+---
+title: "Morfologia bajki prawnie chronionej"
+order: 2
+author: 'Aymeric Mansoux'
+author_add: 'tłumaczka: Katarzyna Makaruk'
+---
+
+{% block lead %}
+Na podstawie _morfologii bajki magicznej_
+[Władimira Proppa](http://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adimir_Propp) (1928).
+Badania tradycyjnych rosyjskich bajek ludowych pozwoliły Proppowi
+rozłożyć narracyjną strukturę bajki na trzydzieści jeden funkcji,
+a dokładniej – okryć recepturę pozwalającą tworzyć historie
+nowe i pochodne.
+
+Tekst zdobył pierwszą nagrodę w konkursie Future of Copyright 2012
+organizowanym przez Fundację Nowoczesna Polska.
+{% endblock %}
+
+
+
+{% block text %}
+
+1. Odejście
+-----------
+
+Dawno, dawno temu w cudownej Bajkowej Dolinie żyła
+była twórczyni bajek, która przemyślawszy kwestię stosowności
+memetycznego dziedzictwa, postanowiła zrezygnować z anonimowych
+praktyk swojej społeczności.
+
+2. Zakaz
+--------
+
+Gigantyczny napis ostrzega twórczynię: „Kiepski pomysł”.
+
+3. Naruszenie zakazu
+--------------------
+
+Mimo wiralowej przestrogi twórczyni opuszcza swą
+społeczność i zaczyna podpisywać prace, aby w ten
+sposób potwierdzić indywidualny wkład w rozwój do-
+meny bajki.
+
+4. Wywiadywanie się
+-------------------
+
+Na drodze ku autorstwu twórczyni spotyka Prawnika
+i Wydawcę.
+
+5. Przekazanie
+--------------
+
+Prawnik przekazuje twórczyni prawa.
+
+6. Podstęp
+----------
+
+Twórczyni staje się Autorką.
+
+7. Wspomaganie
+--------------
+
+Autorka i Wydawca zaczynają propagować w Bajkowej
+Dolinie ideę prawa autorskiego.
+
+8. Szkodzenie
+-------------
+
+Wydawca z pomocą Prawnika wykorzystuje Autorkę,
+by przekształcić Dolinę w dochodową fabrykę bajek.
+
+9. Pośrednictwo
+---------------
+
+Do Autorki wydzwania inna twórczyni, którą prześla-
+duje Wydawca, doprowadzając do rozpaczy oskarże-
+niami o tworzenie pochodnych bajek objętych pra-
+wem autorskim.
+
+10. Początek przeciwdziałania
+-----------------------------
+
+Autorka słyszy dźwięk fletu. Wolna muzyka dobiega
+z obozowiska znajdującego się poza Bajkową Doliną.
+
+11. Wyprawa
+-----------
+
+Podążając za muzyką, Autorka opuszcza opanowaną
+przez prawo autorskie Dolinę i rusza w kierunku obo-
+zowiska. W pewnej odległości za nią idzie Prawnik.
+
+12. Pierwsza funkcja donatora
+-----------------------------
+
+Przybywszy do obozowiska, Autorka spotyka Mężczyznę
+z Brodą, od którego dowiaduje się, że wszelkie użytecz-
+ne informacje powinny być wolne, choć nie darmowe.
+Ukryty Prawnik nadstawia ucha. Mężczyzna z Brodą
+wraca do gry na flecie.
+
+13. Reakcja bohatera
+--------------------
+
+Opuszczając obozowisko, Autorka zastanawia się, czy
+formy kulturowej ekspresji także mogą być wolne i czy
+da się je jakoś oswobodzić od prawa autorskiego.
+
+14. Przekazanie/otrzymanie środka magicznego
+--------------------------------------------
+Przed Autorką pojawia się Prawnik i wręcza jej wolne
+licencje.
+
+15. Przemieszczenie przestrzenne między dwoma królestwami
+---------------------------------------------------------
+
+Z pomocą kultury remiksu Prawnik wykorzystuje
+Autorkę, by przekształcić Bajkową Dolinę w technicz-
+no-prawny labirynt, obszar nieskrępowanej biurokracji.
+
+16. Walka
+---------
+
+W zalewie licencji Autorka nie potrafi poradzić sobie
+z coraz większą złożonością swej twórczej domeny.
+Czuje, że zupełnie straciła kontrolę nad dziełami, któ-
+re Prawnik i Wydawca wykorzystują jako pożywkę dla
+rozrastającej się wciąż sieci informacji.
+
+17. Znamię
+----------
+Niezależnie od pierwotnych intencji wszystkie dzieła
+Autorki zostają ometkowane różnymi logami – iko-
+niczną reprezentacją zrozumiałych ponoć dla ludzi ak-
+tów prawnych. Akty te wspierają sprzeczne ideologie,
+interesy handlowe i przekonania, które dzięki prawu
+autorskiemu i próbom ich obejścia (inspirowanym ideą
+copyleft) zyskały teraz uzasadnienie.
+
+18. Zwycięstwo
+--------------
+
+Jedyną drogą ucieczki jest ignorowanie prawa autor-
+skiego bez względu na konsekwencje. Trzeba zostawić
+wszystko, by odnieść maleńkie indywidualne zwycięstwo
+nad techniczno-prawną machiną i zrobić pierwszy krok
+na drodze do wyzwolenia Bajkowej Doliny.
+
+19. Likwidacja nieszczęścia lub braku
+-------------------------------------
+
+W rezultacie Autorka staje się Piratką – dzieł własnych
+i cudzych. Zakłada na oko przepaskę.
+
+20. Powrót bohatera
+-------------------
+
+Piratka wraca do Baśniowej Doliny, całkowicie już teraz
+rozparcelowanej i podzielonej przez najrozmaitsze for-
+my licencji: copyfree, copyright, copyleft i copyfarleft.
+Wydawca i Prawnik dbają, by wszystko działało spraw-
+nie i gładko. Morfologia bajki magicznej Władimira
+Proppa zostaje opatentowana i zamieniona w algorytm
+do produkcji freemium automatycznie karmiącego się
+całą otwartą treścią wytwarzaną w Dolinie.
+
+Piratka ma na ten temat coś do powiedzenia.
+
+21. Prześladowanie bohatera
+---------------------------
+
+Dla imperium informacji, które stworzyli Wydawca
+i Prawnik, obecność Piratki stanowi poważne zagroże-
+nie. Dlatego obaj rozpoczynają kampanię dezinformacji,
+która ma podważyć zasadność wypowiedzi Piratki jako
+bezprawnych i tym samym moralnie nagannych.
+
+Kampanii tej towarzyszą coraz bardziej agresywne me-
+chanizmy nieuzasadnionej represji, działania wymierzone
+przeciwko twórcom, którzy chcieliby pójść w ślady Piratki.
+
+22. Ocalenie bohatera
+---------------------
+
+Dzięki podziemnej siatce tuneli i jaskiń pod Doliną – te-
+raz już w pełni zinwigilowaną, na każdym kroku wyma-
+gającą uwierzytelniania, w całości objętą przez chmu-
+rę i podporządkowaną zasadzie grywalizacji – Piratce
+udaje się umknąć Wydawcy i Prawnikowi.
+
+23. Nierozpoznane przybycie
+---------------------------
+
+Wreszcie jednak, zamiast do końca swych dni żyć jak
+szczur, Piratka decyduje się stawić czoło sytuacji na
+powierzchni. Pojawia się nagle w samym środku sza-
+blonowych opowieści i tłumu zaskoczonych twórców,
+którym wyprano mózgi.
+
+24. Nieuzasadnione roszczenia
+-----------------------------
+
+Na scenę wkraczają Wydawca i Prawnik. Wygłaszają
+zwyczajową moralizatorską przemowę, dzięki której
+udaje im się zamknąć usta twórcom i utrzymać sy-
+tuację pod kontrolą. We wszystkich bajkach daje się
+wyczuć lęk przed kradzieżą, Dolina znajduje się na
+krawędzi paniki.
+
+25. Trudne zadanie
+------------------
+
+Wydawca i Prawnik rzucają Piratce wyzwanie. Twierdzą,
+że nie ma prawa wypowiadać się na temat sytuacji
+w Dolinie. Jest pasożytem, gapowiczem, który nie ma
+pojęcia, o jaką stawkę toczy się gra.
+
+26. Wykonanie zadania
+---------------------
+
+Piratka zdejmuje przepaskę.
+
+27. Rozpoznanie
+---------------
+
+W jednej chwili wszyscy twórcy rozpoznają Autorkę –
+tę, która swego czasu zaczęła podpisywać bajki dziś
+wykorzystywane jako licencjonowane szablony w fa-
+brykach Prawnika i Wydawcy.
+
+Twórcy nadstawiają uszu...
+
+28. Zdemaskowanie uzurpatora
+----------------------------
+
+Autorka opowiada swoją historię. Gdy obudziła się w niej
+twórczyni, zaczęła eksperymentować z metodami za-
+czerpniętymi z innych dziedzin. Wykorzystywała je bez-
+pośrednio i nie wprost, a metodologii, które ją intere-
+sowały, było tyle, ile gwiazd na niebie. Kiedy zaś jej
+umiejętności wzrosły, poczuła potrzebę, by jakoś ozna-
+czyć swe dzieła. Ten niespodziewany paradoks mocno
+ją zdezorientował: z jednej strony chciała być zwykłym
+ogniwem w łańcuchu twórczej aktywności, z drugiej
+czuła instynktowną potrzebę, by stanąć ponad równy-
+mi, zabłysnąć, stać się widoczną i znaną dzięki indywi-
+dualnemu wkładowi. Chciała też po prostu zarobić na
+życie i dlatego uwierzyła, że prawo autorskie to model
+uczciwy, nieszkodliwy dla innych twórców i użytkowni-
+ków. Nie rozumiała, że żadne prawa kontraktowe, bez
+względu na intencje, które będą im przyświecały, nie
+mogą naśladować wolności, jaką mieszkańcy Doliny
+cieszyli się jako wspólnota twórców.
+Na każdym etapie dążenia do tego, by zrozumieć samą
+tkankę kultury, eksperymenty Autorki umożliwiali
+i wspierali Wydawca i Prawnik. Obaj jednak powoli ro-
+śli w siłę, aż wreszcie wymknęli się Autorce spod kon-
+troli. Dlatego czuje się odpowiedzialna przede wszyst-
+kim za to, że pozwoliła im decydować o warunkach
+wytwarzania i konsumowania jej dzieł i kultury w ogóle.
+
+Autorka przeprasza mieszkańców Doliny.
+
+29. Transfiguracja
+------------------
+
+Autorka znowu staje się twórczynią.
+
+30. Ukaranie wroga
+------------------
+
+Dzieło Wydawcy i Prawnika zostaje zniszczone.
+Społeczność Bajkowej Doliny zakazuje praw autorskich.
+
+31. Wesele
+----------
+
+Twórczyni zaślubia innego twórcę i żyją razem długo
+i szczęśliwie, płodząc wiele nowych bajek magicznych.
+
+Jeśli zaś chodzi o Mężczyznę z Brodą, to słyszałam, że
+zamienił swe obozowisko w browar. Ale to zupełnie
+inna historia...
+
+{% endblock %}
\ No newline at end of file
fnp / static.git / commitdiff
