-<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
-<utwor>
- <rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/">
- <rdf:Description rdf:about="http://wiki.wolnepodreczniki.pl/Lektury:Krasicki/Bajki/Bajki_nowe/Cz%C4%99%C5%9B%C4%87_druga">
- <dc:creator xml:lang="pl">Krasicki, Ignacy</dc:creator>
- <dc:title xml:lang="pl">Bajki nowe (2)</dc:title>
- <dc:relation.isPartOf xml:lang="pl">Bajki nowe</dc:relation.isPartOf>
- <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Goliński, Zbigniew</dc:contributor.editor>
- <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Sekuła, Aleksandra</dc:contributor.editor>
- <dc:contributor.technical_editor xml:lang="pl">Sutkowska, Olga</dc:contributor.technical_editor>
- <dc:contributor.technical_editor xml:lang="pl">Gałecki, Dariusz</dc:contributor.technical_editor>
- <dc:publisher xml:lang="pl">Fundacja Nowoczesna Polska</dc:publisher>
- <dc:subject.period xml:lang="pl">Oświecenie</dc:subject.period>
- <dc:subject.type xml:lang="pl">Epika</dc:subject.type>
- <dc:subject.genre xml:lang="pl">Bajka</dc:subject.genre>
- <dc:subject.genre xml:lang="pl">Przypowieść</dc:subject.genre>
- <dc:description xml:lang="pl">Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Partnerem projektu jest Prokom Software SA. Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.</dc:description>
- <dc:identifier.url xml:lang="pl">LINK DO STRONY W SERWISIE WOLNELEKTURY.PL</dc:identifier.url>
- <dc:source.URL xml:lang="pl">http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=3044&from=&from=generalsearch&dirids=1&lang=pl</dc:source.URL>
- <dc:source xml:lang="pl">Krasicki, Ignacy (1735-1801), Bajki, oprac. Zbigniew Goliński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków, 1975</dc:source>
- <dc:rights xml:lang="pl">Domena publiczna - Ignacy Krasicki zm. 1801</dc:rights>
- <dc:date.pd xml:lang="pl">1801</dc:date.pd>
- <dc:format xml:lang="pl">xml</dc:format>
- <dc:type xml:lang="pl">text</dc:type>
- <dc:type xml:lang="en">text</dc:type>
- <dc:date xml:lang="pl">2007-11-29</dc:date>
- <dc:audience xml:lang="pl">SP2</dc:audience>
- <dc:audience xml:lang="pl">G</dc:audience>
- <dc:audience xml:lang="pl">L</dc:audience>
- <dc:language xml:lang="pl">pol</dc:language>
- </rdf:Description>
- </rdf:RDF>
- <liryka_l>
- <extra>
- <!--<elementy_poczatkowe>-->
- </extra>
- <autor_utworu>Ignacy Krasicki</autor_utworu>
- <naglowek_rozdzial>Bajki nowe. Część druga</naglowek_rozdzial>
- <extra>
- <!--</elementy_poczatkowe>-->
- </extra>
- <extra>
- <!--<tekst_glowny>-->
- </extra>
- <naglowek_rozdzial>1. Gołębie</naglowek_rozdzial>
- <nota>
- <akap>z indyjskiego, Pilpaja<pr>Autor oznaczony przez Krasickiego w podtytule: <slowo_obce>Pilpaj</slowo_obce> (albo <slowo_obce>Bidpai</slowo_obce>) --- filozof i pisarz bramiński, któremu przypisuje się autorstwo zbioru bajek zwierzęcych. W XII w. przełożono jego bajki na łacinę, a na początku XVIII w. A. Galland opracował ich przekład francuski za pośrednictwem wersji tureckiej. Krasicki posiadał edycję A. Gallanda (<tytul_dziela>Les Contes et Fables indiennes de Bidpai et de Lokman</tytul_dziela>, Paris 1724), z której korzystał też przy opracowaniu bajki <tytul_dziela>Les deux Pigeons</tytul_dziela> (Mikulski, s. 214---216). Popularność bajki zaświadcza wiele innych przekładów, m.in. Lafontaine'a (tytuł: jw., IX 2) --- choć znacznie różny od bajki Krasickiego, A. Houdara de la Motte'a (tytuł: jw., III 4), a na gruncie polskim Trembeckiego, W. Miera, J. Ursyna Niemcewicza.</pr></akap>
- </nota>
- <strofa><begin id="b1191577342188"/><motyw id="m1191577342188">Przyjaźń, Ptak</motyw>Dwa gołąbki razem żyły/
-I szczęśliwe sobą były./
-Jeden się zwał Bezendech, Newazendech drugi/
-W jednym jadły korytku, z jednej piły strugi./
-Razem po polach bujały,/
-Razem do domu wracały./
-Zgoła czy w wieczór, czy rano,/
-Zawżdy je razem widziano.<end id="e1191577342188"/>/
-Nie masz w świecie rzeczy stałej!/
-Zażyłości poufałej/
-Nie najdłuższe było trwanie./
-<begin id="b1191577507486"/><motyw id="m1191577507486">Bezpieczeństwo, Dom, Podróż, Szczęście</motyw>Mimo prośby, odradzanie/
-Bezendech chciał świat odwiedzieć<pe><slowo_obce>odwiedzieć</slowo_obce> --- zwiedzić.</pe>,/
-Uprzykrzyło się na miejscu siedzieć,/
-I poleciał... Miło było,/
-Co obaczył, to bawiło./
-Gdzie siadł, nowe widowiska./
-Wtem, gdy już noc była bliska,/
-A odpocząć sam gdzie nie wie,/
-Usiadł na drzewie./
-Nadeszła burza, grad i ulewa;/
-Spuścił się z wierzchołka drzewa./
-I tak jeszcze gorzej było./
-Wspomniał więc sobie, jak miło/
-Spokojnej chwili używać,/
-W gołębniku odpoczywać./
-Po smutnej porze/
-Nastały zorze./
-Deszcz, grad, grzmoty ustały./
-Wskroś przemokły, zmartwiały,/
-Widząc już rzeczy postać okazalszą<pr><slowo_obce>okazalszą</slowo_obce> --- tu: lepszą, korzystniejszą.</pr>,/
-Otrzepawszy skrzydełka wziął lot w drogą dalszą./
-A gdy coraz nowymi widoki się cieszy,/
-<begin id="b1191577620371"/><motyw id="m1191577620371">Wróg</motyw><begin id="b1195564747807"/><motyw id="m1195564747807">Walka</motyw>Postrzegł, że ktoś za nim spieszy./
-Był to jastrząb w pędzie lotny./
-Gołąb zwrotny,/
-Jak mógł, uciekał.../
-Wtem orzeł z góry,/
-Straszny pazury,/
-Padł na jastrzębia; i gdy walczyli,/
-Korzystając z dobrej chwili,/
-Przecież tę miał pociechę,/
-Iż się dostał pod strzechę.<end id="e1195564747807"/>/
-<end id="e1191577620371"/><begin id="b1191577567392"/><motyw id="m1191577567392">Niewola</motyw>Nazajutrz, gdy dzień nastał pogodny,/
-Letki, bo głodny,/
-Postrzegł gołębia: a on się pasie./
-,,I to zda się!"/
---- Pomyślał sobie; więc się z nim wita./
-Strawa obfita,/
-Potrzebna zdrowiu,/
-Na pogotowiu./
-<begin id="b1195564784832"/><motyw id="m1195564784832">Niewola</motyw>Niedługo myśląc jął się do jadła./
-Wtem sieć zapadła/
-I wraz z kolegą został w więzieniu.<end id="e1195564784832"/>/
-Gdy więc w srogim utrapieniu/
-Płakał stroskany,/
-Postrzegł, iż tamten był uwiązany./
-<begin id="b1195564822729"/><motyw id="m1195564822729">Los</motyw>Więc mu złorzeczył, mądry po stracie,/
-A ów: ,,Nie krzycz, bracie,/
-Płacz tu i krzyk nie pomoże!/
-Jakeś wpadł, tak i siedź, niebożę.<end id="e1195564822729"/>/
-I mnie się to przydało<pr><slowo_obce>przydało</slowo_obce> --- przydarzyło, przytrafiło.</pr>./
-Lecz poweźmy myśl wspaniałą!/
-Kto wie, czy wspólni/
-Nie będziem wolni?"/
-Jakoż tyle pracowali,/
-Iż się z więzów wydostali/
-I każdy w swoją poleciał stronę.<end id="e1191577567392"/>/
-Bezendech, kontent, iż miał ochronę,/
-<begin id="b1195565057055"/><motyw id="m1195565057055">Dom</motyw>Nie mówiąc nic nikomu/
-Powędrował do domu./
-Już widział z bliska/
-Miłe siedliska,<end id="e1195565057055"/>/
-Już do swojego domku się spieszył,/
-Gdy strzelec skrzydło strzałą wskroś przeszył./
-Wpadł w studnią i ostatnia ginęła otucha;/
-Szczęściem niespodziewanym studnia była sucha./
-Więc kiedy się ocucił,/
-A do lotu jak powrócił,/
-A raczej gdy sił zdobywał,/
-Ponad ziemię podlatywał,/
-Pełen wesela,/
-Znalazł dom i przyjaciela./
-<begin id="b1195565105187"/><motyw id="m1195565105187">Podróż</motyw>A doznawszy, jak podróż i trudzi, i smuci,/
-Przysiągł, iż więcej do niej nie powróci.<end id="e1195565105187"/><end id="e1191577507486"/></strofa>
- <naglowek_rozdzial>2. Platon<pr>Bajka korzysta z J. Gaya (<tytul_dziela>L' Homme et la Puce</tytul_dziela> I 48), wybierając z wielu przedstawionych tam relacji ostatnią o pchle, która ,,sądzi, że w niej ma wszechświat cały swą ostateczną przyczynę" (Górski, s. 215). Platon, jako symbol świata filozofii, został tu potraktowany żartobliwie, jakkolwiek Krasicki bardzo cenił greckiego filozofa, co zaświadczył w <tytul_dziela>Zbiorze potrzebniejszych wiadomości</tytul_dziela>, s. v. Platon: ,,Księgi jego pełne nauki doskonałej, pisane stylem wybornym, po większej części doszły do teraźniejszych wieków, i mimo nowe w naukach wynalazki, zawżdy swój szacunek w potomności mieć będą".</pr></naglowek_rozdzial>
- <strofa><begin id="b1191577921814"/><motyw id="m1191577921814">Filozof, Kondycja ludzka, Mędrzec, Zwierzęta</motyw><begin id="b1195565155439"/><motyw id="m1195565155439">Uczeń</motyw>Platon, raz swoje zgromadziwszy ucznie,/
-Wybornie, sztucznie<pr><slowo_obce>sztucznie</slowo_obce> --- tu: w sposób wykwintny, misterny.</pr>/
-Dowodził, jak to mędrzec panuje nad światy,/
-Sam dzielny, sam bogaty,<end id="e1195565155439"/>/
-Jemu się ziemia sili, jemu wschodzą zorze,/
-Pieni się morze:/
-I powietrze, i gwiazdy, i słońce, i nieba/
-Dają, co trzeba./
-<begin id="b1195565187352"/><motyw id="m1195565187352">Żywioły</motyw>On lotem nieścignionym wybujałej myśli/
-Czy co działa, czy kryśli<pr><slowo_obce>kryśli</slowo_obce> --- wyznacza, zamierza, kreśli plany.</pr>,/
-Zawiaduje żywiołmi, ziemią, oceanem,<end id="e1195565187352"/>/
-Zwierząt, ludzi jest panem./
-A pchła, co go w nos gryzła, nie zważając nic na to/
-Rzekła: ,,To dla Platona, ale dla mnie jest Plato".<end id="e1191577921814"/></strofa>
- <naglowek_rozdzial>3. Myszy</naglowek_rozdzial>
- <strofa><begin id="b1191578029025"/><motyw id="m1191578029025">Bezpieczeństwo, Przemoc</motyw><begin id="b1195565245223"/><motyw id="m1195565245223">Kot</motyw>Każdy się swoim zatrudnia kłopotem:/
-Myślały myszy, co tu robić z kotem./
-Mówiły jedne: ,,Darami go skusić!"/
-Mówiły drugie: ,,Lepiej go udusić!"<end id="e1195565245223"/>/
-Wtem się odezwał szczur szczwany, bo ,stary:/
-,,Próżne tu groźby, próżne i ofiary./
-I dary weźmie, i przysięgi złamie!/
-<begin id="b1194606099605"/><motyw id="m1194606099605">Umiarkowanie</motyw>Najlepiej cicho siedzieć sobie w jamie,/
-A opatrzywszy zewsząd bez łoskotu<pr><slowo_obce>opatrzywszy... bez łoskotu</slowo_obce> --- zabezpieczywszy się bez hałasu, po cichu.</pr>/
-Ani być z kotem, ani przeciw kotu<end id="e1194606099605"/>".<end id="e1191578029025"/></strofa>
- <naglowek_rozdzial>4. Noga i but</naglowek_rozdzial>
- <strofa><begin id="b1191578188782"/><motyw id="m1191578188782">Cierpienie, Pozycja społeczna</motyw>Wiedli wojnę i srogą/
-But z nogą./
-Ten ją winował,/
-Że się na niej psował;/
-Tamta, iż ją uciskał./
-Wdał się w to szewc, co zyskał;/
-A w pokorze i trwodze/
-Kłaniający się nodze./
-Gromiąc buta rzekł, groźno wstrząsając narzędzie:/
-,,Szanuj nogę, choć cię drze --- but bez niej nie będzie".<end id="e1191578188782"/></strofa>
- <naglowek_rozdzial>5. Pasterz i owce<pr>Motyw występujący również u Lafontaine'a w bajce <tytul_dziela>Le Berger et son Troupeau</tytul_dziela> (IX 19).</pr></naglowek_rozdzial>
- <strofa>Owca na wilka/
-Płakała dni kilka:/
-Młode jagnię/
-Zagryzł w bagnie./
-I pasterz, co go hodował,/
-Żałował;/
-Zgoła płakali oboje/
-Jak swoje./
-Widząc to koza rzekła do drugiej:/
-,,Patrz, co to człowiek czyni usługi!/
-Zasila w życiu, żałuje w zgubie;/
-Jakże go lubię!"/
-,,Siebie on lubi --- rzekła jej druga ---/
-Chytra to czułość, chytra usługa./
-Nie płacze jagnię<pr><slowo_obce>Nie płacze jagnię</slowo_obce> (dawna forma dopełniacza) --- nie opłakuje jagnięcia.</pr>!/
-On mięsa pragnie!"</strofa>
- <naglowek_rozdzial>6. Lew chory<pr>Bajki o podobnej ekspozycji znajdują się w zbiorach Ezopa, P. Neveleta i u Lafontaine'a: <tytul_dziela>Le Lion malade et le Renard</tytul_dziela>, VI 14 (Górski, s. 206).</pr></naglowek_rozdzial>
- <strofa><begin id="b1195565296004"/><motyw id="m1195565296004">Choroba, Zwierzęta</motyw>I panowie chorują, czemuż lwy nie mogą?/
-Boleścią srogą/
-Lew zdjęty ryczał; niebożęta,/
-Drżały zwierzęta./
-Te, co na dworze króla jegomości,/
-W żałości/
-Przymilały się panu. <begin id="b1195565319045"/><motyw id="m1195565319045">Lekarz</motyw>A że gdzie chory,/
-Tam i doktory:/
-Niedźwiedź mimo powagę wraz z lisem kolegą/
-Natychmiast biegą.<end id="e1195565319045"/>/
-W radę: niedźwiedź po prostu/
-Na niestrawność życzył postu;/
-I zdławion za to./
-Lis, przelękły zapłatą,/
-Kiedy się go pytano, co brać na chorobę,/
-<begin id="b1195565344464"/><motyw id="m1195565344464">Jedzenie</motyw>Rzekł: ,,Pan chory na wątrobę./
-Moja rada o tej dobie<pr><slowo_obce>o tej dobie</slowo_obce> --- w takich okolicznościach.</pr>/
-Podjeść sobie:/
-Komu post miły, niech gryzie śledzia,/
-Pan zje niedźwiedzia".<end id="e1195565344464"/>/
-Nadgrodzony obficie, że dogodnie życzył,/
-Nowym kunsztem chorego doktorem uleczył.<end id="e1195565296004"/></strofa>
- <naglowek_rozdzial>7. Młot z kowadłem</naglowek_rozdzial>
- <strofa><begin id="b1191578462116"/><motyw id="m1191578462116">Praca, Władza</motyw>Raz zagadło/
-Młot kowadło:/
-,,Czemu w robocie,/
-Młocie, Choć się też raz nie znudzisz/
-I mnie darmo dokuczasz, i sam próżno się trudzisz?/
-,,Alboż z ochoty/
-Pracują młoty? ---/
-Rzekł zagadniony ---/
-Nie ja mam być winiony;/
-Ten nas nagli, co robi./
-A gdy oręż sposobi/
-<begin id="b1195565405982"/><motyw id="m1195565405982">Kara, Zemsta</motyw>W pracy, trzasku, pożarze,/
-My się mściemy, on karze.<end id="e1195565405982"/>"<pr><slowo_obce>My się mściemy, on karze.</slowo_obce> --- miecz jest tu narzędziem kary, a młot zemsty.</pr>.<end id="e1191578462116"/></strofa>
- <naglowek_rozdzial>8. Rumak i źrebiec<pr>Bajkę tę przesłał Krasicki J. Ursynowi Niemcewiczowi w liście z 29 kwietnia 1792 r. Podobny temat pojawił się w przypowieści o koniu korzystającym z opieki człowieka wyjętej z listu Horacego do Arystiusza i ogłoszonej w przekładzie w ,,Monitorze" (1768, nr 17): ,,Jeleń konia bitniejszy z wspólnych łąk gdy zgonił, / Koń, w długiej bitwie słabszy, pod człeka się schronił, / A gdy ludzkiej pomocy zmordowany szuka, / Twardego na się przyjął niewolę munsztuka. / Lecz gwałtowna wygrana źle mu się powiodła, / Z ust wędzideł, a z grzbietu nie mógł pozbyć siodła." (List X, <tytul_dziela>Urbis amatorem Fuscum salvere iubemus...</tytul_dziela>).</pr></naglowek_rozdzial>
- <strofa><begin id="b1191578887559"/><motyw id="m1191578887559">Bogactwo, Niewola, Próżność, Wolność</motyw><begin id="b1195565480212"/><motyw id="m1195565480212">Koń</motyw>Koń w rzędzie sutym, zewsząd szklniący<pe><slowo_obce>szklniący</slowo_obce> --- błyszczący, lśniący.</pe> złotem,/
-Rżąc deptał ziemię pod jeźdźcem zuchwałym,<end id="e1195565480212"/>/
-Źrebiec bez uzdy posuwisty lotem/
-Uginał trawy w pędzie wybujałym./
-Razem ku sobie zbliżyły się oba./
-Rzekł rumak: ,,Patrzaj, jaka moja postać!/
-Siodło, rząd złoty jak ci się podoba?/
-Przyznaj, bez jeźdźca trudno tego dostać./
-Na wspaniałości wcale się nie znacie,/
-Tułacze w łąkach<pr><slowo_obce>w łąkach</slowo_obce> --- na łąkach.</pr> jak nikczemne bydło"./
-,,Prawda --- rzekł źrebiec --- jednakże, mój bracie,/
-Chociaż to złoto, przecież to wędzidło".<end id="e1191578887559"/></strofa>
- <naglowek_rozdzial>9. Przyjaciele<pr> Bajka czerpie z <tytul_dziela>Le Lievre et ses Amis</tytul_dziela> J. Gaya (I 49)(Górski, s. 203, 222); była inspiracją dla A. Pługa do napisania trzyaktowej komedii: <tytul_dziela>Przyjaciele. Bajka Krasickiego dialogowana</tytul_dziela> (Lwów 1870, Biblioteka Mrówki, nr 23).</pr></naglowek_rozdzial>
- <strofa><begin id="b1191579412829"/><motyw id="m1191579412829">Przyjaźń, Wróg</motyw><begin id="b1195565550369"/><motyw id="m1195565550369">Grzeczność, Młodość , Zwierzęta</motyw>Zajączek jeden młody/
-Korzystając z swobody/
-Pasł się trawką, ziółkami w polu i ogrodzie,/
-Z każdym w zgodzie./
-A że był bardzo grzeczny, rozkoszny i miły,/
-Bardzo go inne zwierzęta lubiły.<end id="e1195565550369"/>/
-I on też, używając wszystkiego z weselem,/
-Wszystkich był przyjacielem./
-Raz, gdy wyszedł w świtanie i bujał po łące,/
-Słyszy przerażające/
-Głosy trąb, psów szczekania, trzask wielki po lesie./
-Stanął... Słucha... Dziwuje się.../
-A gdy się coraz zbliżał ów hałas, wrzask srogi,/
-Zając w nogi./
-Wspojźrzy się poza siebie: aż tuż psy i strzelce!/
-Strwożon wielce,/
-Przecież wypadł na drogę, od psów się oddalił./
-<begin id="b1195565592199"/><motyw id="m1195565592199">Koń</motyw>Spotkał konia, prosi go, iżby się użalił:/
-,,Weź mnie na grzbiet i unieś!" Koń na to: ,,Nie mogę,/
-Ale od innych będziesz miał pewną załogę<pr><slowo_obce>załoga</slowo_obce> --- tu: pomoc.</pr>".<end id="e1195565592199"/>/
-Jakoż wół się nadarzył. ,,Ratuj, przyjacielu!"/
-Wół na to: ,,Takich jak ja zapewne niewielu/
-Znajdziesz, ale poczekaj i ukryj się w trawie,/
-Jałowica mnie czeka, niedługo zabawię./
-A tymczasem masz kozła, co ci dopomoże"./
-Kozieł: ,,Żal mi cię, niebożę!/
-Ale ci grzbietu nie dam, twardy, nie dogodzi:/
-Oto wełniasta owca niedaleko chodzi,/
-Będzie ci miętko siedzieć". Owca rzecze:/
-,,Ja nie przeczę,/
-Ale choć cię uniosę pomiędzy manowce,/
-Psy dogonią i zjedzą zająca i owcę:/
-Udaj się do cielęcia, które się tu pasie"./
-,,Jak ja ciebie mam wziąć na się,/
-Kiedy starsi nie wzięli?" --- cielę na to rzekło/
-I uciekło./
-Gdy więc wszystkie sposoby ratunku upadły,/
-Wśród serdecznych przyjaciół psy zająca zjadły<pr><slowo_obce>Wśród serdecznych przyjaciół...</slowo_obce> --- zdanie to weszło do repertuaru przysłów.</pr>.<end id="e1191579412829"/></strofa>
- <naglowek_rozdzial>10. Konwersacja</naglowek_rozdzial>
- <strofa>Nie tylko to w Paryżu, nie tylko to w Warszawie/
-Śni się ludziom na jawie./
-Mają też i zwierzęta posiedzenia modne,/
-Swobodne,/
-Wygodne,/
-Płodne<pr><slowo_obce>płodne</slowo_obce> --- w dowcip płodne.</pr>./
-Zeszły się raz w pół lasa<pe><slowo_obce>w pół lasa</slowo_obce> --- w połowie lasu, w środku lasu.</pe>; był dyskurs o człeku:/
-A jak zwyczaj w tym wieku,/
-Tyle o nim gadano,/
-Tak się z niego naśmiano,/
-Z takim sławy ujęciem,/
-Iż ledwo był zwierzęciem./
-Na koniec, gdy raz nierychło/
-Posiedzenie ucichło,/
-Ktoś zagadł małpę co by w nim dociekła<pr><slowo_obce>co by w nim dociekła</slowo_obce> --- jak by go oceniła.</pr>?/
-Rzekła:/
-,,Chciałby on to coś znaczyć, ale mi się tak zdaje,/
-Iż źle małpy udaje".</strofa>
- <naglowek_rozdzial>11. Wyżeł i brytan</naglowek_rozdzial>
- <strofa><begin id="b1191579719101"/><motyw id="m1191579719101">Bezpieczeństwo, Pies, Pozycja społeczna, Praca</motyw>Pan strzelił, trafił kaczkę, pies dostał i dobił,/
-A gdy postrzegł brytana, który nic nie robił,/
-Zgrzytnął zębami:/
-,,My tylko sami,/
-Wyżły legawe,/
-Dajem wam strawę,/
-A wy śpicie, leniuchy"./
-,,Patrz na moje łańcuchy ---/
-Rzekł brytan, stróż domowy ---/
-Gdy ty idziesz na łowy,/
-Ja nic wprawdzie nie robię;/
-Ale gdy w nocnej dobie/
-Do wczasu się sposobisz/
-I nic wówczas nie robisz,/
-Ja, uwolnion z łańcucha,/
-Czyniąc urząd podsłucha,/
-Gdy wyręczam kolegę,/
-Pana, ciebie, dom strzegę".<end id="e1191579719101"/></strofa>
- <naglowek_rozdzial>12. Czapla, ryby i rak<pr>Jest to przeróbka bajki Lafontaine'a <tytul_dziela>Les Poissons et le Cormoran</tytul_dziela> (X 4).</pr></naglowek_rozdzial>
- <strofa><begin id="b1191579946519"/><motyw id="m1191579946519">Zdrada</motyw><begin id="b1195565653621"/><motyw id="m1195565653621">Starość</motyw>Czapla stara, jak to bywa,/
-Trochę ślepa, trochę krzywa,/
-Gdy już ryb łowić nie mogła,<end id="e1195565653621"/>/
-Na taki się koncept wzmogła<pr><slowo_obce>Na taki się koncept wzmogła</slowo_obce> --- zdobyła się na taki pomysł.</pr>/
-Rzekła rybom: ,,Wy nie wiecie,/
-A tu o was idzie przecie"./
-Więc wiedzieć chciały,/
-Czego się obawiać miały./
-,,Wczora/
-Z wieczora/
-Wysłuchałam, jak rybacy/
-Rozmawiali: wiele pracy/
-Łowić wędką lub więcierzem<pr><slowo_obce>więcierz</slowo_obce> --- inaczej żak; specjalny rodzaj sieci do łowienia ryb rozpiętej na drewnianych obręczach i zakładanej w wodach stojących lub wolno płynących.</pr>;/
-Spuśćmy staw, wszystkie zabierzem./
-Nie będę mieć otuchy,/
-Skoro staw będzie suchy"./
-Ryby w płacz, a czapla na to:/
-,,Boleję nad waszą stratą;/
-Lecz można złemu zaradzić/
-I gdzie indziej was osadzić./
-Jest tu drugi staw blisko,/
-Tam obierzcie siedlisko./
-Chociaż pierwszy wysuszą./
-Z drugiego was nie ruszą"./
-,,Więc nas przenieś" --- rzekły ryby./
-<begin id="b1195565703930"/><motyw id="m1195565703930">Podstęp</motyw>Wzdrygała się czapla niby;/
-Dała się na koniec użyć,/
-Zaczęła służyć./
-Brała jedną po drugiej w pysk, niby nieść mając/
-I tak pomału zjadając;/
-Zachciało się na koniec, skosztować i raki./
-<begin id="b1191579986139"/><motyw id="m1191579986139">Zemsta</motyw>Jeden z nich widząc, iż go czapla niesie w krzaki,/
-Postrzegł zdradę, o zemstę zaraz się pokusił.<end id="e1195565703930"/>/
-<begin id="b1195565754332"/><motyw id="m1195565754332">Zdrada</motyw>Tak dobrze za kark ujął, iż czaplę udusił./
-Padła nieżywa:/
-Tak zdrajcom bywa.<end id="e1195565754332"/><end id="e1191579986139"/><end id="e1191579946519"/></strofa>
- <naglowek_rozdzial>13. Chłop i cielę<pr> Analogiczny temat i rozwiązanie istnieje w bajce <tytul_dziela>Le Chien mal scouru, ou le Combat de Nuit</tytul_dziela> (I 2) księcia L. J. Manciniego de Nivernais(Górski, s. 265).</pr></naglowek_rozdzial>
- <strofa><begin id="b1191580157171"/><motyw id="m1191580157171">Choroba, Lekarz</motyw>Nie sztuka zabić, dobrze zabić sztuka ---/
-Z bajki nauka./
-Szedł chłop na jarmark, ciągnąc cielę na powrozie./
-W lesie, w wąwozie,/
-W nocy burza napadła, a gdy wiatry świszczą,/
-Wśród ciemności postrzegł wilka po oczach, co błyszczą./
-Więc do pałki; jak jął machać nie myślawszy wiele,/
-Zamiast wilka, który uciekł, zabił swoje cielę./
-Trafia się to i nie w lesie, panowie doktorzy!/
-Leki--- pałka, wilk --- choroba, a cielęta --- chorzy.<end id="e1191580157171"/></strofa>
- <naglowek_rozdzial>14. Jodła i jabłoń<pr>Podobny temat z bajką <tytul_dziela>Malus expoliata</tytul_dziela> (II 1) Desbillonsa (Górski, s. 216); obok ogołoconej jesienią przez ludzi jabłoni nie ma tam wszakże jodły.</pr></naglowek_rozdzial>
- <strofa><begin id="b1195565821425"/><motyw id="m1195565821425">Drzewo, Próżność</motyw>Jabłoń rzekła sąsiadce: ,,O ponura jodło!/
-Po cóż blisko mnie wzrastasz, gdy jesteś tak podłą?/
-Patrz, do moich owoców jak się każdy spieszy!/
-Patrz, jak widząc, że kwitnę, każdy się ucieszy!"/
-Spadły kwiaty, za czasem<pr><slowo_obce>za czasem</slowo_obce> --- po jakimś czasie.</pr>, owoce zerwano/
-Spadły liście, a zatem<pe><slowo_obce>zatem</slowo_obce> --- potem.</pe> o jabłoń nie dbano./
-Widząc to rzekła jodła: ,,Sąsiadko zbyt harda,/
-Osądź teraz, czy słuszna była twoja wzgarda?/
-O tym, co było zewnątrz, trzymałaś wysoce:/
-Nie ciebie ludzie czcili, lecz twoje owoce".<end id="e1195565821425"/></strofa>
- <naglowek_rozdzial>15. Podróżny<pr>Według ustalenia I. Turowskiej (<tytul_dziela>Źródło jednej bajki Krasickiego</tytul_dziela>, ,,Ruch Literacki" R. VI: 1931, s. 192) bajka miała pierwowzór w zbiorze F. Blancheta (<tytul_dziela>Apologues et contes orientaux</tytul_dziela>, Paris 1784) w apologu <tytul_dziela>L'Arabe affamé</tytul_dziela> (12).</pr></naglowek_rozdzial>
- <strofa><begin id="b1191580909400"/><motyw id="m1191580909400">Bogactwo, Chleb, Głód, Pieniądz</motyw><begin id="b1195565861540"/><motyw id="m1195565861540">Podróż</motyw>Arab jeden, gdy go noc w podróży zapadła<pr><slowo_obce>zapadła</slowo_obce> --- tu: zaskoczyła.</pr>,/
-A był dwa dni wśród stepu<pr><slowo_obce>wśród stepu</slowo_obce> --- tu zapewne: w pustyni.</pr> bez wody, bez jadła,/
-Postrzegł worek na drodze; wziął, rozweselony,<end id="e1195565861540"/>/
-A w blasku gwiazd chcąc widzieć, czym był napełniony,/
-Jęknął i rzekł niezmierną boleścią przejęty:/
-,,Jam rozumiał, że kasza, a to dyjamenty!"<end id="e1191580909400"/></strofa>
- <naglowek_rozdzial>16. Bocian i jeleń<pr>Krasicki korzystał z wzoru bajki <tytul_dziela>La Cigogne et le Cerf</tytul_dziela> (I 2) L. E. Billardona de Sauvigny (Mikulski, s. 207---209).</pr></naglowek_rozdzial>
- <strofa><begin id="b1191581374864"/><motyw id="m1191581374864">Choroba, Miasto, Natura, Wieś</motyw>Bocian, miasta mieszkaniec, mówił jeleniowi:/
-,,Ty kunsztu lekarstw nie znasz"./
-Jeleń mu odpowie: ,,Prawdę mówisz, bocianie, lekarstw nie rozumiem,/
-Ale ty leczysz, a ja chorować nie umiem"./
-<begin id="b1195565957280"/><motyw id="m1195565957280">Mędrzec, Śmierć</motyw>Umarł mędrzec w lat dziesięć na dachu przy mieście:/
-Umarł prostak na puszczy, żył tylko lat dwieście.<end id="e1195565957280"/><end id="e1191581374864"/></strofa>
- <extra>
- <!--</tekst_glowny>-->
- </extra>
- </liryka_l>
-</utwor>
fnp / wolnelektury.git / blobdiff