kwestia><strofa><wers_cd>Stójcie! co to znaczy?</wers_cd></strofa></kwestia>
1683
1684
1685 <naglowek_osoba>ŚMIGALSKI</naglowek_osoba>
1686
1687 <kwestia>
1688 <strofa>
1689         Cześnik, pan mój, kazać raczy,/
1690         Aby muru nie kończono.
1691 </strofa>
1692 </kwestia>
1693
1694
1695 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
1696
1697 <didaskalia>w oknie</didaskalia>
1698
1699 <kwestia>
1700 <strofa>
1701         Tak jest, każę, bo mam prawo./
1702         Dalej naprzód, dalej żwawo!
1703 </strofa>
1704 </kwestia>
1705
1706
1707 <didaskalia><osoba>Śmigalski</osoba> posuwa się naprzód, <osoba>Papkin</osoba>, który był wyszedł, znowu się cofa za róg domu</didaskalia>
1708
1709
1710 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
1711
1712 <kwestia><strofa>Jakie prawo?</strofa></kwestia>
1713
1714
1715 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
1716
1717 <kwestia>
1718 <strofa>
1719         <wers_cd>Jak kupiono</wers_cd>/
1720         Mur graniczny, tak zostanie.
1721 </strofa>
1722 </kwestia>
1723
1724
1725 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
1726
1727 <kwestia>
1728 <strofa>
1729         Ależ luby, miły panie,/
1730         To szaleństwo z waszej strony ---/
1731         I mur będzie naprawiony.
1732 </strofa>
1733 </kwestia>
1734
1735
1736 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
1737
1738 <kwestia><strofa>Wprzódy trupem go zaścielę.</strofa></kwestia>
1739
1740
1741 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
1742
1743 <didaskalia>do mularzy</didaskalia>
1744
1745 <kwestia>
1746 <strofa>
1747         Kończcie śmiało, przyjaciele,/
1748         Gardźcie ze mną próżnym krzykiem.
1749 </strofa>
1750 </kwestia>
1751
1752
1753 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
1754
1755 <kwestia><strofa>Chcesz więc bójki?</strofa></kwestia>
1756
1757
1758 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
1759
1760 <kwestia>
1761 <strofa>
1762         <wers_cd>Mój Cześniku,</wers_cd>/
1763         Mój sąsiedzie, luby, miły,/
1764         Przestań też być rozbójnikiem.
1765 </strofa>
1766 </kwestia>
1767
1768
1769 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
1770
1771 <kwestia><strofa>Co! jak! --- Żwawo! bij, co siły!</strofa></kwestia>
1772
1773
1774 <didaskalia><osoba>Śmigalski</osoba> ze swoimi ludźmi wstępuje na mur, mularze cofają się tak, że bójka zostaje zakryta częścią muru całego.</didaskalia>
1775
1776
1777 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
1778
1779 <kwestia>
1780 <strofa>
1781         Panie majster --- ja w obronie./
1782         Nic się nie bój --- niechaj bije,/
1783         Kiedy go tam swędzą dłonie./
1784         Dobrze! dobrze! --- po czuprynie ---/
1785         Ot-tak --- lepiej! --- co się wlezie! ---/
1786         Nic się nie bój! --- niechaj bije,/
1787         Niechaj bije! świat nie zginie!/
1788         Ja Cześnika za to skryję,/
1789         Gdzie nie widać ziemi, nieba<pe><slowo_obce>Cześnika... skryję, gdzie nie widać ziemi, nieba</slowo_obce> --- tzn. spowoduję, że zostanie zamknięty w więzieniu.</pe>!
1790 </strofa>
1791 </kwestia>
1792
1793
1794 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
1795
1796 <didaskalia>wołając za siebie</didaskalia>
1797
1798 <kwestia>
1799 <strofa>
1800         Hej! Serwacy! daj gwintówkę<pr><slowo_obce>gwintówka</slowo_obce> --- rodzaj strzelby o gwintowanej lufie, celniejszej i dalej niosącej od zwykłej fuzji.</pr>,/
1801         Niechaj strącę tę makówkę ---/
1802         Prędko!
1803 </strofa>
1804 </kwestia>
1805
1806
1807 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
1808
1809 <didaskalia>zamyka okno</didaskalia>
1810
1811
1812 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
1813
1814 <kwestia>
1815 <strofa>
1816         <wers_cd>Ha, ha! fugas chrustas<pr><slowo_obce>fugas chrustas</slowo_obce> --- charakterystyczne dla wymowy szlacheckiej wyrażenie makaroniczne, powstałe z łączenia wyrazów polskich z łacińskimi, oznacza: ucieka w chrust, w krzaki.</pr>.</wers_cd>/
1817         No, Śmigalski! dosyć będzie,/
1818         Daj półzłotka albo złoty/
1819         Baserunku<pr><slowo_obce>baserunek</slowo_obce> (z niem.) --- odszkodowanie za sprawiony ból.</pr> dla hołoty,/
1820         Ale zabierz im narzędzie./
1821         Dosyć, dosyć na dziś będzie.
1822 </strofa>
1823 </kwestia>
1824
1825
1826 <didaskalia>Zamyka okno. Po odejściu wszystkich <osoba>Papkin</osoba> obejrzawszy się, że już nie ma nikogo, mówi ku murowi.</didaskalia>
1827
1828
1829 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1830
1831 <didaskalia>sam</didaskalia>
1832
1833 <kwestia>
1834 <strofa>
1835         Ha! hultaje, precz mi z drogi,/
1836         Bo na miazgę was rozgniotę ---/
1837         Nie zostanie jednej nogi ---/
1838         A mam diablą dziś ochotę!/
1839         Wielu was tam? chodź tu który!/
1840         Nie wylezie żaden z dziury?/
1841         O wy łotry! o wy tchórze!/
1842         Jutro cały zamek zburzę.
1843 </strofa>
1844 </kwestia>
1845
1846
1847
1848 <naglowek_scena>SCENA ÓSMA</naglowek_scena>
1849
1850 <didaskalia><osoba>Papkin</osoba>, <osoba>Wacław</osoba></didaskalia>
1851
1852
1853 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1854
1855 <didaskalia>stanąwszy tuż za nim</didaskalia>
1856
1857 <kwestia>
1858         <strofa>Jutro?</strofa>
1859
1860         <didaskalia><osoba>Papkin</osoba> zdejmuje kapelusz.</didaskalia>
1861
1862         <strofa>
1863         <wers_cd>Mamże wracać w progi,</wers_cd>/
1864         Które pewnie z przyszłą dobą/
1865         Zrówna z ziemią wyrok srogi? ---/
1866         Wolę jeńcem iść za tobą!
1867         </strofa>
1868 </kwestia>
1869
1870
1871 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1872
1873 <didaskalia>wkładając kapelusz na bakier</didaskalia>
1874
1875 <kwestia><strofa><slowo_obce>Pardon</slowo_obce><pr><slowo_obce>pardon</slowo_obce> (franc.) --- tu: poddaję się, proszę o darowanie życia.</pr> mówisz?</strofa></kwestia>
1876
1877
1878 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1879
1880 <kwestia><strofa><wers_cd>Pardon, panie.</wers_cd></strofa></kwestia>
1881
1882
1883 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1884
1885 <kwestia><strofa>Znasz me męstwo?</strofa></kwestia>
1886
1887
1888 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1889
1890 <kwestia><strofa><wers_cd>Jak zły szeląg.</wers_cd></strofa></kwestia>
1891
1892
1893 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1894
1895 <kwestia><strofa>Boisz mnie się!</strofa></kwestia>
1896
1897
1898 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1899
1900 <kwestia><strofa><wers_cd>Niesłychanie!</wers_cd></strofa></kwestia>
1901
1902
1903 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1904
1905 <kwestia><strofa>Pójdziesz za mną?</strofa></kwestia>
1906
1907
1908 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1909
1910 <kwestia><strofa><wers_cd>Pójdę, panie.</wers_cd></strofa></kwestia>
1911
1912
1913 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1914
1915 <kwestia><strofa>Któż ty jesteś?</strofa></kwestia>
1916
1917
1918 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1919
1920 <kwestia><strofa><wers_cd>Jestem, panie.</wers_cd></strofa></kwestia>
1921
1922
1923 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1924
1925 <kwestia><strofa>Lecz czym jesteś?</strofa></kwestia>
1926
1927
1928 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1929
1930 <kwestia>
1931 <strofa>
1932         <wers_cd>Czym ja jestem?</wers_cd>/
1933         Jestem... jestem...
1934 </strofa>
1935 </kwestia>
1936
1937
1938 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1939
1940 <didaskalia>chwytając za broń</didaskalia>
1941
1942 <kwestia><strofa><wers_cd>Cóż to znaczy!</wers_cd></strofa></kwestia>
1943
1944
1945 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1946
1947 <kwestia><strofa>...Komisarzem mego pana.</strofa></kwestia>
1948
1949
1950 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1951
1952 <kwestia><strofa>Co? Rejenta?</strofa></kwestia>
1953
1954
1955 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1956
1957 <kwestia><strofa><wers_cd>Nie inaczej.</wers_cd></strofa></kwestia>
1958
1959
1960 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
1961
1962 <kwestia>
1963 <strofa>
1964         Czy to, proszę, rzecz słychana!/
1965         Ledwie szlachcic na wioszczynę/
1966         Z pękiem długów się wydrapie ---/
1967         Już mieć musi komisarza./
1968         Dziw się potem, gdy się zdarza,/
1969         Że wołają: ,,Sto tysięcy!/
1970         Kto da więcej!"<pr><slowo_obce>Sto tysięcy! Kto da więcej!</slowo_obce> --- mowa o licytacji przymusowej, na którą bywa wystawiany majątek dłużnika. Przytoczone wyrażenie stanowi przepisową formułę, którą wykrzykuje licytujący urzędnik na początku licytacji. Za każdą nową, wyższą ofertą powtarza przytoczoną formułę aż do chwili, kiedy uderzenie młotkiem obwieszcza koniec licytacji.</pr>/
1971         A jak krzykną po raz trzeci,/
1972         Jakby z procy szlachcic leci/
1973         I do swego komisarza/
1974         Idzie w służbę za szafarza<pr><slowo_obce>szafarz</slowo_obce> --- zarządzający gospodarstwem domowym, klucznik. Także urząd dworski, znacznie niższy od komisarza, który zarządzał całym majątkiem i kierował jego prawnymi sprawami.</pr>./
1975         Ale chodźmy.
1976         </strofa>
1977
1978         <didaskalia>na stronie</didaskalia>
1979
1980         <strofa>
1981         <wers_cd>Cześnikowi</wers_cd>/
1982         Wielką radość jeńcem sprawię,/
1983         I zapewne do mnie powie,/
1984         Gdy mu zdobycz mą przedstawię:/
1985         ,,Niechaj Klara twą zostanie"./
1986         Chodź, mój jeńcze.
1987 </strofa>
1988 </kwestia>
1989
1990
1991 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
1992
1993 <kwestia><strofa><wers_cd>Idę, panie.</wers_cd></strofa></kwestia>
1994
1995 <naglowek_akt>AKT DRUGI</naglowek_akt>
1996
1997 <didaskalia>Pokój jak na początku aktu pierwszego. <osoba>Cześnik</osoba> siedzi przy stoliku.</didaskalia>
1998
1999 <naglowek_scena>SCENA PIERWSZA</naglowek_scena>
2000
2001 <didaskalia><osoba>Cześnik</osoba>, <osoba>Papkin</osoba> wchodzi, za nim <osoba>Wacław</osoba>, który zostaje przy drzwiach.</didaskalia>
2002
2003 <begin id="b1186667456695"/><motyw id="m1186667456695">Fircyk</motyw>
2004
2005 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2006
2007 <didaskalia>rzucając się w krzesło</didaskalia>
2008
2009 <kwestia>
2010 <strofa>
2011         A bierz licho takie znoje!/
2012         Ledwie idę, ledwie stoję ---/
2013         Ależ bo to było żwawo!/
2014         Diabłem gromił w lewo, w prawo ---/
2015         Ledwie żyję. --- Każ dać wina,/
2016         A starego. --- Wyschła ślina ---/
2017         Pot strugami ciecze z czoła ---/
2018         Któż me dzieła pojąć zdoła!
2019 </strofa>
2020 </kwestia>
2021
2022
2023 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
2024
2025 <kwestia><strofa>Ja, bom widział.</strofa></kwestia>
2026
2027
2028
2029 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2030
2031 <kwestia>
2032 <strofa>
2033         <wers_cd>Ha! widziałeś? ---</wers_cd>/
2034         Gracko? ---
2035 </strofa>
2036 </kwestia>
2037
2038
2039 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
2040
2041 <kwestia><strofa><wers_cd>Gracko --- z tyłu stałeś.</wers_cd></strofa></kwestia>
2042
2043
2044 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2045
2046 <kwestia>
2047 <strofa>
2048         Z tyłu, z przodu, nic nie znaczy,/
2049         Dobry rycerz wszędzie straszny.
2050 </strofa>
2051 </kwestia>
2052
2053
2054 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
2055
2056 <kwestia><strofa>Ta bezczelność...</strofa></kwestia>
2057
2058
2059 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2060
2061 <kwestia>
2062 <strofa>
2063         <wers_cd>Nie inaczej,</wers_cd>/
2064         Bezczelności trzeba było,/
2065         Aby walczyć z taką siłą.
2066 </strofa>
2067 </kwestia>
2068
2069
2070 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
2071
2072 <kwestia><strofa>Waszeć kłamiesz, mocium panie...</strofa></kwestia>
2073
2074
2075 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2076
2077 <kwestia>
2078 <strofa>
2079         Tylko słuchaj, słuchać warto:/
2080         Chciałem zdobyć rusztowanie,/
2081         Lecz skoczyłem tak zażarto,/
2082         Żem się znalazł z drugiej strony,/
2083         Przyciśnięty, otoczony/
2084         Mularzami, pachołkami,/
2085         Hajdukami, pajukami<pr><slowo_obce>pajuk</slowo_obce> (z pers.) --- pachołek ubrany w paradny pseudoturecki strój, towarzyszący panu na przejażdżkach konno lub w powozie (zajmował wtedy miejsce z tyłu karety).</pr>,/
2086         A --- kroć kroci! Jak się zwinę!/
2087         Jak dwóch chwycę za czupryną!/
2088         Dalej żwawo młynka z niemi ---/
2089         Jak cepami wkoło młócę./
2090         Ile razy się obrócę,/
2091         Po dziesięciu ich na ziemi./
2092         Tak mi rosła wciąż mogiła,/
2093         A gdy z murem równa była,/
2094         Otworzyłem obie dłonie/
2095         I stanąłem na tej stronie./
2096         Lecz co jeszcze...
2097 </strofa>
2098 </kwestia>
2099
2100
2101 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
2102
2103 <kwestia><strofa><wers_cd>Tfy! do czarta!...</wers_cd></strofa></kwestia>
2104
2105
2106 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2107
2108 <kwestia>
2109 <strofa>
2110         Podziwienia rzecz jest warta,<end id="e1186667456695"/>/
2111         Że uniosłem z sobą jeńca ---/
2112         Teraz, panie, czekam wieńca<pr><slowo_obce>czekam wieńca</slowo_obce> --- pochwały, nagrody. W starożytności zwycięzcom zdobiono czoła wieńcem laurowym.</pr>.
2113 </strofa>
2114 </kwestia>
2115
2116
2117 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
2118
2119 <didaskalia>spostrzegłszy <osoba>Wacława</osoba></didaskalia>
2120
2121 <kwestia><strofa>Cóż to znaczy?</strofa></kwestia>
2122
2123
2124 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2125
2126 <didaskalia>ocierając czoło</didaskalia>
2127
2128 <kwestia>
2129 <strofa>
2130         <wers_cd>Komisarza/</wers_cd>
2131         Pana Milczka w jasyr<pr><slowo_obce>jasyr</slowo_obce> (z tur.) --- niewola.</pr> wziąłem.
2132 </strofa>
2133 </kwestia>
2134
2135
2136 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
2137
2138 <kwestia><strofa>A to po co? --- jakim czołem?</strofa></kwestia>
2139
2140
2141 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2142
2143 <kwestia><strofa>Ja zabieram, co się zdarza.</strofa></kwestia>
2144
2145
2146 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
2147
2148 <didaskalia>do <osoba>Wacława</osoba></didaskalia>
2149
2150 <kwestia>
2151 <strofa>
2152         Waszeć z Bogiem ruszaj sobie/
2153         I uwiadom swego pana,/
2154         Że jak w jakim bądź sposobie/
2155         Mnie zaczepka będzie dana,/
2156         To mu taką fimfę<pr><slowo_obce>fimfa</slowo_obce> (lub <slowo_obce>finfa</slowo_obce>, z wł.) --- złośliwa sztuczka, oddanie pięknym za nadobne. W sztuce oblężniczej nazywano finfą podkop w celu wysadzenia nieprzyjaciela.</pr> zrobię,/
2157         Iż, nim rzuci wkoło okiem,/
2158         Wytnie kozła<pr><slowo_obce>Wytnie kozła</slowo_obce> --- wyrażenie myśliwskie. Kozła wycina ptak trafiony w powietrzu.</pr> pod obłokiem. ---/
2159         Waść się wynoś szybkim krokiem.
2160 </strofa>
2161 </kwestia>
2162
2163
2164 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2165
2166 <kwestia>
2167 <strofa>
2168         Poświęć się tu czyjej sprawie!/
2169         Walcz jak Achil<pr><slowo_obce>Achil</slowo_obce>, właśc.: Achilles --- główny bohater <tytul_dziela>Iliady</tytul_dziela> Homera, słynny z męstwa.</pr>, radź jak Kato<pr>Kato Starszy (239--149 przed n.e.) --- rzymski polityk i pisarz, znany między innymi z mądrości i rozwagi.</pr>,/
2170         Pozazdroszczą twojej sławie/
2171         I sto czartów dadzą za to.
2172 </strofa>
2173 </kwestia>
2174
2175
2176 <begin id="b1186667578944"/><motyw id="m1186667578944">Konflikt</motyw>
2177
2178 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2179
2180 <didaskalia>do <osoba>Cześnika</osoba></didaskalia>
2181
2182 <kwestia>
2183 <strofa>
2184         Przebacz, panie, słów niewiele,/
2185         Które wyrzec się ośmielę:/
2186         Jesteś gniewny na sąsiada,/
2187         Że ci czasem na zawadzie...
2188 </strofa>
2189 </kwestia>
2190
2191
2192 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
2193
2194 <kwestia><strofa>Czasem? --- Zawsze!</strofa></kwestia>
2195
2196
2197 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2198
2199 <kwestia><strofa><wers_cd>On powiada...</wers_cd></strofa></kwestia>
2200
2201
2202 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
2203
2204 <kwestia><strofa>Niech nie słyszę o tym gadzie.</strofa></kwestia>
2205
2206
2207 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2208
2209 <kwestia>
2210 <strofa>
2211         Czy nie byłoby sposobu,/
2212         Ustąpiwszy ze stron obu,/
2213         Zapomniawszy przeszłe szkody,/
2214         Do sąsiedzkiej wrócić zgody?
2215 </strofa>
2216 </kwestia>
2217
2218
2219 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
2220
2221 <kwestia>
2222 <strofa>
2223         Ja z nim w zgodzie? --- Mocium panie,/
2224         Wprzódy słońce w miejscu stanie!/
2225         Wprzódy w morzu wyschnie woda,/
2226         Nim tu u nas będzie zgoda!
2227 </strofa>
2228 </kwestia>
2229
2230 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2231
2232 <kwestia>
2233 <strofa>
2234         Dzisiaj umysł niespokojny/
2235         Za porywczo sąd wyrzeka...
2236 </strofa>
2237 </kwestia>
2238
2239
2240 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
2241
2242 <kwestia>
2243 <strofa>
2244         Od powietrza, ognia, wojny,/
2245         I do tego od człowieka,/
2246         Co się wszystkim nisko kłania,/
2247         Niech nas zawsze Bóg obrania.
2248 </strofa>
2249 </kwestia>
2250
2251
2252 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2253
2254 <kwestia><strofa>Lepiej nisko niż nic wcale.</strofa></kwestia>
2255
2256
2257 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
2258
2259 <kwestia><strofa>Brednia!</strofa></kwestia>
2260
2261
2262 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2263
2264 <kwestia><strofa><wers_cd>Ale...</wers_cd></strofa></kwestia>
2265
2266
2267 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
2268
2269 <kwestia>
2270         <strofa><wers_cd>Nie ma ale!<end id="e1186667578944"/></wers_cd></strofa>
2271 </kwestia>
2272
2273
2274 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2275
2276 <kwestia><strofa>Nie broń, panie, mieć nadziei...</strofa></kwestia>
2277
2278
2279 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
2280
2281 <kwestia>
2282         <strofa>
2283         Bronię, do kroć sto tysięcy!/
2284         I niech o nim nie wiem więcej,/
2285         Ni o jego
2286         </strofa>
2287
2288         <didaskalia>ironicznie zmierzając do <osoba>Wacława</osoba></didaskalia>
2289
2290         <strofa>
2291         <wers_cd>kaznodziei<pr><slowo_obce>kaznodziei</slowo_obce> --- tu: wymownego obrońcy.</pr>,</wers_cd>/
2292         Bo się obom, mocium panie,/
2293         Jakem szlachcic, co dostanie.
2294         </strofa>
2295 </kwestia>
2296
2297 <didaskalia>Odchodzi w drzwi środkowe.</didaskalia>
2298
2299
2300
2301 <naglowek_scena>SCENA DRUGA</naglowek_scena>
2302
2303 <didaskalia><osoba>Papkin</osoba>, <osoba>Wacław</osoba></didaskalia>
2304
2305
2306 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2307
2308 <kwestia><strofa>Diabeł pali w tym Cześniku.</strofa></kwestia>
2309
2310
2311 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2312
2313 <kwestia><strofa>Chcieć ich zbliżyć czasu szkoda.</strofa></kwestia>
2314
2315
2316 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2317
2318 <kwestia><strofa>Mało zysku, dużo krzyku.</strofa></kwestia>
2319
2320
2321 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2322
2323 <kwestia><strofa>Tych dwóch ludzi --- ogień, woda.</strofa></kwestia>
2324
2325
2326 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2327
2328 <kwestia><strofa>Cóż, paniczu, będzie z nami?</strofa></kwestia>
2329
2330
2331 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2332
2333 <kwestia><strofa>Ha, zostanę tu w niewoli.</strofa></kwestia>
2334
2335
2336 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2337
2338 <kwestia>
2339 <strofa>
2340         Brałem jeńców tysiącami,/
2341         Co zawiśli od mej woli;/
2342         Bom lat dziesięć toczył boje,/
2343         Gdzie się lały krwawe zdroje,/
2344         Tak że wkoło na mil cztery/
2345         Jak czerwone było morze. ---/
2346         Tam zyskałem i ordery,/
2347         I tytuły, i honory;/
2348         Ale tego być nie może./
2349         Zbyt to szczytne dla nas wzory;/
2350         Dziś utarczka jest igraszką,/
2351         A twa wolność będzie fraszką.
2352 </strofa>
2353 </kwestia>
2354
2355
2356 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2357
2358 <kwestia><strofa>Ja w niewoli tu zostanę.</strofa></kwestia>
2359
2360
2361 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2362
2363 <kwestia>
2364 <strofa>
2365         Prawo wstrzymać jest mi dane,/
2366         Alem zawsze był wspaniały,/
2367         Przyjmę zatem okup mały.
2368 </strofa>
2369 </kwestia>
2370
2371
2372 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2373
2374 <kwestia><strofa>Ja w niewoli zostać muszę.</strofa></kwestia>
2375
2376
2377 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2378
2379 <kwestia>
2380 <strofa>
2381         Znaj więc wielką moją duszę:/
2382         Jesteś wolny --- idź do diaska./
2383         A za wolność dasz, co łaska.
2384 </strofa>
2385 </kwestia>
2386
2387
2388 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2389
2390 <kwestia><strofa>Ja zostanę tu w niewoli.</strofa></kwestia>
2391
2392
2393 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2394
2395 <kwestia><strofa>Ale Cześnik nie pozwoli.</strofa></kwestia>
2396
2397
2398 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2399
2400 <kwestia><strofa>Kto mnie ujął, niech mnie trzyma.</strofa></kwestia>
2401
2402
2403 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2404
2405 <kwestia>
2406 <strofa>
2407         Ale, bratku, sensu nié ma<pe><slowo_obce>nié ma</slowo_obce> --- czytaj: ni ma; por. przypis do wyrazu <wyroznienie>kobiéta</wyroznienie> w scenie pierwszej aktu I.</pe><uwaga>co z linkami do przypisów???</uwaga>;/
2408         Nie daj grosza, a idź sobie.
2409 </strofa>
2410 </kwestia>
2411
2412
2413 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2414
2415 <kwestia><strofa>I pół kroku stąd nie zrobię.</strofa></kwestia>
2416
2417
2418 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2419
2420 <kwestia><strofa>Idź, bom gotów użyć broni.</strofa></kwestia>
2421
2422
2423 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2424
2425 <didaskalia>zawsze z flegmą</didaskalia>
2426
2427 <kwestia><strofa>A ja tylko własnej dłoni.</strofa></kwestia>
2428
2429
2430 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2431
2432 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
2433
2434 <kwestia>
2435 <strofa>
2436         Cóż za człowiek, u kaduka!/
2437         Samochcący guza szuka/
2438         I mnie jeszcze go nagoni.
2439 </strofa>
2440
2441 <didaskalia>do <osoba>Wacława</osoba></didaskalia>
2442
2443 <strofa>Bój się Boga --- idź do czarta.</strofa>
2444 </kwestia>
2445
2446
2447 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2448
2449 <kwestia><strofa>Nie, nie pójdę --- tu zostanę.</strofa></kwestia>
2450
2451
2452 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2453
2454 <kwestia><strofa>A to jakaś ćma uparta!</strofa></kwestia>
2455
2456
2457 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2458
2459 <didaskalia>pokazując na sakiewkę</didaskalia>
2460
2461 <kwestia><strofa>Ale patrz no, bratku, co to?</strofa></kwestia>
2462
2463
2464 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2465
2466 <kwestia><strofa>Brzęknij tylko.</strofa></kwestia>
2467
2468
2469 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2470
2471 <kwestia><strofa><wers_cd>Złoto?</wers_cd></strofa></kwestia>
2472
2473
2474 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2475
2476 <kwestia><strofa><wers_cd>Złoto.</wers_cd></strofa></kwestia>
2477
2478
2479 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2480
2481 <kwestia><strofa>Będzie twoim.</strofa></kwestia>
2482
2483
2484 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2485
2486 <kwestia><strofa><wers_cd>Niech pan siada.</wers_cd></strofa></kwestia>
2487
2488
2489 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2490
2491 <kwestia><strofa>Ale darmo nikt nie daje.</strofa></kwestia>
2492
2493
2494 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2495
2496 <kwestia>
2497         <strofa>
2498         Wielka prawda! --- Cóż wypada,/
2499         Abym zrobił? Gdyż zostaję/
2500         W położeniu arcyciasnym:/
2501         Za procentem<pr><slowo_obce>za procentem</slowo_obce> --- Papkin usiłuje dać do zrozumienia, jakoby posiadał jakiś kapitał w zastawie i tylko nieregularne wypłacanie procentów wprawiło go w kłopoty pieniężne.</pr> moim własnym/
2502         Trzeba jeździć jak w konkury,/
2503         A w kieszeni, panie bracie,/
2504         Albo pustki, albo dziury.
2505         </strofa>
2506 </kwestia>
2507
2508
2509 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2510
2511 <kwestia><strofa>Kocham Klarę.</strofa></kwestia>
2512
2513
2514 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2515
2516 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
2517
2518 <kwestia><strofa><wers_cd>Otóż macie!</wers_cd></strofa></kwestia>
2519
2520
2521 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2522
2523 <kwestia><strofa>I chcę zostać tu przy Klarze.</strofa></kwestia>
2524
2525
2526 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2527
2528 <kwestia><strofa>To źle.</strofa></kwestia>
2529
2530
2531 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2532
2533 <didaskalia>chowając sakiewkę</didaskalia>
2534
2535 <kwestia><strofa><wers_cd>Czy źle?</wers_cd></strofa></kwestia>
2536
2537
2538 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2539
2540 <didaskalia>zatrzymując mu rękę</didaskalia>
2541
2542 <kwestia>
2543         <strofa>
2544         <wers_cd>Niekoniecznie,</wers_cd>/
2545         Ale Cześnik w tym zamiarze/
2546         Będzie pewnie działać sprzecznie.
2547         </strofa>
2548 </kwestia>
2549
2550
2551 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2552
2553 <kwestia><strofa>Niechaj nie wie.</strofa></kwestia>
2554
2555
2556 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2557
2558 <kwestia><strofa><wers_cd>Jak się dowie?</wers_cd></strofa></kwestia>
2559
2560
2561 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2562
2563 <kwestia><strofa>Niech mnie przyjmie.</strofa></kwestia>
2564
2565
2566 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2567
2568 <kwestia><strofa><wers_cd>Trudno będzie.</wers_cd></strofa></kwestia>
2569
2570
2571 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2572
2573 <didaskalia>brzęcząc złotem</didaskalia>
2574
2575 <kwestia><strofa>Tu początek, koniec w głowie.</strofa></kwestia>
2576
2577
2578 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2579
2580 <kwestia>
2581         <strofa>A jak Cześnik na mnie wsiędzie<pe><slowo_obce>Cześnik na mnie wsiędzie</slowo_obce> (przen.) --- będzie robić wymówki, awantury.</pe>?</strofa>
2582 </kwestia>
2583
2584
2585 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2586
2587 <kwestia><strofa>Nic nie znaczy.</strofa></kwestia>
2588
2589
2590 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2591
2592 <kwestia>
2593 <strofa><wers_cd>Ba! jak komu.</wers_cd></strofa>
2594
2595 <didaskalia>wzruszając głową</didaskalia>
2596
2597 <strofa>I dla Klary --- komisarza.</strofa>
2598 </kwestia>
2599
2600
2601 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2602
2603 <kwestia><strofa>Jestem Wacław.</strofa></kwestia>
2604
2605
2606 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2607
2608 <kwestia>
2609         <strofa>
2610         <wers_cd>Syn Rejenta!</wers_cd>/
2611         O dla Boga! I w tym domu!/
2612         Waszmość obu nas naraża,/
2613         Oba idziem na praszczęta<pr><slowo_obce>praszczęta</slowo_obce> (ln od <slowo_obce>praszczę</slowo_obce>: cienki pręt, rózga do bicia) --- tu w znaczeniu: udręczenie, biedy, opały.</pr>.
2614         </strofa>
2615
2616         <didaskalia><osoba>Wacław</osoba> brzęknął sakiewką.</didaskalia>
2617
2618         <strofa>Brzęczy pięknie...</strofa>
2619 </kwestia>
2620
2621
2622 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2623
2624 <kwestia>
2625         <strofa>
2626         <wers_cd>Miej za dane,</wers_cd>/
2627         Jeśli w służbie tu zostanę.
2628         </strofa>
2629 </kwestia>
2630
2631
2632 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2633
2634 <kwestia><strofa>Ha! spróbuję...</strofa></kwestia>
2635
2636 <didaskalia>chce wziąć sakiewkę</didaskalia>
2637
2638
2639 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2640
2641 <didaskalia>odsuwając</didaskalia>
2642
2643 <kwestia>
2644 <strofa>
2645         <wers_cd>Później nieco ---</wers_cd>/
2646         Lecz pamiętaj, że z mej wieży/
2647         Szybko kulki na dół lecą ---/
2648         Fiut z wiatrówki --- Papkin leży.../
2649         Gdyby zdradzić chęć go jęła.
2650 </strofa>
2651 </kwestia>
2652
2653
2654 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2655
2656 <kwestia>
2657         <strofa>
2658         W skrytym toku tego dzieła/
2659         Tak postąpię, jak należy,/
2660         Nie zważając na przymówkę./
2661         Ale, Waciu, jak mnie kochasz,/
2662         Dzisiaj jeszcze spal wiatrówkę.
2663         </strofa>
2664 </kwestia>
2665
2666 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2667
2668 <kwestia><strofa>Nie trać czasu.</strofa></kwestia>
2669
2670
2671 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2672
2673 <kwestia>
2674         <strofa><wers_cd>Idę, idę.</wers_cd></strofa>
2675
2676         <didaskalia>na stronie</didaskalia>
2677
2678         <strofa>
2679                 Diabeł nadał tryumf taki!/
2680                 Coraz głębiej włażę w biedę./
2681                 W moim jeńcu mam rywala ---/
2682                 Przykro z bliska --- gorzej z dala ---/
2683                 Tamten zamknie, ten zastrzeli ---/
2684                 A bodaj cię diabli wzięli!
2685         </strofa>
2686
2687         <didaskalia>wracając ode drzwi</didaskalia>
2688
2689         <strofa>A sakiewka?</strofa>
2690 </kwestia>
2691
2692
2693 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2694
2695 <kwestia><strofa><wers_cd>Zostać może.</wers_cd></strofa></kwestia>
2696
2697
2698 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
2699
2700 <kwestia><strofa>W samej rzeczy?</strofa></kwestia>
2701
2702
2703 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2704
2705 <strofa><wers_cd>Nie inaczej.</wers_cd></strofa>
2706
2707
2708 <didaskalia><osoba>Papkin</osoba> wychodzi środkowymi drzwiami.</didaskalia>
2709
2710
2711
2712 <naglowek_scena>SCENA TRZECIA</naglowek_scena>
2713
2714 <didaskalia><osoba>Wacław</osoba>, <osoba>Klara</osoba></didaskalia>
2715
2716
2717 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
2718
2719 <kwestia>
2720 <strofa>
2721         Co wyrabiasz, o mój Boże!/
2722         Trzeba by mi być w rozpaczy,/
2723         Żebym tylko czasu miała.
2724 </strofa>
2725 </kwestia>
2726
2727
2728 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2729
2730 <kwestia><strofa>Co się stało? co się dzieje?</strofa></kwestia>
2731
2732
2733 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
2734
2735 <kwestia>
2736 <strofa>
2737         Jeszcze mi się w oczy śmieje!/
2738         Ja wiem wszystko, bom słuchała ---/
2739         Chcesz tu zostać.
2740 </strofa>
2741 </kwestia>
2742
2743
2744 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2745
2746 <kwestia><strofa><wers_cd>Cóż w tym złego?</wers_cd></strofa></kwestia>
2747
2748
2749 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
2750
2751 <kwestia><strofa>Miej rozsądek.</strofa></kwestia>
2752
2753
2754 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2755
2756
2757 <kwestia>
2758 <strofa>
2759         <wers_cd>Cóż mi z niego?</wers_cd>/
2760         Kiedy już jest dowiedzione,/
2761         Że rozsądku zwykłą drogą/
2762         Niezawodnie połączone/
2763         Losy nasze być nie mogą./
2764         Po cóż w dawnej trwać kolei<pr><slowo_obce>w dawnej trwać kolei</slowo_obce> --- iść utartym szlakiem, od dawna wytyczoną drogą. Koleją dawniej nazywano ślad (koleinę) zostawiony na drodze przez jadący wóz.</pr>?/
2765         Dalej żwawo manowcami,/
2766         Gdzie zadnieje brzask nadziei,/
2767         Gdzie mniej ciemno jest przed nami!/
2768         Nie rzucajmy na bok okiem,/
2769         Bo przepaści pewnie wkoło,/
2770         Ale w niebo wzniósłszy czoło,/
2771         Śmiałym naprzód idźmy krokiem./
2772         A jeżeli stałość będzie/
2773         Towarzyszyć w naszym pędzie,/
2774         Mimo sporu, przeszkód wielu/
2775         Dojdziem przecie kiedyś celu.
2776 </strofa>
2777 </kwestia>
2778
2779
2780 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
2781
2782 <kwestia>
2783 <strofa>
2784         Dobrze mówisz, idźmy śmiało!/
2785         Prostą drogą zyszczym mało,/
2786         Przekonałeś, przyjacielu;/
2787         Lepiej mówisz niż dziś rano,/
2788         Gdyś ucieczkę z sobą radził./
2789         Ale nużby cię poznano?/
2790         Nużby Papkin ufność zdradził?
2791 </strofa>
2792 </kwestia>
2793
2794
2795 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2796
2797 <kwestia>
2798 <strofa>
2799         Nie patrz w przepaść, moja droga,/
2800         Tu do serca nachyl skronie:/
2801         Prędko zniknie każda trwoga,/
2802         Gdy w miłości wzrok utonie.
2803 </strofa>
2804 </kwestia>
2805
2806
2807 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
2808
2809 <kwestia>
2810 <strofa>
2811         Zostań zatem w imię Boże,/
2812         Masz ode mnie pozwolenie.
2813 </strofa>
2814 </kwestia>
2815
2816
2817 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2818
2819 <kwestia>
2820 <strofa>
2821         Twoje, Klaro, nie pomoże,/
2822         Lubo z życiem równie cenię.
2823 </strofa>
2824 </kwestia>
2825
2826
2827 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
2828
2829 <kwestia>
2830 <strofa>
2831         I do stryja trafim może,/
2832         A to wolą Podstoliny./
2833         Bo wiedz, iż w tej właśnie chwili/
2834         Miłość sobie oświadczyli ---/
2835         Ona skromna, raczka spiekła,/
2836         Ale rączkę mu przyrzekła./
2837         Ująć ci ją łatwo będzie,/
2838         Pochlebiając w każdym względzie./
2839         Chwal bez miary rozum, cnoty,/
2840         Piękność, kształtność jej osoby,/
2841         A czym zechcesz, w naszym domu/
2842         Tej zostaniesz jeszcze doby.
2843 </strofa>
2844 </kwestia>
2845
2846
2847 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2848
2849 <kwestia>
2850 <strofa>
2851         Z komisarza na pisarza!/
2852         Zły coś pozór stąd wynika!/
2853         Ależ znowu, wszak się zważa/
2854         Honor służby u Cześnika.
2855 </strofa>
2856 </kwestia>
2857
2858
2859 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
2860
2861 <kwestia>
2862 <strofa>
2863         Biegnę, powiem Podstolinie,/
2864         Że ktoś z prośbą tu ją czeka.
2865 </strofa>
2866
2867 <didaskalia>podając mu rękę</didaskalia>
2868
2869 <strofa>
2870         Miej nadzieję --- złe przeminie ---/
2871         Chwila szczęścia niedaleka.
2872 </strofa>
2873 </kwestia>
2874
2875
2876 <didaskalia>Odchodzi w drzwi prawe.</didaskalia>
2877
2878
2879
2880 <naglowek_scena>SCENA CZWARTA</naglowek_scena>
2881
2882 <begin id="b1186667901717"/><motyw id="m1186667901717">Kobieta</motyw>
2883
2884
2885 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2886
2887 <kwestia>
2888 <strofa>
2889         Przed godziną z trwogi mdleje,/
2890         Za godzinę --- wzorem męstwa./
2891         To nie widzi podobieństwa,/
2892         To ma więcej niż nadzieję. ---/
2893         O płci piękna, luba, droga!/
2894         Twoja radość, twoje żale/
2895         To jeziora lekkie fale:/
2896         Jedna drugą ciągle ściga,/
2897         Ta się schyla, ta się dźwiga,/
2898         Ale zawsze w blasku słońca,/
2899         Zawsze czysta i bez końca! ---/
2900         A my dumni władcy świata,/
2901         Mimo siebie pochwyceni,/
2902         Za tym cieniem, co ulata,/
2903         Całe życie, z chwili w chwilę,/
2904         Przepędzamy jak motyle.<end id="e1186667901717"/>
2905 </strofa>
2906 </kwestia>
2907
2908
2909 <naglowek_scena>SCENA PIĄTA</naglowek_scena>
2910
2911 <didaskalia><osoba>Wacław</osoba>, <osoba>Podstolina</osoba> z drzwi prawych</didaskalia>
2912
2913 <begin id="b1186668078043"/><motyw id="m1186668078043">Kochanek</motyw>
2914
2915
2916 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
2917
2918 <kwestia>
2919         <strofa>Gdzież suplikant<pr><slowo_obce>suplikant</slowo_obce> (z łac.) --- proszący, zanoszący prośbę, błagający.</pr>? --- O cóż prosi?</strofa>
2920 </kwestia>
2921
2922
2923 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2924
2925 <didaskalia>z niskim ukłonem </didaskalia>
2926
2927 <kwestia><strofa>Tu jest natręt.</strofa></kwestia>
2928
2929
2930 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
2931
2932 <kwestia><strofa><wers_cd>Ty młodzianie?</wers_cd></strofa></kwestia>
2933
2934
2935 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2936
2937 <didaskalia>jeszcze nachylony</didaskalia>
2938
2939 <kwestia>
2940 <strofa>
2941         Zbyt się winnym może stanie,/
2942         Iż tak śmiało wzrok podnosi.../
2943         Ha!
2944 </strofa>
2945 </kwestia>
2946
2947
2948 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
2949
2950 <kwestia><strofa><wers_cd>Co widzę!</wers_cd></strofa></kwestia>
2951
2952
2953 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2954
2955 <didaskalia>po krótkim milczeniu</didaskalia>
2956
2957 <kwestia><strofa><wers_cd>Anna!</wers_cd></strofa></kwestia>
2958
2959
2960 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
2961
2962 <kwestia><strofa><wers_cd>Wacław!</wers_cd></strofa></kwestia>
2963
2964
2965 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2966
2967 <didaskalia>z pomieszaniem</didaskalia>
2968
2969 <kwestia><strofa>Nie wiem wprawdzie...</strofa></kwestia>
2970
2971
2972 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
2973
2974 <kwestia><strofa><wers_cd>To spotkanie!...</wers_cd></strofa></kwestia>
2975
2976
2977 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2978
2979 <kwestia><strofa>Ty więc jesteś Podstoliną?</strofa></kwestia>
2980
2981
2982 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
2983
2984 <kwestia><strofa>Nie wiedziałżeś?</strofa></kwestia>
2985
2986
2987 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
2988
2989 <didaskalia>jak wprzódy</didaskalia>
2990
2991 <kwestia>
2992         <strofa><wers_cd>Przed godziną...</wers_cd></strofa>
2993
2994         <didaskalia>na stronie</didaskalia>
2995
2996         <strofa>Co tu mówić! --- z jakiej roli? ---</strofa>
2997 </kwestia>
2998
2999
3000 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3001
3002 <kwestia>
3003 <strofa>
3004         Nie wiedziałżeś, że podstoli/
3005         Czepiersiński, mąż mój trzeci,/
3006         Niech nad duszą Bóg mu świeci,/
3007         Zaślubiwszy mnie na wiosnę,/
3008         Już w jesieni leżał w grobie?
3009 </strofa>
3010 </kwestia>
3011
3012
3013 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3014
3015 <kwestia><strofa>Tak, tak, przypominam sobie.</strofa></kwestia>
3016
3017
3018 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3019
3020 <kwestia><strofa>Oddał ducha na mym łonie.</strofa></kwestia>
3021
3022
3023 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3024
3025 <didaskalia>roztargniony</didaskalia>
3026
3027 <kwestia><strofa>Oddał? --- tak, tak, oddał pewnie.</strofa></kwestia>
3028
3029
3030 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3031
3032 <kwestia>
3033 <strofa>
3034         Zapłakałam zrazu rzewnie:/
3035         Nie mieć męża mocno boli;/
3036         Lecz i smutek w czasie tonie.
3037 </strofa>
3038 </kwestia>
3039
3040
3041 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3042
3043 <didaskalia>roztargniony</didaskalia>
3044
3045 <kwestia><strofa>Więc utonął pan Podstoli...</strofa></kwestia>
3046
3047
3048 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3049
3050 <kwestia><strofa>Któż powiada?</strofa></kwestia>
3051
3052 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3053
3054 <kwestia>
3055 <strofa>
3056         <wers_cd>Nie powiada?</wers_cd>/
3057         Dobrze. --- Zatem odejść muszę.
3058 </strofa>
3059 </kwestia>
3060
3061
3062 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3063
3064 <didaskalia>zatrzymując go</didaskalia>
3065
3066 <kwestia>
3067 <strofa>
3068         Co on myśli? co on gada?/
3069         Ty szalejesz, na mą duszę!
3070 </strofa>
3071 </kwestia>
3072
3073
3074 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3075
3076 <kwestia><strofa>To być może.</strofa></kwestia>
3077
3078
3079 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3080
3081 <didaskalia>czule</didaskalia>
3082
3083 <kwestia>
3084         <strofa>
3085         <wers_cd>Ja cię zwiążę,</wers_cd>/
3086         Ja cię zamknę, drogi książę.
3087 </strofa>
3088 </kwestia>
3089
3090
3091 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3092
3093 <kwestia>
3094 <strofa>
3095         Ach, nie powtórz tego słowa!/
3096         Patrz, jak wstydem cały płonę/
3097         Za studenckie przewinienia./
3098         Ni tytułu, ni imienia/
3099         Wacław dalej nie zachowa./
3100         Bo te były ---
3101 </strofa>
3102 </kwestia>
3103
3104
3105 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3106
3107 <kwestia><strofa><wers_cd>Cóż?</wers_cd></strofa></kwestia>
3108
3109
3110 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3111
3112 <kwestia><strofa><wers_cd>Zmyślone.</wers_cd></strofa></kwestia>
3113
3114
3115 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3116
3117 <kwestia><strofa>Wszystko?</strofa></kwestia>
3118
3119
3120 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3121
3122 <kwestia><strofa><wers_cd>Wszystko, co do joty.</wers_cd></strofa></kwestia>
3123
3124
3125 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3126
3127 <kwestia><strofa>I nie księciem?</strofa></kwestia>
3128
3129
3130 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3131
3132 <kwestia><strofa><wers_cd>Ani trochę.</wers_cd></strofa></kwestia>
3133
3134
3135 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3136
3137 <kwestia><strofa>Cóż za powód?</strofa></kwestia>
3138
3139
3140 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3141
3142 <kwestia>
3143 <strofa>
3144         <wers_cd>Myśli płoche,</wers_cd>/
3145         Szał młodości --- chęć pustoty ---/
3146         Jednym słowem, coś bez celu/
3147         Jak to każde głupstwo prawie.
3148 </strofa>
3149 </kwestia>
3150
3151
3152 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3153
3154 <kwestia><strofa>Ależ miłość twa, Wacławie?</strofa></kwestia>
3155
3156
3157 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3158
3159 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
3160
3161 <kwestia>
3162         <strofa>Siedźże teraz w wilczym dole<pr><slowo_obce>wilczy dół</slowo_obce> --- pułapka na wilki. Dość głęboki, wąski dół pokryty z wierzchu cienkimi gałęziami i narzuconymi na nie dla niepoznaki mchem, liśćmi lub darnią.</pr>!</strofa>
3163 </kwestia>
3164
3165
3166 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3167
3168 <kwestia>
3169 <strofa>
3170         Ten rumieniec na twym czole/
3171         Jak tłumaczyć? --- Ja czekałam,/
3172         W całej Litwie cię szukałam,/
3173         Lecz o księciu Radosławie/
3174         Nikt nie wiedział, nie mógł wiedzieć
3175 </strofa>
3176 </kwestia>
3177
3178
3179 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3180
3181 <kwestia><strofa>Byłem... młody...</strofa></kwestia>
3182
3183
3184 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3185
3186 <didaskalia>powtarzając ironicznie</didaskalia>
3187
3188 <kwestia>
3189 <strofa>
3190         <wers_cd>,,Byłem młody"?</wers_cd>/
3191         Ale biegły w swojej sztuce.
3192 </strofa>
3193 </kwestia>
3194
3195
3196 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3197
3198 <kwestia><strofa>Tego nie wiem.</strofa></kwestia>
3199
3200
3201 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3202
3203 <kwestia><strofa><wers_cd>Są dowody.</wers_cd></strofa></kwestia>
3204
3205
3206 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3207
3208 <kwestia><strofa>A to jakie?</strofa></kwestia>
3209
3210
3211 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3212
3213 <kwestia><strofa><wers_cd>Twoja zdrada.</wers_cd></strofa></kwestia>
3214
3215
3216 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3217
3218 <kwestia>
3219 <strofa>
3220         Żem się zmienił, być to może;/
3221         Trudnoż kochać nieustannie!/
3222         Lecz gdy karcić mnie wypada,/
3223         Cóż przystoi zmiennej Annie? ---/
3224         Nie szukałaś zbyt daleko,/
3225         Nie czekałaś czas zbyt długi ---/
3226         Podstolemu spadło wieko,/
3227         Już ci Cześnik na usługi,/
3228         I niech dzisiaj Cześnik ziewnie,/
3229         Jutro krajczy będzie pewnie<pr><slowo_obce>podstoli</slowo_obce>, <slowo_obce>cześnik</slowo_obce>, <slowo_obce>krajczy</slowo_obce> --- urzędy powiatowe lub ziemskie, czysto tytularne, zajmowane przez średnią szlachtę. Rodowód swój wiodą od dawnych urzędów dworskich.</pr>./
3230         Ja wyrzutów ci nie robię,/
3231         Owszem, owszem, szczęść ci Boże,/
3232         Lecz co czynić wolno tobie,/
3233         Niechże każdy czynić może./
3234         Gdym więc zmieniał czucia moje,/
3235         Szedłem tylko w twoje ślady;/
3236         I zdradzaliśmy oboje,/
3237         Lub też wcale nie ma zdrady.
3238 </strofa>
3239 </kwestia>
3240
3241
3242 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3243
3244 <kwestia><strofa>Jestem wdową, mój Wacławie.</strofa></kwestia>
3245
3246
3247 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3248
3249 <kwestia><strofa>Ja żonaty jestem prawie.</strofa></kwestia>
3250
3251
3252 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3253
3254 <kwestia><strofa>Któż ty jesteś, ty zbyt znany?</strofa></kwestia>
3255
3256
3257 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3258
3259 <kwestia><strofa>Wacław Milczek.</strofa></kwestia>
3260
3261
3262 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3263
3264 <kwestia>
3265 <strofa>
3266         <wers_cd>Syn Rejenta?!</wers_cd>/
3267         Tu, w tym domu...
3268 </strofa>
3269 </kwestia>
3270
3271
3272 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3273
3274 <didaskalia>kończąc</didaskalia>
3275
3276 <kwestia><strofa><wers_cd>Zabłąkany.</wers_cd></strofa></kwestia>
3277
3278
3279 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3280
3281 <kwestia>
3282 <strofa>
3283         Jestem trwogą wskroś przejęta ---/
3284         W oczach ciemno --- serce bije ---/
3285         Jak cię Cześnik tu odkryje!.../
3286         Jak rywala pozna w tobie!...
3287 </strofa>
3288 </kwestia>
3289
3290
3291 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3292
3293 <kwestia><strofa>Ach, nie znajdzie go już we mnie.</strofa></kwestia>
3294
3295
3296 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3297
3298 <kwestia>
3299 <strofa>
3300         Nie zapieraj się daremnie:/
3301         Wszak błagałeś Podstolinę,/
3302         By do ciebie wyjść raczyła./
3303         Czegóż żądasz?
3304 </strofa>
3305 </kwestia>
3306
3307
3308 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3309
3310 <kwestia>
3311 <strofa>
3312         <wers_cd>Niechaj zginę,</wers_cd>/
3313         Jeśli sam wiem. --- Bywaj zdrowa!
3314 </strofa>
3315 </kwestia>
3316
3317
3318 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3319
3320 <didaskalia>zatrzymując go</didaskalia>
3321
3322 <kwestia>
3323 <strofa>
3324         Zawsze jeszcze dawna głowa!/
3325         Stój, nie odchodź!
3326 </strofa>
3327 </kwestia>
3328
3329
3330 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3331
3332 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
3333
3334 <kwestia>
3335 <strofa>
3336         <wers_cd>Ach, Papkinie,</wers_cd>/
3337         Wziąłeś, wziąłeś mnie w niewolę!
3338 </strofa>
3339 </kwestia>
3340
3341
3342 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3343
3344 <kwestia>
3345 <strofa>
3346         Tyś kochany był jedynie:/
3347         Nad sto książąt ciebie wolę! ---/
3348         Do mych komnat chodź w ukrycie,/
3349         Tam bezpieczny będziesz, luby,/
3350         Bo cię broni moje życie,/
3351         Bo z obrony szuka chluby.<end id="e1186668078043"/>
3352 </strofa>
3353 </kwestia>
3354
3355
3356
3357 <naglowek_scena>SCENA SZÓSTA</naglowek_scena>
3358
3359 <didaskalia><osoba>Podstolina</osoba>, <osoba>Wacław</osoba>, <osoba>Klara</osoba> z drzwi prawych</didaskalia>
3360
3361
3362 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3363
3364 <didaskalia>ujrzawszy <osoba>Klarę</osoba>, boleśnie</didaskalia>
3365
3366 <kwestia><strofa>Ach!</strofa></kwestia>
3367
3368
3369 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
3370
3371 <didaskalia>wesoło</didaskalia>
3372
3373 <kwestia><strofa><wers_cd>I cóż?</wers_cd></strofa></kwestia>
3374
3375
3376 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3377
3378 <kwestia><strofa><wers_cd>To jest...</wers_cd></strofa></kwestia>
3379
3380
3381 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3382
3383 <kwestia><strofa><wers_cd>Nic nie ma...</wers_cd></strofa></kwestia>
3384
3385
3386 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
3387
3388 <didaskalia>do <osoba>Podstoliny</osoba></didaskalia>
3389
3390 <kwestia><strofa>Czegóż żąda?</strofa></kwestia>
3391
3392
3393 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3394
3395 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
3396
3397 <kwestia><strofa><wers_cd>Co powiedzieć?</wers_cd></strofa></kwestia>
3398
3399
3400 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
3401
3402 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
3403
3404 <kwestia>
3405         <strofa>Dobrze idzie --- już z nim trzyma.</strofa>
3406
3407         <didaskalia>głośno</didaskalia>
3408
3409         <strofa>Nie powinnam może wiedzieć?</strofa>
3410 </kwestia>
3411
3412
3413 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3414
3415 <kwestia><strofa>O, dlaczego!</strofa></kwestia>
3416
3417
3418 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3419
3420 <kwestia>
3421 <strofa>
3422         <wers_cd>Wielkiej wagi</wers_cd>/
3423         Jest interes jegomości,/
3424         Działać trudno bez rozwagi./
3425         Zatem, proszę, nie mów słowa,/
3426         Że o jego wiesz bytności ---/
3427         Później całą rzecz wyłuszczę.
3428 </strofa>
3429 </kwestia>
3430
3431
3432 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3433
3434 <didaskalia>cicho do <osoba>Podstoliny</osoba></didaskalia>
3435
3436 <kwestia><strofa>Ja odejdę.</strofa></kwestia>
3437
3438
3439 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3440
3441 <didaskalia>podobnież</didaskalia>
3442
3443 <kwestia>
3444         <strofa><wers_cd>Ja nie puszczę.</wers_cd></strofa>
3445
3446         <didaskalia>głośno</didaskalia>
3447
3448         <strofa>
3449         Proszę z sobą waszmość pana!/
3450         Jego sprawa zawikłana,/
3451         Muszę przejrzeć dokumenta.
3452         </strofa>
3453
3454         <didaskalia>do <osoba>Klary</osoba>, całując ją w czoło</didaskalia>
3455
3456         <strofa>
3457         A Klarunia niech pamięta/
3458         Nie powiadać nic nikomu.
3459         </strofa>
3460 </kwestia>
3461
3462
3463 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
3464
3465 <kwestia><strofa>Nikt się w tym nie dowie domu.</strofa></kwestia>
3466
3467
3468 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
3469
3470 <kwestia>
3471 <strofa>
3472         Bo nad miarę nam zaszkodzi;/
3473         Później powiem, o co chodzi.
3474 </strofa>
3475 </kwestia>
3476
3477
3478 <didaskalia>Odchodzi kiwnąwszy na <osoba>Wacława</osoba>, który ze spuszczoną głową odchodzi za nią w drzwi prawe.</didaskalia>
3479
3480
3481 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
3482
3483 <didaskalia>sama</didaskalia>
3484
3485 <kwestia>
3486 <strofa>
3487         Śmieszniejszego cóż być może,/
3488         Jak gdy zwodzić chce zwiedziony!/
3489         Ach, jak Wacław w swej pokorze/
3490         Zdał się wzywać jej obrony!/
3491         Ledwiem, ledwie śmiech wstrzymała,/
3492         Ale hola, hola, panno!/
3493         Do tryumfu nie masz prawa;/
3494         Choć początek dobry miała,/
3495         Nie wygrana przeto sprawa.
3496 </strofa>
3497 </kwestia>
3498
3499
3500
3501 <naglowek_scena>SCENA SIÓDMA</naglowek_scena>
3502
3503 <didaskalia><osoba>Klara</osoba>, <osoba>Papkin</osoba></didaskalia>
3504
3505
3506 <begin id="b1186738179793"/><motyw id="m1186738179793">Fircyk, Kochanek, Rycerz</motyw>
3507
3508 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3509
3510 <kwestia>
3511         <strofa>
3512         Jak w dezertej<pr><slowo_obce>w dezertej</slowo_obce> (z łac.) --- w pustynnej.</pr> Arabiji/
3513         Złotosiejny wzrok Febowy<pr><slowo_obce>wzrok Febowy</slowo_obce> --- promienie słońca. Febus --- grecki bóg słońca.</pr>/
3514         Niesie skwarem śmierć liliji,/
3515         Aż nakłoni białej głowy;/
3516         A zebrana na błękicie/
3517         Płodorodna kropla rosy/
3518         Wraca zwiędłej nowe życie/
3519         I unosi pod niebiosy ---/
3520         Równo-władna, równo-czynna/
3521         Prezencyja<pr><slowo_obce>prezencja</slowo_obce> (z łac.) --- obecność, pojawienie się.</pr> twoja miła,/
3522         Starościanko miodopłynna,
3523         </strofa>
3524
3525         <didaskalia>z ukłonem</didaskalia>
3526
3527         <strofa>
3528         Dla twojego sługi była./
3529         Jużem bliski był zwiędnienia,/
3530         Gdy twe oko wszystko zmienia./
3531         Oby kiedyś dały bogi,/
3532         Abym niosąc odwet<pr><slowo_obce>odwet</slowo_obce> --- tu: odwzajemnienie się.</pr> drogi,/
3533         Nim czas raźniej machnie kosą<pr><slowo_obce>nim czas raźniej machnie kosą</slowo_obce> --- zanim przeminie życie, nim nadejdzie śmierć. Starożytni Grecy wyobrażali sobie czas (Chronosa) jako postać męską z sierpem w ręku. W czasach nowożytnych nawiązując do tej tradycji przedstawiano czas jako starca z kosą, kojarząc go z pojęciem śmierci.</pr>,/
3534         Był twym żarem, był twą rosą.
3535         </strofa>
3536 </kwestia>
3537
3538 <didaskalia>Ukłon głęboki.</didaskalia>
3539
3540
3541 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
3542
3543 <didaskalia>ironicznie całą tę scenę, oddając niski ukłon</didaskalia>
3544
3545 <kwestia>
3546 <strofa>
3547         Równie z rytmu<pr><slowo_obce>z rytmu</slowo_obce> --- ze zdolności poetyckich.</pr> jak z oręża/
3548         Tak sławnego dostać męża/
3549         Jest zaszczytem białogłowy<pr><slowo_obce>białogłowa</slowo_obce> --- kobieta, niewiasta.</pr>;/
3550         Ale każdy dziś młodzieniec/
3551         Miłosnymi, czczymi słowy/
3552         Zwykł przeplatać ślubny wieniec,/
3553         Trudno zawsze dawać wiarę.
3554 </strofa>
3555 </kwestia>
3556
3557
3558 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3559
3560 <kwestia>
3561 <strofa>
3562         Czyż nie wierzyć, wielkie nieba!/
3563         Że się kocha piękną Klarę?/
3564         Czyliż na to przysiąg trzeba?
3565 </strofa>
3566 </kwestia>
3567
3568
3569 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
3570
3571 <kwestia>
3572 <strofa>
3573         Że się kocha --- nie potrzeba;/
3574         A że zawsze równie będzie/
3575         I przysięga nic nie znaczy.
3576 </strofa>
3577 </kwestia>
3578
3579
3580 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3581
3582 <kwestia>
3583 <strofa>
3584         Ach, na serca mego grzędzie/
3585         Niech twe ziarnko bujać raczy:/
3586         A zadatek ten twój mały/
3587         Puści korzeń wiecznotrwały.
3588 </strofa>
3589 </kwestia>
3590
3591
3592 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
3593
3594 <kwestia>
3595 <strofa>
3596         W dawnych czasach rycerz prawy,/
3597         Lubo zdobion wieńcem sławy,/
3598         Lubo staczał krwawe boje,/
3599         Nim oświadczył miłość swoję ---/
3600         Ku czci drogiej swej kochanki/
3601         W turniejowe wjeżdżał szranki<pr><slowo_obce>szranki</slowo_obce> (z niem.) --- miejsce ogrodzone, otoczone barierą; turniej (z łac.) --- średniowieczne igrzyska rycerskie, odbywane w specjalnie zbudowanych szrankach.</pr>,/
3602         Tam na kopią dzielnie gonił,/
3603         Po dziesięciu zsadzał z koni,/
3604         I dopiero gdy się skłonił/
3605         Wziąć nagrodę z lubej dłoni,/
3606         Błagał, aby sercu miła/
3607         Kochać mu się pozwoliła ---/
3608         By mu wolno pod jej barwą/
3609         Kruszyć kopie, miecze ścierać,/
3610         Dla niej tylko żyć, umierać!
3611 </strofa>
3612 </kwestia>
3613
3614
3615 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3616
3617 <kwestia>
3618         <strofa>
3619         Z tego stroju i z tej broni/
3620         Marsowego znać piastuna<pr><slowo_obce>Marsowy piastun</slowo_obce> --- stary, wysłużony żołnierz. Mars --- rzymski bóg wojny.</pr>,/
3621         Co w rycerskiej zbiegł pogoni/
3622         Od bieguna do bieguna./
3623         Oby moja Artemiza,/
3624         Światu groźne to żelazo,/
3625         Krwią jak gąbka napęczniałe,/
3626         Przemówiło choć tą razą/
3627         Wam na wiarę, mnie na chwałę ---
3628         </strofa>
3629
3630         <didaskalia>z coraz większym zapałem</didaskalia>
3631
3632         <strofa>
3633         Gdzie na skale gród kamienny,/
3634         Gdzie działami mur brzemienny,/
3635         Gdzie bagnetów ostre wały,/
3636         Gdzie sklepienie z dzid i szabli ---/
3637         Tam był Papkin --- lew zuchwały!/
3638         Strzelec boski! --- rębacz diabli!/
3639         Jęk, szczęk, krzyk, ryk, śmierć dokoła ---/
3640         Tu bezbronny pardon woła,/
3641         Tu dziewica ręce łamie,/
3642         Matka płacze, dziecię kwili,/
3643         Ale spada moje ramię:/
3644         Ci, co żywi, już nie żyli.
3645         </strofa>
3646
3647         <didaskalia><osoba>Klara</osoba> parska śmiechem.</didaskalia>
3648
3649         <strofa>
3650         Przebacz zapał zgrozo-krwawy/
3651         Rycerskiego uniesienia,/
3652         Ale widzisz: dość mam sławy,/
3653         Brak mi tylko pozwolenia,/
3654         Bym w fortunnych stanął rzędzie,/
3655         Których celem Klara będzie.
3656         </strofa>
3657 </kwestia>
3658
3659
3660 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
3661
3662 <kwestia><strofa>Więc zezwalam.</strofa></kwestia>
3663
3664
3665 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3666
3667 <didaskalia>klękając</didaskalia>
3668
3669 <kwestia><strofa><wers_cd>Przyjmij śluby...</wers_cd></strofa></kwestia>
3670
3671
3672 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
3673
3674 <kwestia>
3675 <strofa>
3676         Hola! teraz lata próby,/
3677         W nich dowody posłuszeństwa,/
3678         Wytrwałości i śmiałości.
3679 </strofa>
3680 </kwestia>
3681
3682
3683 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3684
3685 <kwestia>
3686 <strofa>
3687         O królowo wszechpiękności!/
3688         Ornamencie<pr><slowo_obce>Ornament</slowo_obce> (z łac.) --- ozdoba.</pr> człowieczeństwa!/
3689         Powiedz: ,,W ogień skocz, Papkinie" ---/
3690         A twój Papkin w ogniu zginie.
3691 </strofa>
3692 </kwestia>
3693
3694 <didaskalia>Wstaje.</didaskalia>
3695
3696
3697 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
3698
3699 <kwestia>
3700 <strofa>
3701         Nie tak srogie me żądanie:/
3702         Klejnot rycerskiego stanu/
3703         Pastwą ognia nie zostanie./
3704         Lecz powtarzam waszmość panu:/
3705         Posłuszeństwa, wytrwałości/
3706         I śmiałości żądam próby.
3707 </strofa>
3708 </kwestia>
3709
3710
3711 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3712
3713 <kwestia><strofa>W każdej znajdę powód chluby.</strofa></kwestia>
3714
3715
3716 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
3717
3718 <kwestia>
3719 <strofa>
3720         Posłuszeństwa chcąc dać miarę/
3721         Milczeć trzeba sześć miesięcy.
3722 </strofa>
3723 </kwestia>
3724
3725
3726 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3727
3728 <kwestia><strofa>Nic nie gadać?</strofa></kwestia>
3729
3730
3731 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
3732
3733 <kwestia>
3734 <strofa>
3735         <wers_cd>Tak --- nic więcej.</wers_cd>/
3736         Wytrwałości zaś dam wiarę,/
3737         Gdy o chlebie i o wodzie...
3738 </strofa>
3739 </kwestia>
3740
3741
3742 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3743
3744 <kwestia><strofa>Tylko, przebóg, niezbyt długo.</strofa></kwestia>
3745
3746
3747 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
3748
3749 <kwestia><strofa>Rok i dni sześć.</strofa></kwestia>
3750
3751
3752 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3753
3754 <didaskalia>boleśnie</didaskalia>
3755
3756 <kwestia>
3757         <strofa><wers_cd>Jestem w grobie...</wers_cd></strofa>
3758
3759         <didaskalia>z ukłonem</didaskalia>
3760
3761         <strofa>Ale zawsze twoim sługą.</strofa>
3762 </kwestia>
3763
3764
3765 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
3766
3767 <kwestia>
3768 <strofa>
3769         Zaś śmiałości --- w tym sposobie/
3770         Da mi dowód, kto dać zechce:/
3771         W oddalonej stąd krainie/
3772         Jadowity potwór słynie,/
3773         Najmężniejszym trwogą bywa,/
3774         Krokodylem się nazywa./
3775         Niech go schwyci i przystawi,<pr><slowo_obce>przystawi</slowo_obce> --- dostarczy, dostawi.</pr>/
3776         Moje oko nim zabawi;/
3777         Bom ciekawa jest nad miarę/
3778         Widzieć żywą tę poczwarę./
3779         To jest wolą niewzruszoną ---/
3780         A kto spełni, co ja każę,/
3781         Ten powiedzie przed ołtarze,/
3782         Tego tylko będę żoną.
3783 </strofa>
3784 </kwestia>
3785
3786 <didaskalia>Ukłoniwszy się, odchodzi w drzwi prawe.</didaskalia>
3787
3788
3789
3790 <naglowek_scena>SCENA ÓSMA</naglowek_scena>
3791
3792
3793 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3794
3795 <didaskalia>po długim milczeniu</didaskalia>
3796
3797 <kwestia>
3798         <strofa>Krrrokodyla!</strofa>
3799
3800         <didaskalia>ironicznie</didaskalia>
3801
3802         <strofa>
3803         <wers_cd>Tylko tyle!</wers_cd>/
3804         Co za koncept, u kaduka!/
3805         Pannom w głowie krokodyle,/
3806         Bo dziś każda zgrozy szuka./
3807         To dziś modne, wdzięczne, ładne,/
3808         Co zabójcze, co szkaradne! ---/
3809         Dawniej młoda panieneczka/
3810         Mile rzekła kochankowi:/
3811         ,,Daj mi, luby, kanareczka" ---/
3812         A dziś każda swemu powié<pe><slowo_obce>powié</slowo_obce> --- czytaj: powi.</pe>:/
3813         ,,Jeśli nie chcesz mojej zguby,/
3814         Krrokodyla daj mi, luby!"
3815         </strofa>
3816
3817         <didaskalia>po krótkim milczeniu</didaskalia>
3818
3819         <strofa>
3820         Post, milczenie --- wszystko fraszka,/
3821         Straży przy mnie nie postawi. ---/
3822         Ale potwór nie igraszka,/
3823         Czart, nie Papkin go przystawi.<end id="e1186738179793"/>
3824         </strofa>
3825
3826         <didaskalia>Idzie ku drzwiom prawym i spotyka się z wybiegającym <osoba>Wacławem</osoba></didaskalia>
3827
3828         <strofa>Ha!</strofa>
3829 </kwestia>
3830
3831
3832 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3833
3834 <kwestia><strofa><wers_cd>Co?</wers_cd></strofa></kwestia>
3835
3836
3837 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3838
3839 <kwestia><strofa><wers_cd>Nic.</wers_cd></strofa></kwestia>
3840
3841
3842 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
3843
3844 <didaskalia>rzucając mu sakiewkę</didaskalia>
3845
3846 <kwestia><strofa><wers_cd>Masz --- milcz, bo wiesz!</wers_cd></strofa></kwestia>
3847
3848
3849 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3850
3851 <didaskalia>chwytając sakiewką</didaskalia>
3852
3853 <kwestia>
3854         <strofa><wers_cd>Wiem.</wers_cd></strofa>
3855
3856         <didaskalia><osoba>Wacław</osoba> odchodzi. Po krótkim milczeniu</didaskalia>
3857
3858         <strofa>
3859         Wiem? --- Nic nie wiem! --- Czy zostaje,/
3860         Czy odchodzi, za co daje,/
3861         Nie wiem wcale. --- Wiem, że złoto,/
3862         Wiem, że dając zrobił ładnie,/
3863         Ale nie wiem, od Cześnika/
3864         Czy mi na kark co nie spadnie. ---/
3865         Wiem, jak zdradzę zalotnika,/
3866         Że z wiatrówki dmuchnąć gotów,/
3867         Ale nie wiem, nie wiem wcale,/
3868         Czy na końcu z tych obrotów/
3869         Od Cześnika łeb ocalę. ---/
3870         Wiem i nie wiem --- sprawa diabla:/
3871         Tutaj kulka, a tu szabla ---/
3872         Jednak dobrze rzekł pan Benet:
3873         </strofa>
3874
3875         <didaskalia>podrzucając sakiewkę</didaskalia>
3876
3877         <strofa>
3878                 <slowo_obce>Beatus, qui tenet</slowo_obce><pr><slowo_obce>Beatus, qui tenet</slowo_obce> (łac.) --- przysłowie łacińskie, które w dosłownym przekładzie brzmi: ,,Szczęśliwy, kto trzyma; szczęśliwy posiadający".</pr>.
3879         </strofa>
3880 </kwestia>
3881
3882
3883
3884 <naglowek_scena>SCENA DZIEWIĄTA</naglowek_scena>
3885
3886 <didaskalia>Papkin, Cześnik z drzwi środkowych.</didaskalia>
3887
3888
3889 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
3890
3891 <kwestia>
3892 <strofa>
3893         Winszuj, waszmość, mi sukcesu!/
3894         Dzisiaj moje zrękowiny<pr><slowo_obce>zrękowiny</slowo_obce> --- zaręczyny.</pr>:/
3895         Już finalnie<pr><slowo_obce>finalnie</slowo_obce> (z łac.) --- ostatecznie.</pr>, bez regresu<pr><slowo_obce>bez regresu</slowo_obce> (z łac.) --- nieodwołalnie.</pr>/
3896         Słowom dostał Podstoliny.
3897
3898 </strofa>
3899 </kwestia>
3900
3901
3902 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3903
3904 <kwestia>
3905 <strofa>
3906         Ja wiem, jak to przyszło drogo:/
3907         Wszak ci moją to robotą.
3908 </strofa>
3909 </kwestia>
3910
3911
3912 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
3913
3914 <kwestia>
3915         <strofa>
3916         O! waściną! --- Patrzcie no go!/
3917         Mnie się waszeć pytaj o to.
3918         </strofa>
3919
3920         <didaskalia>oglądnąwszy się<pe><slowo_obce>oglądnąwszy</slowo_obce> --- dziś poprawne: obejrzawszy się.</pe></didaskalia>
3921
3922         <strofa>
3923         Tak mi się tam w dobrą chwilę/
3924         Nawinęła snadnie<pr><slowo_obce>snadnie</slowo_obce> --- łatwo, bez przeszkód.</pr>, mile,/
3925         Dała zezek, umizg taki,/
3926         Żem posunął w koperczaki. ---/
3927         Ona dalej w ceregiele ---/
3928         Ni siak, ni tak, tędy, siędy,/
3929         A ja sobie coraz bliżej,/
3930         Śród chychotek, śród gawędy/
3931         Bliżej... bliżej... cmok! nareszcie ---
3932         </strofa>
3933
3934         <didaskalia>dobrodusznie</didaskalia>
3935
3936         <strofa>
3937         A! zrobiłem wstyd niewieście;/
3938         Jak alkiermes<pr><slowo_obce>alkiermes</slowo_obce> (z arab.) --- barwnik czerwony, wykonany z gatunku owadów zwanych <slowo_obce>al kirmiz</slowo_obce>.</pr> wskroś spłonęła ---/
3939         Mnie konfuzja<pr><slowo_obce>konfuzja</slowo_obce> (z łac.) --- zmieszanie.</pr> ogarnęła ---/
3940         Tak że wziąwszy za pas nogi,/
3941         Chciałem drapnąć za trzy progi. ---/
3942         Wtedy ona, mocium panie,/
3943         Zawołała: ,,Stój, Macieju ---/
3944         Niech się twoja wola stanie,/
3945         Ja przyjmuję ją w pokorze ---/
3946         Masz ten pierścień --- szczęść nam Boże!"
3947         </strofa>
3948 </kwestia>
3949
3950
3951 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3952
3953 <kwestia><strofa>Daj go kaci! wielka sztuka!/</strofa></kwestia>
3954
3955
3956 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
3957
3958 <didaskalia>w złości</didaskalia>
3959
3960 <kwestia>
3961 <strofa>
3962         Z rewerencją<pr><slowo_obce>rewerencja</slowo_obce> (z łac.) --- uszanowanie.</pr>, u kaduka,/
3963         Bo...
3964 </strofa>
3965 </kwestia>
3966
3967 <didaskalia>Wskazuje drzwi.</didaskalia>
3968
3969
3970 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3971
3972 <kwestia>
3973 <strofa>
3974         <wers_cd>A zawsześ w gniewie skory.</wers_cd>/
3975         Jakie by to były spory,/
3976         Gdybym nie miał krwi zimniejszej ---/
3977         Ale mówmy o ważniejszej/
3978         Teraz rzeczy.
3979 </strofa>
3980 </kwestia>
3981
3982
3983 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
3984
3985 <kwestia><strofa><wers_cd>Ja tak radzę.</wers_cd></strofa></kwestia>
3986
3987
3988 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
3989
3990 <kwestia>
3991         <strofa>
3992         Ów młodzieniec od Rejenta,/
3993         Co mnie długo popamięta,/
3994         Bardzo prosi, czy nie może/
3995         Przy waszmości zostać dworze./
3996         Zdatny, zwinny, wierny będzie,/
3997         Lecz co z tego?
3998         </strofa>
3999
4000         <didaskalia>tajemnie</didaskalia>
4001
4002         <strofa>
4003         <wers_cd>Mówią wszędzie,</wers_cd>/
4004         Że za kołnierz nie wyleje<pe><slowo_obce>nie wylewać za kołnierz</slowo_obce> --- nadużywać alkoholu.</pe>.
4005         </strofa>
4006 </kwestia>
4007
4008
4009 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
4010
4011 <kwestia>
4012         <strofa>
4013         Nie wyleje czy wyleje ---/
4014         Miejsca u mnie nie zagrzeje:/
4015         Bo nie będę z ziemi zbierał,/
4016         Co Milczkowi z nosa spadnie.../
4017         Chyba gdyby się opierał,/
4018         Chciał zatrzymać samowładnie,/
4019         Wtedy przyjmę na przekorę./
4020         Będziesz mógł to poznać snadnie,/
4021         Bo imprezę inną biorę<pr><slowo_obce>imprezę inną biorę</slowo_obce> --- powziąłem inny zamiar; <slowo_obce>impreza</slowo_obce> (z wł.) --- zamiar, plan, przedsięwzięcie.</pr>:/
4022         Za dzisiejszą mą swawolę/
4023         I że w murze gdzieś tam dziura,/
4024         Gotów pieniać<pr><slowo_obce>pieniać</slowo_obce> --- pozywać przed sąd, procesować.</pr> mnie szlachciura ---/
4025         Więc krzyżową<pr><slowo_obce>krzyżowa</slowo_obce> --- krzyżowa sztuka: pojedynek na białą broń.</pr> skończyć wolę,/
4026         Pójdziesz wyzwać, mocium panie;/
4027         <slowo_obce>Circa quartam</slowo_obce><pr><slowo_obce>Circa quartam</slowo_obce> (łac.) --- około czwartej (godziny).</pr> i niech mi stanie/
4028         U trzech kopców w Czarnym Lesie,
4029         </strofa>
4030
4031         <didaskalia>do siebie</didaskalia>
4032
4033         <strofa>
4034         Jak mu utnę jedno ucho,/
4035         A czej<pr><slowo_obce>A czej</slowo_obce> (gwar.) --- przecież, może.</pr> z drugim się wyniesie!
4036         </strofa>
4037 </kwestia>
4038
4039
4040 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
4041
4042 <kwestia><strofa>Lepiej pisać.</strofa></kwestia>
4043
4044
4045 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
4046
4047 <kwestia>
4048 <strofa>
4049         <wers_cd>A, broń Boże!</wers_cd>/
4050         Tam objaśnień, tam namowy,/
4051         Tam potrzeba tęgiej głowy.
4052 </strofa>
4053 </kwestia>
4054
4055
4056 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
4057
4058 <kwestia>
4059 <strofa>
4060         Muszę przyznać się waszmości:/
4061         Od ostatniej mej słabości/
4062         Tak zgłupiałem!
4063 </strofa>
4064 </kwestia>
4065
4066
4067 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
4068
4069 <kwestia><strofa><wers_cd>To być może.</wers_cd></strofa></kwestia>
4070
4071
4072 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
4073
4074 <kwestia><strofa>Zatem...</strofa></kwestia>
4075
4076
4077 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
4078
4079 <kwestia><strofa><wers_cd>Wykręt nie pomoże.</wers_cd></strofa></kwestia>
4080
4081
4082 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
4083
4084 <kwestia>
4085 <strofa>
4086         Miejże, człeku, Boga w duszy,/
4087         Nie wysyłaj nieboraka;/
4088         Nim mu w lesie utniesz uszy,/
4089         Mnie tam spotka hańba jaka ---/
4090         Wszakżeś mówił dzisiaj rano:/
4091         ,,Miłe mi jest jeszcze życie,/
4092         Gotów otruć, zabić skrycie".
4093 </strofa>
4094 </kwestia>
4095
4096 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
4097
4098 <kwestia><strofa>Skrycie --- nie, na boskim świecie!</strofa></kwestia>
4099
4100
4101 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
4102
4103 <didaskalia>niekontent</didaskalia>
4104
4105 <kwestia><strofa>Ej tam, co tam!</strofa></kwestia>
4106
4107
4108 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
4109
4110 <kwestia>
4111 <strofa>
4112         <wers_cd>Tać ci przecie</wers_cd>/
4113         Mnie pod nosem łba nie utnie.
4114 </strofa>
4115 </kwestia>
4116
4117
4118 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
4119
4120 <kwestia><strofa>Diabeł nie śpi.</strofa></kwestia>
4121
4122
4123 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
4124
4125 <kwestia><strofa><wers_cd>Bałamutnie!</wers_cd></strofa></kwestia>
4126
4127
4128 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
4129
4130 <didaskalia>Pokazując powieszenie</didaskalia>
4131
4132 <kwestia><strofa>A nużby mnie...</strofa></kwestia>
4133
4134
4135 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
4136
4137 <didaskalia>grożąc</didaskalia>
4138
4139 <kwestia>
4140 <strofa>
4141         <wers_cd>Niech spróbuje!</wers_cd>/
4142         Taką bym mu kurtę skroił!
4143 </strofa>
4144 </kwestia>
4145
4146
4147 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
4148
4149 <kwestia>
4150 <strofa>
4151         Diabliż mi tam po tej kurcie,/
4152         Jak zadyndam gdzie na furcie.
4153 </strofa>
4154 </kwestia>
4155
4156
4157 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
4158
4159 <didaskalia>głaszcząc go</didaskalia>
4160
4161 <kwestia>
4162 <strofa>
4163         Wiesz co, Papciu --- spraw się ładnie,/
4164         A w kieszonkę grubo wpadnie.
4165 </strofa>
4166 </kwestia>
4167
4168
4169 <didaskalia>Całuje go w czoło i odchodzi w drzwi lewe, <osoba>Papkin</osoba>, ze skrzywioną twarzą i kiwając głową, w drzwi środkowe.</didaskalia>
4170
4171 <naglowek_akt>AKT TRZECI</naglowek_akt>
4172
4173 <didaskalia>Pokój <osoba>Rejenta</osoba>.</didaskalia>
4174
4175
4176
4177
4178 <naglowek_scena>SCENA PIERWSZA</naglowek_scena>
4179
4180 <didaskalia><osoba>Rejent</osoba> siedzi przy stoliku i pisze. Dwóch mularzy przy drzwiach stoi.</didaskalia>
4181
4182 <didaskalia><osoba>Rejent</osoba>, mularze</didaskalia>
4183
4184
4185 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4186
4187 <kwestia>
4188 <strofa>
4189         Mój majstruniu, mówcie śmiało,/
4190         Opiszemy sprawę całą;/
4191         Na te ciężkie nasze czasy/
4192         Boskim darem takie basy<pr><slowo_obce>basy</slowo_obce> --- ślady na ciele od plag, cięgi.</pr>/
4193         Każdy kułak spieniężymy:/
4194         Że was bito, wszyscy wiemy.
4195 </strofa>
4196 </kwestia>
4197
4198
4199 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4200
4201 <kwestia><strofa>Niekoniecznie.</strofa></kwestia>
4202
4203
4204 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4205
4206 <kwestia>
4207 <strofa>
4208         <wers_cd>Bili przecie,</wers_cd>/
4209         Mój majstruniu.
4210 </strofa>
4211 </kwestia>
4212
4213
4214 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4215
4216 <kwestia><strofa><wers_cd>Niewyraźnie.</wers_cd></strofa></kwestia>
4217
4218
4219 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4220
4221 <kwestia>
4222 <strofa>
4223         Czegóż jeszcze wam nie stało?/
4224         Bo machano dosyć raźnie.
4225 </strofa>
4226 </kwestia>
4227
4228
4229 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4230
4231 <kwestia><strofa>Ot, szturknięto<pe><slowo_obce>szturkać</slowo_obce> --- szturchać.</pe> tam coś mało.</strofa></kwestia>
4232
4233
4234 <naglowek_osoba>DRUGI MULARZ</naglowek_osoba>
4235
4236 <kwestia><strofa>Któż tam za to skarżyć zechce!</strofa></kwestia>
4237
4238
4239 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4240
4241 <kwestia><strofa>Lecz kto szturka, ten nie łechce?</strofa></kwestia>
4242
4243
4244 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4245
4246 <kwestia><strofa>Ha! Zapewne.</strofa></kwestia>
4247
4248
4249 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4250
4251 <kwestia><strofa><wers_cd>A więc bije?</wers_cd></strofa></kwestia>
4252
4253
4254 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4255
4256 <kwestia><strofa>Oczywiście.</strofa></kwestia>
4257
4258 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4259
4260 <kwestia>
4261 <strofa>
4262         <wers_cd>Komu kije</wers_cd>/
4263         Porachują kości w grzbiecie,/
4264         Ten jest bity --- wszak to wiecie?/
4265         A kto bity, ten jest zbity?/
4266         Co?
4267 </strofa>
4268 </kwestia>
4269
4270
4271 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4272
4273 <kwestia>
4274 <strofa>
4275         <wers_cd>Ha! dobrze pan powiada,</wers_cd>/
4276         Ten jest zbity.
4277 </strofa>
4278 </kwestia>
4279
4280
4281 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4282
4283 <kwestia>
4284 <strofa>
4285         <wers_cd>Więc was zbili,</wers_cd>/
4286         To rzecz jasna, moi mili.
4287 </strofa>
4288 </kwestia>
4289
4290
4291 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4292
4293 <kwestia><strofa>Ta, już jakoś tak wypada.</strofa></kwestia>
4294
4295
4296 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4297
4298 <didaskalia>napisawszy</didaskalia>
4299
4300 <kwestia><strofa>Skaleczyli?</strofa></kwestia>
4301
4302
4303 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4304
4305 <kwestia><strofa><wers_cd>A, broń Boże!</wers_cd></strofa></kwestia>
4306
4307
4308 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4309
4310 <kwestia><strofa>Nie, serdeńko?</strofa></kwestia>
4311
4312
4313 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4314
4315 <kwestia><strofa><wers_cd>Ach, nie.</wers_cd></strofa></kwestia>
4316
4317
4318 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4319
4320 <kwestia>
4321 <strofa>
4322         <wers_cd>Przecie</wers_cd>/
4323         Znak, drapnięcie?
4324 </strofa>
4325 </kwestia>
4326
4327
4328 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4329
4330 <didaskalia>pomówiwszy z drugim</didaskalia>
4331
4332 <kwestia><strofa><wers_cd>Znajdziem może.</wers_cd></strofa></kwestia>
4333
4334
4335 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4336
4337 <kwestia>
4338 <strofa>
4339         A drapnięcie, pewnie wiecie,/
4340         Mała ranka, nic innego.
4341 </strofa>
4342 </kwestia>
4343
4344
4345 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4346
4347 <kwestia><strofa>Tać, tak niby.</strofa></kwestia>
4348
4349
4350 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4351
4352 <kwestia>
4353 <strofa>
4354         <wers_cd>Mała, wielka,</wers_cd>/
4355         Jednym słowem, rana wszelka/
4356         Skąd pochodzi?
4357 </strofa>
4358 </kwestia>
4359
4360
4361 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4362
4363 <kwestia><strofa><wers_cd>Niby... z tego...</wers_cd></strofa></kwestia>
4364
4365
4366 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4367
4368 <kwestia><strofa>Z skaleczenia.</strofa></kwestia>
4369
4370
4371 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4372
4373 <kwestia><strofa><wers_cd>Nie inaczej.</wers_cd></strofa></kwestia>
4374
4375
4376 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4377
4378 <kwestia>
4379 <strofa>
4380         Mieć więc ranę tyle znaczy,/
4381         Co mieć ciało skaleczone:/
4382         Że zaś raną jest drapnięcie,/
4383         Więc zapewnić możem święcie,/
4384         Że jesteście skaleczeni,/
4385         Przez to chleba pozbawieni.
4386 </strofa>
4387 </kwestia>
4388
4389
4390 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4391
4392 <kwestia><strofa>O! to znowu...</strofa></kwestia>
4393
4394
4395 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4396
4397 <kwestia>
4398         <strofa>
4399         <wers_cd>Pozbawiony</wers_cd>/
4400         Jesteś, bratku, i z przyczyny,/
4401         Że ci nie dam okruszyny ---
4402         </strofa>
4403
4404         <didaskalia>pisze</didaskalia>
4405
4406         <strofa>
4407         Zatem, zatem skaleczeni,/
4408         Przez to chleba pozbawieni,/
4409         Z matką --- żoną --- czworgiem dzieci.
4410         </strofa>
4411 </kwestia>
4412
4413
4414 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4415
4416 <kwestia><strofa>Nie mam dzieci.</strofa></kwestia>
4417
4418
4419 <naglowek_osoba>DRUGI MULARZ</naglowek_osoba>
4420
4421 <kwestia><strofa><wers_cd>Nie mam żony./</wers_cd></strofa></kwestia>
4422
4423
4424 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4425
4426 <kwestia>
4427 <strofa>
4428         Co? nie macie? --- nic nie szkodzi ---/
4429         Mieć możecie --- tacy młodzi.
4430 </strofa>
4431 </kwestia>
4432
4433
4434 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4435
4436 <kwestia><strofa>Ha!</strofa></kwestia>
4437
4438 <naglowek_osoba>DRUGI MULARZ</naglowek_osoba>
4439
4440 <kwestia><strofa><wers_cd>Tać prawda.</wers_cd></strofa></kwestia>
4441
4442
4443 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4444
4445 <didaskalia>napisawszy</didaskalia>
4446
4447 <kwestia>
4448 <strofa>
4449         <wers_cd>Akt skończony.</wers_cd>/
4450         Teraz jeszcze zaświadczycie,/
4451         Że nastawał na me życie./
4452         Stary Cześhik, jęty szałem,/
4453         Strzelał do mnie.
4454 </strofa>
4455 </kwestia>
4456
4457
4458 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4459
4460 <kwestia><strofa><wers_cd>Nie widziałem.</wers_cd></strofa></kwestia>
4461
4462
4463 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4464
4465 <kwestia><strofa>Wołał strzelby.</strofa></kwestia>
4466
4467
4468 <naglowek_osoba>DRUGI MULARZ</naglowek_osoba>
4469
4470 <kwestia><strofa><wers_cd>Nie słyszałem.</wers_cd></strofa></kwestia>
4471
4472
4473 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4474
4475 <kwestia>
4476 <strofa>
4477         Wołał wprawdzie: ,,Daj gwintówki!"/
4478         Lecz chciał strzelać do makówki.
4479 </strofa>
4480 </kwestia>
4481
4482
4483 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4484
4485 <kwestia>
4486 <strofa>
4487         Do makówki... do makówki.../
4488         <begin id="b1186739033542"/><motyw id="m1186739033542">Skąpiec</motyw>No, no, dosyć tego będzie ---/
4489         Świadków na to znajdę wszędzie ---/
4490         Nie brak świadków na tym świecie,/
4491         Teraz chodźcie --- bliżej! bliżej! ---/
4492         Znakiem krzyża podpiszecie. ---/
4493         Michał Kafar trochę niżej ---/
4494         Tak, tak --- Maciej Miętus --- pięknie!/
4495         Za ten krzyżyk będą grosze,/
4496         A Cześniczek z żółci pęknie.
4497 </strofa>
4498 </kwestia>
4499
4500
4501 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4502
4503 <kwestia>
4504 <strofa>
4505         Najpokorniej teraz proszę,/
4506         Coś z dawnego nam przypadnie.
4507 </strofa>
4508 </kwestia>
4509
4510
4511 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4512
4513 <kwestia><strofa>Cześnik wszystko będzie płacił.</strofa></kwestia>
4514
4515
4516 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4517
4518 <kwestia><strofa>Jakoś, panie, to nieładnie...</strofa></kwestia>
4519
4520
4521 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4522
4523 <kwestia><strofa>Byleś wasze nic nie stracił.</strofa></kwestia>
4524
4525
4526 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4527
4528 <kwestia><strofa>Tum pracował...</strofa></kwestia>
4529
4530
4531 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4532
4533 <didaskalia>popychając ich ku drzwiom</didaskalia>
4534
4535 <kwestia>
4536 <strofa>
4537         <wers_cd>Idźże z Bogiem,</wers_cd>/
4538         Bo się poznasz z moim progiem.
4539 </strofa>
4540 </kwestia>
4541
4542
4543 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4544
4545 <kwestia><strofa>Tu zapłata, każdy powie...</strofa></kwestia>
4546
4547
4548 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4549
4550 <didaskalia>popychając ku drzwiom</didaskalia>
4551
4552 <kwestia><strofa>Idź, serdeńko, bo cię trzepnę.</strofa></kwestia>
4553
4554
4555 <naglowek_osoba>MULARZ</naglowek_osoba>
4556
4557 <didaskalia>we drzwiach</didaskalia>
4558
4559 <kwestia><strofa>Ależ przecie...</strofa></kwestia>
4560
4561
4562 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4563
4564 <didaskalia>zamykając drzwi</didaskalia>
4565
4566 <kwestia>
4567         <strofa>
4568                 <wers_cd>Bądźcie zdrowi!</wers_cd>/
4569                 Dobrzy ludzie, bądźcie zdrowi!<end id="e1186739033542"/>
4570         </strofa>
4571
4572         <didaskalia>wracając</didaskalia>
4573
4574         <strofa>
4575         <begin id="b1186739103306"/><motyw id="m1186739103306">Sarmata</motyw>Czapkę przedam, pas zastawię,/
4576         A Cześnika stąd wykurzę;/
4577         Będzie potem o tej sprawie/
4578         Na wołowej pisał skórze<pr><slowo_obce>Na wołowej pisał skórze</slowo_obce> --- będzie miał wiele pisania w związku z tą sprawą (podczas ewentualnego procesu). Jeszcze dziś istnieje powiedzenie: ,,nie spiszesz na wołowej skórze" --- na oznaczenie jakiejś długiej historii, trudnej do spisania nawet na wielkim arkuszu.</pr>.<end id="e1186739103306"/>/
4579         Lecz tajemne moje wieści,/
4580         Jeśli wszystkie z prawdą zgodne,/
4581         Tym, czym teraz serce pieści,/
4582         Najboleśniej go ubodnę.
4583         </strofa>
4584 </kwestia>
4585
4586
4587
4588
4589 <naglowek_scena>SCENA DRUGA</naglowek_scena>
4590
4591 <didaskalia><osoba>Rejent</osoba>, <osoba>Wacław</osoba></didaskalia>
4592
4593
4594 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4595
4596 <kwestia>
4597         <strofa>
4598         Wczas przychodzisz, drogi synu,/
4599         Pomówimy słówek parę. ---
4600         </strofa>
4601
4602         <didaskalia>Siada i daje znak synowi, aby usiadł.</didaskalia>
4603
4604         <strofa>
4605         Z niejednego twego czynu/
4606         Niezachwianą wziąłem wiarę,/
4607         Iż wstępując w moje ślady,/
4608         Pobożności kroczysz drogą;/
4609         Że złe myśli, podłe rady/
4610         Nigdy zwieść cię z niej nie mogą./
4611         Rade temu serce moje,/
4612         <slowo_obce>Quandoquidem</slowo_obce><pr><slowo_obce>Quandoquidem</slowo_obce> (łac.) --- jakkolwiek, aczkolwiek.</pr> już przy grobie,/
4613         Żyję tylko jeszcze w tobie.
4614         </strofa>
4615
4616         <didaskalia>ociera łzy</didaskalia>
4617
4618         <strofa>
4619         Sekatury<pr><slowo_obce>Sekatury</slowo_obce> (z wł.) --- dokuczliwości, prześladowania.</pr> gorzkie znoje,/
4620         W nieustannej alternacie<pr><slowo_obce>alternata</slowo_obce> (z łac.) --- odmiana losu, zmienna kolej życia.</pr>/
4621         Składam kornie ciebie gwoli<pe><slowo_obce>Składam... ciebie gwoli</slowo_obce> --- dla ciebie.</pe>/
4622         Przy Najwyższym Majestacie;/
4623         Bo ja tylko, moje dziecię,/
4624         Do fortunnej<pr><slowo_obce>fortunna</slowo_obce> (z łac.) --- szczęśliwa. Fortuna --- bogini szczęścia u Rzymian.</pr> twojej doli/
4625         Aspiruję<pr><slowo_obce>Aspiruję</slowo_obce> (z łac.) --- wzdycham, dążę.</pr> jeszcze w świecie.
4626         </strofa>
4627 </kwestia>
4628
4629
4630 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4631
4632 <kwestia>
4633 <strofa>
4634         Łaski ojca dobrodzieja,/
4635         Acz nieczęsty, dowód drogi.
4636 </strofa>
4637 </kwestia>
4638
4639
4640 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4641
4642 <kwestia>
4643 <strofa>
4644         W tobie jedna ma nadzieja,/
4645         Lecz zazdroszczą mi jej wrogi;/
4646         Syna z ojcem chcą rozdzielić,/
4647         Chcą się smutkiem mym weselić./
4648         Złego ducha pną mamidła,/
4649         Twej młodości stawią sidła.
4650 </strofa>
4651 </kwestia>
4652
4653
4654 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4655
4656 <kwestia><strofa>Nie rozumiem.</strofa></kwestia>
4657
4658
4659 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4660
4661 <kwestia>
4662 <strofa>
4663         <wers_cd>Nie rozumiesz?</wers_cd>/
4664         Starościanka...
4665 </strofa>
4666 </kwestia>
4667
4668
4669 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4670
4671 <kwestia>
4672 <strofa>
4673         <wers_cd>Cna dziewica,</wers_cd>/
4674         Tę ubóstwiać...
4675 </strofa>
4676 </kwestia>
4677
4678
4679 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4680
4681 <kwestia><strofa><wers_cd>Skrycie umiesz...</wers_cd></strofa></kwestia>
4682
4683
4684 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4685
4686 <kwestia>
4687 <strofa>
4688         Jeśli była tajemnica,/
4689         To dlatego, żem chciał wprzody<pe><slowo_obce>wprzody</slowo_obce> (stpol.) ---  wprzódy, najpierw.</pe>/
4690         Do sąsiedzkiej skłonić zgody.
4691 </strofa>
4692 </kwestia>
4693
4694
4695 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4696
4697 <kwestia>
4698 <strofa>
4699         Mnie z Cześnikiem? --- O mój Boże!/
4700         Któż jej więcej pragnąć może/
4701         Niż ja, człowiek bogobojny.
4702 </strofa>
4703 </kwestia>
4704
4705
4706 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4707
4708 <kwestia><strofa>Zezwól zatem, abym z Klarą...</strofa></kwestia>
4709
4710
4711 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4712
4713 <kwestia>
4714 <strofa>
4715         Być nie może żadną miarą;/
4716         Cześnik burda<pr><slowo_obce>Cześnik burda</slowo_obce> --- awanturnik, kłótnik, zawadiaka, człowiek niespokojny.</pr>, ja spokojny.
4717 </strofa>
4718 </kwestia>
4719
4720
4721 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4722
4723 <kwestia>
4724 <strofa>
4725         Lecz cóż Klara temu winna,/
4726         Że czasami stryj szalony?
4727 </strofa>
4728 </kwestia>
4729
4730
4731 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4732
4733 <kwestia>
4734 <strofa>
4735         Czy tam winna, czy niewinna,/
4736         Innej waści trzeba żony;/
4737         I, serdeńko, będzie inna.
4738 </strofa>
4739 </kwestia>
4740
4741
4742 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4743
4744 <kwestia><strofa>Ach, mój ojcze, wyrok srogi...</strofa></kwestia>
4745
4746
4747 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4748
4749 <kwestia><strofa>Nieodmienny, synku drogi.</strofa></kwestia>
4750
4751
4752 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4753
4754 <kwestia>
4755 <strofa>
4756         Moja dola, rzekłeś przecie,/
4757         Jednym<pr><slowo_obce>Jednym</slowo_obce> --- tu: jedynym.</pr> celem na tym świecie.
4758 </strofa>
4759 </kwestia>
4760
4761
4762 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4763
4764 <kwestia><strofa>Bóg to widzi i ocenia.</strofa></kwestia>
4765
4766
4767 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4768
4769 <kwestia><strofa>Ja ją kocham.</strofa></kwestia>
4770
4771
4772 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4773
4774 <didaskalia>z uśmiechem</didaskalia>
4775
4776 <kwestia><strofa><wers_cd>To się zdaje.</wers_cd></strofa></kwestia>
4777
4778
4779 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4780
4781 <kwestia><strofa>Nie przeżyję rozłączenia.</strofa></kwestia>
4782
4783
4784 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4785
4786 <kwestia><strofa>Ja się tego nie przestraszę.</strofa></kwestia>
4787
4788
4789 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4790
4791 <kwestia><strofa>I przysięgam.</strofa></kwestia>
4792
4793
4794 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4795
4796 <didaskalia>surowo</didaskalia>
4797
4798 <kwestia>
4799         <strofa><wers_cd>Zamilcz wasze!</wers_cd></strofa>
4800
4801         <didaskalia>ze słodyczą</didaskalia>
4802
4803         <strofa>
4804         Co los spuści, przyjąć trzeba:/
4805         Niech się dzieje wola nieba. ---/
4806         Lecz, serdeńko, gdyś tak stały,/
4807         Gdzież dawniejsze twe zapały?/
4808         Milczysz --- jakże?
4809         </strofa>
4810
4811         <didaskalia>ironicznie</didaskalia>
4812
4813         <strofa>
4814         <wers_cd>Nie do wiary,</wers_cd>/
4815         Jak o wszystkim wie ten stary!
4816         </strofa>
4817 </kwestia>
4818
4819
4820 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4821
4822 <kwestia><strofa>Młodość... może...</strofa></kwestia>
4823
4824
4825 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4826
4827 <kwestia>
4828 <strofa>
4829         <wers_cd>Podstolina</wers_cd>/
4830         Była <slowo_obce>quondam</slowo_obce><pr><slowo_obce>quondam</slowo_obce> (łac.) --- niegdyś.</pr> ta jedyna!/
4831         Ta wybrana! Ta kochana!/
4832         Teraz bawi u Cześnika.
4833 </strofa>
4834 </kwestia>
4835
4836
4837 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4838
4839 <didaskalia>z pośpiechem</didaskalia>
4840
4841 <kwestia><strofa>Zaręczona Cześnikowi.</strofa></kwestia>
4842
4843
4844 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4845
4846 <kwestia>
4847 <strofa>
4848         Póty temu nie uwierzę,/
4849         Póki sama nie odpowie.
4850 </strofa>
4851 </kwestia>
4852
4853
4854 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4855
4856
4857 <kwestia><strofa>Nie odpowie? Podstolina?</strofa></kwestia>
4858
4859
4860 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4861
4862 <kwestia>
4863 <strofa>
4864         Zapytałem ją w tej mierze;/
4865         A jeżeli Bóg dozwoli,/
4866         Przyjmie rękę mego syna.
4867 </strofa>
4868 </kwestia>
4869
4870
4871 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4872
4873 <kwestia><strofa>Lecz nie przyjmie syn jej ręki.</strofa></kwestia>
4874
4875
4876 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4877
4878 <kwestia>
4879 <strofa>
4880         Syn posłuszny, Bogu dzięki. ---/
4881         Intercyzę<pr><slowo_obce>Intercyza</slowo_obce> (z łac.) --- umowa na piśmie zawierana przed ślubem; dotyczyła przede wszystkim spraw majątkowych, również jakichś szczególnych warunków i obowiązków współmałżonków.</pr> przyłączyłem,/
4882         Gdzie dokładnie wyraziłem:/
4883         Która zerwać zechce strona,/
4884         Ta zapłaci sto tysięcy.
4885 </strofa>
4886 </kwestia>
4887
4888
4889 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4890
4891 <kwestia><strofa>Moje szczęście warte więcej.</strofa></kwestia>
4892
4893
4894 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4895
4896 <kwestia><strofa>Szczęściem będzie taka żona.</strofa></kwestia>
4897
4898
4899 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4900
4901 <kwestia>
4902 <strofa>
4903         Wprzód mogiła mnie przykryje.../
4904         Lecz i Cześnik jeszcze żyje,/
4905         On nas spali w pierwszym pędzie.
4906 </strofa>
4907 </kwestia>
4908
4909
4910 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4911
4912 <didaskalia>z flegmą, jak zawsze</didaskalia>
4913
4914 <kwestia>
4915 <strofa>
4916         Ha! --- to Cześnik wisieć będzie./
4917         Niech się dzieje wola nieba,/
4918         Z nią się zawsze zgadzać trzeba.
4919 </strofa>
4920 </kwestia>
4921
4922
4923 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4924
4925 <kwestia><strofa>Ojcze!</strofa></kwestia>
4926
4927
4928 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4929
4930 <kwestia><strofa><wers_cd>Synu!</wers_cd></strofa></kwestia>
4931
4932
4933 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4934
4935 <kwestia>
4936 <strofa>
4937         <wers_cd>Ostre noże</wers_cd>/
4938         Topisz w sercu syna twego.
4939 </strofa>
4940 </kwestia>
4941
4942
4943 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4944
4945 <kwestia><strofa>Nie ma złego bez dobrego.</strofa></kwestia>
4946
4947
4948 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4949
4950 <kwestia><strofa>Zmień twój rozkaz.</strofa></kwestia>
4951
4952
4953 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4954
4955 <kwestia><strofa><wers_cd>Być nie może.</wers_cd></strofa></kwestia>
4956
4957
4958 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4959
4960 <didaskalia>rzucając mu się do nóg</didaskalia>
4961
4962 <kwestia><strofa>Ach, litości!</strofa></kwestia>
4963
4964
4965 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4966
4967 <kwestia>
4968 <strofa>
4969         <wers_cd>Tę zyskałeś!</wers_cd>/
4970         Patrz, ja płaczę.
4971 </strofa>
4972 </kwestia>
4973
4974
4975 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4976
4977 <didaskalia>wstając</didaskalia>
4978
4979 <kwestia><strofa><wers_cd>Mieć nadzieję?</wers_cd></strofa></kwestia>
4980
4981
4982 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4983
4984 <kwestia><strofa>Nie, serdeńko, być nie może.</strofa></kwestia>
4985
4986
4987 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
4988
4989 <kwestia><strofa>Ja z rozpaczy oszaleję.</strofa></kwestia>
4990
4991
4992 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
4993
4994 <kwestia>
4995         <strofa>
4996         Patrz, ja płaczę... ani słowa! ---/
4997         Cnota, synu, jest budowa,/
4998         Jest to ziarno, które sieje...
4999         </strofa>
5000
5001         <didaskalia><osoba>Wacław</osoba> odchodzi. Po krótkim milczeniu</didaskalia>
5002
5003         <strofa>Jeszcze diable<pr><slowo_obce>diable</slowo_obce> --- tu w znaczeniu: diablo, diabelnie.</pr> młoda głowa.</strofa>
5004 </kwestia>
5005
5006
5007
5008 <naglowek_scena>SCENA TRZECIA</naglowek_scena>
5009
5010
5011 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5012
5013 <kwestia>
5014         <strofa>
5015         Co skłoniło Podstolinę,/
5016         Wdówkę tantną<pr><slowo_obce>tantna</slowo_obce> (z łac.) --- zamożna.</pr>, wdówkę gładką,/
5017         Za takową iść gadzinę,/
5018         To dotychczas jest zagadką;/
5019         Ale wątpić nie wypada,/
5020         Iż zamienić będzie rada.
5021         </strofa>
5022
5023         <didaskalia>prostując się</didaskalia>
5024
5025         <strofa>
5026         Acz i starość bywa żwawa,/
5027         Wżdy<pr><slowo_obce>Wżdy</slowo_obce> (stpol.) --- jednak.</pr> wiek młody ma swe prawa./
5028         Ale Cześnik, gdy postrzeże,/
5029         Iż na dudka wystrychnięty,/
5030         Może... może... strach mnie bierze,/
5031         Apopleksją będzie tknięty.../
5032         Niech się dzieje wola nieba,/
5033         Z nią się zawsze zgadzać trzeba.
5034         </strofa>
5035 </kwestia>
5036
5037
5038
5039 <naglowek_scena>SCENA CZWARTA</naglowek_scena>
5040
5041 <didaskalia><osoba>Rejent</osoba>, <osoba>Papkin</osoba></didaskalia>
5042
5043
5044 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5045
5046 <didaskalia>wsuwając się trwożliwie</didaskalia>
5047
5048 <kwestia><strofa>Wolnoż wstąpić?</strofa></kwestia>
5049
5050
5051 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5052
5053 <kwestia><strofa><wers_cd>Bardzo proszę.</wers_cd></strofa></kwestia>
5054
5055
5056 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5057
5058 <didaskalia>z najniższym ukłonem i nieśmiało</didaskalia>
5059
5060 <kwestia>
5061 <strofa>
5062         Pana w domu i Rejenta/
5063         Widzieć w godnej tej osobie/
5064         Chluba wielka, niepojęta/
5065         Spada na mnie w tejże dobie,/
5066         Jak niemylnie pewnie wnoszę?
5067 </strofa>
5068 </kwestia>
5069
5070
5071 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5072
5073 <didaskalia>pokornie</didaskalia>
5074
5075 <kwestia>
5076 <strofa>
5077         Tak jest --- sługa uniżony./
5078         Wolnoż mi się w odwet spytać,/
5079         Kogom zyskał honor witać?
5080 </strofa>
5081 </kwestia>
5082
5083
5084 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5085
5086 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
5087
5088 <kwestia>
5089         <strofa>
5090         Hm! pokorna coś szlachciurka,/
5091         Z każdym słowem daje nurka<pr><slowo_obce>daje nurka</slowo_obce> --- wyrażenie myśliwskie: ustępuje, cofa się przed niebezpieczeństwem; tu: spuszcza z tonu.</pr> ---/
5092         Niepotrzebne miałem względy.
5093         </strofa>
5094
5095         <didaskalia>śmielej</didaskalia>
5096
5097         <strofa>Jestem Papkin.</strofa>
5098 </kwestia>
5099
5100 <didaskalia>
5101         <osoba>Rejent</osoba> wskazuje z ukłonem krzesło na środku stojące. <osoba>Papkin</osoba> przypatruje się z uwagą <osoba>Rejentowi</osoba>, który jak zawsze z założonymi na piersiach rękoma, nieporuszenie w miejscu stoi. <osoba>Papkin</osoba> mówi dalej na stronie.
5102 </didaskalia>
5103
5104 <kwestia>
5105         <strofa>
5106         <wers_cd>Jak uważam,</wers_cd>/
5107         Skończę wszystko bez pomocy.
5108         </strofa>
5109
5110         <didaskalia>głośno, wyciągając się na krześle</didaskalia>
5111
5112         <strofa>
5113         <begin id="b1186739528075"/><motyw id="m1186739528075">Rycerz</motyw>Jestem Papkin --- lew północy,/
5114         Rotmistrz sławny i kawaler ---
5115         </strofa>
5116
5117         <didaskalia>okazując gestem wstęgi orderowe</didaskalia>
5118
5119         <strofa>
5120         Tak, siak, tedy i owędy./
5121         Mądry w radzie, dzielny w boju,/
5122         Dusza wojny, wróg pokoju./
5123         Znają Szwedy, muzułmany,/
5124         Sasy, Włochy i Hiszpany/
5125         Artemizy ostrze sławne/
5126         I nim władać ramię wprawne./
5127         Jednym słowem, krótko mówiąc,/
5128         Kula ziemska zna Papkina ---/
5129         Teraz, bratku, daj mi wina.<end id="e1186739528075"/>
5130         </strofa>
5131 </kwestia>
5132
5133
5134 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5135
5136 <didaskalia>po krótkim wahaniu, na stronie</didaskalia>
5137
5138 <kwestia>
5139         <strofa><slowo_obce>Nemo sapiens, nisi patiens</slowo_obce><pr><slowo_obce>Nemo sapiens, nisi patiens</slowo_obce> (łac.) --- ,,Nie jest mądry, kto nie umie być cierpliwy" --- średniowieczne przysłowie łacińskie.</pr>.</strofa>
5140 </kwestia>
5141
5142 <didaskalia>
5143         Dostaje butelkę spod stolika kilimkiem nakrytego, patrzy w nią do światła, nalewa lampeczkę i podaje <osoba>Papkinowi</osoba>, który mówi, co następuje.
5144 </didaskalia>
5145
5146
5147 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5148
5149 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
5150
5151 <kwestia>
5152         <strofa>
5153         O! Brat szlachcic tchórzem podszyt! ---/
5154         Po zleceniu od Cześnika/
5155         Może sobie udrę łyka<pr><slowo_obce>udrę łyka</slowo_obce> --- coś zarobię, coś skorzystam.</pr>?
5156         </strofa>
5157
5158         <didaskalia>nakrywa głowę --- pije</didaskalia>
5159
5160         <strofa>Cienkusz!<pr><slowo_obce>Cienkusz</slowo_obce> (dosł.: osad piwny, zlewki) --- tu: złe, słabe wino.</pr></strofa>
5161
5162         <didaskalia>pije</didaskalia>
5163
5164         <strofa>
5165                 <wers_cd>deresz<pr><slowo_obce>deresz</slowo_obce> (z węg.) --- tu: mętny, słaby trunek, lura.</pr>!</wers_cd>
5166         </strofa>
5167 </kwestia>
5168
5169 <didaskalia>pije</didaskalia>
5170
5171
5172 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5173
5174 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
5175
5176 <kwestia><strofa><wers_cd>Nadto śmiało.</wers_cd></strofa></kwestia>
5177
5178
5179 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5180
5181 <kwestia>
5182 <strofa>
5183         Istna lura, panie bracie,/
5184         Cóż, lepszego tu nie macie?
5185 </strofa>
5186 </kwestia>
5187
5188
5189 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5190
5191 <kwestia><strofa>Wybacz, waszmość, lecz nie stało.</strofa></kwestia>
5192
5193
5194 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5195
5196 <kwestia>
5197         <strofa>Otóż to jest szlachta nasza!</strofa>
5198
5199         <didaskalia>ze wzgardą</didaskalia>
5200
5201         <strofa>
5202         Siedzi na wsi -- sieje, wieje ---/
5203         Zrzędzi, nudzi, gdera, łaje./
5204         A dać wina --- to nie staje.
5205         </strofa>
5206 </kwestia>
5207
5208 <didaskalia>Idzie do stolika, nalewa sobie. <osoba>Rejent</osoba> nieporuszony prowadzi go oczyma.</didaskalia>
5209
5210 <kwestia>
5211 <strofa>
5212         Albo jeśli przyjdzie flasza,/
5213         Samą maścią<pr><slowo_obce>samą maścią</slowo_obce> --- zewnętrznym wyglądem. Flaszka powinna być dobrze omszała, co jest świadectwem starości, a więc dobroci wina.</pr> już przestrasza;/
5214         Potem prosi: ,,Jeśli łaska" ---/
5215         Nie proś, nie nudź, hreczkosieju<pr><slowo_obce>hreczkosiej</slowo_obce> --- pogardliwa nazwa zasiedziałego na wsi, niezbyt zamożnego szlachcica.</pr>,/
5216         A lepszego daj, u diaska!
5217 </strofa>
5218 </kwestia>
5219
5220
5221 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5222
5223 <kwestia><strofa>Ależ mości dobrodzieju...</strofa></kwestia>
5224
5225
5226 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5227
5228 <didaskalia>pijąc</didaskalia>
5229
5230 <kwestia>
5231         <strofa>
5232         Mętne, kwaśne nad pojęcie ---/
5233         Istna lura, mój Rejencie!
5234         </strofa>
5235 </kwestia>
5236
5237
5238 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5239
5240 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
5241
5242 <kwestia>
5243 <strofa>
5244         Cierpliwości wiele trzeba;/
5245         Niech się dzieje wola nieba.
5246 </strofa>
5247 </kwestia>
5248
5249
5250 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5251
5252 <kwestia>
5253 <strofa>
5254         Zwiedź piwnice wszystkie moje,/
5255         Gdzie z pół świata masz napoje,/
5256         Gdzie sto beczek stoi rzędem!/
5257         Jeśli znajdziesz co takiego,/
5258         Dam ci, bratku, konia z rzędem.
5259 </strofa>
5260 </kwestia>
5261
5262
5263 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5264
5265 <didaskalia>z ukłonem</didaskalia>
5266
5267 <kwestia>
5268 <strofa>
5269         Pozwól spytać, panie drogi,/
5270         Gdyż nie znana mi przyczyna,/
5271         Co w nikczemne moje progi/
5272         Marsowego wiedzie syna?
5273 </strofa>
5274 </kwestia>
5275
5276
5277 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5278
5279 <didaskalia>rozpierając się na krześle przy stoliku</didaskalia>
5280
5281 <kwestia><strofa>Co? Chcesz wiedzieć?</strofa></kwestia>
5282
5283
5284 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5285
5286 <kwestia><strofa><wers_cd>Proszę o to.</wers_cd></strofa></kwestia>
5287
5288
5289 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5290
5291 <kwestia>
5292 <strofa>
5293         Więc staję tu, wiedz, niecnoto,/
5294         Z strony jaśnie wielmożnego/
5295         Cześnika Raptusiewicza,/
5296         Co go ranka dzisiejszego/
5297         Twych służalców sprośna dzicza<pr><slowo_obce>dzicza</slowo_obce> (forma staropol. tak jak: łodzia, pieczenia itp.) --- dzisiejsze: dzicz.</pr>,/
5298         Godna jednak pryncypała,/
5299         W jego zamku napaść śmiała.
5300 </strofa>
5301 </kwestia>
5302
5303
5304 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5305
5306 <kwestia>
5307 <strofa>
5308         Mówże, waszmość, trochę ciszej,/
5309         Jego sługa dobrze słyszy.
5310 </strofa>
5311 </kwestia>
5312
5313
5314 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5315
5316 <kwestia><strofa>Mówię zawsze podług woli.</strofa></kwestia>
5317
5318
5319 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5320
5321 <kwestia><strofa>Ależ bo mnie głowa boli.</strofa></kwestia>
5322
5323
5324 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5325
5326 <didaskalia>jeszcze głośniej</didaskalia>
5327
5328 <kwestia>
5329 <strofa>
5330         Że tam komu w uszach strzyka/
5331         Albo że tam czyj łeb chory,/
5332         Przez to nigdy w pieśń słowika/
5333         Nie odmienia głos stentory<pr><slowo_obce>stentor</slowo_obce> --- człowiek o potężnym głosie. Nazwa pochodzi od jednego z bohaterów wojny trojańskiej, Stentora, odznaczanego się silnym, tubalnym głosem.</pr>.
5334 </strofa>
5335 </kwestia>
5336
5337
5338 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5339
5340 <didaskalia>słodko</didaskalia>
5341
5342 <kwestia>
5343         <strofa>
5344         Ależ bo ja mam i ludzi./
5345         Każę oknem cię wyrzucić.
5346         </strofa>
5347 </kwestia>
5348
5349 <didaskalia><osoba>Papkin</osoba> w miarę słów <osoba>Rejenta</osoba> wstaje z wolna, zdejmując kapelusz.</didaskalia>
5350
5351 <kwestia><strofa>A tam dobry kawał z góry.</strofa></kwestia>
5352
5353
5354 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5355
5356 <kwestia><strofa>O, nie trzeba.</strofa></kwestia>
5357
5358
5359 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5360
5361 <kwestia>
5362         <strofa>
5363         <wers_cd>Jest tam który!</wers_cd>/
5364         Hola!
5365         </strofa>
5366 </kwestia>
5367
5368
5369 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5370
5371 <kwestia><strofa><wers_cd>Niech się pan nie trudzi.</wers_cd></strofa></kwestia>
5372
5373
5374 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5375
5376 <kwestia>
5377         <strofa>Pan jak piórko stąd wyjedzie.</strofa>
5378
5379         <didaskalia>do służących</didaskalia>
5380
5381         <strofa>Czekać w czterech tam za drzwiami!</strofa>
5382 </kwestia>
5383
5384
5385 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5386
5387 <kwestia>
5388 <strofa>
5389         Ale na cóż to, sąsiedzie,/
5390         Tej parady między nami?
5391 </strofa>
5392 </kwestia>
5393
5394
5395 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5396
5397 <kwestia>
5398         <strofa>Teraz słucham waszmość pana.</strofa>
5399
5400         <didaskalia>sadzając go prawie gwałtem</didaskalia>
5401
5402         <strofa>Bardzo proszę --- bardzo proszę ---</strofa>
5403
5404         <didaskalia>siada blisko i naprzeciwko</didaskalia>
5405
5406         <strofa>Jakaż czynność jest mu dana?</strofa>
5407 </kwestia>
5408
5409
5410 <didaskalia>Nie spuszcza z oka <osoba>Papkina</osoba>.</didaskalia>
5411
5412 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5413
5414 <kwestia>
5415 <strofa>
5416         Jesteś trochę nadto żywy:/
5417         Nie wiedziałem, Bóg mi świadkiem,/
5418         Że tak bardzo masz słuch tkliwy ---/
5419         Przestrzeż, proszę, gdy przypadkiem ---/
5420         Jakieś słówko głośniej powiem.
5421 </strofa>
5422 </kwestia>
5423
5424
5425 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5426
5427 <kwestia><strofa>Czy się prędko rzeczy dowiem?</strofa></kwestia>
5428
5429
5430 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5431
5432 <didaskalia>bardzo cicho</didaskalia>
5433
5434 <kwestia><strofa>Zaraz --- Cześnik bardzo prosi...</strofa></kwestia>
5435
5436
5437 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5438
5439 <kwestia><strofa>Hę!</strofa></kwestia>
5440
5441
5442 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5443
5444 <kwestia>
5445         <strofa><wers_cd>Czy głośniej?</wers_cd></strofa>
5446
5447         <didaskalia>na znak potakujący <osoba>Rejenta</osoba> mówi dalej</didaskalia>
5448
5449         <strofa>
5450         <wers_cd>Cześnik prosi...</wers_cd>/
5451         To jest... raczej Cześnik wnosi,/
5452         Że, by skończyć w jednej chwili/
5453         Kontrowersją<pr><slowo_obce>Kontrowersja</slowo_obce> (z łac.) --- spór, sprzeczka, nieporozumienie.</pr>, co... zrobili...
5454         </strofa>
5455
5456         <didaskalia>nie mogąc uniknąć wzroku <osoba>Rejenta</osoba>, miesza się coraz więcej</didaskalia>
5457
5458         <strofa>
5459         Dobrze mówię... co zrobili.../
5460         Kontrowersją... jak rzecz znana.../
5461         Że tak... to jest... że... sprzy... sprzyja...
5462         </strofa>
5463
5464         <didaskalia>odwracając się, na stronie</didaskalia>
5465
5466         <strofa>
5467         A to jakiś wzrok szatana,/
5468         Cały język w trąbkę zwija.
5469         </strofa>
5470 </kwestia>
5471
5472
5473 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5474
5475 <kwestia>
5476 <strofa>
5477         Ja nie jestem pojąć w stanie,/
5478         Waszmość prawisz zbyt zawiło.
5479 </strofa>
5480 </kwestia>
5481
5482
5483 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5484
5485 <didaskalia>wstając</didaskalia>
5486
5487 <kwestia>
5488         <strofa>
5489         Bo to... bo te... wybacz, panie,/
5490         Wino trochę mocne było./
5491         A nie jestem zbyt wymowny...
5492         </strofa>
5493
5494         <didaskalia>ciszej</didaskalia>
5495
5496         <strofa>Czy tych czterech jeszcze stoi?</strofa>
5497 </kwestia>
5498
5499
5500 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5501
5502 <kwestia>
5503 <strofa>
5504         Jednym słowem --- mój szanowny,/
5505         Dobry sąsiad czego żąda?
5506 </strofa>
5507 </kwestia>
5508
5509
5510 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5511
5512 <kwestia><strofa>Lecz się poseł trochę ---</strofa></kwestia>
5513
5514
5515 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5516
5517 <didaskalia>kończąc</didaskalia>
5518
5519 <kwestia>
5520 <strofa>
5521         <wers_cd>...Boi.</wers_cd>/
5522         Bądź, serdeńko, bez obawy.
5523 </strofa>
5524 </kwestia>
5525
5526
5527 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5528
5529 <kwestia>
5530 <strofa>
5531         Więc Cześnika prośba niesie,/
5532         Abyś waszmość <slowo_obce>circa quartam</slowo_obce><pr><slowo_obce>circa quartam</slowo_obce> (łac.) --- koło czwartej.</pr>/
5533         U trzech kopców w Czarnym Lesie/
5534         Stanął z szablą do rozprawy.
5535 </strofa>
5536 </kwestia>
5537
5538
5539 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5540
5541 <didaskalia>ironicznie</didaskalia>
5542
5543 <kwestia><strofa>Stary Cześnik jeszcze żwawy!</strofa></kwestia>
5544
5545
5546 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5547
5548 <didaskalia>ośmielając się</didaskalia>
5549
5550 <kwestia>
5551 <strofa>
5552         Ba! To wszyscy wiedzą przecie,/
5553         Że niemylne jego ciosy ---/
5554         Wszakże w całym już powiecie/
5555         Pokarbował szlachcie nosy,/
5556         Tylko jeszcze...
5557 </strofa>
5558 </kwestia>
5559
5560
5561 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5562
5563 <kwestia><strofa><wers_cd>Ciszej, proszę.</wers_cd></strofa></kwestia>
5564
5565
5566 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5567
5568 <didaskalia>oglądając się na drzwi</didaskalia>
5569
5570 <kwestia>
5571 <strofa>
5572         Prawda, ciszej. --- Cicho zatem/
5573         Jego grzeczną prośbę wnoszę/
5574         I dołączam moją własną/
5575         O odpowiedź krótką, jasną.
5576 </strofa>
5577 </kwestia>
5578
5579
5580 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5581
5582 <kwestia>
5583 <strofa>
5584         Tę listownie mu udzielę,/
5585         Ale jakże się to zgadza:/
5586         Wszak ci jutro ma wesele.
5587 </strofa>
5588 </kwestia>
5589
5590
5591 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5592
5593 <didaskalia>śmielej</didaskalia>
5594
5595 <kwestia>
5596 <strofa>
5597         Tamto temu nie przeszkadza:/
5598         Rano pierścień --- w pół dnia szabla ---/
5599         Wieczór kielich --- w nocy...
5600 </strofa>
5601 </kwestia>
5602
5603
5604 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5605
5606 <didaskalia>słodko</didaskalia>
5607
5608 <kwestia><strofa><wers_cd>Cicho.</wers_cd></strofa></kwestia>
5609
5610
5611 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5612
5613 <kwestia>
5614         <strofa>Prawda, cicho.</strofa>
5615
5616         <didaskalia>na stronie</didaskalia>
5617
5618         <strofa>
5619         <wers_cd>Sprawa diabla,</wers_cd>/
5620         Ani mrumru. --- Czy mnie licho/
5621         Tu przyniosło w takie szpony!
5622         </strofa>
5623 </kwestia>
5624
5625
5626 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5627
5628 <didaskalia>ironicznie</didaskalia>
5629
5630 <kwestia><strofa>Wielkiż afekt<pr><slowo_obce>afekt</slowo_obce> (z łac.) --- tu: uczucie.</pr> przyszłej żony?</strofa></kwestia>
5631
5632
5633 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5634
5635 <kwestia>
5636 <strofa>
5637         Fiu! fiu! fiu! --- Taż z miłości/
5638         Trzykroć na dzień wpada w mdłości ---/
5639         Cześnik, także rozogniony,/
5640         Jak gromnica ku niej pała ---/
5641         Będzie para doskonała./
5642         A że wierna w każdej sprawie,/
5643         Ręce, nogi w zakład stawię.
5644 </strofa>
5645 </kwestia>
5646
5647
5648
5649 <naglowek_scena>SCENA PIĄTA</naglowek_scena>
5650
5651 <didaskalia><osoba>Rejent</osoba>, <osoba>Papkin</osoba>, <osoba>Podstolina</osoba></didaskalia>
5652
5653
5654 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
5655
5656 <kwestia>
5657         <strofa>
5658         Otóż jestem na wezwanie/
5659         W twoim domu, mój Rejencie,/
5660         Co dowodem niech się stanie,/
5661         Żem zmieniła przedsięwzięcie./
5662         Nie straciłam na namyśle/
5663         Niepotrzebnym czasu wiele ---/
5664         Bo ja rzadko kiedy myślę,/
5665         Alem za to chyża w dziele ---/
5666         I nie mówiąc Cześnikowi:/
5667         Mój staruszku, bądźcie zdrowi,/
5668         Milsze od was są sąsiady ---/
5669         Podpisuję twe układy/
5670         I w minucie tutaj staję. ---
5671         </strofa>
5672
5673         <didaskalia>oddając papier złożony</didaskalia>
5674
5675         <strofa>
5676         Waszmość panu jeden daję,/
5677         Drugi odpis u mnie będzie./
5678         Gdy więc pewność w każdym względzie/
5679         I wzajemnie dane słowa,/
5680         Witam ciebie jak synowa.
5681         </strofa>
5682 </kwestia>
5683
5684
5685 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5686
5687 <kwestia>
5688 <strofa>
5689         Wielki splendor<pr><slowo_obce>splendor</slowo_obce> (z łac.) --- zaszczyt, blask.</pr> na mnie spływa,/
5690         Moja pani miłościwa,/
5691         I fortuna<pr><slowo_obce>fortuna</slowo_obce> (z łac.) --- tu: szczęśliwy los.</pr> w złotej nawie/
5692         Żagiel dla mnie swój rozpięła,/
5693         Gdyś chętliwie i łaskawie/
5694         W twoje skarbne serce wzięła/
5695         Najkorniejsze prośby moje./
5696         Tak jest, pani miłościwa,/
5697         Wielki splendor na mnie spływa;/
5698         A na szczepu mego trzaski<pr><slowo_obce>szczepu mego trzaski</slowo_obce> --- przyszli moi potomkowie po synie.</pr>/
5699         Jeszcze większy spłynąć może,/
5700         Bo chcesz z arcywielkiej łaski/
5701         Mego syna dzielić łoże./
5702         Niechże mi tu wolno będzie/
5703         Na tej lichej, własnej grzędzie,/
5704         Polecając waszmość pani/
5705         Trwałej przychylności zdroje/
5706         I powolne służby moje,/
5707         Do maluczkich upaść nóżek,/
5708         Jako sługa i podnóżek.
5709 </strofa>
5710 </kwestia>
5711
5712 <didaskalia>Całuje ją w rękę.</didaskalia>
5713
5714
5715 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5716
5717 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
5718
5719 <kwestia>
5720 <strofa>
5721         Co ja słyszę! Co, u kata!/
5722         Zdmuchnął żonę Cześnikowi/
5723         I z nią syna swego swata!/
5724         Wszak ci Cześnik, gdy się dowie,/
5725         Jak szczupaka go rozpłata.
5726 </strofa>
5727 </kwestia>
5728
5729
5730 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
5731
5732 <kwestia>
5733 <strofa>
5734         Nie myśl jednak, mój Rejencie,/
5735         Że to z gustu do odmiany/
5736         Wzięłam inne przedsięwzięcie;/
5737         Syn twój, Wacław, był mi znany,/
5738         Bardzo znany --- jednym słowem,/
5739         Na cóż mam się kryć w tej mierze:/
5740         Był kochany --- kochał szczerze.
5741 </strofa>
5742 </kwestia>
5743
5744
5745 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5746
5747 <didaskalia>klaskając w palce</didaskalia>
5748
5749 <kwestia><strofa>Tędy droga!</strofa></kwestia>
5750
5751
5752 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
5753
5754 <kwestia>
5755 <strofa>
5756         <wers_cd>Cóż to znaczy?</wers_cd>/
5757         Papkin tu?
5758 </strofa>
5759 </kwestia>
5760
5761
5762 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5763
5764 <kwestia>
5765 <strofa>
5766         <wers_cd>Tak, Papkin czeka,</wers_cd>/
5767         Aż go Anna zoczyć raczy.
5768 </strofa>
5769 </kwestia>
5770
5771
5772 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
5773
5774 <didaskalia>do <osoba>Rejenta</osoba></didaskalia>
5775
5776 <kwestia>
5777         <strofa>Waszmość cierpisz tego człeka?</strofa>
5778
5779         <didaskalia>do <osoba>Papkina</osoba></didaskalia>
5780
5781         <strofa>Precz mi z oczu!</strofa>
5782 </kwestia>
5783
5784
5785 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5786
5787 <didaskalia>z pośpiechem</didaskalia>
5788
5789 <kwestia><strofa><wers_cd>Idę.</wers_cd></strofa></kwestia>
5790
5791
5792 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5793
5794 <kwestia>
5795         <strofa>
5796         <wers_cd>Czekaj,</wers_cd>/
5797         Wasze!
5798         </strofa>
5799 </kwestia>
5800
5801
5802 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5803
5804 <kwestia><strofa><wers_cd>Czekam.</wers_cd></strofa></kwestia>
5805
5806
5807 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5808
5809 <kwestia><strofa><wers_cd>Odpis przecie.</wers_cd></strofa></kwestia>
5810
5811
5812 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
5813
5814 <kwestia>
5815 <strofa>
5816         On to zdradną swą wymową/
5817         Mnie, zbyt słabej, mnie, kobiecie,/
5818         Opłakane wyrwał słowo.
5819 </strofa>
5820 </kwestia>
5821
5822
5823 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5824
5825 <kwestia><strofa>Ja?</strofa></kwestia>
5826
5827
5828 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
5829
5830 <kwestia>
5831 <strofa>
5832         <wers_cd>I gdyby nie ta zmiana,</wers_cd>/
5833         Szłabym biedna w moc tyrana.
5834 </strofa>
5835 </kwestia>
5836
5837
5838 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5839
5840 <didaskalia>do siebie</didaskalia>
5841
5842 <kwestia>
5843         <strofa>
5844         Dzień feralny<pr><slowo_obce>Dzień feralny</slowo_obce> (z łac.) --- dzień niepomyślny, fatalny, w którym wszelkie przedsięwzięcia kończą się niepowodzeniem lub nieszczęściem. Wiara w dni feralne, uznawana przez niektóre religie, była dość rozpowszechniona w owej epoce, choć oficjalnie uważana już za przesąd i wyśmiewana w literaturze (patrz: <tytul_dziela>Małżeństwo z kalendarza</tytul_dziela>, <tytul_dziela>Zabobonnik</tytul_dziela> i in.)</pr>!
5845         </strofa>
5846 </kwestia>
5847
5848 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5849
5850 <didaskalia>do <osoba>Podstoliny</osoba></didaskalia>
5851
5852 <kwestia>
5853 <strofa>
5854         <wers_cd>Wola nieba,</wers_cd>/
5855         Z nią się zawsze zgadzać trzeba./
5856         Ale teraz moje zdanie,/
5857         Że gdy Cześnik nie wie jeszcze/
5858         O nam chlubnie zaszłej zmianie,/
5859         Lubo w piśmie rzecz umieszczę,/
5860         Dobrze będzie, gdy z twej strony/
5861         Papkin weźmie zapewnienie/
5862         I powtórzy to, co w liście.
5863 </strofa>
5864 </kwestia>
5865
5866
5867 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5868
5869 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
5870
5871 <kwestia><strofa>Chce mnie zgubić, oczywiście!</strofa></kwestia>
5872
5873
5874 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5875
5876 <kwestia>
5877 <strofa>
5878         Daj mu,pani, twe zlecenie,/
5879         A ja skreślę słówek parę.
5880 </strofa>
5881 </kwestia>
5882
5883
5884 <didaskalia>Odchodzi.</didaskalia>
5885
5886
5887
5888
5889 <naglowek_scena>SCENA SZÓSTA</naglowek_scena>
5890
5891 <didaskalia>Podstolina, Papkin</didaskalia>
5892
5893
5894 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5895
5896 <didaskalia>odprowadzając go oczyma</didaskalia>
5897
5898 <kwestia>
5899 <strofa>
5900         Podstolino! mam dać wiarę?/
5901         Co to znaczy? gdzie sumienie?
5902 </strofa>
5903 </kwestia>
5904
5905
5906 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5907
5908 <didaskalia>ukazując głową w drzwiach</didaskalia>
5909
5910 <kwestia><strofa>Proszę ciszej.</strofa></kwestia>
5911
5912
5913 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5914
5915 <kwestia>
5916         <strofa><wers_cd>Prawda, ciszej.</wers_cd></strofa>
5917
5918         <didaskalia>na stronie</didaskalia>
5919
5920         <strofa>I przez mury czart ten słyszy.</strofa>
5921
5922         <didaskalia>cicho do <osoba>Podstoliny</osoba></didaskalia>
5923
5924         <strofa>
5925         Ach, co robisz, Podstolino?/
5926         Z twej przyczyny wszyscy zginą ---/
5927         Czyliż Cześnik ci nie znany?/
5928         On nie zniesie tego sromu<pr><slowo_obce>srom</slowo_obce> --- tu: zniewaga.</pr>,/
5929         On pochodnią i żelazem/
5930         Śmierć wyrzuci w wasze ściany,/
5931         Gruz zostawi z tego domu./
5932         Bój się Boga, chodźmy razem
5933         </strofa>
5934
5935         <didaskalia>oglądając się i odprowadzając coraz dalej na stronę</didaskalia>
5936
5937         <strofa>
5938         Ach, ty nie wiesz, gdzieś przybyła.../
5939         W jakiej strasznej jesteś toni.../
5940         Cicho!... Gdyby nie w tej dłoni/
5941         Artemizy groźna siła,/
5942         Już by... sza!... Niech Bóg nas broni!.../
5943         Dalej we drzwi i na schody.
5944         </strofa>
5945 </kwestia>
5946
5947
5948 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
5949
5950 <didaskalia>wyrywając się</didaskalia>
5951
5952 <kwestia><strofa>Wolna droga.</strofa></kwestia>
5953
5954
5955 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5956
5957 <kwestia>
5958 <strofa>
5959         <wers_cd>Niekoniecznie,</wers_cd>/
5960         Czterech stoi.
5961 </strofa>
5962 </kwestia>
5963
5964
5965 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
5966
5967 <kwestia>
5968 <strofa>
5969         <wers_cd>Lecz weź wprzódy</wers_cd>/
5970         Pożegnanie dla Cześnika:/
5971         Kłaniaj mu się bardzo grzecznie,/
5972         Powiedz oraz, jak mą duszę/
5973         Zbyt boleśnie żal przenika,/
5974         Że się tak z nim rozstać muszę ---/
5975         Niech porywczo mnie nie gani...
5976 </strofa>
5977 </kwestia>
5978
5979
5980 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
5981
5982 <kwestia>
5983 <strofa>
5984         Banialuki<pr><slowo_obce>Banialuki</slowo_obce> --- gadanie bez sensu, brednie. Wyraz wywodzi się z dzieła Hieronima Morsztyna (1580--1623) pt. <tytul_dziela>Historia ucieszna o zacnej królewnie Banialuce...</tytul_dziela>, zawierającego rozwlekłą, niesamowitą, nie wiążącą się logicznie akcję, która swą bezsensownością przeszła w przysłowie.</pr>, moja pani,/
5985         Tych ode mnie nie usłyszy.
5986 </strofa>
5987 </kwestia>
5988
5989
5990
5991 <naglowek_scena>SCENA SIÓDMA</naglowek_scena>
5992
5993 <didaskalia><osoba>Podstolina</osoba>, <osoba>Papkin</osoba>, <osoba>Rejent</osoba></didaskalia>
5994
5995
5996 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
5997
5998 <kwestia><strofa>Ciszej z łaski.</strofa></kwestia>
5999
6000
6001 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6002
6003 <kwestia><strofa><wers_cd>Prawda, ciszej.</wers_cd></strofa></kwestia>
6004
6005
6006 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
6007
6008 <kwestia><strofa>Oto jest list do sąsiada...</strofa></kwestia>
6009
6010
6011 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6012
6013 <kwestia><strofa>Ambasada<pr><slowo_obce>Ambasada</slowo_obce> (z franc.) --- tu: poselstwo, polecenie.</pr> diable śliska!</strofa></kwestia>
6014
6015
6016 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
6017
6018 <kwestia><strofa>Żegnam.</strofa></kwestia>
6019
6020
6021 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6022
6023 <didaskalia>w ukłonach</didaskalia>
6024
6025 <kwestia>
6026 <strofa>
6027         <wers_cd>Papkin nóżki ściska.</wers_cd>/
6028         Za przyjęcie dzięki składa.
6029 </strofa>
6030 </kwestia>
6031
6032
6033 <didaskalia>Ukłony i ceremonie aż do końca sceny.</didaskalia>
6034
6035
6036 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
6037
6038 <kwestia><strofa>Nie ma za co.</strofa></kwestia>
6039
6040
6041 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6042
6043 <kwestia><strofa><wers_cd>O, i owszem.</wers_cd></strofa></kwestia>
6044
6045
6046 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
6047
6048 <didaskalia>odprowadzając go</didaskalia>
6049
6050 <kwestia><strofa>Sługa, sługa uniżony.</strofa></kwestia>
6051
6052
6053 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6054
6055 <kwestia><strofa>Proszę wrócić.</strofa></kwestia>
6056
6057
6058 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
6059
6060 <kwestia><strofa><wers_cd>Nie wypada.</wers_cd></strofa></kwestia>
6061
6062
6063 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6064
6065 <kwestia><strofa>Suplikuję<pr><slowo_obce>Suplikuję</slowo_obce> (łac.) --- błagam, proszę.</pr>.</strofa></kwestia>
6066
6067
6068 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
6069
6070 <kwestia><strofa><wers_cd>Tylko z góry.</wers_cd></strofa></kwestia>
6071
6072
6073 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6074
6075 <kwestia><strofa>Nie pozwolę.</strofa></kwestia>
6076
6077
6078 <didaskalia>Drzwi otwierają się i widać czterech pachołków.</didaskalia>
6079
6080
6081 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
6082
6083 <kwestia><strofa><wers_cd>Jest tam który!</wers_cd></strofa></kwestia>
6084
6085
6086 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6087
6088 <kwestia><strofa>O, bez wszelkich ceremonii.</strofa></kwestia>
6089
6090
6091 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
6092
6093 <didaskalia>do pachołków</didaskalia>
6094
6095 <kwestia><strofa>Panu temu wskazać drogę.</strofa></kwestia>
6096
6097
6098 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6099
6100 <kwestia><strofa>Ściskam nóżki --- trafić mogę.</strofa></kwestia>
6101
6102
6103 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
6104
6105 <kwestia>
6106 <strofa>
6107         Wziąć pod ręce --- nie bez laski ---/
6108         Schody ciemne --- macać trzeba ---
6109 </strofa>
6110 </kwestia>
6111
6112
6113 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6114
6115 <kwestia><strofa>Ściskam nóżki --- zbytek łaski. ---</strofa></kwestia>
6116
6117
6118 <didaskalia>Z ukłonem, jednym susem za drzwiami się znajduje, drzwi się zamykają, słychać łoskot, jak gdyby kto zleciał ze schodów. <osoba>Podstolina</osoba> idzie ku <osoba>Rejentowi</osoba>.</didaskalia>
6119
6120
6121 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
6122
6123 <didaskalia>wracając</didaskalia>
6124
6125 <kwestia>
6126 <strofa>
6127         Niech się dzieje wola nieba,/
6128         Z nią się zawsze zgadzać trzeba!
6129 </strofa>
6130 </kwestia>
6131
6132
6133
6134 <naglowek_akt>AKT CZWARTY</naglowek_akt>
6135
6136 <didaskalia>Sala w domu <osoba>Cześnika</osoba>. Oprócz drzwi bocznych jedne większe w głębi, po prawej stronie od kaplicy, stoły po obu stronach, na stole po prawej stronie kałamarz i co trzeba do pisania, butelka i para kieliszków, w głębi przybijają girlandy.</didaskalia>
6137
6138
6139
6140 <naglowek_scena>SCENA PIERWSZA</naglowek_scena>
6141
6142 <didaskalia><osoba>Cześnik</osoba>, <osoba>Dyndalski</osoba></didaskalia>
6143
6144 <didaskalia>Przy podniesieniu kurtyny <osoba>Dyndalski</osoba> stoi przy siedzącym <osoba>Cześniku</osoba>, trzymając dwie karabele, trzecią <osoba>Cześnik</osoba> ogląda podczas pierwszych wierszy. W głębi <osoba>Śmigalski</osoba> i <osoba>Perełka</osoba>.</didaskalia>
6145
6146
6147 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6148
6149 <didaskalia>trzymając karabelę</didaskalia>
6150
6151 <kwestia>
6152 <strofa>
6153         No, Śmigalski! Czas przyspiesza,/
6154         Dalej, dalej na deresza<pr><slowo_obce>deresz</slowo_obce> --- tu: koń niezdecydowanej maści, białej pomieszanej z żółtą lub brunatną.</pr>:/
6155         Inwitacją<pr><slowo_obce>Inwitacja</slowo_obce> (z łac.) --- zaproszenie.</pr> nieś piorunem/
6156         I spełń gładko me rozkazy. ---/
6157         Powtórz wszystkim po trzy razy,/
6158         Że na jutro, ja, pan młody,/
6159         Na weselne proszę gody./
6160         Rozumiesz? No! Ruszaj z Bogiem. ---
6161 </strofa>
6162 </kwestia>
6163
6164
6165 <didaskalia><osoba>Śmigalski</osoba> odchodzi. Po krótkim milczeniu</didaskalia>
6166
6167 <kwestia>
6168 <strofa>
6169         Hej, Perełka! waść mi jutro/
6170         Nie zaglądaj do blaszanki,/
6171         Bobym waści przypiekł grzanki<pr><slowo_obce>przypiekł grzanki</slowo_obce> --- tu ironicznie: dogodził, sprawił przyjemność.</pr>,/
6172         Jutro sztukę pokaż światu:/
6173         Nie żałować, mocium panie,/
6174         Cynamonu i muszkatu<pr><slowo_obce>muszkat</slowo_obce> (inaczej: gałka muszkatowa; z łac.) --- przyprawa korzenna dodawana do ciast dla zapachu.</pr>,/
6175         I wszelkiego aromatu<pr><slowo_obce>aromat</slowo_obce> (z gr.) --- tu: przyprawy i korzenie pachnące.</pr>,/
6176         Aby było, jak należy./
6177         Masz do ryby szafran<pr><slowo_obce>szafran</slowo_obce> (z arab.) --- przyprawa kuchenna kwiatu rośliny południowej o tej samej nazwie.</pr> świeży/
6178         I bakalii<pr><slowo_obce>bakalie</slowo_obce> (z tur.) --- suszone owoce południowe, także ogólnie: słodycze.</pr> po dostatku ---/
6179         Niechże będzie dobrze, bratku.
6180 </strofa>
6181 </kwestia>
6182
6183
6184 <naglowek_osoba>PEREŁKA</naglowek_osoba>
6185
6186 <kwestia>
6187 <strofa>
6188         Jakaż cyfra<pr><slowo_obce>cyfra</slowo_obce> --- tu: monogram lub inicjały imion osób, ku czci których odbywa się uroczystość.</pr>, jaśnie panie,/
6189         Na pośrodku stołu stanie?
6190 </strofa>
6191 </kwestia>
6192
6193
6194 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6195
6196 <kwestia>
6197 <strofa>
6198         M.H. --- M.H. --- Maciej, Hanna./
6199         W górze serca, w dole <slowo_obce>Vivat</slowo_obce><pr><slowo_obce>Vivat</slowo_obce> (łac.) --- niech żyje.</pr>,/
6200         A z konceptem<pr><slowo_obce>z konceptem</slowo_obce> (łac.) --- pomysłowo, dowcipnie.</pr> --- wszystko wszędzie.
6201 </strofa>
6202 </kwestia>
6203
6204
6205 <naglowek_osoba>PEREŁKA</naglowek_osoba>
6206
6207 <kwestia><strofa>Jaśnie panie, dobrze będzie.</strofa></kwestia>
6208
6209 <didaskalia>Na znak odchodzi.</didaskalia>
6210
6211
6212 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6213
6214 <didaskalia>po krótkim milczeniu, oglądając karabelę</didaskalia>
6215
6216 <kwestia>
6217 <strofa>
6218         Długo Papkin coś nie wraca./
6219         Rejent siedzi jak lis w jamie,/
6220         Skąd wykurzyć --- ciężka praca;/
6221         Lecz wyciągnie moje ramię,/
6222         Jeśli jakie, mocium panie,/
6223         Korowody<pr><slowo_obce>Korowody</slowo_obce> (z ukr.) --- targi, trudności.</pr> robić zechce.
6224 </strofa>
6225 </kwestia>
6226
6227
6228 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6229
6230 <kwestia>
6231 <strofa>
6232         Ba! --- bo kto bądź nieuroku<pr><slowo_obce>nieuroku</slowo_obce> (staropol.) --- żeby nie urzec, nie uroczyć.</pr>/
6233         Z jaśnie panem w szranki stanie,/
6234         Tego wcześnie coś w nos łechce.
6235 </strofa>
6236 </kwestia>
6237
6238
6239 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6240
6241 <didaskalia>oddając jedną, a biorąc drugą karabelę</didaskalia>
6242
6243 <kwestia>
6244 <strofa>
6245         A łechtliwej diable skóry/
6246         Ci z palestry<pr><slowo_obce>palestra</slowo_obce> (z łac.) --- w Polsce szlacheckiej zgromadzenie prawników oraz ich pomocników (dependentów) i uczniów przy trybunałach.</pr> ichmościowie;/
6247         Nie dotrzyma żaden kroku,/
6248         Chociaż wyjdzie czasem który.
6249 </strofa>
6250 </kwestia>
6251
6252
6253 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6254
6255 <kwestia><strofa>Ba!</strofa></kwestia>
6256
6257
6258 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6259
6260 <didaskalia>dobywając szabli</didaskalia>
6261
6262 <kwestia>
6263         <strofa>
6264         <wers_cd>He, he, he, Pani Barska<pr><slowo_obce>Pani Barska</slowo_obce> --- Cześnik tak nazywa szablę, której używał w czasie konfederacji barskiej.</pr>!</wers_cd>/
6265         Pod Słonimem, Podhajcami,/
6266         Berdyczowem, Łomazami<pr>Słonim, Podhajce, Berdyczów, Łomazy --- miejscowości, w których stoczono bitwy lub potyczki w czasie konfederacji barskiej.</pr>/
6267         Dobrze mi się wysłużyła./
6268         Inna też to sprawa była!/
6269         Młódź, acz dzielna, w boju dziarska,/
6270         Prym<pr><slowo_obce>Prym</slowo_obce> (z łac.) --- pierwsze miejsce, pierwszeństwo.</pr> dawała starszym w radzie,/
6271         Tak jak w poczet Bóg nas kładzie./
6272         Ale teraz to się staje,/
6273         Że od kury mędrsze jaje
6274         </strofa>
6275
6276         <didaskalia>po krótkim milczeniu</didaskalia>
6277
6278         <strofa>
6279         Tęga głownia<pr><slowo_obce>głownia</slowo_obce> --- część szabli okalająca rękojeść i ochraniająca rękę przed cięciem.</pr>, mocium panie ---/
6280         Lecz demeszkę<pr>demeszka --- szabla ze słynnej z twardości stali, wyrabianej w Syrii, w mieście Damaszku.</pr> przecie wolę.
6281         </strofa>
6282
6283         <didaskalia>odmieniwszy szabli</didaskalia>
6284
6285         <strofa>
6286         Ej, to śmiga! --- jakby wrosła ---/
6287         Niejednego ona posła/
6288         Wykrzesała z kandydata<pr>Niejednego ona posła wykrzesała z kandydata --- mowa o sejmikach, na których o wyborze posła decydowała często nie ilość głosów, lecz szable.</pr>;/
6289         Niejednemu <slowo_obce>pro memoria</slowo_obce><pr><slowo_obce>pro memoria</slowo_obce> (łac.) --- ku pamięci.</pr>/
6290         Gdzieś przy uchu napisała:
6291         </strofa>
6292
6293         <didaskalia>machając,</didaskalia>
6294
6295         <strofa>
6296         ,,Jak się wznosi, ledwie błyśnie ---/
6297         Oddaj się Bogu, jak świśnie!"
6298         </strofa>
6299 </kwestia>
6300
6301
6302
6303 <naglowek_scena>SCENA DRUGA</naglowek_scena>
6304
6305 <didaskalia><osoba>Cześnik</osoba>, <osoba>Papkin</osoba></didaskalia>
6306
6307 <didaskalia><osoba>Dyndalski</osoba> pomógłszy przypasać karabelę <osoba>Cześnikowi</osoba>, odchodzi w drzwi lewe.</didaskalia>
6308
6309
6310 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6311
6312 <kwestia><strofa>Jesteś przecie...</strofa></kwestia>
6313
6314
6315 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6316
6317 <didaskalia>kapelusz na bakier, ale włosy i suknie trochę w nieładzie</didaskalia>
6318
6319 <kwestia>
6320         <strofa>
6321         <wers_cd>Z suchym gardłem ---</wers_cd>/
6322         Pozwól kapkę. To mi sprawa!
6323         </strofa>
6324
6325         <didaskalia>nalewa sobie i pije</didaskalia>
6326
6327         <strofa>
6328         Toż mu pieprzu w nos natarłem,/
6329         Aż mu urósł na trzy piędzie!
6330         </strofa>
6331 </kwestia>
6332
6333
6334 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6335
6336 <kwestia><strofa>Toż to teraz pływać będzie!</strofa></kwestia>
6337
6338
6339 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6340
6341 <kwestia>
6342 <strofa>
6343         Lecz ten Rejent sztuczka żwawa,/
6344         I szatańska przy tym postać;/
6345         Omal, omal żem nie musiał/
6346         Artemizy z pochew dostać./
6347         Lecz się bałem, mówiąc szczerze,/
6348         Bo jak zwącha moje ramię,/
6349         Czart ją chyba zdzierży w mierze.
6350 </strofa>
6351 </kwestia>
6352
6353
6354 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6355
6356 <kwestia>
6357 <strofa>
6358         Jak ten <slowo_obce>nequam</slowo_obce><pr><slowo_obce>nequam</slowo_obce> (łac.) --- nicpoń, ladaco.</pr> ostro kłamie!/
6359         Lecz cóż Rejent? będęż wiedzieć? ---
6360 </strofa>
6361 </kwestia>
6362
6363
6364 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6365
6366 <kwestia>
6367 <strofa>
6368         Przyjął grzecznie --- prosił siedzieć ---/
6369         Dodał wina, zieleniaka<pr><slowo_obce>zieleniak</slowo_obce> --- gatunek wina węgierskiego.</pr> ---
6370 </strofa>
6371 </kwestia>
6372
6373
6374 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6375
6376 <didaskalia>jakby do siebie</didaskalia>
6377
6378 <kwestia><strofa>Otruł pewnie...</strofa></kwestia>
6379
6380
6381 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6382
6383 <kwestia><strofa><wers_cd>Jak to? co to?</wers_cd></strofa></kwestia>
6384
6385
6386 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6387
6388 <kwestia><strofa>Nie, nie...</strofa></kwestia>
6389
6390
6391 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6392
6393 <kwestia><strofa><wers_cd>Ale...</wers_cd></strofa></kwestia>
6394
6395
6396 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6397
6398 <kwestia><strofa><wers_cd>I cóż dalej?</wers_cd></strofa></kwestia>
6399
6400
6401 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6402
6403 <kwestia><strofa>Otruł, mówisz?</strofa></kwestia>
6404
6405
6406 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6407
6408 <kwestia>
6409 <strofa>
6410         <wers_cd>Z tą niecnotą</wers_cd>/
6411         Nie ma żartu, mocium panie.
6412 </strofa>
6413 </kwestia>
6414
6415
6416 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6417
6418 <kwestia><strofa>Mnie bez tego... coś tu pali.</strofa></kwestia>
6419
6420
6421 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6422
6423 <kwestia>
6424         <strofa>
6425         Jakże przyjął me wyzwanie?/
6426         Cóż?
6427         </strofa>
6428
6429         <didaskalia>Milczenie.</didaskalia>
6430
6431         <strofa><wers_cd>A tam co? głuchoniemy?</wers_cd></strofa>
6432 </kwestia>
6433
6434 <didaskalia><osoba>Papkin</osoba> osłupiały, nie patrząc się, oddaje list.</didaskalia>
6435
6436 <kwestia>
6437         <strofa>Aha! z listu się dowiemy.</strofa>
6438
6439         <didaskalia>czyta</didaskalia>
6440
6441         <strofa>Co, co, co, co!</strofa>
6442
6443         <didaskalia>prędko</didaskalia>
6444
6445         <strofa><wers_cd>co, co, co, co!</wers_cd></strofa>
6446 </kwestia>
6447
6448
6449 <didaskalia>
6450         Postępując w największej złości ku <osoba>Papkinowi</osoba>, za każdym krokiem krzyczy ,,co!", jakby nie mógł słów znaleźć. <osoba>Papkin</osoba> cofa się aż za stolik, po lewej stronie stojący.
6451 </didaskalia>
6452
6453 <kwestia><strofa>Co, co, co, co!</strofa></kwestia>
6454
6455
6456 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6457
6458 <kwestia><strofa><wers_cd>To, to, to, to!</wers_cd></strofa></kwestia>
6459
6460
6461 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6462
6463 <kwestia><strofa>Podstolina...</strofa></kwestia>
6464
6465
6466 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6467
6468 <didaskalia>płaczliwie sens kończąc</didaskalia>
6469
6470 <kwestia>
6471         <strofa><wers_cd>Nam skrewiła<pr><slowo_obce>skrewiła</slowo_obce> --- nie dopisała, zawiodła nadzieję, zdradziła.</pr>.</wers_cd></strofa>
6472 </kwestia>
6473
6474
6475 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6476
6477 <kwestia><strofa>Do Rejenta...</strofa></kwestia>
6478
6479
6480 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6481
6482 <didaskalia>jak wyżej</didaskalia>
6483
6484 <kwestia><strofa><wers_cd>...zabłądziła.</wers_cd></strofa></kwestia>
6485
6486
6487 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6488
6489 <kwestia>
6490 <strofa>
6491         Do Rejenta... do Rejenta?/
6492         I chce... chce pójść...
6493 </strofa>
6494 </kwestia>
6495
6496
6497 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6498
6499 <didaskalia>truchlejąc</didaskalia>
6500
6501 <kwestia><strofa><wers_cd>...za Wacława.</wers_cd></strofa></kwestia>
6502
6503
6504 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6505
6506 <kwestia>
6507         <strofa>
6508         I tyś milczał, ćmo przeklęta!.../
6509         Ale krótka będzie sprawa.../
6510         O płci zdradna! czci niewarta!/
6511         Obyś była jak ta karta/
6512         W moim ręku teraz cała,
6513         </strofa>
6514
6515         <didaskalia>mnąc list</didaskalia>
6516
6517         <strofa>Tak, tu...</strofa>
6518 </kwestia>
6519
6520
6521 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6522
6523 <didaskalia>wpadając w mowę, na stronie</didaskalia>
6524
6525 <kwestia><strofa><wers_cd>Z pyszna by się miała!</wers_cd></strofa></kwestia>
6526
6527
6528 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6529
6530 <kwestia>
6531 <strofa>
6532         Utarłbym cię w proch z kretesem ---/
6533         Ale czasu nie chcę tracić./
6534         Do weselnej sarabandy<pr><slowo_obce>sarabanda</slowo_obce> (hiszp.) --- taniec hiszpański, trzytaktowy.</pr>/
6535         Muszę skrzypka im zapłacić ---/
6536         Niech im zagra, a od ucha!/
6537         Aż się Rejent w kółko zwinie!/
6538         Pozna szlachcic po festynie<pr><slowo_obce>festyn</slowo_obce> (z fr.) --- zabawa.</pr>,/
6539         Jak się panu w kaszę dmucha!/
6540         Hola, ciury<pr><slowo_obce>ciury</slowo_obce> --- w dawnym wojsku słudzy rycerza, którzy nie brali udziału w boju; pogardliwa nazwa używana dość często w stosunku do ludzi, o których się nie ma zbyt wysokiego wyobrażenia.</pr>! Hej, dworzanie!/
6541         Dalej za mną, mocium panie!
6542 </strofa>
6543 </kwestia>
6544
6545
6546 <didaskalia>Wychodzi środkowymi drzwiami.</didaskalia>
6547
6548
6549
6550 <naglowek_scena>SCENA TRZECIA</naglowek_scena>
6551
6552 <didaskalia><osoba>Papkin</osoba>, później <osoba>Dyndalski</osoba>.</didaskalia>
6553
6554
6555 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6556
6557 <didaskalia>po długim milczeniu krzywi się, potem macając się po brzuchu</didaskalia>
6558
6559 <kwestia>
6560 <strofa>
6561         Tu coś boli. --- Oj! aj! piecze ---/
6562         Ach, to wino! takie męty!/
6563         O zbrodniarzu! O przeklęty!/
6564         Taką piękną niszczysz różę!
6565 </strofa>
6566 </kwestia>
6567
6568 <didaskalia><osoba>Dyndalski</osoba> wychodzi z drzwi lewych.</didaskalia>
6569
6570 <kwestia>
6571 <strofa>
6572         Ach, Dyndalsiu, cny człowiecze!/
6573         Ach, powiedzcie, czy być może?
6574 </strofa>
6575 </kwestia>
6576
6577
6578 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6579
6580 <kwestia><strofa>Co, czy może?</strofa></kwestia>
6581
6582
6583 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6584
6585 <kwestia>
6586 <strofa>
6587         <wers_cd>Że ta żmija,</wers_cd>/
6588         Ten w Rejenta czart wcielony,/
6589         Dziś trucizną mnie zabija?
6590 </strofa>
6591 </kwestia>
6592
6593
6594 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6595
6596 <kwestia><strofa>Ej, gdzie znowu!</strofa></kwestia>
6597
6598
6599 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6600
6601 <kwestia><strofa><wers_cd>Nie wierzycie?</wers_cd></strofa></kwestia>
6602
6603
6604 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6605
6606 <kwestia>
6607 <strofa>
6608         Kto by się tam i łakomił/
6609         Na waszmości nędzne życie!
6610 </strofa>
6611 </kwestia>
6612
6613
6614 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6615
6616 <kwestia><strofa>Nic nie będzie zatem złego?</strofa></kwestia>
6617
6618
6619 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6620
6621 <kwestia><strofa>Ej, nie.</strofa></kwestia>
6622
6623
6624 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6625
6626 <kwestia><strofa><wers_cd>Cześnik mówił przecie...</wers_cd></strofa></kwestia>
6627
6628
6629 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6630
6631 <kwestia>
6632 <strofa>
6633         Ha, to znowu co innego./
6634         Jaśnie panu wszystko w świecie/
6635         Tak jest znane, jakby komu,/
6636         Mój paniczu, w własnym domu./
6637         Otruł! --- proszę! --- co za psota!
6638 </strofa>
6639 </kwestia>
6640
6641
6642 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6643
6644 <kwestia>
6645 <strofa>
6646         Jakaż wasza teraz rada?/
6647         Robić, począć co wypada?
6648 </strofa>
6649 </kwestia>
6650
6651
6652 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6653
6654 <kwestia>
6655         <strofa>Ha!</strofa>
6656
6657         <didaskalia>zażywa</didaskalia>
6658
6659         <strofa><wers_cd>Po księdza posłać trzeba ---</wers_cd></strofa>
6660
6661         <didaskalia>wychodząc w drzwi środkowe</didaskalia>
6662
6663         <strofa>Proszę, proszę, to niecnota!</strofa>
6664 </kwestia>
6665
6666
6667
6668 <naglowek_scena>SCENA CZWARTA</naglowek_scena>
6669
6670
6671 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6672
6673 <didaskalia>rzucając się na krzesło</didaskalia>
6674
6675 <kwestia>
6676         <strofa>Umrzeć, umrzeć! Wielkie nieba!</strofa>
6677
6678         <didaskalia>po krótkim milczeniu</didaskalia>
6679
6680         <strofa>
6681         Lecz gdzież była moja głowa!/
6682         Jam go beształ, mieszał z błotem,/
6683         On traktament<pr><slowo_obce>traktament</slowo_obce> (z łac.) --- poczęstunek, ugoszczenie.</pr> miał dać potem;/
6684         I ten pośpiech jego wielki,/
6685         Z jakim wziął się do butelki,/
6686         Z jakim nalał lampkę całą./
6687         Jeszcze że mi było mało! ---/
6688         Tak, połknąłem, mam truciznę,/
6689         Już się z tego nie wyśliznę,/
6690         Więc testament mój ułożę ---
6691         </strofa>
6692
6693         <didaskalia>z płaczem nieprzesadzonym</didaskalia>
6694
6695         <strofa>
6696         Potem kupię wieczne łoże,/
6697         Potem pogrzeb swój zapłacę ---/
6698         Potem --- <slowo_obce>Requiescat in pace</slowo_obce>.<pr><slowo_obce>Requiescat in pace</slowo_obce> (łac.) --- niech spoczywa w spokoju.</pr>
6699         </strofa>
6700 </kwestia>
6701
6702
6703 <didaskalia><osoba>Papkin</osoba>, ocierając często z łez oczy, pisze czas jakiś.</didaskalia>
6704
6705
6706
6707 <naglowek_scena>SCENA PIĄTA</naglowek_scena>
6708
6709 <didaskalia><osoba>Papkin</osoba>, <osoba>Cześnik</osoba>, <osoba>Dyndalski</osoba></didaskalia>
6710
6711
6712 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6713
6714 <kwestia>
6715         <strofa>
6716         Hola, hola, nie tak zrobię ---/
6717         Wszystko to są z mydła bańki ---/
6718         Lepszą zemstę przysposobię,/
6719         Ale trzeba zażyć z mańki<pr><slowo_obce>zażyć z mańki</slowo_obce> --- tu: oszukać, wywieść w pole; wyrażenie wzięte z języka wojskowego. <slowo_obce>Zażyć z mańki</slowo_obce> (tj. z lewej ręki) oznaczało niespodziewane uderzenie przeciwnika w walce na białą broń z lewej strony, po szybkim przerzuceniu broni z ręki do ręki.</pr>./
6720         Bylem syna dostał w siatkę,/
6721         Mam dla niego dobrą klatkę;/
6722         A tatulem się nie straszę,/
6723         Potem o tem...
6724         </strofa>
6725
6726         <didaskalia>do <osoba>Papkina</osoba></didaskalia>
6727
6728         <strofa><wers_cd>Puszczaj wasze.</wers_cd></strofa>
6729 </kwestia>
6730
6731
6732 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6733
6734 <didaskalia>nie oglądając się</didaskalia>
6735
6736 <kwestia><strofa>Ja testament teraz piszę.</strofa></kwestia>
6737
6738
6739 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6740
6741 <kwestia>
6742 <strofa>
6743         Niechże o tym już nie słyszę,/
6744         Bo do czubków<pr><slowo_obce>do czubków</slowo_obce> --- do domu obłąkanych.</pr> odwieźć każę.
6745 </strofa>
6746 </kwestia>
6747
6748
6749 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
6750
6751 <didaskalia>wstając</didaskalia>
6752
6753 <kwestia>
6754         <strofa>Czy tak? ---</strofa>
6755
6756         <didaskalia>do siebie</didaskalia>
6757
6758         <strofa><wers_cd>Zaraz legat<pr><slowo_obce>legat</slowo_obce> (z łac.) --- zapis w testamencie.</pr> zmażę.</wers_cd></strofa>
6759 </kwestia>
6760
6761
6762 <didaskalia><osoba>Papkin</osoba> przenosi się do stolika, po lewej stronie będącego.</didaskalia>
6763
6764
6765 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6766
6767 <didaskalia>do <osoba>Dyndalskiego</osoba></didaskalia>
6768
6769 <kwestia>
6770 <strofa>
6771         Siadaj waść tu --- zmaczaj pióro,/
6772         Będziesz pisał po mym słowie<pr><slowo_obce>po mym słowie</slowo_obce> --- pod moim dyktandem.</pr>.
6773 </strofa>
6774 </kwestia>
6775
6776
6777 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6778
6779 <kwestia><strofa>Stawiam tytle<pr><slowo_obce>tytle</slowo_obce> (z łac.) --- litery.</pr> niezbyt skoro.</strofa></kwestia>
6780
6781
6782 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6783
6784 <kwestia>
6785 <strofa>
6786         Właśnie babskiej trzeba ręki./
6787         Życie w zakład, gaszka złowię ---/
6788         Dobrze będzie.
6789 </strofa>
6790 </kwestia>
6791
6792 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6793
6794 <didaskalia>usiadłszy bokiem do widzów naprzeciwko <osoba>Cześnika</osoba> i wkładając okulary</didaskalia>
6795
6796 <kwestia><strofa><wers_cd>Bogu dzięki!</wers_cd></strofa></kwestia>
6797
6798
6799 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6800
6801 <kwestia>
6802 <strofa>
6803         Teraz trzeba pisać właśnie/
6804         Jakby Klara do Wacława.
6805 </strofa>
6806 </kwestia>
6807
6808
6809 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6810
6811 <kwestia><strofa>O! o!</strofa></kwestia>
6812
6813
6814 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6815
6816 <kwestia><strofa><wers_cd>No, cóż: o, o --- ?</wers_cd></strofa></kwestia>
6817
6818
6819 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6820
6821 <didaskalia>podnosząc się</didaskalia>
6822
6823 <kwestia>
6824 <strofa>
6825         <wers_cd>Jaśnie</wers_cd>/
6826         Panie, wszak to despekt<pr><slowo_obce>despekt</slowo_obce> (z łac.) --- uchybienie, obelga.</pr> dla niej.
6827 </strofa>
6828 </kwestia>
6829
6830
6831 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6832
6833 <kwestia>
6834 <strofa>
6835         Co się waszeć o to pyta!/
6836         Maczaj pióro --- pisz i kwita.
6837 </strofa>
6838 </kwestia>
6839
6840
6841 <didaskalia>
6842         <osoba>Dyndalski</osoba> siada wyprostowany na brzeżku krzesła i macza pióro, <osoba>Papkin</osoba> w ciągu tej sceny pisze, czasem wstaje, przechodzi się w głębi, macza pióro u stolika, przy którym <osoba>Cześnik</osoba> siedzi, znowu siada, ciągle płacząc, wszakże bez przesady.
6843 </didaskalia>
6844
6845
6846 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6847
6848 <didaskalia>po krótkim myśleniu</didaskalia>
6849
6850 <kwestia>
6851         <strofa>
6852         Tylko że to, mocium panie,/
6853         Aby udać, trzeba sztuki./
6854         Owe brednie, banialuki,/
6855         To miłosne świegotanie...
6856         </strofa>
6857
6858         <didaskalia>myśli</didaskalia>
6859
6860         <strofa>Jak tu zacząć, mocium panie?</strofa>
6861 </kwestia>
6862
6863
6864 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6865
6866 <didaskalia>podnosząc się</didaskalia>
6867
6868 <kwestia><strofa>Cnym afektem ulubiony...</strofa></kwestia>
6869
6870
6871 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6872
6873 <kwestia>
6874         <strofa>
6875         O... o... o... o!... Jak od żony ---/
6876         A tu trzeba pół, ćwierć słowa,/
6877         Ni tak, ni siak --- niby owa:/
6878         ,,I chciałabym, i boję się"./
6879         O! --- już wiesz --- no! --- na tym sztuka.../
6880         Lecz nie waści w tym nauka./
6881         Pisz waść:
6882         </strofa>
6883
6884         <didaskalia>nuci</didaskalia>
6885
6886         <strofa><wers_cd>Zaraz.</wers_cd></strofa>
6887
6888         <didaskalia>nuci dyktując</didaskalia>
6889
6890         <strofa><wers_cd>Bardzo proszę.</wers_cd></strofa>
6891
6892         <didaskalia>pokazując palcem na pismo</didaskalia>
6893
6894         <strofa>Co to jest?</strofa>
6895 </kwestia>
6896
6897
6898 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6899
6900 <didaskalia>podnosząc się, jak to za każdą razą, kiedy mówi do <osoba>Cześnika</osoba></didaskalia>
6901
6902 <kwestia><strofa><wers_cd>B.</wers_cd></strofa></kwestia>
6903
6904
6905 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6906
6907 <kwestia><strofa><wers_cd>To?</wers_cd></strofa></kwestia>
6908
6909
6910 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6911
6912 <kwestia>
6913 <strofa>
6914         <wers_cd>B duże ---</wers_cd>/
6915         <slowo_obce>A capite</slowo_obce><pr><slowo_obce>A capite</slowo_obce> (łac.) --- od nowego wiersza.</pr>, jaśnie panie.
6916 </strofa>
6917 </kwestia>
6918
6919
6920 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6921
6922 <didaskalia>przez stół patrząc</didaskalia>
6923
6924 <kwestia><strofa>B? --- to kreska --- gdzież dwa brzuszki?</strofa></kwestia>
6925
6926
6927 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6928
6929 <kwestia><strofa>Jeden w spodzie, drugi w górze.</strofa></kwestia>
6930
6931
6932 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6933
6934 <kwestia>
6935         <didaskalia>dostając okularów</didaskalia>
6936
6937         <strofa>Cóż u czarta.</strofa>
6938
6939         <didaskalia>bierze papier</didaskalia>
6940
6941         <strofa><wers_cd>Tać jest --- duże --- Tu</wers_cd></strofa>
6942 </kwestia>
6943
6944 <didaskalia>
6945         <osoba>Papkin</osoba> nachyla się przez <osoba>Cześnika</osoba>, chcąc zmaczać pióro, ten go odtrąca mówiąc co niżej, potem prowadzi go oczyma aż na miejsce.
6946 </didaskalia>
6947
6948 <kwestia><strofa>Czy go!...</strofa></kwestia>
6949
6950 <didaskalia>
6951         <osoba>Papkin</osoba> odtrącony odchodzi, przystępując z tylu do stolika stąpa na nogę <osoba>Dyndalskiemu</osoba>.
6952 </didaskalia>
6953
6954
6955 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6956
6957 <kwestia><strofa><wers_cd>Ta, bo!</wers_cd></strofa></kwestia>
6958
6959
6960 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
6961
6962 <didaskalia>przypatrując się pismu</didaskalia>
6963
6964 <kwestia>
6965         <strofa>
6966         <wers_cd>B, B duże.</wers_cd>/
6967         Kto pomyśli, może zgadnie./
6968         No, no --- pisz waść --- a dokładnie.
6969         </strofa>
6970
6971         <didaskalia>dyktuje</didaskalia>
6972
6973         <strofa>
6974         Bardzo proszę... mocium panie.../
6975         Mocium panie... me wezwanie.../
6976         Mocium panie, wziąć w sposobie,/
6977         Mocium panie... wziąć w sposobie,/
6978         Jako ufność ku osobie.../
6979         Mocium panie, waszmość pana;/
6980         Która, lubo mało znana.../
6981         Która, lubo mało znana...
6982         </strofa>
6983
6984         <didaskalia>pokazując palcem</didaskalia>
6985
6986         <strofa>Cóż to jest?</strofa>
6987 </kwestia>
6988
6989
6990 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
6991
6992 <didaskalia>podnosząc się</didaskalia>
6993
6994 <kwestia>
6995 <strofa>
6996         <wers_cd>Żyd<pe><slowo_obce>Żyd</slowo_obce> – tu: błąd.</pe> jaśnie panie.</wers_cd>/
6997         Lecz w literę go przerobię.
6998 </strofa>
6999 </kwestia>
7000
7001
7002 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7003
7004 <kwestia>
7005         <strofa>
7006         Jak mi jeszcze kropla skapie,/
7007         To cię trzepnę tak po łapie,/
7008         Aż proformę<pr><slowo_obce>proforma</slowo_obce> (z łac.) --- najniższa klasa w dawnych szkołach (do drugiej połowy XVII wieku).</pr> wspomnisz sobie. ---/
7009         Czytaj waść.
7010         </strofa>
7011
7012         <didaskalia><osoba>Dyndalski</osoba> obciera pot aż po karku.</didaskalia>
7013
7014         <strofa><wers_cd>No! jak tam było?</wers_cd></strofa>
7015 </kwestia>
7016
7017
7018 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
7019
7020 <didaskalia>czyta</didaskalia>
7021
7022 <kwestia>
7023 <strofa>
7024         Bardzo proszę, mocium panie,/
7025         Mocium panie, me wezwanie,/
7026         Mocium panie, wziąć w sposobie,/
7027         Mocium...
7028 </strofa>
7029 </kwestia>
7030
7031
7032 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7033
7034 <didaskalia>wyrywa i drze papier</didaskalia>
7035
7036 <kwestia>
7037 <strofa>
7038         <wers_cd>Niech cię czarci chwycą</wers_cd>/
7039         Z taką pustą mózgownicą!/
7040         ,,Mocium panie" --- cymbał pisze!
7041 </strofa>
7042 </kwestia>
7043
7044
7045 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
7046
7047 <kwestia><strofa>Jaśnie pana własne słowo.</strofa></kwestia>
7048
7049
7050 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7051
7052 <kwestia>
7053 <strofa>
7054         Milcz, waść! --- przepisz to <slowo_obce>de novo</slowo_obce><pr><slowo_obce>de novo</slowo_obce> (łac.) --- od nowa.</pr>,/
7055         ,,Mocium panie" opuść wszędzie.
7056 </strofa>
7057 </kwestia>
7058
7059
7060 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
7061
7062 <didaskalia>chcąc zbierać kawałki</didaskalia>
7063
7064 <kwestia><strofa>Z tych kawałków trudno będzie.</strofa></kwestia>
7065
7066
7067 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7068
7069 <kwestia>
7070 <strofa>
7071         Pisz de novo --- pisz, powiadam ---/
7072         Mózgu we łbie za trzy grosze!/
7073         Siadaj! --- siadaj, mówię.
7074 </strofa>
7075 </kwestia>
7076
7077
7078 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
7079
7080 <kwestia><strofa><wers_cd>Siadam.</wers_cd></strofa></kwestia>
7081
7082
7083 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7084
7085 <kwestia>
7086         <strofa>I powtarzaj.</strofa>
7087
7088         <didaskalia>dyktuje</didaskalia>
7089
7090         <strofa>
7091         <wers_cd>Bardzo proszę,</wers_cd>/
7092         Moć...
7093         </strofa>
7094
7095         <didaskalia>zatyka sobie usta</didaskalia>
7096 </kwestia>
7097
7098
7099 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
7100
7101 <didaskalia>powtarzając napisane</didaskalia>
7102
7103 <kwestia><strofa><wers_cd>Moć.</wers_cd></strofa></kwestia>
7104
7105
7106 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7107
7108 <didaskalia>zrywając się</didaskalia>
7109
7110 <kwestia>
7111 <strofa>
7112         <wers_cd>Co, moć? cóż moć znaczy?</wers_cd>/
7113         Z tym hebesem<pr><slowo_obce>hebes</slowo_obce> (łac.) --- tępy, ograniczony, tuman.</pr> nie pomoże;/
7114         Trzeba zrobić to inaczej. ---/
7115         Nawet lepiej będzie może,/
7116         Gdy wyprawię doń pacholę/
7117         Z ustną prośbą. --- Tak, tak wolę. ---/
7118         Słuchaj. --- Idź mi... Ależ, ale!/
7119         Rejentowicz od nikogo/
7120         Nie jest u mnie znany wcale.
7121 </strofa>
7122 </kwestia>
7123
7124
7125 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
7126
7127 <didaskalia>obojętnie</didaskalia>
7128
7129 <kwestia>
7130 <strofa>
7131         Wszyscy go tu poznać mogą,/
7132         Wszak był rano.
7133 </strofa>
7134 </kwestia>
7135
7136
7137 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7138
7139 <kwestia>
7140 <strofa>
7141         <wers_cd>Co? ów młody?</wers_cd>/
7142         Komisarzem co się mienił?
7143 </strofa>
7144 </kwestia>
7145
7146
7147 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
7148
7149 <kwestia><strofa>Nie inaczej.</strofa></kwestia>
7150
7151
7152 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7153
7154 <kwestia>
7155 <strofa>
7156         <wers_cd>Na me szkody</wers_cd>/
7157         W me komnaty ćwik<pr><slowo_obce>ćwik</slowo_obce> --- zuch, śmiałek.</pr> się wkrada,/
7158         A ten milczy, nie powiada!
7159 </strofa>
7160 </kwestia>
7161
7162
7163 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
7164
7165 <didaskalia>obojętnie</didaskalia>
7166
7167 <kwestia><strofa>Abym milczał, dał to złoto.</strofa></kwestia>
7168
7169
7170 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7171
7172 <didaskalia>biorąc się za głową</didaskalia>
7173
7174 <kwestia><strofa>O dla Boga! ty niecnoto!</strofa></kwestia>
7175
7176
7177 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
7178
7179 <kwestia>
7180         <strofa>
7181         Kto już na pół w grobie stoi,/
7182         Twego gniewu się nie boi.
7183         </strofa>
7184
7185         <didaskalia>rzucając sakiewkę na ziemię</didaskalia>
7186
7187         <strofa>Cóż ten kruszec w takiej porze!</strofa>
7188 </kwestia>
7189
7190
7191 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7192
7193 <kwestia><strofa>Milcz mi, wasze!</strofa></kwestia>
7194
7195
7196 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
7197
7198 <kwestia>
7199 <strofa>
7200         <wers_cd>Któż go ceni!</wers_cd>/
7201         Na cóż mi się przydać może? ---
7202 </strofa>
7203 </kwestia>
7204
7205 <didaskalia>Kiedy <osoba>Dyndalski</osoba> chce podnieść sakiewkę, <osoba>Papkin</osoba> go uprzedza, kończąc mowę.</didaskalia>
7206
7207 <kwestia><strofa>Chyba tylko do kieszeni.</strofa></kwestia>
7208
7209
7210 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7211
7212 <kwestia>
7213         <strofa>
7214         Cicho, cicho, bez hałasu./
7215         Teraz na to nie ma czasu ---/
7216         Ale jakem szlachcic prawy,/
7217         Zdasz mi poczet<pr><slowo_obce>poczet</slowo_obce> --- tu: rachunek.</pr> z twojej sprawy.
7218         </strofa>
7219
7220         <didaskalia>do <osoba>Dyndalskiego</osoba></didaskalia>
7221
7222         <strofa>
7223         Wasze idź mi --- wypraw Rózię,/
7224         Niech do Milczka wkraść się stara,/
7225         Niech młodemu Wacławowi,/
7226         Paniczowi --- no wiesz? --- powie,/
7227         Że go prosi panna Klara,/
7228         By nie mówiąc nic nikomu/
7229         Chciał na chwilę przyjść łaskawie ---/
7230         Aby nie był wżdy w obawie,/
7231         Bo Cześnika nie ma w domu./
7232         No, rozumiesz?
7233         </strofa>
7234 </kwestia>
7235
7236
7237 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
7238
7239 <kwestia><strofa><wers_cd>Dokumentnie.</wers_cd></strofa></kwestia>
7240
7241
7242 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7243
7244 <kwestia>
7245 <strofa>
7246         Sam tymczasem zwiń się skrzętnie:/
7247         Kilku ludzi u wyłomu/
7248         Postaw w krzakach. --- Jeno nogą/
7249         Gaszek będzie za granicą,/
7250         Łapes capes<pr><slowo_obce>Łapes capes</slowo_obce> --- szybko, znienacka; wyrażenie powstałe przez dodanie do polskiego zwrotu ,,łap cap" końcówki właściwej językowi jidisz, którym posługiwali się Żydzi polscy.</pr> --- niech go chwycą;/
7251         A pójść nie chce --- związać mogą.
7252 </strofa>
7253 </kwestia>
7254
7255
7256 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
7257
7258 <kwestia>
7259 <strofa>
7260         Ależ despekt, jaśnie panie,/
7261         Tak postąpić jakby z ciurą.
7262 </strofa>
7263 </kwestia>
7264
7265
7266 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7267
7268 <kwestia>
7269 <strofa>
7270         Wasze byłeś, jesteś rurą. ---/
7271         Jak rozkażę, tak się stanie.
7272 </strofa>
7273 </kwestia>
7274
7275 <didaskalia>Chce odejść.</didaskalia>
7276
7277
7278 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
7279
7280 <didaskalia>zastępując drogę</didaskalia>
7281
7282 <kwestia><strofa>Cześniku.</strofa></kwestia>
7283
7284
7285 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7286
7287 <kwestia><strofa><wers_cd>Cóż?</wers_cd></strofa></kwestia>
7288
7289
7290 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
7291
7292 <didaskalia>podając pióro</didaskalia>
7293
7294 <kwestia><strofa><wers_cd>Jako świadek.</wers_cd></strofa></kwestia>
7295
7296
7297 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7298
7299 <kwestia><strofa>Idź do kata!</strofa></kwestia>
7300
7301
7302 <didaskalia>Odchodzi z <osoba>Dyndalskim</osoba> w drzwi środkowe.</didaskalia>
7303
7304
7305 <begin id="b1186743285773"/><motyw id="m1186743285773">Gorycz</motyw>
7306
7307 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
7308
7309 <didaskalia>sam, powtarzając</didaskalia>
7310
7311 <kwestia>
7312 <strofa>
7313         ,,Idź do kata!"/
7314         Wdzięczność ludzi, wielkość świata ---/
7315         Każdy siebie ma na względzie./
7316         A drugiego za narzędzie./
7317         Póki dobre --- cacko, złoto;/
7318         Jak zepsute --- ruszaj w błoto.<end id="e1186743285773"/>
7319 </strofa>
7320 </kwestia>
7321
7322
7323
7324 <naglowek_scena>SCENA SZÓSTA</naglowek_scena>
7325
7326 <didaskalia><osoba>Papkin</osoba>, <osoba>Klara</osoba> z drzwi prawych</didaskalia>
7327
7328
7329 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
7330
7331 <kwestia>
7332 <strofa>
7333         O mych myśli ty bogini!/
7334         O ty jedna litościwa!/
7335         Pasmo życia jad przerywa,/
7336         Ale serce, jakby w skrzyni,/
7337         Miłość k'tobie zawsze kryje.
7338 </strofa>
7339 </kwestia>
7340
7341
7342 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
7343
7344 <kwestia><strofa>Cóż się stało?</strofa></kwestia>
7345
7346
7347 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
7348
7349 <kwestia>
7350 <strofa>
7351         Już nie żyję. ---/
7352         Byłbym przywiózł krokodyla,/
7353         Byłbym zyskał twoją rękę;/
7354         Lecz ostatnia przyszła chwila,/
7355         Dziś rycerską kończę mękę.
7356 </strofa>
7357 </kwestia>
7358
7359
7360 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
7361
7362 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
7363
7364 <kwestia><strofa>Stracił zmysły do ostatka.</strofa></kwestia>
7365
7366
7367 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
7368
7369 <kwestia>
7370         <strofa>
7371         Ten testament wręczę tobie:/
7372         Racz posłuchać, jakby matka,/
7373         I zapłakać na mym grobie.
7374         </strofa>
7375
7376         <didaskalia>czyta, łzy często ocierając.</didaskalia>
7377 </kwestia>
7378
7379
7380 <dlugi_cytat>
7381         <akap>Ja, Józef Papkin, syn mego ojca Jana Papkina...</akap>
7382 </dlugi_cytat>
7383
7384 <kwestia>
7385         <didaskalia>czule</didaskalia>
7386
7387         <strofa>Jana, Jana --- Jan mu było</strofa>
7388
7389         <didaskalia>czyta</didaskalia>
7390 </kwestia>
7391
7392 <dlugi_cytat>
7393         <akap>Będąc zupełnie zdrów na ciele i umyśle, ale nie mogąc wiedzieć, kiedy umrę...</akap>
7394 </dlugi_cytat>
7395
7396 <kwestia><strofa>Oczywiście.</strofa></kwestia>
7397
7398 <dlugi_cytat>
7399         <akap>bo jestem otruty przez rejenta Milczka w lampce wina...</akap>
7400 </dlugi_cytat>
7401
7402 <kwestia><strofa><wers_cd>W lampce wina</wers_cd><uwaga>Sprawdzić np. w Ossolineum prezbieg wersów!</uwaga></strofa></kwestia>
7403
7404 <dlugi_cytat>
7405         <akap>robię ten testament, czyli ostatnie rozporządzenie mojego ruchomego i nieruchomego majątku. Nieruchomym rozporządzać nie mogę, bo żadnego nie mam...</akap>
7406 </dlugi_cytat>
7407
7408 <kwestia><strofa>Nie mogę...</strofa></kwestia>
7409
7410 <dlugi_cytat>
7411         <akap>Ruchomości zaś rozdaję. --- Tej, którąm zawsze kochał, czcił, szanował i ubóstwiał, JW-ej Klarze Raptusiewiczównie, starościance zakroczymskiej, daruję angielską gitarę i rzadką kolekcyją motyli, będącą teraz w zastawie. --- Artemizę...</akap>
7412 </dlugi_cytat>
7413
7414 <kwestia>
7415 <strofa>
7416         Cześnikowi dać ją chciałem,/
7417         Ale teraz przemazałem.
7418 </strofa>
7419 </kwestia>
7420
7421 <dlugi_cytat>
7422         <akap>Artemizę dostanie najdzielniejszy rycerz w Europie, pod warunkiem, aby pomnik postawił na mym grobie. --- Z resztą ruchomości chcę być pochowany <didask_tekst>(ociera łzy)</didask_tekst>. --- JW. Cześnika zaś i JW. Starościankę, jako egzekutorów<pr><slowo_obce>egzekutor</slowo_obce> (z łac.) --- wykonawca.</pr> testamentu, suplikuję, aby moje wszystkie długi, jakie się tylko pokażą, nie płacili, gdyż chcę przez to braciom moim różnego stanu i wyznania zostawić po sobie pamiątkę.</akap>
7423         <akap>Józef Papkin</akap>
7424 </dlugi_cytat>
7425
7426 <kwestia>
7427 <strofa>
7428         Józef Papkin <slowo_obce>incognito</slowo_obce><pr><slowo_obce>incognito</slowo_obce> (wł., dosł.: nieznany; z łac. <slowo_obce>incognitus</slowo_obce>) --- z utajeniem swego nazwiska lub godności, nieoficjalnie, nie dając się poznać.</pr> ---/
7429         Na tytuły miejsca nie ma ---/
7430         Weź więc --- i co tu wyryto,/
7431         Niech twa pamięć wiecznie trzyma.
7432 </strofa>
7433 </kwestia>
7434
7435
7436
7437 <naglowek_scena>SCENA SIÓDMA</naglowek_scena>
7438
7439 <didaskalia><osoba>Papkin</osoba>, <osoba>Klara</osoba>, <osoba>Wacław</osoba> z drzwi lewych.</didaskalia>
7440
7441
7442 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7443
7444 <kwestia>
7445 <strofa>
7446         Klaro, Klaro, co się dzieje!/
7447         Los nas ściga nazbyt srogo ---/
7448         Wszystkie drogie nam nadzieje/
7449         W jednej chwili przepaść mogą.
7450 </strofa>
7451 </kwestia>
7452
7453
7454 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
7455
7456 <kwestia><strofa>Mów ostrożnie.</strofa></kwestia>
7457
7458
7459 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7460
7461 <didaskalia>spojrzawszy na <osoba>Papkina</osoba></didaskalia>
7462
7463 <kwestia>
7464 <strofa>
7465         <wers_cd>Zapłacony. ---</wers_cd>/
7466         Podstolina w naszym domu ---/
7467         Bo plan ojca niewzruszony/
7468         Ją zaślubić mnie przymusza.
7469 </strofa>
7470 </kwestia>
7471
7472
7473 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
7474
7475 <kwestia><strofa>Przebóg!</strofa></kwestia>
7476
7477
7478 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7479
7480 <kwestia>
7481 <strofa>
7482         <wers_cd>A ta podła dusza,</wers_cd>/
7483         Bez litości i bez sromu,/
7484         Nie zważając me wyznania,/
7485         Jego woli ucho skłania.
7486 </strofa>
7487 </kwestia>
7488
7489
7490 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
7491
7492 <kwestia>
7493 <strofa>
7494         Ach, Wacławie, nie mam władzy/
7495         Mówić, radzić w tej potrzebie,/
7496         Bo truchleję tu o ciebie. ---/
7497         Ach, ty nie znasz mego stryja!/
7498         W porywczości nie ma granic.
7499 </strofa>
7500 </kwestia>
7501
7502
7503 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7504
7505 <kwestia>
7506 <strofa>
7507         Nie lękaj się nadaremnie:/
7508         Komisarza wszak zna we mnie.
7509 </strofa>
7510 </kwestia>
7511
7512
7513 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
7514
7515 <didaskalia>obojętnie</didaskalia>
7516
7517 <kwestia><strofa>O, komisarz teraz za nic.</strofa></kwestia>
7518
7519
7520 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7521
7522 <kwestia><strofa>Więc zdradziłeś?...</strofa></kwestia>
7523
7524
7525 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
7526
7527 <kwestia><strofa><wers_cd>Powiedziałem.</wers_cd></strofa></kwestia>
7528
7529
7530 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7531
7532 <kwestia><strofa>A, niegodny!...</strofa></kwestia>
7533
7534
7535 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
7536
7537 <didaskalia>wstrzymując go</didaskalia>
7538
7539 <kwestia>
7540 <strofa>
7541         <wers_cd>O, mój drogi,</wers_cd>/
7542         Nie powiększaj mojej trwogi.
7543 </strofa>
7544 </kwestia>
7545
7546
7547 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7548
7549 <kwestia><strofa>Niech przynajmniej go ukarzę.</strofa></kwestia>
7550
7551
7552 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
7553
7554 <kwestia><strofa>Śmierć zadajesz twojej Klarze.</strofa></kwestia>
7555
7556
7557 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
7558
7559 <kwestia>
7560 <strofa>
7561         Kto już w grobie jedną nogą,/
7562         Na tym groźby nic nie mogą.
7563 </strofa>
7564 </kwestia>
7565
7566
7567 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7568
7569 <kwestia><strofa>Co on mówi?</strofa></kwestia>
7570
7571
7572 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
7573
7574 <kwestia>
7575 <strofa>
7576         <wers_cd>Próżna zwada ---</wers_cd>/
7577         Uchodź, uchodź, nie trać chwili.
7578 </strofa>
7579 </kwestia>
7580
7581
7582 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
7583
7584 <kwestia>
7585 <strofa>
7586         O, i moja taka rada,/
7587         Bo się właśnie Cześnik sili/
7588         Zwabić cię tu w swoje szpony ---/
7589         Poczt<pr><slowo_obce>Poczt</slowo_obce> --- poczet; tu: oddział, zastęp.</pr> hajduków rozstawiony/
7590         Chwyci, zwiąże cię w potrzebie.
7591 </strofa>
7592 </kwestia>
7593
7594
7595 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
7596
7597 <kwestia><strofa>Jeszczeż mało to dla ciebie!</strofa></kwestia>
7598
7599
7600 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7601
7602 <kwestia><strofa>Lecz jak będzie?...</strofa></kwestia>
7603
7604
7605 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
7606
7607 <didaskalia>w trwodze</didaskalia>
7608
7609 <kwestia><strofa><wers_cd>Dziś napiszę.</wers_cd></strofa></kwestia>
7610
7611
7612 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7613
7614 <kwestia><strofa>Dziś wieczorem...</strofa></kwestia>
7615
7616
7617 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
7618
7619 <kwestia><strofa><wers_cd>Hałas słyszę...</wers_cd></strofa></kwestia>
7620
7621
7622 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7623
7624 <kwestia><strofa>To, com mówił...</strofa></kwestia>
7625
7626
7627 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
7628
7629 <didaskalia>prosząc</didaskalia>
7630
7631 <kwestia><strofa><wers_cd>Potem, potem.</wers_cd></strofa></kwestia>
7632
7633
7634 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7635
7636 <didaskalia>idąc ku drzwiom lewym</didaskalia>
7637
7638 <kwestia><strofa>Idę teraz, lecz z powrotem...</strofa></kwestia>
7639
7640
7641
7642 <naglowek_scena>SCENA ÓSMA</naglowek_scena>
7643
7644 <didaskalia><osoba>Klara</osoba>, <osoba>Papkin</osoba>, <osoba>Wacław</osoba>, <osoba>Cześnik</osoba>, <osoba>Dyndalski</osoba>, hajduki z różnych stron.</didaskalia>
7645
7646
7647 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7648
7649 <didaskalia>zastępując w drzwiach lewych</didaskalia>
7650
7651 <kwestia>
7652 <strofa>
7653         Hola, hola, mocium panie! ---/
7654         Objechałem jak bartnika<pr><slowo_obce>Objechałem jak bartnika</slowo_obce> --- osaczyłem jak niedźwiedzia przy barci; <slowo_obce>bartnik</slowo_obce> --- w języku myśliwskim nazwa niedźwiedzia. Niedźwiedzie lubią miód i często wybierają go z barci leśnej. Zwykle też miód służy na przynętę, jeśli na niedźwiedzia zastawia się pułapkę.</pr>.
7655 </strofa>
7656 </kwestia>
7657
7658
7659 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7660
7661 <kwestia>
7662         <strofa>
7663         I cóż złego mi się stanie?/
7664         Widzę dużo przeciwnika,/
7665         Lecz nie myślcie, że się boję. ---
7666         </strofa>
7667
7668         <didaskalia>do <osoba>Cześnika</osoba></didaskalia>
7669
7670         <strofa>
7671         Jeśliś zbójca --- masz mię, stoję./
7672         Ale jeśliś człowiek prawy,/
7673         Jaką taką daj szablinę ---/
7674         W Bogu wiara, że nie zginę.
7675         </strofa>
7676 </kwestia>
7677
7678
7679 <begin id="b1186742473271"/><motyw id="m1186742473271">Małżeństwo</motyw>
7680
7681 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7682
7683 <kwestia>
7684 <strofa>
7685         Lubię, chłopcze, żeś mi żwawy ---/
7686         Lecz nie o tym teraz mowa,/
7687         Daj więc baczność<pr><slowo_obce>baczność</slowo_obce> --- tu: uwaga.</pr> na me słowa:/
7688         Rejent wykradł narzeczonę/
7689         I chce tobie dać za żonę;/
7690         Miałby tryumf w tym sposobie,/
7691         Lecz ja umiem radzić sobie ---/
7692         Lub do turmy<pr><slowo_obce>turma</slowo_obce> (z niem.) --- wieża. W wieżach, a właściwie w podziemiach wieży zamkowej mieściły się więzienia, stąd turma oznacza także więzienie.</pr> pójdziesz na dno,/
7693         Gdzie, że siedzisz, ciężko zgadną,/
7694         Albo --- rękę oddasz Klarze. ---/
7695         A jeżeli Starościanka/
7696         Pójść nie zechce do ołtarza,/
7697         Jest tu druga jej bratanka,/
7698         Tej za ciebie pójść rozkażę. ---/
7699         Tobie żonka jakby nimfa<pr>Nimfa --- w mitologii greckiej boginka zamieszkująca rzekę lub morze. W znaczeniu przenośnym <slowo_obce>nimfa</slowo_obce> oznacza piękną kobietę.</pr>,/
7700         Podstolinie grochowianka<pr><slowo_obce>grochowianka</slowo_obce> --- w dawnej Polsce wieniec grochowy był oznaką rekuzy, tj. nieprzyjęcia oświadczyn.</pr>,/
7701         Rejentowi tęga fimfa,/
7702         A mnie zemsta doskonała ---/
7703         Tak się skończy sprawa cała.
7704 </strofa>
7705 </kwestia>
7706
7707
7708 <didaskalia>Milczenie.</didaskalia>
7709
7710
7711 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7712
7713 <kwestia><strofa>Ale...</strofa></kwestia>
7714
7715
7716 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7717
7718 <kwestia><strofa><wers_cd>Tutaj nie ma ale.</wers_cd></strofa></kwestia>
7719
7720
7721 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7722
7723 <kwestia><strofa>Zaraz...</strofa></kwestia>
7724
7725
7726 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7727
7728 <kwestia><strofa><wers_cd>Zaraz albo wcale!</wers_cd></strofa></kwestia>
7729
7730
7731 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7732
7733 <didaskalia>do <osoba>Klary</osoba></didaskalia>
7734
7735 <kwestia><strofa>Mamyż wierzyć?</strofa></kwestia>
7736
7737
7738 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
7739
7740 <kwestia>
7741         <strofa><wers_cd>Ha, to wierzmy. ---</wers_cd></strofa>
7742
7743         <didaskalia>do <osoba>Cześnika</osoba></didaskalia>
7744
7745         <strofa>Ślub brać dziś?</strofa>
7746 </kwestia>
7747
7748
7749 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7750
7751 <kwestia><strofa><wers_cd>Dziś.</wers_cd></strofa></kwestia>
7752
7753
7754 <didaskalia><osoba>Klara</osoba> obraca się ku <osoba>Wacławowi</osoba> jakby o odpowiedź.</didaskalia>
7755
7756
7757 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7758
7759 <kwestia><strofa><wers_cd>Ha, więc bierzmy.</wers_cd></strofa></kwestia>
7760
7761
7762 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7763
7764 <kwestia>
7765         <strofa>
7766         Zatem rękę daj dziewicy ---/
7767         Nie od tego, widzę, ona./
7768         Pleban czeka już w kaplicy/
7769         Dalej żwawo,
7770         </strofa>
7771
7772         <didaskalia>na stronie</didaskalia>
7773
7774         <strofa>Rejent skona.<end id="e1186742473271"/></strofa>
7775 </kwestia>
7776
7777
7778 <didaskalia>Odchodzą do kaplicy.</didaskalia>
7779
7780
7781 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
7782
7783 <didaskalia>testament w ręku</didaskalia>
7784
7785 <kwestia>
7786 <strofa>
7787         O fortuno tygrysico!/
7788         I trucizna, i wesele ---/
7789         To za wiele! to za wiele!
7790 </strofa>
7791 </kwestia>
7792
7793
7794 <didaskalia>Odchodzą do kaplicy.</didaskalia>
7795
7796
7797
7798
7799 <naglowek_scena>SCENA DZIEWIĄTA</naglowek_scena>
7800
7801
7802 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
7803
7804 <didaskalia>zbierając kawałki swojego pisma</didaskalia>
7805
7806 <kwestia>
7807         <strofa>
7808         Jak co sobie ubrda w głowie,/
7809         To i klinem nie wybije./
7810         Żebym pisał, co się zowie,/
7811         Jak już długo z Bogiem żyję,/
7812         Tegom jeszcze nie powiedział;/
7813         Grzechem prezumpcyja<pr><slowo_obce>prezumpcyja</slowo_obce> (z łac.) --- zarozumiałość, przesadne o sobie mniemanie.</pr> taka ---/
7814         Ale jednak rad bym wiedział,/
7815         Czemu dzisiaj zszedł na żaka?/
7816         Co on sobie --- tylko proszę ---/
7817         Mógł do tego B upatrzyć?/
7818         Co nie staje tej literze?/
7819         Czy brak w kształcie, czy brak w mierze?/
7820         Ot, krzyż Pański, a ja znoszę,
7821         </strofa>
7822
7823         <didaskalia>siada i składa kawałki</didaskalia>
7824 </kwestia>
7825
7826
7827
7828
7829 <naglowek_scena>SCENA DZIESIĄTA</naglowek_scena>
7830
7831 <didaskalia><osoba>Dyndalski</osoba>, <osoba>Rejent</osoba></didaskalia>
7832
7833 <didaskalia><osoba>Rejent</osoba> wchodzi, oglądając się na wszystkie strony.</didaskalia>
7834
7835
7836 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
7837
7838 <didaskalia>kładąc rękę na ramieniu <osoba>Dyndalskiego</osoba>, który go nie widział</didaskalia>
7839
7840 <kwestia>
7841 <strofa>
7842         Dobry wieczór, panie bracie./
7843         Cóż to, dżumę w zamku macie?/
7844         Żywej duszy. --- Nie ma komu/
7845         Odpowiedzieć, pan czy w domu.
7846 </strofa>
7847 </kwestia>
7848
7849
7850 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
7851
7852 <kwestia><strofa><wers_cd>Jest, do usług.</wers_cd></strofa></kwestia>
7853
7854
7855 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
7856
7857 <kwestia>
7858 <strofa>
7859         <wers_cd>Rzecz ciekawa.</wers_cd>/
7860         Cześnik wyzwał mnie na rękę:/
7861         Acz nie moja to zabawa,/
7862         Rzekłem jednak: wola nieba,/
7863         Z nią się zawsze zgadzać trzeba./
7864         I wyszedłem, i czekałem,/
7865         Tak, czekałem nadaremnie./
7866         Może wróżył zbyt zuchwale,/
7867         Że mu Rejent nie dotrzyma?/
7868         Ale Rejent był na dziale<pr><slowo_obce>dział</slowo_obce> --- tu: wzgórek, wzniesienie. Wyrażenie gwarowe występujące na Podkarpaciu, w innych regionach Polski nieużywane.</pr>,/
7869         Zucha tylko jeszcze nie ma.
7870 </strofa>
7871 </kwestia>
7872
7873
7874 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
7875
7876 <kwestia>
7877 <strofa>
7878         Ej, łaskawy mój Rejencie,/
7879         Nie wyzywaj go na cięcie,/
7880         Bo jak machnie po pętlicach<pr><slowo_obce>machnie po pętlicach</slowo_obce> --- zada cios w piersi; <slowo_obce>pętlice</slowo_obce> --- rodzaj zapięcia kontusza.</pr>,/
7881         Zdywiduje<pr><slowo_obce>Zdywiduje</slowo_obce> (z łac.) --- rozpłata.</pr> jak Bóg Bogiem.
7882 </strofa>
7883 </kwestia>
7884
7885
7886 <naglowek_osoba>GŁOSY W KAPLICY</naglowek_osoba>
7887
7888 <kwestia><strofa>Wiwat! wiwat! Państwo młodzi!</strofa></kwestia>
7889
7890
7891 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
7892
7893 <kwestia><strofa>Któż wesele tu obchodzi?</strofa></kwestia>
7894
7895
7896 <naglowek_osoba>DYNDALSKI</naglowek_osoba>
7897
7898 <kwestia><strofa>Rejentowicz.</strofa></kwestia>
7899
7900
7901 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
7902
7903 <didaskalia>jak oparzony</didaskalia>
7904
7905 <kwestia><strofa><wers_cd>Być nie może!</wers_cd></strofa></kwestia>
7906
7907
7908 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7909
7910 <didaskalia>za sceną</didaskalia>
7911
7912 <kwestia>
7913         <strofa>
7914         Hej, Dyndalski! tam do czarta!/
7915         Okulbaczyć mi dzianeta<pr><slowo_obce>dzianet</slowo_obce> (z arab.) --- wierzchowiec wyćwiczony według szkoły hiszpańskiej.</pr>!
7916         </strofa>
7917
7918         <didaskalia>wychodząc</didaskalia>
7919
7920         <strofa>Już kaducznie przeszła czwarta.</strofa>
7921 </kwestia>
7922
7923
7924
7925
7926 <naglowek_scena>SCENA JEDENASTA</naglowek_scena>
7927
7928 <didaskalia><osoba>Rejent</osoba>, <osoba>Cześnik</osoba></didaskalia>
7929
7930 <didaskalia><osoba>Cześnik</osoba> przyszedłszy na przód sceny spostrzega <osoba>Rejenta</osoba>, staje jak wryty. <osoba>Rejent</osoba> kłania się nisko. Czas milczenia, oko w oko patrzą. <osoba>Cześnik</osoba> chwyta za szablą, to samo i <osoba>Rejent</osoba>. Czas jakiś zastanowienia. <osoba>Cześnik</osoba> zdaje się walczyć z sobą. <osoba>Dyndalski</osoba> wybiega do kaplicy.</didaskalia>
7931
7932
7933 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7934
7935 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
7936
7937 <kwestia>
7938 <strofa>
7939         Nie wódź mnie na pokuszenie,/
7940         Ojców moich wielki Boże!/
7941         Wszak gdy wstąpił w progi moje,/
7942         Włos mu z głowy spaść nie może.
7943 </strofa>
7944 </kwestia>
7945
7946 <didaskalia>Odpasuje i rzuca karabelą na stół. <osoba>Rejent</osoba> zawiesza czapkę na rękojeści swojej szabli.</didaskalia>
7947
7948 <kwestia><strofa>Czego żądasz?</strofa></kwestia>
7949
7950
7951 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
7952
7953 <kwestia><strofa><wers_cd>Mego syna.</wers_cd></strofa></kwestia>
7954
7955
7956 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7957
7958 <kwestia>
7959 <strofa>
7960         Ha! ha! rozkosz mi jedyna!/
7961         Będziesz zadość miał z tej strony ---/
7962         Ale z żoną czy bez żony?
7963 </strofa>
7964 </kwestia>
7965
7966
7967 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
7968
7969 <didaskalia>wstrzymując się</didaskalia>
7970
7971 <kwestia><strofa>To... za wiele...</strofa></kwestia>
7972
7973
7974 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
7975
7976 <kwestia>
7977 <strofa>
7978         <wers_cd>Co za wiele? ---</wers_cd>/
7979         Tyś mi ukradł moją wdowę,/
7980         By ją zmienić na synowę ---/
7981         Jam zatrzymał twego syna,/
7982         By mu sprawić tu wesele ---/
7983         Masz więc byka za indyka.
7984 </strofa>
7985 </kwestia>
7986
7987
7988
7989 <naglowek_scena>SCENA DWUNASTA</naglowek_scena>
7990
7991 <didaskalia>Ciż sami, <osoba>Klara</osoba>, <osoba>Wacław</osoba>, <osoba>Papkin</osoba>, <osoba>Dyndalski</osoba>, dworzanie, kobiety, wszyscy z bukietami wychodzą z kaplicy.</didaskalia>
7992
7993
7994 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
7995
7996 <kwestia><strofa>Ach, mój ojcze!</strofa></kwestia>
7997
7998
7999 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
8000
8001 <kwestia>
8002 <strofa>
8003         <wers_cd>Ach, mój stryju,</wers_cd>/
8004         Niech się skończy ta zawiłość!
8005 </strofa>
8006 </kwestia>
8007
8008
8009 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
8010
8011 <didaskalia>klękając</didaskalia>
8012
8013 <kwestia>
8014 <strofa>
8015         Przebacz, ojcze, i wzajemną/
8016         Pobłogosław naszą miłość!
8017 </strofa>
8018 </kwestia>
8019
8020
8021 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
8022
8023 <kwestia><strofa>Wstań, serdeńko, i chodź ze mną.</strofa></kwestia>
8024
8025
8026
8027 <naglowek_scena>SCENA TRZYNASTA</naglowek_scena>
8028
8029 <didaskalia>Ciż sami, <osoba>Podstolina</osoba>.</didaskalia>
8030
8031
8032 <begin id="b1186742728029"/><motyw id="m1186742728029">Małżeństwo</motyw>
8033
8034 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
8035
8036 <kwestia>
8037 <strofa>
8038         Mamże wierzyć, co się dzieje,/
8039         Wacław z Klarą ---
8040 </strofa>
8041 </kwestia>
8042
8043
8044 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
8045
8046 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
8047
8048 <kwestia><strofa><wers_cd>Oszaleję!</wers_cd></strofa></kwestia>
8049
8050
8051 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
8052
8053 <kwestia>
8054 <strofa>
8055         Tak jest, wierzę, już się stało! ---/
8056         Więc wam powiem --- i niemało./
8057         Chciałam za mąż pójść czym prędzej,/
8058         By nie zostać całkiem w nędzy ---/
8059         Ów majątek zapisany/
8060         Na czas tylko był mi dany,/
8061         A w istotnym wiecznym darze/
8062         Dziś przypada szczęsnej Klarze.
8063 </strofa>
8064 </kwestia>
8065
8066
8067 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
8068
8069 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
8070
8071 <kwestia>
8072 <strofa>
8073         Dwa majątki --- kąsek gładki ---/
8074         Coś stryjowi żal tej gratki<pr><slowo_obce>gratka</slowo_obce> (z łac.) --- rzecz łatwo zdobyta.</pr>.
8075 </strofa>
8076 </kwestia>
8077
8078
8079 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
8080
8081 <didaskalia>na stronie</didaskalia>
8082
8083 <kwestia>
8084 <strofa>
8085         Zamienił stryjek/
8086         Na siekierkę kijek.
8087 </strofa>
8088 </kwestia>
8089
8090
8091 <naglowek_osoba>PODSTOLINA</naglowek_osoba>
8092
8093 <kwestia>
8094 <strofa>
8095         Ale przez to dziś nie tracę:/
8096         U Rejenta sto tysięcy...
8097 </strofa>
8098 </kwestia>
8099
8100
8101 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
8102
8103 <kwestia><strofa>Nie --- ja z mego to zapłacę.</strofa></kwestia>
8104
8105
8106 <didaskalia><osoba>Podstolina</osoba> przechodzi na prawą stronę.</didaskalia>
8107
8108
8109 <naglowek_osoba>KLARA</naglowek_osoba>
8110
8111 <didaskalia>do <osoba>Rejenta</osoba></didaskalia>
8112
8113 <kwestia>
8114 <strofa>
8115         Nie opieraj się już więcej,/
8116         Swego gniewu zwalcz ostatki,/
8117         Pobłogosław twoje dziatki.
8118 </strofa>
8119 </kwestia>
8120
8121
8122 <didaskalia>Klęka z <osoba>Wacławem</osoba>, któremu podaje prawą rękę.</didaskalia>
8123
8124
8125 <naglowek_osoba>REJENT</naglowek_osoba>
8126
8127 <kwestia>
8128 <strofa>
8129         Niech się dzieje wola nieba,/
8130         Z nią się zawsze zgadzać trzeba.
8131 </strofa>
8132 </kwestia>
8133
8134
8135 <didaskalia>Daje krzyżyk i podnosi klęczących.<end id="e1186742728029"/></didaskalia>
8136
8137
8138 <naglowek_osoba>PAPKIN</naglowek_osoba>
8139
8140 <didaskalia>do <osoba>Wacława</osoba></didaskalia>
8141
8142 <kwestia>
8143         <strofa>
8144         Mogęż przestać na twym słowie?/
8145         Ręczysz pewnie za me zdrowie?
8146         </strofa>
8147
8148         <didaskalia>na znak potakujący --- do <osoba>Cześnika</osoba></didaskalia>
8149
8150         <strofa>
8151         Teraz wzywam waszmość pana!/
8152         Każ nam przynieść roztruchana<pr><slowo_obce>roztruchan</slowo_obce> --- wielki i bogato zdobiony kielich, puchar.</pr>,/
8153         Niech nam zagrzmią i fanfary<pr><slowo_obce>fanfary</slowo_obce> (z fr.) --- triumfalna melodia wygrywana na instrumentach dętych, blaszanych.</pr>,/
8154         Wypijemy pierwszej pary!
8155         </strofa>
8156 </kwestia>
8157
8158
8159 <didaskalia>Przechodzi na lewą stronę i drze testament.</didaskalia>
8160
8161
8162 <naglowek_osoba>CZEŚNIK</naglowek_osoba>
8163
8164 <kwestia>
8165         <strofa>
8166         Niechże będzie dziś wesele,/
8167         Równie w sercach, jak i w dziele ---
8168         </strofa>
8169
8170         <didaskalia>podając rękę <osoba>Rejentowi</osoba></didaskalia>
8171
8172         <strofa>Mocium panie, z nami zgoda.</strofa>
8173 </kwestia>
8174
8175
8176 <didaskalia><osoba>Rejent</osoba> przyjmuje rękę z niskim ukłonem.</didaskalia>
8177
8178
8179 <naglowek_osoba>WSZYSCY</naglowek_osoba>
8180
8181 <kwestia><strofa>Zgoda! zgoda!</strofa></kwestia>
8182
8183
8184 <naglowek_osoba>WACŁAW</naglowek_osoba>
8185
8186 <didaskalia>wstąpiwszy na środek tak, że <osoba>Klara</osoba> po jego prawej, podaje rękę <osoba>Cześnikowi</osoba>, on zaś ojcu po lewej, i posuwając się na przód sceny<pa>Stoją w następującym porządku od prawej strony: 1. Podstolina 2. Cześnik 3. Papkin 4. Wacław 5. Klara 6. Rejent --- reszta w głębi [przyp. aut.].</pa></didaskalia>
8187
8188 <kwestia>
8189 <strofa>
8190         Tak jest, zgoda,/
8191         A Bóg wtedy rękę poda.
8192 </strofa>
8193 </kwestia>
8194
8195
8196
8197 <extra><!--</tekst_glowny>--></extra>
8198
8199
8200
8201 </dramat_wierszowany_lp>
8202
8203
8204 </utwor>