+++ /dev/null
----
-title: "Dolina muminków"
-order: 2
-pauthor: 2
-puser: 3
-pinter: 1
----
-
-
-{% block lead -%}
-> „Są tacy, co zostają w domu, i tacy, co odchodzą. Zawsze tak było. Każdy może sam wybrać, ale musi to zrobić, póki jeszcze czas, i w żadnym razie nie rozmyślić się.”
-
-Tove Jansson, „Dolina Muminków w listopadzie”
-tłum. Teresa Chłapowska
-{% endblock %}
-
-
-{% block text %}
-
-Polityki publiczne nakierowane są na wzmacnianie
-wspólnotowości, traktując kulturę jako ważne narzędzie budowania poczucia przynależności, społecznej
-solidarności i więzi. Państwo prowadzi politykę antymonopolową, niedopuszczającą do powstawania koncentratorów o pozycji zagrażającej równowadze na
-rynku, w związku z tym istnieje duży wybór dostawców
-treści i usług, z reguły nie łączą oni tych dwóch funkcji.
-
-1. Społeczeństwo – struktura i podzielane wartości
---------------------------------------------------
-
-Wspólnotowe, a jednocześnie nie monopolistyczne
-(ani ze strony państwa, ani korporacji) podejście wytwarza równowagę pomiędzy potrzebami obywateli,
-racją stanu i interesami biznesu. Obywatele są zaangażowani w życie społeczne i polityczne – biorą udział
-w konsultacjach społecznych, współtworzą budżety
-partycypacyjne.
-
-Państwo wspiera obywatelskie projekty kulturalne (teatry miejskie, biblioteki obywatelskie, samokształceniowe uniwersytety trzeciego wieku), dając samym obywatelkom narzędzia do budowy kapitału społecznego.
-
-W tym scenariuszu kontrola i inwigilacja ze strony państwa jest ograniczona do minimum, życie społeczne
-opiera się bowiem na wzajemnym zaufaniu, a urzędnicy rozumieją, że muszą się samoograniczać w nadzorze. Firmy nie mają zaś możliwości skutecznego infiltrowania klientów w celach biznesowych – państwo,
-broniąc interesu obywateli, postawiło wyraźne granice i dane są przekazywane tylko za świadomą zgodą klienta, który otrzymuje informację o wszystkich
-za i przeciw. Danymi nie można też handlować. Jako
-bezpieczne rozwiązanie służące swobodnej cyrkulacji kultury zalegalizowano także sieci wymiany plików.
-
-Wolność jednostki i wolność wyboru jest pełna, chociaż może to też rodzić dylematy – jeśli dozwolone jest
-wszystko, to także publikacja „Mein Kampf” i przemarsze grup gloryfikujących przemoc.
-
-Każde życie jest udane, choć najbardziej ceni się to,
-które jest użyteczne dla wspólnoty. Trzeba czuć się
-potrzebnym wspólnocie. Najwyżej ceniona jest praca
-w organizacji pozarządowej lub naukowa, wykorzystywanie swoich talentów i umiejętności z pożytkiem dla
-innych. Nieudane życie to marnowanie talentu.
-
-W tym scenariuszu szczególnie cenieni są artyści, nieważne czy amatorzy, czy zawodowcy, bo wierzy się w to,
-że każdy kreatywny członek społeczeństwa działa
-z pożytkiem dla innych.
-
-Outsiderzy, freaki – są szanowani, bo nikt nie narzuca
-jednego wzorca zachowań pożytecznych dla wspólnoty.
-Można być jej członkiem na wiele różnych sposobów.
-Nawet ci bardziej aspołeczni nie są jakoś szczególnie
-potępiani, dominuje raczej zrozumienie co do tego, że
-nie można wszystkich zuniformizować.
-
-Kultura jest obecna i na wyciągnięcie ręki. Bawi, uczy,
-wzrusza, zachęca też do tego, żeby samemu stać się
-autorem. To jedna z najbardziej cenionych możliwości
-samorealizacji. Kultura wzmacnia społeczeństwo obywatelskie, ucząc kompetencji krytycznych i współpracy
-przy rozproszonych sieciowych projektach.
-
-2. Ekonomika kultury i sektor kreatywny
----------------------------------------
-
-Państwo poprzez działania antymonopolowe dba o to,
-żeby na rynku panowała realna konkurencja i żaden
-podmiot nie uzyskał nad innymi przewagi, która pozwalałaby mu dyktować warunki z pozycji monopolisty. Pilnuje tego szczególnie na rynku technologii,
-dbając o zasady, takie jak neutralność Sieci, ochronę
-prywatności i danych osobowych, generalnie o równowagę między prawami użytkownika i dostawcy usług,
-a w przypadku utworów objętych prawem autorskim -
-również autorów. Samo stara się zapewnić konieczne
-minimum usług publicznych, w tym dostęp do otwartych zasobów edukacyjnych i zasobów kultury, które
-są w domenie publicznej. Pozarynkowy obieg kultury
-w Sieci, jako służący podnoszeniu kompetencji jednostek i społeczności, uważa się za godny poparcia.
-
-Trudno jest osiągnąć szeroki sukces komercyjny.
-Niemożliwe są superprodukcje typu „Hobbit”, bo żaden producent nie jest na tyle potężny, żeby zgromadzić wystarczającą ilość funduszy, które potem by
-się zwróciły. Trudno również o bestseller, gdyż żadne
-wydawnictwo nie dysponuje odpowiednią machiną
-promocyjną i wertykalnym modelem dystrybucji treści, który by „przymusił” czytelników/konsumentów
-do zakupu. Powoduje to, że rozziew zarobków wśród
-twórców i twórczyń nie jest duży. Nie ma celebrytów
-zgarniających wszystko, zaciera się też różnica między profesjonalistami i amatorami/prosumentami.
-
-Wielu artystów ma więc możliwość utrzymania się ze
-swojej twórczości, ale pożądaną kompetencją w tym
-fachu jest także umiejętność pisania wniosków o granty, uczy się tego już w szkołach. Państwo dba również
-o zabezpieczenia społeczne dla twórców i twórczyń.
-Artysta lub artystka zarabia w większym stopniu na
-osobistym udziale w jakimś przedsięwzięciu - występie, spotkaniu autorskim, sędziowaniu w talent show
-- niż na tantiemach. Jeśli chodzi o Internet, to głównym źródłem wsparcia dla twórczości jest opłata na
-rzecz autorów, dystrybuowana pomiędzy wszystkich,
-których dzieła są tam obecne. Dobrze rozwinięty jest
-również _crowdfunding_, zbieranie przez autora środków potrzebnych do stworzenia dzieła bezpośrednio
-od przyszłych użytkowników. Z tych powodów ścisła
-kontrola nad tym, kto, jak i gdzie korzysta z raz opublikowanego dzieła, nie jest już potrzebna. Popularnością
-cieszą się wolne licencje.
-
-Kultura komercyjna, konsumowana biernie, nie dominuje. Kwitnie za to kultura lokalna, angażująca społeczność - od tańców ludowych poprzez warsztaty
-z robotyki i układania bukietów.
-
-Poruszając się po bogactwie zasobów w Sieci, ludzie
-szczególnie sobie cenią mądre agregatory treści, które
-potrafią ich poprowadzić po zasobach dla nich interesujących. W cenie są także ludzie-routery, którzy
-przeanalizują, polecą, zachęcą.
-
-3. Sytuacja twórców i twórczyń krytycznych i sztuki „wysokiej”
---------------------------------------------------------------
-
-Twórczość pojmowana jest jako samorozwój, ale także
-działanie na rzecz wspólnoty (lokalnej, ponadlokalnej),
-na szacunek i wysoką ocenę zasługuje się niezależnie od statusu, w zasadzie nie istnieje rozróżnienie na
-„lepsze” i „gorsze” gatunki. Twórca-kreator, „genialny
-narcyz” przekonany o swojej wyjątkowości nie ma tu
-racji bytu, gdyż ani kanon, ani przynależność do establishmentu, ani rozmiary popularności nie będą go
-w tym przekonaniu utwierdzać.
-
-Za to „długi ogon” się wydłuża - nisz jest tyle, że każdy
-autor znajdzie sobie swoją i będzie w stanie się z niej
-utrzymać. Ma do dyspozycji rozbudowany system państwowych grantów, ze szczególnym uwzględnieniem
-sztuki niekomercyjnej. Status twórcy komercyjnego
-może być nawet niższy od tego żyjącego z grantów.
-
-To powoduje, że oferta jest bardzo zróżnicowana, każdy
-może znaleźć coś dla siebie w wielości nisz, mainstream
-praktycznie nie istnieje, albo raczej mainstreamów jest
-kilka. Może to powodować trudności w przebiciu się do
-publiczności, wyjściu poza swoją niszę. Z drugiej strony, cyfrowe narzędzia ułatwiają dotarcie do publiczności, którą w erze analogowej trudno było odnaleźć.
-
-Dla każdego jest miejsce, a więc i dla twórców i twórczyń
-krytycznych, którzy też muszą szukać swojej niszy, ale
-nie mają problemu z negatywnym odbiorem ze strony
-czy to władz, czy biznesu. Prawo do krytyki jest uznawane za oczywiste, a granice krytyki obszerne. Sztuka
-krytyczna może kwitnąć i w Sieci, i w lokalnych społecznościach. Twórca i twórczyni krytyczni mają takie
-same szanse na uzyskanie wsparcia od państwa, jak
-inni, a może nawet większe, bo sztuka krytyczna jest
-uznawana za sam szczyt artystycznej drabiny.
-
-4. Edukacja
------------
-
-W tym modelu jest miejsce i na dobre, dofinansowane
-szkolnictwo publiczne, i na pełniące rolę uzupełniającą
-szkolnictwo prywatne. W tym ostatnim największy nacisk idzie w kierunku alternatywnych metod nauczania,
-jak szkoły steinerowskie, montessoriańskie, demokratyczne czy wreszcie nauczanie domowe.
-
-Szkoły z jednej strony wychowują do życia we wspólnocie, z drugiej – do zadawania krytycznych pytań,
-podważania zastanego porządku. Nacisk jest położony
-na kompetencje „miękkie” – umiejętność współpracy,
-ale także ćwiczenie myślenia dywergencyjnego, czyli
-umiejętności tworzenia nowych idei przez analizowanie wielu możliwych rozwiązań, zbaczanie z utartych
-szlaków.
-
-Najważniejszą rolę w procesie edukacyjnym pełni nauczyciel, który nie realizuje sztywno ustalonego kanonu,
-ale może samodzielnie kształtować programy swoich
-lekcji w ramach bardzo elastycznych zaleceń władz
-edukacyjnych. Może korzystać z bogactwa otwartych
-zasobów edukacyjnych opłaconych z funduszy publicznych i udostępnianych w Sieci, a poza tym w bardzo szerokim zakresie z dzieł objętych prawami autorskimi – system prawa autorskiego jest bowiem tak
-skonstruowany, że najważniejszym na liście wyjątków
-dozwolonego użytku jest ten w celach edukacyjnych.
-Jeśli nauczyciel ma z czymś problem, to z wyborem:
-oferta jest bowiem tak bogata, że trudno się w niej zorientować i podjąć decyzję. A ponieważ sito dopuszczające materiały edukacyjne ma wielkie oka – specjalnie, żeby nie zawężać możliwości – nie wszystkie
-są równie wysokiej jakości.
-
-
-5. Wpływ technologii na konsumpcję kultury
-------------------------------------------
-
-Państwo dba o to, żeby powstawały tanie technologie,
-z których może korzystać każdy użytkownik. Dlatego
-finansuje rozwój techniczny w systemie konkursów,
-w których określa społeczne warunki dostępności danego produktu (na przykład darmowy dostęp do Sieci,
-tanie urządzenia mobilne). Technologie są ze sobą kompatybilne, o ile to możliwe – uniwersalne wtyczki, darmowe i otwarte oprogramowanie czy powszechnie
-stosowane protokoły umożliwiają każdemu tworzenie
-aplikacji współpracujących z innymi.
-
-Wynalazca, który w garażu skonstruuje innowacyjne
-urządzenie, potencjalnie mogące mieć wielki wpływ
-na rozwój technologiczny, może liczyć na wsparcie ze
-strony państwa (np. granty na dalsze badania i rozpoczęcie produkcji). Nie może jednak liczyć na długą osłonę patentową swego wynalazku i na zmonopolizowanie
-zysków – państwo woli „wypuścić” innowację w świat,
-wychodząc z założenia, że lepiej służy to dobru wspólnoty i przyniesie lepsze rezultaty, jeśli chodzi o dalszy
-rozwój tej innowacji.
-
-Powoduje to, że dostęp do kultury dzięki nowym technologiom jest bardzo szeroki. Pewną trudność sprawia
-to, że z braku wertykalnej integracji usług zwłaszcza
-starsze osoby mogą mieć trudność z wyborem. Stąd
-popyt na usługi wszelkiego rodzaju przewodników:
-wolontariuszy pomagających starszym poruszać się
-w cyfrowym świecie czy ludzkich filtrów, które przedstawią wybór w zalewie treści.
-
-Prawo autorskie
----------------
-
-{{ pozycja("autorów", 2) }}
-
-Zmieniły się źródła dochodu twórców i twórczyń, którzy zarabiają przede
-wszystkim na osobistych występach i na stałej opłacie na ich rzecz w internecie. Z tego względu zanikają organizacje zbiorowego zarządzania jako redystrybutorzy opłat od nadawców. Powstają za to stowarzyszenia twórców
-i twórczyń o charakterze organizacji społecznych, gdzie mogą się realizować
-pro-wspólnotowo. Długość obowiązywania praw autorskich ulega skróceniu -
-panuje zgoda co do tego, że to ważne dla rozwoju kulturalnego, społecznego
-i gospodarczego. Jednak nawet najbardziej popularni nie mogą liczyć na miliony z tantiem czy kontraktów z wielkimi koncernami, bo takie pieniądze po
-prostu w kulturze nie krążą. Wielu uznanych twórców i twórczyń nieźle zarabia,
-ale na status celebryty mogą liczyć tylko wśród swych niszowych fandomów.
-
-
-{{ pozycja("użytkowników", 3) }}
-
-Łamanie praw autorskich przez użytkowników jest postrzegane jako problem, który trzeba rozwiązać poprzez umożliwienie im autoryzowanego dostępu do treści – czy to przez wsparcie odpowiednich modeli biznesowych,
-czy przez rozszerzenie definicji dozwolonego użytku. Ta ostatnia bierze pod
-uwagę nowe możliwości tworzenia treści, jakie dają nowe technologie, pozwalając np. na szeroki dozwolony użytek niekomercyjny w przypadku remiksu cudzych utworów. Nacisk położony jest za to na przestrzeganie osobistych praw autorskich – do dobrej i przestrzeganej praktyki należy cytowanie
-autorów, z których dzieł się korzysta. Dużą popularnością cieszą się wolne
-licencje, rozpowszechnione są sieci _peer-2-peer_, bo użytkownicy lubią i potrafią dzielić się treściami.
-
-
-{{ pozycja("pośredników", 1) }}
-
-Nie są w stanie doprowadzić do koncentracji kapitału ani do wyegzekwowania
-kontroli obiegu treści. Państwo wybiera inne metody rozwiązania problemu
-nielegalnej dystrybucji – patrz wyżej, a żaden podmiot komercyjny nie jest
-wystarczająco silny, żeby taką kontrolę przeprowadzać. Bardziej opłaca się
-zresztą badać zainteresowania internautów i oferować im takie usługi, jakich
-poszukują w „drugim obiegu”. Wiele podmiotów może na tym zarobić, ale globalnej korporacji tak stworzyć się nie da.
-
-{% endblock %}
-
fnp / static.git / blobdiff