X-Git-Url: https://git.mdrn.pl/wolnelektury.git/blobdiff_plain/b04ca1fa4810c0555ace62be67d7593b496d5647..fb52d042ed0aedb15729f4dcf2a8a2538a77243d:/books/fredro_zemsta.txt?ds=sidebyside

diff --git a/books/fredro_zemsta.txt b/books/fredro_zemsta.txt
new file mode 100644
index 000000000..5b691bdc3
--- /dev/null
+++ b/books/fredro_zemsta.txt
@@ -0,0 +1,8189 @@
+
+-----
+Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl/). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.
+Ten utwór nie jest chroniony prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza, że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać.
+Źródło:
+-----
+
+AUTOR: 
+TYTUŁ: 
+
+
+
+
+
+	
+
+
+
+
+
+Aleksander Fredro
+
+Zemsta
+
+
+	Nie masz nic tak złego, żeby się na dobre nie przydało. Bywa z węża dryjakiew, złe często dobremu okazyją daje.
+
+
+
+	And. Maks. Fredro
+
+
+
+	OSOBY:
+	Cześnik Raptusiewicz
+	Klara — jego synowica
+	Rejent Milczek
+	Wacław — syn Rejenta
+	Podstolina
+	Papkin
+	Dyndalski — marszałek
+	Śmigalski — dworzanin
+	Perełka — kuchmistrz
+		
+			Jeśli powyższe nie zadziała (klamra spinającą dworzan Cześnika, z objaśnieniem ”Cześnika”), to można złożyć i w ten sposób:
+			Dyndalski — marszałek Cześnika
+			Śmigalski — dworzanin Cześnika
+			Perełka — kuchmistrz Cześnika
+			Ale to naprawdę należy traktować jako ostateczność!
+		
+	Mularze, hajduki, pachołki etc.
+
+
+Scena na wsi
+
+	
+	
+
+
+
+
+
+
+
+
+AKT PIERWSZY
+
+Pokój w zamku Cześnika, drzwi na prawo, lewo i w środku, stoły, krzesła etc, gitara angielska na ścianie.
+
+
+
+SCENA PIERWSZA
+
+Cześnik, Dyndalski
+
+Cześnik w białym żupanie, bez pasa i w szlafmycy — siedzi przy stole po prawej od aktorów stronie, okulary na nosie, czyta papiery — za stołem, trochę w głębi, stoi Dyndalski, ręce w tył założone.
+
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+jakby do siebie
+
+
+
+	Piękne dobra w każdym względzie —
+	Lasy — gleba wyśmienita —
+	Dobrą żoną pewnie będzie —
+	Co za czynsze! — To kobiéta!...
+	Trzy folwarki!
+
+
+	
+
+DYNDALSKI
+
+Miła wdowa.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	Arcymiła, ani słowa.
+
+	kładzie papiery
+
+	
+	Cóż, polewki dziś nie dacie?
+	
+
+
+Dyndalski wychodzi.
+
+
+	Długoż na czczo będę czekać?
+
+	po krótkim milczeniu
+
+	Nie — nie trzeba rzeczy zwlekać —
+
+
+
+Dyndalski, spotkawszy we drzwiach hajduka niosącego na tacy wazkę, talerz, chleb itd., odbiera od niego i wraca, zawiązuje serwetą pod szyją Cześnikowi, potem podaje talerz z polewką, co wszystko nie tamuje rozmowy.
+
+
+
+	Qua opiekun i qua krewny,
+	Miałbym z Klarą sukces pewny;
+	Ale Klara młoda, płocha,
+	Chociaż dzisiaj i pokocha,
+	Któż za jutro mi zaręczy!
+
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+nabierając na talerz
+
+
+
+	Nikt rozumny, jaśnie panie,
+	Rzecz to śliska.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+obracając się ku niemu
+
+
+	
+	Tu sęk właśnie!
+	Na toż bym się, mocium panie,
+	Kawalerstwa dziś wyrzekał,
+	
+
+	uderzając w stół
+
+	
+	By kto... niech go piorun trzaśnie!
+	Długo będzie na to czekał,
+	
+
+	po krótkim milczeniu, biorąc talerz
+
+	
+	Ma dochody wprawdzie znaczne —
+	Podstolina ma znaczniejsze;
+	Z wdówką zatem działać zacznę,
+	
+
+	po krótkim milczeniu
+
+	
+	Bawi z nami — w domu Klary,
+	Bo krewniaczka jej daleka,
+	Ale mnie się wszystko zdaje...
+	
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+Ona czegoś więcej czeka.
+
+
+CZEŚNIK
+
+parskając śmiechem
+
+
+	
+	Ona czegoś... więcej... czeka...
+	A bodajże cię, Dyndalu,
+	Z tym konceptem! — Czegoś czeka!
+	
+
+	śmieje się
+
+	
+	Tfy!... jakżem się uśmiał szczerze!
+	Czeka! — bardzo temu wierzę.
+	
+
+	jedząc i po krótkiej chwili
+
+	
+	Jeszczeć młoda jest i ona,
+	Ależ wdowa — doświadczona —
+	Zna proporcją, mocium panie,
+	I nie każe fircykować,
+	Po kulikach balansować,
+	
+
+	po krótkiej chwili
+
+	
+	No — nie sekret, żem niemłody,
+	Alem także i niestary.
+	Co?
+	
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+niekoniecznie przystając
+
+Tać...
+
+
+CZEŚNIK
+
+urażony
+
+Możeś młodszy?
+
+
+DYNDALSKI
+
+
+
+	Miary
+	Z mego wieku...
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+kończąc rozmowę
+
+Dam dowody.
+
+Chwila milczenia.
+
+
+DYNDALSKI
+
+skrobiąc się poza uszy
+
+Tylko że to, jaśnie panie —
+
+
+CZEŚNIK
+
+Hę?
+
+
+DYNDALSKI
+
+
+
+	W małżeńskim ciężko stanie:
+	Pan zaś, mówiąc między nami,
+	Masz pedogrę.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+niekontent
+
+Ej, czasami.
+
+
+DYNDALSKI
+
+Kurcz żołądka.
+
+
+CZEŚNIK
+
+Po przepiciu.
+
+
+DYNDALSKI
+
+Rumatyzmy jakieś łupią.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+zniecierpliwiony
+
+
+
+	Ot, co powiesz, wszystko głupio. —
+	Ten mankament nic nie znaczy:
+	Wszak i u niej, co w ukryciu,
+	Bóg to tylko wiedzieć raczy;
+	I nikt pewnie się nie spyta,
+	Byle tylko w dalszym życiu
+	Między nami była kwita.
+
+
+
+
+
+SCENA DRUGA
+
+Cześnik, Dyndalski, Papkin
+
+Papkin po francusku ubrany, przy szpadzie, krótkie spodnie, buty okrągłe do pół łydki; tupet i harcopf, kapelusz stosowany, pod pachą para pistoletów; zawsze prędko mówi.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Bóg z waszmością, mój Cześniku.
+	Pędząc cwałem na rozkazy
+	Zamęczyłem szkap bez liku;
+	Wywróciłem się sto razy,
+	Tak że z nowej mej kolaski
+	Gdzieś po drodze tylko trzaski.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+
+	A ja za to ręczyć mogę,
+	Że mój Papkin tu piechotą
+	Przywędrował całą drogę;
+	A na podróż dane złoto
+	Gdzieś zostawił przy labecie.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+pokazując pistolet
+
+Patrz, Cześniku — poznasz przecie...
+
+
+CZEŚNIK
+
+Cóż mam poznać?
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Wystrzelony.
+	Wypalony!
+
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+na stronie, odchodząc
+
+Gdzieś na wrony.
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Gdzie, do kogo, milczeć muszę,
+	Lecz nie karty są przyczyną,
+	Żem się w drodze spóźnił nieco.
+	Ani ziewnął, na mą duszę!
+	Tak z mej ręki wszyscy giną!
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+poprawiając w mowie
+
+Wszystkie.
+
+
+PAPKIN
+
+Wszystkie?
+
+
+CZEŚNIK
+
+Ćmy, komary.
+
+
+PAPKIN
+
+Waszmość nigdy nie dasz wiary.
+
+
+CZEŚNIK
+
+Bom niegłupi, mocium panie.
+
+
+PAPKIN
+
+Ach! co widzę, tu śniadanie.
+
+
+CZEŚNIK
+
+Ha, śniadanie.
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Ach! Cześniku!
+	Już to sześć dni i sześć nocy
+	Nic nie miałem na języku.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Jedz i słuchaj!
+
+
+PAPKIN
+
+
+	Tak się stanie,
+
+	siada po drugiej stronie stołu, jak do siebie
+
+	Strzelam gracko, rzecz to znana.
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+
+	Rzecz to znana, iż w mej mocy
+	Kazać zamknąć waszmość pana
+	Za wiadome dawne sprawki.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+zastraszony
+
+Zamknąć! po co?
+
+
+CZEŚNIK
+
+Dla zabawki.
+
+
+PAPKIN
+
+Czyż nie znajdziesz lepszej sobie?
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	Cicho! ciszej! Ja to mówię,
+	By odświeżyć w twej pamięci,
+	Nim powierzę moje chęci,
+	Coś mnie winien, a ja tobie.
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Ach, co każesz, wszystko zrobię.
+	Byłbym zaraz dopadł konia...
+	Bom jest jeździec doskonały:
+	Niechaj będzie wzięty z błonia
+	Dzik to dziki, lew to śmiały —
+	W moim ręku jak owieczka,
+	Bom jest jeździec doskonały.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+A bodajżeś!...
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Tylko pozwól...
+	Kładłem nawet w strzemię nogę,
+	Kiedy nagle wielka sprzeczka
+	Przedsięwziętą spaźnia drogę;
+	A ta była w tym sposobie:
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Słuchaj!...
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Zaraz... Szedłem sobie;
+	Mina tęga, włos w pierścienie,
+	Głowa w górę — a wejrzenie! —
+	Niech truchleje płeć zdradziecka!
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Słuchaj!...
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Zaraz... Idę sobie;
+	A wtem jakaś księżna grecka;
+	Anioł! bóstwo! zerk z karety —
+	Giną za mną te kobiety! —
+	Zerk więc na mnie — zerk ja na nią,
+	Koniec końcem pokochała,
+	Zawołała et caetera...
+	Książę, tygrys, ludzi zbiera...
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+uderzając w stół, aż Papkin podskoczył w krześle
+
+Ależ cicho!
+
+
+PAPKIN
+
+Nadtoś żywy.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+
+	A bezbożny ty języku!
+	I tyrkotny, i kłamliwy.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Nadtoś żywy, mój Cześniku.
+	Gdybym także, równie tobie,
+	Namiętności nie brał w ryzy,
+	
+
+	uderzając w rękojeść szpady
+
+	Ostrze mojej Artemizy...
+
+	uprzedzając uderzenie w stół Cześnika
+
+	Proszę mówić.
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+po krótkiej chwili
+
+
+
+	Ojciec Klary
+	Kupił ze wsią zamek stary...
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+Fiu! — mój ojciec miał ich dziesięć.
+
+
+CZEŚNIK
+
+uderza w stół i mówi dalej
+
+
+	
+	Tu mieszkamy, jakby sowy;
+	Lecz co gorsza, że połowy
+	Drugiej zamku — czart dziedzicem.
+	
+	
+	Przestrach Papkina
+	
+	
+	Czy inaczej? — Rejent Milczek —
+	Słodki, cichy, z kornym licem,
+	Ale z diabłem, z diabłem w duszy!
+	
+
+
+
+PAPKIN
+
+Jednak zgodnie, jak sąsiady...
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+
+	Jeśli nie ja mymi psoty,
+	Nikt go stąd już nie wyruszy.
+	Nie ma dnia bez sprzeczki, zwady —
+	Lecz potrzebne i układy.
+	Pisać? — nie chcę do niecnoty.
+	Iść tam? — ślisko, mocium panie:
+	Mógłby otruć, zabić skrycie.
+	A mnie jeszcze miłe życie,
+	Więc dlategom wybrał ciebie:
+	Będziesz posłem tam w potrzebie.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Za ten honor ściskam nogi!
+	Wielki czynisz swemu słudze,
+	Ale nazbyt jestem srogi:
+	Zamiast zgody, wojnę wzbudzę,
+	Bo do rycerskiego dzieła
+	Matka w łonie mnie poczęła;
+	A z powicia ślub uniosłem,
+	Nigdy w życiu nie być posłem.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+
+	Czym ja zechcę, Papkin będzie,
+	Bo mnie Papkin słuchać musi.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Lecz porywczy w każdym względzie,
+	Jak sąsiada Papkin zdusi,
+	Jak mu kulą łeb przewierci,
+	Jak na bigos go posieka —
+	Któż natenczas sprawcą śmierci?
+	Kogóż za to kara czeka?
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Biorę wszystko na sumienie.
+
+
+PAPKIN
+
+Chciej rozważyć.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+
+	Już się stało.
+	Teraz inne dam zlecenie:
+	Mości Papkin — ja się żenię.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+Ba!
+
+
+CZEŚNIK
+
+przedrzeźniając
+
+Cóż to: ba?
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Tak się cieszę!
+	I w tę sprawę chętnie spieszę,
+	Powiedz, gdzie mam błysnąć chwałą;
+	Mamże zostać dziewosłębem?
+	Mamże zmusić zbyt zuchwałą?
+	Mamże skłonić zbyt nieśmiałą?,
+	Mamże, jeśli cudzą żoną,
+	Jej tyrana przeszyć łono?...
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Cóż, u diabła, za szaleństwo!
+
+
+PAPKIN
+
+Znasz, Cześniku, moje męstwo.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Słuchaj: mówiąc między nami,
+	Bez mej chluby, twej urazy,
+	Więcej niż ty, mój Papkinie,
+	Mam rozumu tysiąc razy.
+	
+	
+	Papkin chce przerwać, co Cześnik znakiem wstrzymuje.
+	
+	
+	Lecz rozprawiać z niewiastami,
+	Owe jakieś bałamutnie,
+	Afektowe świegotanie —
+	Niech mi zaraz łeb kto utnie,
+	Nie potrafię, mocium panie.
+	Ty więc musisz swą wymową...
+	
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Jest już twoją — daję słowo —
+	Chcesz, przysięgnę — masz już żonę,
+	Bo ja szczęście mam szalone:
+	Tylko spojrzę, każda moja,
+	A na każdą spojrzeć umiem.
+	Idę.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Dokąd?
+
+
+PAPKIN
+
+Prawda, nie wiem.
+
+
+CZEŚNIK
+
+Podstolina...
+
+
+PAPKIN
+
+Już rozumiem.
+
+
+CZEŚNIK
+
+zatrzymując go
+
+Tu ją czekaj.
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Ani słowa!
+	Za godzinę jest gotowa.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+odchodząc
+
+Ja potrafię ci odwdzięczyć.
+
+
+PAPKIN
+
+Za Cześnika można ręczyć.
+
+
+
+SCENA TRZECIA
+
+
+PAPKIN
+
+sam
+
+
+	
+	Cześnik wulkan — aż niemiło.
+	Gdybym krótko go nie trzymał,
+	Nie wiem, co by z światem było.
+	
+	
+	po krótkim myśleniu
+	
+	
+	Lecz nie będę ja tu drzymał
+	I w podzielę tak się zwinę:
+	Jemu oddam Podstolinę,
+	Malowidło nieco stare;
+	Sobie wezmę śliczną Klarę.
+	Już od dawna mam nadzieję,
+	Że jej serce mnie się śmieje.
+	Już by para z nas dobrana
+	Zaludniała Papkinami,
+	Gdyby Cześnik, jakby ściana,
+	Nie stał zawsze między nami.
+	
+
+	po chwili
+	
+	
+	Znak dać muszę, że tu jestem;
+	Niechaj lubym śpiew szelestem
+	W lube, drogie uszko wpadnie —
+	Ach, jak anioł śpiewam ładnie!
+	
+	
+	śpiewa przy angielskiej gitarze
+	
+	
+	„Córuś moja, dziecię moje, co u ciebie szepce?
+	Pani matko dobrodziejko, kotek mleko chłepce;
+	Oj kot, pani matko, kot, kot,
+	Narobił mi w pokoiku łoskot.
+	
+	
+	
+	Córuś moja, dziecię moje, co u ciebie stuka?
+	Pani matko dobrodziejko, kotek myszki szuka;
+	Oj kot, pani matko, kot, kot,
+	Narobił mi w pokoiku łoskot.
+	
+	
+	
+	Córuś moja, dziecię moje, czy ma ten kot nogi?
+	Pani matko dobrodziejko, i srebrne ostrogi;
+	Oj kot, pani matko, kot, kot,
+	
+		Narobił mi w pokoiku łoskot..
+	
+	
+
+
+
+
+SCENA CZWARTA
+
+Papkin, Podstolina ze drzwi prawych.
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+
+	Wszak mówiłam — albo koty,
+	Albo Papkin nam się zjawił.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Żartobliwej pełna weny,
+	Podstolino! pół anioła!
+	Kolosalny wzorze cnoty
+	Pośród hemisfernej sceny,
+	Strojny w miłość, lubość, wdzięki!
+	Pozwól kornie ugiąć czoła
+	I na śniegu twojej ręki
+	Złożyć ustek wyciśnienie.
+	
+	
+	całuje w rękę
+	
+	Sługa, służka uniżony.
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+Cóż sprowadza w nasze strony?
+
+
+PAPKIN
+
+Miłe wszystkim nam zdarzenie.
+
+
+PODSTOLINA
+
+Tym zdarzeniem?
+
+
+PAPKIN
+
+Twe zamęście.
+
+
+PODSTOLINA
+
+Moje?
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Właśnie miałem szczęście
+	Mieć u siebie na wieczerzy
+	Lorda Pembrok, kilku panów,
+	Cały tuzin szambelanów,
+	Dam niewiele, ale jakich!
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+Któż z kim swata?...
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Szmer się szerzy:
+	Za mąż idzie piękna Hanna.
+	Ten zapewnia, ów nie wierzy,
+	Ale każdy z ócz mych czyta.
+	Wtem miledi bóg-kobieta,
+	Lecz w zazdrości diablik mały,
+	Wciąż mnie szczypiąc pod serwetą,
+	Na pół z płaczem dwakroć pyta:
+	„Skąd masz styczność z Hanny losem?”
+	Ach, spokojną bądź w tej mierze
+	— Szepnę w uszko wdzięcznym głosem —
+	Przyjaciela Hanna bierze.
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+Ależ kogo? powiedz, kogo?
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Wszyscy wybór chwalą zgodnie...
+	Bo nie chwalić jakże mogą!
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+na stronie
+
+Ha, rozumiem...
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Człowiek grzeczny
+	I majętny, i stateczny.
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+na stronie
+
+
+
+	Od Cześnika ma zlecenie
+	I zachodzi tak z daleka
+	Tam, gdzie go się dawno czeka.
+	Głupi mędrek.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+na stronie
+
+
+	
+	Tam do licha!
+	Ona zerka, ona wzdycha —
+	Czy nie myli się w osobie?
+	Może we mnie... dałżem sobie!
+	A to plaga, boska kara:
+	Do mnie młoda, do mnie stara.
+	Jeszcze zerka... czy szalona!
+	Tu żartować nie ma czego —
+	Zjadłbym śledzia z rąk patrona,
+	A mnie po co, na co tego!
+	To już dłużej trwać nie może.
+	
+	
+	do Podstoliny
+	
+	
+	Pozwól pani: Cześnikowi
+	Gratulację niechaj złożę.
+	
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+Więc to jego mam być żoną?
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Jakież czynisz zapytanie?
+	Bajkęż by to rozgłoszono?
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+Bajkę dotąd...
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Lecz się stanie
+	Wkrótce prawdą — czy się mylę?
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+Ciekawości skądże tyle?
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Gdyby Cześnik rozogniony,
+	Wskroś przejęty twymi wdzięki,
+	Drgnął miłością i rzucony
+	Do nóg twoich, błagał ręki?
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+Cieszyłby się z odpowiedzi.
+
+Odchodzi w drzwi prawe.
+
+
+PAPKIN
+
+sam
+
+
+	
+	A że w każdej diablik siedzi,
+	Co pustoty rozpoczyna,
+	Jeno wspomnisz zapowiedzi!
+	Bo kto mądry, niech mi powie:
+	Po kaduka Podstolina
+	Daje rękę Cześnikowi?
+
+
+
+
+
+SCENA PIĄTA
+
+Papkin, Cześnik wychodzi ze drzwi lewych już ubrany.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Cóż u czarta! ty spokojny,
+	Kiedy Rejent mnie napada
+	I otwartej żąda wojny?
+	Lecz godnego ma sąsiada!
+	Dalej żwawo! — niech, kto żyje,
+	Biegnie, pędzi, zgania, bije!
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+Cóż się stało?
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+
+	Mur naprawia!
+	Mur graniczny, trzech murarzy!
+	On rozkazał! on się waży!
+	Mur graniczny! —
+	Trzech na murze!
+	Trzech wybiję, a mur zburzę!
+	Zburzę, zniszczę, aż do ziemi. —
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+zmieszany, niechcący powtarza
+
+Zburzę, zniszczę...
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Dajesz słowo?
+	Zbierz więc ludzi — ruszaj z niemi!
+	I jeżeli nie namową,
+	To przemocą spędź z roboty —
+	Ty się trzęsiesz?
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	To z ochoty.
+	Ale czekaj — słuchaj wprzódy
+	Mojej szczytnej, pięknej ody.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Co?
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Tak, ody do pokoju —
+	A jeżeli żądza boju
+	Nie umilknie na głos Muzy...
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+grożąc
+
+Zostań. — Ale!...
+
+Odchodzi.
+
+
+PAPKIN
+
+idzie za nim ze spuszczoną głową
+
+Pewne guzy!
+
+
+
+SCENA SZÓSTA
+
+Odmiana sceny. Ogród, kawał muru całego, od lewej strony ku środkowi prosty, od środka w głąb sceny załamany i w połowie zburzony, przy tej części mularze pracują. Po lewej stronie zupełnie w głębi za częścią całego muru baszta albo róg mieszkania Rejenta, z oknem. Nieco na przodzie po prawej stronie podobny róg mieszkania Cześnika. Altana po lewej stronie na przodzie. Klara przechodzi scenę. Wacław, wszedłszy wyłomem, skrada się wzdłuż muru i pokazuje się powtórnie w altanie przy Klarze.
+
+Klara, Wacław
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Bliskie nasze pomieszkania,
+	Bliższe serca — ach, a przecie
+	Tak daleko na tym świecie.
+
+
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Jakież nowe dziś żądania
+	Chmurzą jasność twego czoła?
+	Nigdyż granic, nigdyż miary —
+	Nicże wstrzymać cię nie zdoła,
+	Nawet miłość twojej Klary?
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Widzieć ciebie jedną chwilę,
+	Potem spędzić godzin tyle
+	Bez twych oczu, twego głosu —
+	I mam chwalić hojność losu?
+
+
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Wspomnij, wspomnij, mój kochanku,
+	Jakie były twe wyrazy,
+	Gdy zaledwie parę razy
+	Zeszliśmy się na krużganku.
+	„Pozwól, droga, kochać siebie,
+	O nic więcej łzy nie proszą;
+	Z mą miłością stanę w niebie
+	Bogiem, będę żył rozkoszą!”
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Co mówiłem, nie wiedziałem.
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Kochaj — rzekłam — ja nie bronię;
+	Ale wkrótce, gdyś z zapałem
+	Cisnął w swoich moje dłonie:
+	„Kochasz ty mnie, droga Klaro?” —
+	Zawsześ mnie się, zawsze pytał,
+	Chocieś w oczach dobrze czytał.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Któż by nie chciał dać pół życia,
+	By mógł wyssać do upicia,
+	Wyssać duszą z ust twych słowa,
+	Które jeszcze uśmiech chowa!
+
+
+
+
+KLARA
+
+
+		
+	Niech tak będzie — rzekłam w końcu:
+	Kocham — bom też i kochała.
+	
+	
+	udając jego zapał
+	
+		
+	„Co za szczęście, rozkosz, radość!
+	Dzięki niebu, ziemi, słońcu!...”
+	Tym życzeniom czyniąc zadość,
+	Już natura zubożała
+	Więcej dla cię nic nie miała.
+	
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Prawda, wyznać się nie boję,
+	Dopełniła wtenczas miary;
+	Lecz gdy zwiększa miłość moję,
+	Czyż nie winna zwiększać dary?
+
+
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Za dni parę rzekłeś luby:
+	„Ach, to okno, ach, ta krata
+	Będą źródłem mojej zguby.
+	Patrz, jak różdżka różdżkę splata,
+	Jak ku sobie kwiat się skłania,
+	Któż nam, Klaro, tego wzbrania?”
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Miałżem w myśli mych zamęcie
+	Zimną kratę brać w objęcie?
+
+
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Usłuchałam cię, Wacławie:
+	Dzień w dzień schodzim się w altanie,
+	Lecz i razem co dzień prawie
+	Nowe od cię mam żądanie —
+	Tobiem szczęście życia winna,
+	Ty nawzajem — chętnie wierzę;
+	Czemuż twoja miłość inna
+	Coraz nową postać bierze?
+	Kiedy rozkosz być przy tobie
+	Aż przepełnia serce moje,
+	Ty, niewdzięczny, w tejże dobie
+	Tłumisz tylko niepokoje.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Ach, obecność mnie zastrasza,
+	Bo tak dotąd czynim mało,
+	By zapewnić przyszłość całą —
+	A przyszłością miłość nasza.
+	Z twoim stryjem ojca mego
+	Ciągłe sprawy, sprzeczki, kłótnie
+	Nic nie wróżą nam dobrego;
+	Raczej mówią, iż okrutnie
+	Będziem kiedyś rozdzieleni,
+	Jeśli...
+
+
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Dokończ — pokaż drogę;
+	Ty czy ja tu pomóc mogę?
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Tylko twoja wola zmieni,
+	Co się zdaje nie do zmiany.
+
+
+
+
+KLARA
+
+Mówże, słucham.
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Żem kochany,
+	Że cię kocham nad te nieba,
+	Że przy sobie żyć pragniemy,
+	To oboje dobrze wiemy;
+	Nie oboje, czego trzeba,
+	Aby zniszczyć to ukrycie,
+	W którym pełza nasze życie,
+	I nie truchleć, czy dzień szczęścia
+	Nie poprzedza dnia żałoby.
+
+
+
+
+KLARA
+
+Czegóż trzeba? mów!
+
+
+WACŁAW
+
+Zamęścia.
+
+
+KLARA
+
+O szalony, gdzież sposoby?
+
+
+WACŁAW
+
+W twojej woli.
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	W woli stryja,
+	W woli ojca, powiedz raczej.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Co zawadza, to się mija,
+	Gdy nie może być inaczej.
+
+
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	A, rozumiem! — Nie, Wacławie,
+	Gdzie mnie zechcesz, znajdziesz wszędzie
+	Zawsze twoją — prócz w niesławie.
+	
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Ależ, Klaro, moją żoną...
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Któż to, powiedz, wiedzieć będzie,
+	Czyś poślubił wykradzioną...
+	Co za hałas? — Słyszę kroki!
+	Coraz bliżej!... idź bez zwłoki!
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Jedno słowo.
+
+
+KLARA
+
+Już ci dane.
+
+
+WACŁAW
+
+Jak nie zmienisz, żyć przestanę.
+
+
+KLARA
+
+z czułością, jakby poprawiając
+
+Przestaniemy — jeśli zechcesz.
+
+
+WACŁAW
+
+Pomyśl tylko, Klaro droga...
+
+
+KLARA
+
+wytrącając go prawie
+
+Ale idźże, idź, dla Boga!
+
+Przechodzi sceną.
+
+
+
+
+SCENA SIÓDMA
+
+Papkin, Śmigalski, kilku służących z kijami, później Rejent i Cześnik w oknach.
+
+
+PAPKIN
+
+
+		
+	Panie majster, proszę waści
+	Przyzwoicie, grzecznie, ładnie,
+	Nie murować tu z napaści,
+	Bo mu na grzbiet co upadnie.
+	
+	
+	po krótkim milczeniu
+	
+		
+	Wy zaś drudzy, dobrzy ludzie,
+	Którzy młotki, piony, kielnie
+	W niepotrzebnym dzisiaj trudzie
+	Używacie arcydzielnie,
+	Idźcie wszyscy precz, do czarta!
+	
+	
+	po krótkim milczeniu
+	
+		
+	Będzie, widzę, rzecz uparta!
+	Ta hołota, jakby głucha,
+	Mego słowa ani słucha. —
+	No, Śmigalski! Nie trać czasu —
+	Ściągnij za kark! weź narzędzie!
+	Grzecznie, ładnie, bez hałasu,
+	Niech wszystkiemu koniec będzie.
+	Nic się nie bój — ja za tobą.
+	
+
+
+
+Śmigalski posuwa się ze służącymi ku mularzom, Papkin cofa się za róg domu.
+
+
+ŚMIGALSKI
+
+Precz! precz!
+
+
+REJENT
+
+w oknie
+
+Stójcie! co to znaczy?
+
+
+ŚMIGALSKI
+
+
+	
+	Cześnik, pan mój, kazać raczy,
+	Aby muru nie kończono.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+w oknie
+
+
+	
+	Tak jest, każę, bo mam prawo.
+	Dalej naprzód, dalej żwawo!
+
+
+
+
+Śmigalski posuwa się naprzód, Papkin, który był wyszedł, znowu się cofa za róg domu
+
+
+REJENT
+
+Jakie prawo?
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Jak kupiono
+	Mur graniczny, tak zostanie.
+
+
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Ależ luby, miły panie,
+	To szaleństwo z waszej strony —
+	I mur będzie naprawiony.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Wprzódy trupem go zaścielę.
+
+
+REJENT
+
+do mularzy
+
+
+	
+	Kończcie śmiało, przyjaciele,
+	Gardźcie ze mną próżnym krzykiem.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Chcesz więc bójki?
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Mój Cześniku,
+	Mój sąsiedzie, luby, miły,
+	Przestań też być rozbójnikiem.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Co! jak! — Żwawo! bij, co siły!
+
+
+Śmigalski ze swoimi ludźmi wstępuje na mur, mularze cofają się tak, że bójka zostaje zakryta częścią muru całego.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Panie majster — ja w obronie.
+	Nic się nie bój — niechaj bije,
+	Kiedy go tam swędzą dłonie.
+	Dobrze! dobrze! — po czuprynie —
+	Ot-tak — lepiej! — co się wlezie! —
+	Nic się nie bój! — niechaj bije,
+	Niechaj bije! świat nie zginie!
+	Ja Cześnika za to skryję,
+	Gdzie nie widać ziemi, nieba!
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+wołając za siebie
+
+
+	
+	Hej! Serwacy! daj gwintówkę,
+	Niechaj strącę tę makówkę —
+	Prędko!
+
+
+
+
+REJENT
+
+zamyka okno
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Ha, ha! fugas chrustas.
+	No, Śmigalski! dosyć będzie,
+	Daj półzłotka albo złoty
+	Baserunku dla hołoty,
+	Ale zabierz im narzędzie.
+	Dosyć, dosyć na dziś będzie.
+
+
+
+
+Zamyka okno. Po odejściu wszystkich Papkin obejrzawszy się, że już nie ma nikogo, mówi ku murowi.
+
+
+PAPKIN
+
+sam
+
+
+	
+	Ha! hultaje, precz mi z drogi,
+	Bo na miazgę was rozgniotę —
+	Nie zostanie jednej nogi —
+	A mam diablą dziś ochotę!
+	Wielu was tam? chodź tu który!
+	Nie wylezie żaden z dziury?
+	O wy łotry! o wy tchórze!
+	Jutro cały zamek zburzę.
+
+
+
+
+
+SCENA ÓSMA
+
+Papkin, Wacław
+
+
+WACŁAW
+
+stanąwszy tuż za nim
+
+
+	Jutro?
+
+	Papkin zdejmuje kapelusz.
+	
+		
+	Mamże wracać w progi,
+	Które pewnie z przyszłą dobą
+	Zrówna z ziemią wyrok srogi? —
+	Wolę jeńcem iść za tobą!
+	
+
+
+
+PAPKIN
+
+wkładając kapelusz na bakier
+
+Pardon mówisz?
+
+
+WACŁAW
+
+Pardon, panie.
+
+
+PAPKIN
+
+Znasz me męstwo?
+
+
+WACŁAW
+
+Jak zły szeląg.
+
+
+PAPKIN
+
+Boisz mnie się!
+
+
+WACŁAW
+
+Niesłychanie!
+
+
+PAPKIN
+
+Pójdziesz za mną?
+
+
+WACŁAW
+
+Pójdę, panie.
+
+
+PAPKIN
+
+Któż ty jesteś?
+
+
+WACŁAW
+
+Jestem, panie.
+
+
+PAPKIN
+
+Lecz czym jesteś?
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Czym ja jestem?
+	Jestem... jestem...
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+chwytając za broń
+
+Cóż to znaczy!
+
+
+WACŁAW
+
+...Komisarzem mego pana.
+
+
+PAPKIN
+
+Co? Rejenta?
+
+
+WACŁAW
+
+Nie inaczej.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Czy to, proszę, rzecz słychana!
+	Ledwie szlachcic na wioszczynę
+	Z pękiem długów się wydrapie —
+	Już mieć musi komisarza.
+	Dziw się potem, gdy się zdarza,
+	Że wołają: „Sto tysięcy!
+	Kto da więcej!”
+	A jak krzykną po raz trzeci,
+	Jakby z procy szlachcic leci
+	I do swego komisarza
+	Idzie w służbę za szafarza.
+	Ale chodźmy.
+	
+	
+	na stronie
+	
+		
+	Cześnikowi
+	Wielką radość jeńcem sprawię,
+	I zapewne do mnie powie,
+	Gdy mu zdobycz mą przedstawię:
+	„Niechaj Klara twą zostanie”.
+	Chodź, mój jeńcze.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Idę, panie.
+
+AKT DRUGI
+
+Pokój jak na początku aktu pierwszego. Cześnik siedzi przy stoliku.
+
+SCENA PIERWSZA
+
+Cześnik, Papkin wchodzi, za nim Wacław, który zostaje przy drzwiach.
+
+
+
+PAPKIN
+
+rzucając się w krzesło
+
+
+	
+	A bierz licho takie znoje!
+	Ledwie idę, ledwie stoję —
+	Ależ bo to było żwawo!
+	Diabłem gromił w lewo, w prawo —
+	Ledwie żyję. — Każ dać wina,
+	A starego. — Wyschła ślina —
+	Pot strugami ciecze z czoła —
+	Któż me dzieła pojąć zdoła!
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Ja, bom widział.
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Ha! widziałeś? —
+	Gracko? —
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Gracko — z tyłu stałeś.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Z tyłu, z przodu, nic nie znaczy,
+	Dobry rycerz wszędzie straszny.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Ta bezczelność...
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Nie inaczej,
+	Bezczelności trzeba było,
+	Aby walczyć z taką siłą.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Waszeć kłamiesz, mocium panie...
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Tylko słuchaj, słuchać warto:
+	Chciałem zdobyć rusztowanie,
+	Lecz skoczyłem tak zażarto,
+	Żem się znalazł z drugiej strony,
+	Przyciśnięty, otoczony
+	Mularzami, pachołkami,
+	Hajdukami, pajukami,
+	A — kroć kroci! Jak się zwinę!
+	Jak dwóch chwycę za czupryną!
+	Dalej żwawo młynka z niemi —
+	Jak cepami wkoło młócę.
+	Ile razy się obrócę,
+	Po dziesięciu ich na ziemi.
+	Tak mi rosła wciąż mogiła,
+	A gdy z murem równa była,
+	Otworzyłem obie dłonie
+	I stanąłem na tej stronie.
+	Lecz co jeszcze...
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Tfy! do czarta!...
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Podziwienia rzecz jest warta,
+	Że uniosłem z sobą jeńca —
+	Teraz, panie, czekam wieńca.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+spostrzegłszy Wacława
+
+Cóż to znaczy?
+
+
+PAPKIN
+
+ocierając czoło
+
+
+	
+	Komisarza
+	Pana Milczka w jasyr wziąłem.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+A to po co? — jakim czołem?
+
+
+PAPKIN
+
+Ja zabieram, co się zdarza.
+
+
+CZEŚNIK
+
+do Wacława
+
+
+	
+	Waszeć z Bogiem ruszaj sobie
+	I uwiadom swego pana,
+	Że jak w jakim bądź sposobie
+	Mnie zaczepka będzie dana,
+	To mu taką fimfę zrobię,
+	Iż, nim rzuci wkoło okiem,
+	Wytnie kozła pod obłokiem. —
+	Waść się wynoś szybkim krokiem.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Poświęć się tu czyjej sprawie!
+	Walcz jak Achil, radź jak Kato,
+	Pozazdroszczą twojej sławie
+	I sto czartów dadzą za to.
+
+
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+do Cześnika
+
+
+	
+	Przebacz, panie, słów niewiele,
+	Które wyrzec się ośmielę:
+	Jesteś gniewny na sąsiada,
+	Że ci czasem na zawadzie...
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Czasem? — Zawsze!
+
+
+WACŁAW
+
+On powiada...
+
+
+CZEŚNIK
+
+Niech nie słyszę o tym gadzie.
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Czy nie byłoby sposobu,
+	Ustąpiwszy ze stron obu,
+	Zapomniawszy przeszłe szkody,
+	Do sąsiedzkiej wrócić zgody?
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Ja z nim w zgodzie? — Mocium panie,
+	Wprzódy słońce w miejscu stanie!
+	Wprzódy w morzu wyschnie woda,
+	Nim tu u nas będzie zgoda!
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Dzisiaj umysł niespokojny
+	Za porywczo sąd wyrzeka...
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Od powietrza, ognia, wojny,
+	I do tego od człowieka,
+	Co się wszystkim nisko kłania,
+	Niech nas zawsze Bóg obrania.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Lepiej nisko niż nic wcale.
+
+
+CZEŚNIK
+
+Brednia!
+
+
+WACŁAW
+
+Ale...
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	Nie ma ale!
+
+
+
+WACŁAW
+
+Nie broń, panie, mieć nadziei...
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+		
+	Bronię, do kroć sto tysięcy!
+	I niech o nim nie wiem więcej,
+	Ni o jego
+		
+	
+	ironicznie zmierzając do Wacława
+	
+		
+	kaznodziei,
+	Bo się obom, mocium panie,
+	Jakem szlachcic, co dostanie.
+	
+
+
+Odchodzi w drzwi środkowe.
+
+
+
+SCENA DRUGA
+
+Papkin, Wacław
+
+
+PAPKIN
+
+Diabeł pali w tym Cześniku.
+
+
+WACŁAW
+
+Chcieć ich zbliżyć czasu szkoda.
+
+
+PAPKIN
+
+Mało zysku, dużo krzyku.
+
+
+WACŁAW
+
+Tych dwóch ludzi — ogień, woda.
+
+
+PAPKIN
+
+Cóż, paniczu, będzie z nami?
+
+
+WACŁAW
+
+Ha, zostanę tu w niewoli.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Brałem jeńców tysiącami,
+	Co zawiśli od mej woli;
+	Bom lat dziesięć toczył boje,
+	Gdzie się lały krwawe zdroje,
+	Tak że wkoło na mil cztery
+	Jak czerwone było morze. —
+	Tam zyskałem i ordery,
+	I tytuły, i honory;
+	Ale tego być nie może.
+	Zbyt to szczytne dla nas wzory;
+	Dziś utarczka jest igraszką,
+	A twa wolność będzie fraszką.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Ja w niewoli tu zostanę.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Prawo wstrzymać jest mi dane,
+	Alem zawsze był wspaniały,
+	Przyjmę zatem okup mały.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Ja w niewoli zostać muszę.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Znaj więc wielką moją duszę:
+	Jesteś wolny — idź do diaska.
+	A za wolność dasz, co łaska.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Ja zostanę tu w niewoli.
+
+
+PAPKIN
+
+Ale Cześnik nie pozwoli.
+
+
+WACŁAW
+
+Kto mnie ujął, niech mnie trzyma.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Ale, bratku, sensu nié ma;
+	Nie daj grosza, a idź sobie.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+I pół kroku stąd nie zrobię.
+
+
+PAPKIN
+
+Idź, bom gotów użyć broni.
+
+
+WACŁAW
+
+zawsze z flegmą
+
+A ja tylko własnej dłoni.
+
+
+PAPKIN
+
+na stronie
+
+
+	
+	Cóż za człowiek, u kaduka!
+	Samochcący guza szuka
+	I mnie jeszcze go nagoni.
+
+
+do Wacława
+
+Bój się Boga — idź do czarta.
+
+
+
+WACŁAW
+
+Nie, nie pójdę — tu zostanę.
+
+
+PAPKIN
+
+A to jakaś ćma uparta!
+
+
+WACŁAW
+
+pokazując na sakiewkę
+
+Ale patrz no, bratku, co to?
+
+
+PAPKIN
+
+Brzęknij tylko.
+
+
+WACŁAW
+
+Złoto?
+
+
+PAPKIN
+
+Złoto.
+
+
+WACŁAW
+
+Będzie twoim.
+
+
+PAPKIN
+
+Niech pan siada.
+
+
+WACŁAW
+
+Ale darmo nikt nie daje.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Wielka prawda! — Cóż wypada,
+	Abym zrobił? Gdyż zostaję
+	W położeniu arcyciasnym:
+	Za procentem moim własnym
+	Trzeba jeździć jak w konkury,
+	A w kieszeni, panie bracie,
+	Albo pustki, albo dziury.
+	
+
+
+
+WACŁAW
+
+Kocham Klarę.
+
+
+PAPKIN
+
+na stronie
+
+Otóż macie!
+
+
+WACŁAW
+
+I chcę zostać tu przy Klarze.
+
+
+PAPKIN
+
+To źle.
+
+
+WACŁAW
+
+chowając sakiewkę
+
+Czy źle?
+
+
+PAPKIN
+
+zatrzymując mu rękę
+
+
+	
+	Niekoniecznie,
+	Ale Cześnik w tym zamiarze
+	Będzie pewnie działać sprzecznie.
+	
+
+
+
+WACŁAW
+
+Niechaj nie wie.
+
+
+PAPKIN
+
+Jak się dowie?
+
+
+WACŁAW
+
+Niech mnie przyjmie.
+
+
+PAPKIN
+
+Trudno będzie.
+
+
+WACŁAW
+
+brzęcząc złotem
+
+Tu początek, koniec w głowie.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	A jak Cześnik na mnie wsiędzie?
+
+
+
+WACŁAW
+
+Nic nie znaczy.
+
+
+PAPKIN
+
+
+Ba! jak komu.
+
+wzruszając głową
+
+I dla Klary — komisarza.
+
+
+
+WACŁAW
+
+Jestem Wacław.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Syn Rejenta!
+	O dla Boga! I w tym domu!
+	Waszmość obu nas naraża,
+	Oba idziem na praszczęta.
+	
+
+	Wacław brzęknął sakiewką.
+
+	Brzęczy pięknie...
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Miej za dane,
+	Jeśli w służbie tu zostanę.
+	
+
+
+
+PAPKIN
+
+Ha! spróbuję...
+
+chce wziąć sakiewkę
+
+
+WACŁAW
+
+odsuwając
+
+
+	
+	Później nieco —
+	Lecz pamiętaj, że z mej wieży
+	Szybko kulki na dół lecą —
+	Fiut z wiatrówki — Papkin leży...
+	Gdyby zdradzić chęć go jęła.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	W skrytym toku tego dzieła
+	Tak postąpię, jak należy,
+	Nie zważając na przymówkę.
+	Ale, Waciu, jak mnie kochasz,
+	Dzisiaj jeszcze spal wiatrówkę.
+	
+
+
+WACŁAW
+
+Nie trać czasu.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	Idę, idę.
+	
+	na stronie
+	
+		
+		Diabeł nadał tryumf taki!
+		Coraz głębiej włażę w biedę.
+		W moim jeńcu mam rywala —
+		Przykro z bliska — gorzej z dala —
+		Tamten zamknie, ten zastrzeli —
+		A bodaj cię diabli wzięli!
+	
+	
+	wracając ode drzwi
+	
+	A sakiewka?
+
+
+
+WACŁAW
+
+Zostać może.
+
+
+PAPKIN
+
+W samej rzeczy?
+
+
+WACŁAW
+
+Nie inaczej.
+
+
+Papkin wychodzi środkowymi drzwiami.
+
+
+
+SCENA TRZECIA
+
+Wacław, Klara
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Co wyrabiasz, o mój Boże!
+	Trzeba by mi być w rozpaczy,
+	Żebym tylko czasu miała.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Co się stało? co się dzieje?
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Jeszcze mi się w oczy śmieje!
+	Ja wiem wszystko, bom słuchała —
+	Chcesz tu zostać.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Cóż w tym złego?
+
+
+KLARA
+
+Miej rozsądek.
+
+
+WACŁAW
+
+
+
+	
+	Cóż mi z niego?
+	Kiedy już jest dowiedzione,
+	Że rozsądku zwykłą drogą
+	Niezawodnie połączone
+	Losy nasze być nie mogą.
+	Po cóż w dawnej trwać kolei?
+	Dalej żwawo manowcami,
+	Gdzie zadnieje brzask nadziei,
+	Gdzie mniej ciemno jest przed nami!
+	Nie rzucajmy na bok okiem,
+	Bo przepaści pewnie wkoło,
+	Ale w niebo wzniósłszy czoło,
+	Śmiałym naprzód idźmy krokiem.
+	A jeżeli stałość będzie
+	Towarzyszyć w naszym pędzie,
+	Mimo sporu, przeszkód wielu
+	Dojdziem przecie kiedyś celu.
+
+
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Dobrze mówisz, idźmy śmiało!
+	Prostą drogą zyszczym mało,
+	Przekonałeś, przyjacielu;
+	Lepiej mówisz niż dziś rano,
+	Gdyś ucieczkę z sobą radził.
+	Ale nużby cię poznano?
+	Nużby Papkin ufność zdradził?
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Nie patrz w przepaść, moja droga,
+	Tu do serca nachyl skronie:
+	Prędko zniknie każda trwoga,
+	Gdy w miłości wzrok utonie.
+
+
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Zostań zatem w imię Boże,
+	Masz ode mnie pozwolenie.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Twoje, Klaro, nie pomoże,
+	Lubo z życiem równie cenię.
+
+
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	I do stryja trafim może,
+	A to wolą Podstoliny.
+	Bo wiedz, iż w tej właśnie chwili
+	Miłość sobie oświadczyli —
+	Ona skromna, raczka spiekła,
+	Ale rączkę mu przyrzekła.
+	Ująć ci ją łatwo będzie,
+	Pochlebiając w każdym względzie.
+	Chwal bez miary rozum, cnoty,
+	Piękność, kształtność jej osoby,
+	A czym zechcesz, w naszym domu
+	Tej zostaniesz jeszcze doby.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Z komisarza na pisarza!
+	Zły coś pozór stąd wynika!
+	Ależ znowu, wszak się zważa
+	Honor służby u Cześnika.
+
+
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Biegnę, powiem Podstolinie,
+	Że ktoś z prośbą tu ją czeka.
+
+
+podając mu rękę
+
+	
+	Miej nadzieję — złe przeminie —
+	Chwila szczęścia niedaleka.
+
+
+
+
+Odchodzi w drzwi prawe.
+
+
+
+SCENA CZWARTA
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Przed godziną z trwogi mdleje,
+	Za godzinę — wzorem męstwa.
+	To nie widzi podobieństwa,
+	To ma więcej niż nadzieję. —
+	O płci piękna, luba, droga!
+	Twoja radość, twoje żale
+	To jeziora lekkie fale:
+	Jedna drugą ciągle ściga,
+	Ta się schyla, ta się dźwiga,
+	Ale zawsze w blasku słońca,
+	Zawsze czysta i bez końca! —
+	A my dumni władcy świata,
+	Mimo siebie pochwyceni,
+	Za tym cieniem, co ulata,
+	Całe życie, z chwili w chwilę,
+	Przepędzamy jak motyle.
+
+
+
+
+SCENA PIĄTA
+
+Wacław, Podstolina z drzwi prawych
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	Gdzież suplikant? — O cóż prosi?
+
+
+
+WACŁAW
+
+z niskim ukłonem 
+
+Tu jest natręt.
+
+
+PODSTOLINA
+
+Ty młodzianie?
+
+
+WACŁAW
+
+jeszcze nachylony
+
+
+	
+	Zbyt się winnym może stanie,
+	Iż tak śmiało wzrok podnosi...
+	Ha!
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+Co widzę!
+
+
+WACŁAW
+
+po krótkim milczeniu
+
+Anna!
+
+
+PODSTOLINA
+
+Wacław!
+
+
+WACŁAW
+
+z pomieszaniem
+
+Nie wiem wprawdzie...
+
+
+PODSTOLINA
+
+To spotkanie!...
+
+
+WACŁAW
+
+Ty więc jesteś Podstoliną?
+
+
+PODSTOLINA
+
+Nie wiedziałżeś?
+
+
+WACŁAW
+
+jak wprzódy
+
+
+	Przed godziną...
+	
+	na stronie
+	
+	Co tu mówić! — z jakiej roli? —
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	Nie wiedziałżeś, że podstoli
+	Czepiersiński, mąż mój trzeci,
+	Niech nad duszą Bóg mu świeci,
+	Zaślubiwszy mnie na wiosnę,
+	Już w jesieni leżał w grobie?
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Tak, tak, przypominam sobie.
+
+
+PODSTOLINA
+
+Oddał ducha na mym łonie.
+
+
+WACŁAW
+
+roztargniony
+
+Oddał? — tak, tak, oddał pewnie.
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	Zapłakałam zrazu rzewnie:
+	Nie mieć męża mocno boli;
+	Lecz i smutek w czasie tonie.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+roztargniony
+
+Więc utonął pan Podstoli...
+
+
+PODSTOLINA
+
+Któż powiada?
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Nie powiada?
+	Dobrze. — Zatem odejść muszę.
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+zatrzymując go
+
+
+	
+	Co on myśli? co on gada?
+	Ty szalejesz, na mą duszę!
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+To być może.
+
+
+PODSTOLINA
+
+czule
+
+
+	
+	Ja cię zwiążę,
+	Ja cię zamknę, drogi książę.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Ach, nie powtórz tego słowa!
+	Patrz, jak wstydem cały płonę
+	Za studenckie przewinienia.
+	Ni tytułu, ni imienia
+	Wacław dalej nie zachowa.
+	Bo te były —
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+Cóż?
+
+
+WACŁAW
+
+Zmyślone.
+
+
+PODSTOLINA
+
+Wszystko?
+
+
+WACŁAW
+
+Wszystko, co do joty.
+
+
+PODSTOLINA
+
+I nie księciem?
+
+
+WACŁAW
+
+Ani trochę.
+
+
+PODSTOLINA
+
+Cóż za powód?
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Myśli płoche,
+	Szał młodości — chęć pustoty —
+	Jednym słowem, coś bez celu
+	Jak to każde głupstwo prawie.
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+Ależ miłość twa, Wacławie?
+
+
+WACŁAW
+
+na stronie
+
+
+	Siedźże teraz w wilczym dole!
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	Ten rumieniec na twym czole
+	Jak tłumaczyć? — Ja czekałam,
+	W całej Litwie cię szukałam,
+	Lecz o księciu Radosławie
+	Nikt nie wiedział, nie mógł wiedzieć
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Byłem... młody...
+
+
+PODSTOLINA
+
+powtarzając ironicznie
+
+
+	
+	„Byłem młody”?
+	Ale biegły w swojej sztuce.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Tego nie wiem.
+
+
+PODSTOLINA
+
+Są dowody.
+
+
+WACŁAW
+
+A to jakie?
+
+
+PODSTOLINA
+
+Twoja zdrada.
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Żem się zmienił, być to może;
+	Trudnoż kochać nieustannie!
+	Lecz gdy karcić mnie wypada,
+	Cóż przystoi zmiennej Annie? —
+	Nie szukałaś zbyt daleko,
+	Nie czekałaś czas zbyt długi —
+	Podstolemu spadło wieko,
+	Już ci Cześnik na usługi,
+	I niech dzisiaj Cześnik ziewnie,
+	Jutro krajczy będzie pewnie.
+	Ja wyrzutów ci nie robię,
+	Owszem, owszem, szczęść ci Boże,
+	Lecz co czynić wolno tobie,
+	Niechże każdy czynić może.
+	Gdym więc zmieniał czucia moje,
+	Szedłem tylko w twoje ślady;
+	I zdradzaliśmy oboje,
+	Lub też wcale nie ma zdrady.
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+Jestem wdową, mój Wacławie.
+
+
+WACŁAW
+
+Ja żonaty jestem prawie.
+
+
+PODSTOLINA
+
+Któż ty jesteś, ty zbyt znany?
+
+
+WACŁAW
+
+Wacław Milczek.
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	Syn Rejenta?!
+	Tu, w tym domu...
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+kończąc
+
+Zabłąkany.
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	Jestem trwogą wskroś przejęta —
+	W oczach ciemno — serce bije —
+	Jak cię Cześnik tu odkryje!...
+	Jak rywala pozna w tobie!...
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Ach, nie znajdzie go już we mnie.
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	Nie zapieraj się daremnie:
+	Wszak błagałeś Podstolinę,
+	By do ciebie wyjść raczyła.
+	Czegóż żądasz?
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Niechaj zginę,
+	Jeśli sam wiem. — Bywaj zdrowa!
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+zatrzymując go
+
+
+	
+	Zawsze jeszcze dawna głowa!
+	Stój, nie odchodź!
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+na stronie
+
+
+	
+	Ach, Papkinie,
+	Wziąłeś, wziąłeś mnie w niewolę!
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	Tyś kochany był jedynie:
+	Nad sto książąt ciebie wolę! —
+	Do mych komnat chodź w ukrycie,
+	Tam bezpieczny będziesz, luby,
+	Bo cię broni moje życie,
+	Bo z obrony szuka chluby.
+
+
+
+
+
+SCENA SZÓSTA
+
+Podstolina, Wacław, Klara z drzwi prawych
+
+
+WACŁAW
+
+ujrzawszy Klarę, boleśnie
+
+Ach!
+
+
+KLARA
+
+wesoło
+
+I cóż?
+
+
+PODSTOLINA
+
+To jest...
+
+
+WACŁAW
+
+Nic nie ma...
+
+
+KLARA
+
+do Podstoliny
+
+Czegóż żąda?
+
+
+PODSTOLINA
+
+na stronie
+
+Co powiedzieć?
+
+
+KLARA
+
+na stronie
+
+
+	Dobrze idzie — już z nim trzyma.
+	
+	głośno
+	
+	Nie powinnam może wiedzieć?
+
+
+
+WACŁAW
+
+O, dlaczego!
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	Wielkiej wagi
+	Jest interes jegomości,
+	Działać trudno bez rozwagi.
+	Zatem, proszę, nie mów słowa,
+	Że o jego wiesz bytności —
+	Później całą rzecz wyłuszczę.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+cicho do Podstoliny
+
+Ja odejdę.
+
+
+PODSTOLINA
+
+podobnież
+
+
+	Ja nie puszczę.
+	
+	głośno
+	
+	
+	Proszę z sobą waszmość pana!
+	Jego sprawa zawikłana,
+	Muszę przejrzeć dokumenta.
+	
+	
+	do Klary, całując ją w czoło
+	
+	
+	A Klarunia niech pamięta
+	Nie powiadać nic nikomu.
+	
+
+
+
+KLARA
+
+Nikt się w tym nie dowie domu.
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	Bo nad miarę nam zaszkodzi;
+	Później powiem, o co chodzi.
+
+
+
+
+Odchodzi kiwnąwszy na Wacława, który ze spuszczoną głową odchodzi za nią w drzwi prawe.
+
+
+KLARA
+
+sama
+
+
+	
+	Śmieszniejszego cóż być może,
+	Jak gdy zwodzić chce zwiedziony!
+	Ach, jak Wacław w swej pokorze
+	Zdał się wzywać jej obrony!
+	Ledwiem, ledwie śmiech wstrzymała,
+	Ale hola, hola, panno!
+	Do tryumfu nie masz prawa;
+	Choć początek dobry miała,
+	Nie wygrana przeto sprawa.
+
+
+
+
+
+SCENA SIÓDMA
+
+Klara, Papkin
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Jak w dezertej Arabiji
+	Złotosiejny wzrok Febowy
+	Niesie skwarem śmierć liliji,
+	Aż nakłoni białej głowy;
+	A zebrana na błękicie
+	Płodorodna kropla rosy
+	Wraca zwiędłej nowe życie
+	I unosi pod niebiosy —
+	Równo-władna, równo-czynna
+	Prezencyja twoja miła,
+	Starościanko miodopłynna,
+	
+	
+	z ukłonem
+	
+	
+	Dla twojego sługi była.
+	Jużem bliski był zwiędnienia,
+	Gdy twe oko wszystko zmienia.
+	Oby kiedyś dały bogi,
+	Abym niosąc odwet drogi,
+	Nim czas raźniej machnie kosą,
+	Był twym żarem, był twą rosą.
+	
+
+
+Ukłon głęboki.
+
+
+KLARA
+
+ironicznie całą tę scenę, oddając niski ukłon
+
+
+	
+	Równie z rytmu jak z oręża
+	Tak sławnego dostać męża
+	Jest zaszczytem białogłowy;
+	Ale każdy dziś młodzieniec
+	Miłosnymi, czczymi słowy
+	Zwykł przeplatać ślubny wieniec,
+	Trudno zawsze dawać wiarę.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Czyż nie wierzyć, wielkie nieba!
+	Że się kocha piękną Klarę?
+	Czyliż na to przysiąg trzeba?
+
+
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Że się kocha — nie potrzeba;
+	A że zawsze równie będzie
+	I przysięga nic nie znaczy.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Ach, na serca mego grzędzie
+	Niech twe ziarnko bujać raczy:
+	A zadatek ten twój mały
+	Puści korzeń wiecznotrwały.
+
+
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	W dawnych czasach rycerz prawy,
+	Lubo zdobion wieńcem sławy,
+	Lubo staczał krwawe boje,
+	Nim oświadczył miłość swoję —
+	Ku czci drogiej swej kochanki
+	W turniejowe wjeżdżał szranki,
+	Tam na kopią dzielnie gonił,
+	Po dziesięciu zsadzał z koni,
+	I dopiero gdy się skłonił
+	Wziąć nagrodę z lubej dłoni,
+	Błagał, aby sercu miła
+	Kochać mu się pozwoliła —
+	By mu wolno pod jej barwą
+	Kruszyć kopie, miecze ścierać,
+	Dla niej tylko żyć, umierać!
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Z tego stroju i z tej broni
+	Marsowego znać piastuna,
+	Co w rycerskiej zbiegł pogoni
+	Od bieguna do bieguna.
+	Oby moja Artemiza,
+	Światu groźne to żelazo,
+	Krwią jak gąbka napęczniałe,
+	Przemówiło choć tą razą
+	Wam na wiarę, mnie na chwałę —
+	
+	
+	z coraz większym zapałem
+	
+	
+	Gdzie na skale gród kamienny,
+	Gdzie działami mur brzemienny,
+	Gdzie bagnetów ostre wały,
+	Gdzie sklepienie z dzid i szabli —
+	Tam był Papkin — lew zuchwały!
+	Strzelec boski! — rębacz diabli!
+	Jęk, szczęk, krzyk, ryk, śmierć dokoła —
+	Tu bezbronny pardon woła,
+	Tu dziewica ręce łamie,
+	Matka płacze, dziecię kwili,
+	Ale spada moje ramię:
+	Ci, co żywi, już nie żyli.
+	
+	
+	Klara parska śmiechem.
+	
+	
+	Przebacz zapał zgrozo-krwawy
+	Rycerskiego uniesienia,
+	Ale widzisz: dość mam sławy,
+	Brak mi tylko pozwolenia,
+	Bym w fortunnych stanął rzędzie,
+	Których celem Klara będzie.
+	
+
+
+
+KLARA
+
+Więc zezwalam.
+
+
+PAPKIN
+
+klękając
+
+Przyjmij śluby...
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Hola! teraz lata próby,
+	W nich dowody posłuszeństwa,
+	Wytrwałości i śmiałości.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	O królowo wszechpiękności!
+	Ornamencie człowieczeństwa!
+	Powiedz: „W ogień skocz, Papkinie” —
+	A twój Papkin w ogniu zginie.
+
+
+
+Wstaje.
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Nie tak srogie me żądanie:
+	Klejnot rycerskiego stanu
+	Pastwą ognia nie zostanie.
+	Lecz powtarzam waszmość panu:
+	Posłuszeństwa, wytrwałości
+	I śmiałości żądam próby.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+W każdej znajdę powód chluby.
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Posłuszeństwa chcąc dać miarę
+	Milczeć trzeba sześć miesięcy.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+Nic nie gadać?
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Tak — nic więcej.
+	Wytrwałości zaś dam wiarę,
+	Gdy o chlebie i o wodzie...
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+Tylko, przebóg, niezbyt długo.
+
+
+KLARA
+
+Rok i dni sześć.
+
+
+PAPKIN
+
+boleśnie
+
+
+	Jestem w grobie...
+	
+	z ukłonem
+	
+	Ale zawsze twoim sługą.
+
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Zaś śmiałości — w tym sposobie
+	Da mi dowód, kto dać zechce:
+	W oddalonej stąd krainie
+	Jadowity potwór słynie,
+	Najmężniejszym trwogą bywa,
+	Krokodylem się nazywa.
+	Niech go schwyci i przystawi,
+	Moje oko nim zabawi;
+	Bom ciekawa jest nad miarę
+	Widzieć żywą tę poczwarę.
+	To jest wolą niewzruszoną —
+	A kto spełni, co ja każę,
+	Ten powiedzie przed ołtarze,
+	Tego tylko będę żoną.
+
+
+
+Ukłoniwszy się, odchodzi w drzwi prawe.
+
+
+
+SCENA ÓSMA
+
+
+PAPKIN
+
+po długim milczeniu
+
+
+	Krrrokodyla!
+	
+	ironicznie
+	
+	
+	Tylko tyle!
+	Co za koncept, u kaduka!
+	Pannom w głowie krokodyle,
+	Bo dziś każda zgrozy szuka.
+	To dziś modne, wdzięczne, ładne,
+	Co zabójcze, co szkaradne! —
+	Dawniej młoda panieneczka
+	Mile rzekła kochankowi:
+	„Daj mi, luby, kanareczka” —
+	A dziś każda swemu powié:
+	„Jeśli nie chcesz mojej zguby,
+	Krrokodyla daj mi, luby!”
+	
+	
+	po krótkim milczeniu
+	
+	
+	Post, milczenie — wszystko fraszka,
+	Straży przy mnie nie postawi. —
+	Ale potwór nie igraszka,
+	Czart, nie Papkin go przystawi.
+	
+	
+	Idzie ku drzwiom prawym i spotyka się z wybiegającym Wacławem
+	
+	Ha!
+
+
+
+WACŁAW
+
+Co?
+
+
+PAPKIN
+
+Nic.
+
+
+WACŁAW
+
+rzucając mu sakiewkę
+
+Masz — milcz, bo wiesz!
+
+
+PAPKIN
+
+chwytając sakiewką
+
+
+	Wiem.
+	
+	Wacław odchodzi. Po krótkim milczeniu
+	
+	
+	Wiem? — Nic nie wiem! — Czy zostaje,
+	Czy odchodzi, za co daje,
+	Nie wiem wcale. — Wiem, że złoto,
+	Wiem, że dając zrobił ładnie,
+	Ale nie wiem, od Cześnika
+	Czy mi na kark co nie spadnie. —
+	Wiem, jak zdradzę zalotnika,
+	Że z wiatrówki dmuchnąć gotów,
+	Ale nie wiem, nie wiem wcale,
+	Czy na końcu z tych obrotów
+	Od Cześnika łeb ocalę. —
+	Wiem i nie wiem — sprawa diabla:
+	Tutaj kulka, a tu szabla —
+	Jednak dobrze rzekł pan Benet:
+	
+	
+	podrzucając sakiewkę
+	
+	
+		Beatus, qui tenet.
+	
+
+
+
+
+SCENA DZIEWIĄTA
+
+Papkin, Cześnik z drzwi środkowych.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Winszuj, waszmość, mi sukcesu!
+	Dzisiaj moje zrękowiny:
+	Już finalnie, bez regresu
+	Słowom dostał Podstoliny.
+	
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Ja wiem, jak to przyszło drogo:
+	Wszak ci moją to robotą.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	O! waściną! — Patrzcie no go!
+	Mnie się waszeć pytaj o to.
+	
+	
+	oglądnąwszy się
+	
+	
+	Tak mi się tam w dobrą chwilę
+	Nawinęła snadnie, mile,
+	Dała zezek, umizg taki,
+	Żem posunął w koperczaki. —
+	Ona dalej w ceregiele —
+	Ni siak, ni tak, tędy, siędy,
+	A ja sobie coraz bliżej,
+	Śród chychotek, śród gawędy
+	Bliżej... bliżej... cmok! nareszcie —
+	
+	
+	dobrodusznie
+	
+	
+	A! zrobiłem wstyd niewieście;
+	Jak alkiermes wskroś spłonęła —
+	Mnie konfuzja ogarnęła —
+	Tak że wziąwszy za pas nogi,
+	Chciałem drapnąć za trzy progi. —
+	Wtedy ona, mocium panie,
+	Zawołała: „Stój, Macieju —
+	Niech się twoja wola stanie,
+	Ja przyjmuję ją w pokorze —
+	Masz ten pierścień — szczęść nam Boże!”
+	
+
+
+
+PAPKIN
+
+Daj go kaci! wielka sztuka!
+
+
+CZEŚNIK
+
+w złości
+
+
+	
+	Z rewerencją, u kaduka,
+	Bo...
+
+
+
+Wskazuje drzwi.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	A zawsześ w gniewie skory.
+	Jakie by to były spory,
+	Gdybym nie miał krwi zimniejszej —
+	Ale mówmy o ważniejszej
+	Teraz rzeczy.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Ja tak radzę.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Ów młodzieniec od Rejenta,
+	Co mnie długo popamięta,
+	Bardzo prosi, czy nie może
+	Przy waszmości zostać dworze.
+	Zdatny, zwinny, wierny będzie,
+	Lecz co z tego?
+	
+	
+	tajemnie
+	
+	
+	Mówią wszędzie,
+	Że za kołnierz nie wyleje.
+	
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Nie wyleje czy wyleje —
+	Miejsca u mnie nie zagrzeje:
+	Bo nie będę z ziemi zbierał,
+	Co Milczkowi z nosa spadnie...
+	Chyba gdyby się opierał,
+	Chciał zatrzymać samowładnie,
+	Wtedy przyjmę na przekorę.
+	Będziesz mógł to poznać snadnie,
+	Bo imprezę inną biorę:
+	Za dzisiejszą mą swawolę
+	I że w murze gdzieś tam dziura,
+	Gotów pieniać mnie szlachciura —
+	Więc krzyżową skończyć wolę,
+	Pójdziesz wyzwać, mocium panie;
+	Circa quartam i niech mi stanie
+	U trzech kopców w Czarnym Lesie,
+	
+	
+	do siebie
+	
+	
+	Jak mu utnę jedno ucho,
+	A czej z drugim się wyniesie!
+	
+
+
+
+PAPKIN
+
+Lepiej pisać.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	A, broń Boże!
+	Tam objaśnień, tam namowy,
+	Tam potrzeba tęgiej głowy.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Muszę przyznać się waszmości:
+	Od ostatniej mej słabości
+	Tak zgłupiałem!
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+To być może.
+
+
+PAPKIN
+
+Zatem...
+
+
+CZEŚNIK
+
+Wykręt nie pomoże.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Miejże, człeku, Boga w duszy,
+	Nie wysyłaj nieboraka;
+	Nim mu w lesie utniesz uszy,
+	Mnie tam spotka hańba jaka —
+	Wszakżeś mówił dzisiaj rano:
+	„Miłe mi jest jeszcze życie,
+	Gotów otruć, zabić skrycie”.
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Skrycie — nie, na boskim świecie!
+
+
+PAPKIN
+
+niekontent
+
+Ej tam, co tam!
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Tać ci przecie
+	Mnie pod nosem łba nie utnie.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+Diabeł nie śpi.
+
+
+CZEŚNIK
+
+Bałamutnie!
+
+
+PAPKIN
+
+Pokazując powieszenie
+
+A nużby mnie...
+
+
+CZEŚNIK
+
+grożąc
+
+
+	
+	Niech spróbuje!
+	Taką bym mu kurtę skroił!
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Diabliż mi tam po tej kurcie,
+	Jak zadyndam gdzie na furcie.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+głaszcząc go
+
+
+	
+	Wiesz co, Papciu — spraw się ładnie,
+	A w kieszonkę grubo wpadnie.
+
+
+
+
+Całuje go w czoło i odchodzi w drzwi lewe, Papkin, ze skrzywioną twarzą i kiwając głową, w drzwi środkowe.
+
+AKT TRZECI
+
+Pokój Rejenta.
+
+
+
+
+SCENA PIERWSZA
+
+Rejent siedzi przy stoliku i pisze. Dwóch mularzy przy drzwiach stoi.
+
+Rejent, mularze
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Mój majstruniu, mówcie śmiało,
+	Opiszemy sprawę całą;
+	Na te ciężkie nasze czasy
+	Boskim darem takie basy
+	Każdy kułak spieniężymy:
+	Że was bito, wszyscy wiemy.
+
+
+
+
+MULARZ
+
+Niekoniecznie.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Bili przecie,
+	Mój majstruniu.
+
+
+
+
+MULARZ
+
+Niewyraźnie.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Czegóż jeszcze wam nie stało?
+	Bo machano dosyć raźnie.
+
+
+
+
+MULARZ
+
+Ot, szturknięto tam coś mało.
+
+
+DRUGI MULARZ
+
+Któż tam za to skarżyć zechce!
+
+
+REJENT
+
+Lecz kto szturka, ten nie łechce?
+
+
+MULARZ
+
+Ha! Zapewne.
+
+
+REJENT
+
+A więc bije?
+
+
+MULARZ
+
+Oczywiście.
+
+REJENT
+
+
+	
+	Komu kije
+	Porachują kości w grzbiecie,
+	Ten jest bity — wszak to wiecie?
+	A kto bity, ten jest zbity?
+	Co?
+
+
+
+
+MULARZ
+
+
+	
+	Ha! dobrze pan powiada,
+	Ten jest zbity.
+
+
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Więc was zbili,
+	To rzecz jasna, moi mili.
+
+
+
+
+MULARZ
+
+Ta, już jakoś tak wypada.
+
+
+REJENT
+
+napisawszy
+
+Skaleczyli?
+
+
+MULARZ
+
+A, broń Boże!
+
+
+REJENT
+
+Nie, serdeńko?
+
+
+MULARZ
+
+Ach, nie.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Przecie
+	Znak, drapnięcie?
+
+
+
+
+MULARZ
+
+pomówiwszy z drugim
+
+Znajdziem może.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	A drapnięcie, pewnie wiecie,
+	Mała ranka, nic innego.
+
+
+
+
+MULARZ
+
+Tać, tak niby.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Mała, wielka,
+	Jednym słowem, rana wszelka
+	Skąd pochodzi?
+
+
+
+
+MULARZ
+
+Niby... z tego...
+
+
+REJENT
+
+Z skaleczenia.
+
+
+MULARZ
+
+Nie inaczej.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Mieć więc ranę tyle znaczy,
+	Co mieć ciało skaleczone:
+	Że zaś raną jest drapnięcie,
+	Więc zapewnić możem święcie,
+	Że jesteście skaleczeni,
+	Przez to chleba pozbawieni.
+
+
+
+
+MULARZ
+
+O! to znowu...
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Pozbawiony
+	Jesteś, bratku, i z przyczyny,
+	Że ci nie dam okruszyny —
+	
+	
+	pisze
+	
+	
+	Zatem, zatem skaleczeni,
+	Przez to chleba pozbawieni,
+	Z matką — żoną — czworgiem dzieci.
+	
+
+
+
+MULARZ
+
+Nie mam dzieci.
+
+
+DRUGI MULARZ
+
+Nie mam żony.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Co? nie macie? — nic nie szkodzi —
+	Mieć możecie — tacy młodzi.
+
+
+
+
+MULARZ
+
+Ha!
+
+DRUGI MULARZ
+
+Tać prawda.
+
+
+REJENT
+
+napisawszy
+
+
+	
+	Akt skończony.
+	Teraz jeszcze zaświadczycie,
+	Że nastawał na me życie.
+	Stary Cześhik, jęty szałem,
+	Strzelał do mnie.
+
+
+
+
+MULARZ
+
+Nie widziałem.
+
+
+REJENT
+
+Wołał strzelby.
+
+
+DRUGI MULARZ
+
+Nie słyszałem.
+
+
+MULARZ
+
+
+	
+	Wołał wprawdzie: „Daj gwintówki!”
+	Lecz chciał strzelać do makówki.
+
+
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Do makówki... do makówki...
+	No, no, dosyć tego będzie —
+	Świadków na to znajdę wszędzie —
+	Nie brak świadków na tym świecie,
+	Teraz chodźcie — bliżej! bliżej! —
+	Znakiem krzyża podpiszecie. —
+	Michał Kafar trochę niżej —
+	Tak, tak — Maciej Miętus — pięknie!
+	Za ten krzyżyk będą grosze,
+	A Cześniczek z żółci pęknie.
+
+
+
+
+MULARZ
+
+
+	
+	Najpokorniej teraz proszę,
+	Coś z dawnego nam przypadnie.
+
+
+
+
+REJENT
+
+Cześnik wszystko będzie płacił.
+
+
+MULARZ
+
+Jakoś, panie, to nieładnie...
+
+
+REJENT
+
+Byleś wasze nic nie stracił.
+
+
+MULARZ
+
+Tum pracował...
+
+
+REJENT
+
+popychając ich ku drzwiom
+
+
+	
+	Idźże z Bogiem,
+	Bo się poznasz z moim progiem.
+
+
+
+
+MULARZ
+
+Tu zapłata, każdy powie...
+
+
+REJENT
+
+popychając ku drzwiom
+
+Idź, serdeńko, bo cię trzepnę.
+
+
+MULARZ
+
+we drzwiach
+
+Ależ przecie...
+
+
+REJENT
+
+zamykając drzwi
+
+
+		
+		Bądźcie zdrowi!
+		Dobrzy ludzie, bądźcie zdrowi!
+	
+	
+	wracając
+	
+	
+	Czapkę przedam, pas zastawię,
+	A Cześnika stąd wykurzę;
+	Będzie potem o tej sprawie
+	Na wołowej pisał skórze.
+	Lecz tajemne moje wieści,
+	Jeśli wszystkie z prawdą zgodne,
+	Tym, czym teraz serce pieści,
+	Najboleśniej go ubodnę.
+	
+
+
+
+
+
+SCENA DRUGA
+
+Rejent, Wacław
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Wczas przychodzisz, drogi synu,
+	Pomówimy słówek parę. —
+	
+	
+	Siada i daje znak synowi, aby usiadł.
+	
+	
+	Z niejednego twego czynu
+	Niezachwianą wziąłem wiarę,
+	Iż wstępując w moje ślady,
+	Pobożności kroczysz drogą;
+	Że złe myśli, podłe rady
+	Nigdy zwieść cię z niej nie mogą.
+	Rade temu serce moje,
+	Quandoquidem już przy grobie,
+	Żyję tylko jeszcze w tobie.
+	
+	
+	ociera łzy
+	
+	
+	Sekatury gorzkie znoje,
+	W nieustannej alternacie
+	Składam kornie ciebie gwoli
+	Przy Najwyższym Majestacie;
+	Bo ja tylko, moje dziecię,
+	Do fortunnej twojej doli
+	Aspiruję jeszcze w świecie.
+	
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Łaski ojca dobrodzieja,
+	Acz nieczęsty, dowód drogi.
+
+
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	W tobie jedna ma nadzieja,
+	Lecz zazdroszczą mi jej wrogi;
+	Syna z ojcem chcą rozdzielić,
+	Chcą się smutkiem mym weselić.
+	Złego ducha pną mamidła,
+	Twej młodości stawią sidła.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Nie rozumiem.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Nie rozumiesz?
+	Starościanka...
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Cna dziewica,
+	Tę ubóstwiać...
+
+
+
+
+REJENT
+
+Skrycie umiesz...
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Jeśli była tajemnica,
+	To dlatego, żem chciał wprzody
+	Do sąsiedzkiej skłonić zgody.
+
+
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Mnie z Cześnikiem? — O mój Boże!
+	Któż jej więcej pragnąć może
+	Niż ja, człowiek bogobojny.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Zezwól zatem, abym z Klarą...
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Być nie może żadną miarą;
+	Cześnik burda, ja spokojny.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Lecz cóż Klara temu winna,
+	Że czasami stryj szalony?
+
+
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Czy tam winna, czy niewinna,
+	Innej waści trzeba żony;
+	I, serdeńko, będzie inna.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Ach, mój ojcze, wyrok srogi...
+
+
+REJENT
+
+Nieodmienny, synku drogi.
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Moja dola, rzekłeś przecie,
+	Jednym celem na tym świecie.
+
+
+
+
+REJENT
+
+Bóg to widzi i ocenia.
+
+
+WACŁAW
+
+Ja ją kocham.
+
+
+REJENT
+
+z uśmiechem
+
+To się zdaje.
+
+
+WACŁAW
+
+Nie przeżyję rozłączenia.
+
+
+REJENT
+
+Ja się tego nie przestraszę.
+
+
+WACŁAW
+
+I przysięgam.
+
+
+REJENT
+
+surowo
+
+
+	Zamilcz wasze!
+	
+	ze słodyczą
+	
+	
+	Co los spuści, przyjąć trzeba:
+	Niech się dzieje wola nieba. —
+	Lecz, serdeńko, gdyś tak stały,
+	Gdzież dawniejsze twe zapały?
+	Milczysz — jakże?
+	
+	
+	ironicznie
+	
+	
+	Nie do wiary,
+	Jak o wszystkim wie ten stary!
+	
+
+
+
+WACŁAW
+
+Młodość... może...
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Podstolina
+	Była quondam ta jedyna!
+	Ta wybrana! Ta kochana!
+	Teraz bawi u Cześnika.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+z pośpiechem
+
+Zaręczona Cześnikowi.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Póty temu nie uwierzę,
+	Póki sama nie odpowie.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+Nie odpowie? Podstolina?
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Zapytałem ją w tej mierze;
+	A jeżeli Bóg dozwoli,
+	Przyjmie rękę mego syna.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Lecz nie przyjmie syn jej ręki.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Syn posłuszny, Bogu dzięki. —
+	Intercyzę przyłączyłem,
+	Gdzie dokładnie wyraziłem:
+	Która zerwać zechce strona,
+	Ta zapłaci sto tysięcy.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Moje szczęście warte więcej.
+
+
+REJENT
+
+Szczęściem będzie taka żona.
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Wprzód mogiła mnie przykryje...
+	Lecz i Cześnik jeszcze żyje,
+	On nas spali w pierwszym pędzie.
+
+
+
+
+REJENT
+
+z flegmą, jak zawsze
+
+
+	
+	Ha! — to Cześnik wisieć będzie.
+	Niech się dzieje wola nieba,
+	Z nią się zawsze zgadzać trzeba.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Ojcze!
+
+
+REJENT
+
+Synu!
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Ostre noże
+	Topisz w sercu syna twego.
+
+
+
+
+REJENT
+
+Nie ma złego bez dobrego.
+
+
+WACŁAW
+
+Zmień twój rozkaz.
+
+
+REJENT
+
+Być nie może.
+
+
+WACŁAW
+
+rzucając mu się do nóg
+
+Ach, litości!
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Tę zyskałeś!
+	Patrz, ja płaczę.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+wstając
+
+Mieć nadzieję?
+
+
+REJENT
+
+Nie, serdeńko, być nie może.
+
+
+WACŁAW
+
+Ja z rozpaczy oszaleję.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Patrz, ja płaczę... ani słowa! —
+	Cnota, synu, jest budowa,
+	Jest to ziarno, które sieje...
+	
+	
+	Wacław odchodzi. Po krótkim milczeniu
+	
+	Jeszcze diable młoda głowa.
+
+
+
+
+SCENA TRZECIA
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Co skłoniło Podstolinę,
+	Wdówkę tantną, wdówkę gładką,
+	Za takową iść gadzinę,
+	To dotychczas jest zagadką;
+	Ale wątpić nie wypada,
+	Iż zamienić będzie rada.
+	
+	
+	prostując się
+	
+	
+	Acz i starość bywa żwawa,
+	Wżdy wiek młody ma swe prawa.
+	Ale Cześnik, gdy postrzeże,
+	Iż na dudka wystrychnięty,
+	Może... może... strach mnie bierze,
+	Apopleksją będzie tknięty...
+	Niech się dzieje wola nieba,
+	Z nią się zawsze zgadzać trzeba.
+	
+
+
+
+
+SCENA CZWARTA
+
+Rejent, Papkin
+
+
+PAPKIN
+
+wsuwając się trwożliwie
+
+Wolnoż wstąpić?
+
+
+REJENT
+
+Bardzo proszę.
+
+
+PAPKIN
+
+z najniższym ukłonem i nieśmiało
+
+
+	
+	Pana w domu i Rejenta
+	Widzieć w godnej tej osobie
+	Chluba wielka, niepojęta
+	Spada na mnie w tejże dobie,
+	Jak niemylnie pewnie wnoszę?
+
+
+
+
+REJENT
+
+pokornie
+
+
+	
+	Tak jest — sługa uniżony.
+	Wolnoż mi się w odwet spytać,
+	Kogom zyskał honor witać?
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+na stronie
+
+
+	
+	Hm! pokorna coś szlachciurka,
+	Z każdym słowem daje nurka —
+	Niepotrzebne miałem względy.
+	
+	
+	śmielej
+	
+	Jestem Papkin.
+
+
+
+	Rejent wskazuje z ukłonem krzesło na środku stojące. Papkin przypatruje się z uwagą Rejentowi, który jak zawsze z założonymi na piersiach rękoma, nieporuszenie w miejscu stoi. Papkin mówi dalej na stronie.
+
+
+
+	
+	Jak uważam,
+	Skończę wszystko bez pomocy.
+	
+	
+	głośno, wyciągając się na krześle
+	
+	
+	Jestem Papkin — lew północy,
+	Rotmistrz sławny i kawaler —
+	
+	
+	okazując gestem wstęgi orderowe
+	
+	
+	Tak, siak, tedy i owędy.
+	Mądry w radzie, dzielny w boju,
+	Dusza wojny, wróg pokoju.
+	Znają Szwedy, muzułmany,
+	Sasy, Włochy i Hiszpany
+	Artemizy ostrze sławne
+	I nim władać ramię wprawne.
+	Jednym słowem, krótko mówiąc,
+	Kula ziemska zna Papkina —
+	Teraz, bratku, daj mi wina.
+	
+
+
+
+REJENT
+
+po krótkim wahaniu, na stronie
+
+
+	Nemo sapiens, nisi patiens.
+
+
+
+	Dostaje butelkę spod stolika kilimkiem nakrytego, patrzy w nią do światła, nalewa lampeczkę i podaje Papkinowi, który mówi, co następuje.
+
+
+
+PAPKIN
+
+na stronie
+
+
+	
+	O! Brat szlachcic tchórzem podszyt! —
+	Po zleceniu od Cześnika
+	Może sobie udrę łyka?
+	
+	
+	nakrywa głowę — pije
+	
+	Cienkusz!
+	
+	pije
+	
+	
+		deresz!
+	
+
+
+pije
+
+
+REJENT
+
+na stronie
+
+Nadto śmiało.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Istna lura, panie bracie,
+	Cóż, lepszego tu nie macie?
+
+
+
+
+REJENT
+
+Wybacz, waszmość, lecz nie stało.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	Otóż to jest szlachta nasza!
+	
+	ze wzgardą
+	
+	
+	Siedzi na wsi - sieje, wieje —
+	Zrzędzi, nudzi, gdera, łaje.
+	A dać wina — to nie staje.
+	
+
+
+Idzie do stolika, nalewa sobie. Rejent nieporuszony prowadzi go oczyma.
+
+
+	
+	Albo jeśli przyjdzie flasza,
+	Samą maścią już przestrasza;
+	Potem prosi: „Jeśli łaska” —
+	Nie proś, nie nudź, hreczkosieju,
+	A lepszego daj, u diaska!
+
+
+
+
+REJENT
+
+Ależ mości dobrodzieju...
+
+
+PAPKIN
+
+pijąc
+
+
+	
+	Mętne, kwaśne nad pojęcie —
+	Istna lura, mój Rejencie!
+	
+
+
+
+REJENT
+
+na stronie
+
+
+	
+	Cierpliwości wiele trzeba;
+	Niech się dzieje wola nieba.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Zwiedź piwnice wszystkie moje,
+	Gdzie z pół świata masz napoje,
+	Gdzie sto beczek stoi rzędem!
+	Jeśli znajdziesz co takiego,
+	Dam ci, bratku, konia z rzędem.
+
+
+
+
+REJENT
+
+z ukłonem
+
+
+	
+	Pozwól spytać, panie drogi,
+	Gdyż nie znana mi przyczyna,
+	Co w nikczemne moje progi
+	Marsowego wiedzie syna?
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+rozpierając się na krześle przy stoliku
+
+Co? Chcesz wiedzieć?
+
+
+REJENT
+
+Proszę o to.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Więc staję tu, wiedz, niecnoto,
+	Z strony jaśnie wielmożnego
+	Cześnika Raptusiewicza,
+	Co go ranka dzisiejszego
+	Twych służalców sprośna dzicza,
+	Godna jednak pryncypała,
+	W jego zamku napaść śmiała.
+
+
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Mówże, waszmość, trochę ciszej,
+	Jego sługa dobrze słyszy.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+Mówię zawsze podług woli.
+
+
+REJENT
+
+Ależ bo mnie głowa boli.
+
+
+PAPKIN
+
+jeszcze głośniej
+
+
+	
+	Że tam komu w uszach strzyka
+	Albo że tam czyj łeb chory,
+	Przez to nigdy w pieśń słowika
+	Nie odmienia głos stentory.
+
+
+
+
+REJENT
+
+słodko
+
+
+	
+	Ależ bo ja mam i ludzi.
+	Każę oknem cię wyrzucić.
+	
+	
+	
+Papkin w miarę słów Rejenta wstaje z wolna, zdejmując kapelusz.
+
+A tam dobry kawał z góry.
+
+
+PAPKIN
+
+O, nie trzeba.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Jest tam który!
+	Hola!
+	
+
+
+
+PAPKIN
+
+Niech się pan nie trudzi.
+
+
+REJENT
+
+
+	Pan jak piórko stąd wyjedzie.
+	
+	do służących
+	
+	Czekać w czterech tam za drzwiami!
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Ale na cóż to, sąsiedzie,
+	Tej parady między nami?
+
+
+
+
+REJENT
+
+
+	Teraz słucham waszmość pana.
+	
+	sadzając go prawie gwałtem
+	
+	Bardzo proszę — bardzo proszę —
+	
+	siada blisko i naprzeciwko
+	
+	Jakaż czynność jest mu dana?
+
+
+
+Nie spuszcza z oka Papkina.
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Jesteś trochę nadto żywy:
+	Nie wiedziałem, Bóg mi świadkiem,
+	Że tak bardzo masz słuch tkliwy —
+	Przestrzeż, proszę, gdy przypadkiem —
+	Jakieś słówko głośniej powiem.
+
+
+
+
+REJENT
+
+Czy się prędko rzeczy dowiem?
+
+
+PAPKIN
+
+bardzo cicho
+
+Zaraz — Cześnik bardzo prosi...
+
+
+REJENT
+
+Hę!
+
+
+PAPKIN
+
+
+	Czy głośniej?
+	
+	na znak potakujący Rejenta mówi dalej
+	
+	
+	Cześnik prosi...
+	To jest... raczej Cześnik wnosi,
+	Że, by skończyć w jednej chwili
+	Kontrowersją, co... zrobili...
+	
+	
+	nie mogąc uniknąć wzroku Rejenta, miesza się coraz więcej
+	
+	
+	Dobrze mówię... co zrobili...
+	Kontrowersją... jak rzecz znana...
+	Że tak... to jest... że... sprzy... sprzyja...
+	
+	
+	odwracając się, na stronie
+	
+	
+	A to jakiś wzrok szatana,
+	Cały język w trąbkę zwija.
+	
+
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Ja nie jestem pojąć w stanie,
+	Waszmość prawisz zbyt zawiło.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+wstając
+
+
+	
+	Bo to... bo te... wybacz, panie,
+	Wino trochę mocne było.
+	A nie jestem zbyt wymowny...
+	
+	
+	ciszej
+	
+	Czy tych czterech jeszcze stoi?
+
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Jednym słowem — mój szanowny,
+	Dobry sąsiad czego żąda?
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+Lecz się poseł trochę —
+
+
+REJENT
+
+kończąc
+
+
+	
+	...Boi.
+	Bądź, serdeńko, bez obawy.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Więc Cześnika prośba niesie,
+	Abyś waszmość circa quartam
+	U trzech kopców w Czarnym Lesie
+	Stanął z szablą do rozprawy.
+
+
+
+
+REJENT
+
+ironicznie
+
+Stary Cześnik jeszcze żwawy!
+
+
+PAPKIN
+
+ośmielając się
+
+
+	
+	Ba! To wszyscy wiedzą przecie,
+	Że niemylne jego ciosy —
+	Wszakże w całym już powiecie
+	Pokarbował szlachcie nosy,
+	Tylko jeszcze...
+
+
+
+
+REJENT
+
+Ciszej, proszę.
+
+
+PAPKIN
+
+oglądając się na drzwi
+
+
+	
+	Prawda, ciszej. — Cicho zatem
+	Jego grzeczną prośbę wnoszę
+	I dołączam moją własną
+	O odpowiedź krótką, jasną.
+
+
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Tę listownie mu udzielę,
+	Ale jakże się to zgadza:
+	Wszak ci jutro ma wesele.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+śmielej
+
+
+	
+	Tamto temu nie przeszkadza:
+	Rano pierścień — w pół dnia szabla —
+	Wieczór kielich — w nocy...
+
+
+
+
+REJENT
+
+słodko
+
+Cicho.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	Prawda, cicho.
+	
+	na stronie
+	
+	
+	Sprawa diabla,
+	Ani mrumru. — Czy mnie licho
+	Tu przyniosło w takie szpony!
+	
+
+
+
+REJENT
+
+ironicznie
+
+Wielkiż afekt przyszłej żony?
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Fiu! fiu! fiu! — Taż z miłości
+	Trzykroć na dzień wpada w mdłości —
+	Cześnik, także rozogniony,
+	Jak gromnica ku niej pała —
+	Będzie para doskonała.
+	A że wierna w każdej sprawie,
+	Ręce, nogi w zakład stawię.
+
+
+
+
+
+SCENA PIĄTA
+
+Rejent, Papkin, Podstolina
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	Otóż jestem na wezwanie
+	W twoim domu, mój Rejencie,
+	Co dowodem niech się stanie,
+	Żem zmieniła przedsięwzięcie.
+	Nie straciłam na namyśle
+	Niepotrzebnym czasu wiele —
+	Bo ja rzadko kiedy myślę,
+	Alem za to chyża w dziele —
+	I nie mówiąc Cześnikowi:
+	Mój staruszku, bądźcie zdrowi,
+	Milsze od was są sąsiady —
+	Podpisuję twe układy
+	I w minucie tutaj staję. —
+	
+	
+	oddając papier złożony
+	
+	
+	Waszmość panu jeden daję,
+	Drugi odpis u mnie będzie.
+	Gdy więc pewność w każdym względzie
+	I wzajemnie dane słowa,
+	Witam ciebie jak synowa.
+	
+
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Wielki splendor na mnie spływa,
+	Moja pani miłościwa,
+	I fortuna w złotej nawie
+	Żagiel dla mnie swój rozpięła,
+	Gdyś chętliwie i łaskawie
+	W twoje skarbne serce wzięła
+	Najkorniejsze prośby moje.
+	Tak jest, pani miłościwa,
+	Wielki splendor na mnie spływa;
+	A na szczepu mego trzaski
+	Jeszcze większy spłynąć może,
+	Bo chcesz z arcywielkiej łaski
+	Mego syna dzielić łoże.
+	Niechże mi tu wolno będzie
+	Na tej lichej, własnej grzędzie,
+	Polecając waszmość pani
+	Trwałej przychylności zdroje
+	I powolne służby moje,
+	Do maluczkich upaść nóżek,
+	Jako sługa i podnóżek.
+
+
+
+Całuje ją w rękę.
+
+
+PAPKIN
+
+na stronie
+
+
+	
+	Co ja słyszę! Co, u kata!
+	Zdmuchnął żonę Cześnikowi
+	I z nią syna swego swata!
+	Wszak ci Cześnik, gdy się dowie,
+	Jak szczupaka go rozpłata.
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	Nie myśl jednak, mój Rejencie,
+	Że to z gustu do odmiany
+	Wzięłam inne przedsięwzięcie;
+	Syn twój, Wacław, był mi znany,
+	Bardzo znany — jednym słowem,
+	Na cóż mam się kryć w tej mierze:
+	Był kochany — kochał szczerze.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+klaskając w palce
+
+Tędy droga!
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	Cóż to znaczy?
+	Papkin tu?
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Tak, Papkin czeka,
+	Aż go Anna zoczyć raczy.
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+do Rejenta
+
+
+	Waszmość cierpisz tego człeka?
+	
+	do Papkina
+	
+	Precz mi z oczu!
+
+
+
+PAPKIN
+
+z pośpiechem
+
+Idę.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Czekaj,
+	Wasze!
+	
+
+
+
+PAPKIN
+
+Czekam.
+
+
+REJENT
+
+Odpis przecie.
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	On to zdradną swą wymową
+	Mnie, zbyt słabej, mnie, kobiecie,
+	Opłakane wyrwał słowo.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+Ja?
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	I gdyby nie ta zmiana,
+	Szłabym biedna w moc tyrana.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+do siebie
+
+
+	
+	Dzień feralny!
+	
+
+
+REJENT
+
+do Podstoliny
+
+
+	
+	Wola nieba,
+	Z nią się zawsze zgadzać trzeba.
+	Ale teraz moje zdanie,
+	Że gdy Cześnik nie wie jeszcze
+	O nam chlubnie zaszłej zmianie,
+	Lubo w piśmie rzecz umieszczę,
+	Dobrze będzie, gdy z twej strony
+	Papkin weźmie zapewnienie
+	I powtórzy to, co w liście.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+na stronie
+
+Chce mnie zgubić, oczywiście!
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Daj mu,pani, twe zlecenie,
+	A ja skreślę słówek parę.
+
+
+
+
+Odchodzi.
+
+
+
+
+SCENA SZÓSTA
+
+Podstolina, Papkin
+
+
+PAPKIN
+
+odprowadzając go oczyma
+
+
+	
+	Podstolino! mam dać wiarę?
+	Co to znaczy? gdzie sumienie?
+
+
+
+
+REJENT
+
+ukazując głową w drzwiach
+
+Proszę ciszej.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	Prawda, ciszej.
+	
+	na stronie
+	
+	I przez mury czart ten słyszy.
+	
+	cicho do Podstoliny
+	
+	
+	Ach, co robisz, Podstolino?
+	Z twej przyczyny wszyscy zginą —
+	Czyliż Cześnik ci nie znany?
+	On nie zniesie tego sromu,
+	On pochodnią i żelazem
+	Śmierć wyrzuci w wasze ściany,
+	Gruz zostawi z tego domu.
+	Bój się Boga, chodźmy razem
+	
+	
+	oglądając się i odprowadzając coraz dalej na stronę
+	
+		
+	Ach, ty nie wiesz, gdzieś przybyła...
+	W jakiej strasznej jesteś toni...
+	Cicho!... Gdyby nie w tej dłoni
+	Artemizy groźna siła,
+	Już by... sza!... Niech Bóg nas broni!...
+	Dalej we drzwi i na schody.
+	
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+wyrywając się
+
+Wolna droga.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Niekoniecznie,
+	Czterech stoi.
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	Lecz weź wprzódy
+	Pożegnanie dla Cześnika:
+	Kłaniaj mu się bardzo grzecznie,
+	Powiedz oraz, jak mą duszę
+	Zbyt boleśnie żal przenika,
+	Że się tak z nim rozstać muszę —
+	Niech porywczo mnie nie gani...
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Banialuki, moja pani,
+	Tych ode mnie nie usłyszy.
+
+
+
+
+
+SCENA SIÓDMA
+
+Podstolina, Papkin, Rejent
+
+
+REJENT
+
+Ciszej z łaski.
+
+
+PAPKIN
+
+Prawda, ciszej.
+
+
+REJENT
+
+Oto jest list do sąsiada...
+
+
+PAPKIN
+
+Ambasada diable śliska!
+
+
+REJENT
+
+Żegnam.
+
+
+PAPKIN
+
+w ukłonach
+
+
+	
+	Papkin nóżki ściska.
+	Za przyjęcie dzięki składa.
+
+
+
+
+Ukłony i ceremonie aż do końca sceny.
+
+
+REJENT
+
+Nie ma za co.
+
+
+PAPKIN
+
+O, i owszem.
+
+
+REJENT
+
+odprowadzając go
+
+Sługa, sługa uniżony.
+
+
+PAPKIN
+
+Proszę wrócić.
+
+
+REJENT
+
+Nie wypada.
+
+
+PAPKIN
+
+Suplikuję.
+
+
+REJENT
+
+Tylko z góry.
+
+
+PAPKIN
+
+Nie pozwolę.
+
+
+Drzwi otwierają się i widać czterech pachołków.
+
+
+REJENT
+
+Jest tam który!
+
+
+PAPKIN
+
+O, bez wszelkich ceremonii.
+
+
+REJENT
+
+do pachołków
+
+Panu temu wskazać drogę.
+
+
+PAPKIN
+
+Ściskam nóżki — trafić mogę.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Wziąć pod ręce — nie bez laski —
+	Schody ciemne — macać trzeba —
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+Ściskam nóżki — zbytek łaski. —
+
+
+Z ukłonem, jednym susem za drzwiami się znajduje, drzwi się zamykają, słychać łoskot, jak gdyby kto zleciał ze schodów. Podstolina idzie ku Rejentowi.
+
+
+REJENT
+
+wracając
+
+
+	
+	Niech się dzieje wola nieba,
+	Z nią się zawsze zgadzać trzeba!
+
+
+
+
+
+AKT CZWARTY
+
+Sala w domu Cześnika. Oprócz drzwi bocznych jedne większe w głębi, po prawej stronie od kaplicy, stoły po obu stronach, na stole po prawej stronie kałamarz i co trzeba do pisania, butelka i para kieliszków, w głębi przybijają girlandy.
+
+
+
+SCENA PIERWSZA
+
+Cześnik, Dyndalski
+
+Przy podniesieniu kurtyny Dyndalski stoi przy siedzącym Cześniku, trzymając dwie karabele, trzecią Cześnik ogląda podczas pierwszych wierszy. W głębi Śmigalski i Perełka.
+
+
+CZEŚNIK
+
+trzymając karabelę
+
+
+	
+	No, Śmigalski! Czas przyspiesza,
+	Dalej, dalej na deresza:
+	Inwitacją nieś piorunem
+	I spełń gładko me rozkazy. —
+	Powtórz wszystkim po trzy razy,
+	Że na jutro, ja, pan młody,
+	Na weselne proszę gody.
+	Rozumiesz? No! Ruszaj z Bogiem. —
+
+
+
+
+Śmigalski odchodzi. Po krótkim milczeniu
+
+
+
+	Hej, Perełka! waść mi jutro
+	Nie zaglądaj do blaszanki,
+	Bobym waści przypiekł grzanki,
+	Jutro sztukę pokaż światu:
+	Nie żałować, mocium panie,
+	Cynamonu i muszkatu,
+	I wszelkiego aromatu,
+	Aby było, jak należy.
+	Masz do ryby szafran świeży
+	I bakalii po dostatku —
+	Niechże będzie dobrze, bratku.
+
+
+
+
+PEREŁKA
+
+
+	
+	Jakaż cyfra, jaśnie panie,
+	Na pośrodku stołu stanie?
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	M.H. — M.H. — Maciej, Hanna.
+	W górze serca, w dole Vivat,
+	A z konceptem — wszystko wszędzie.
+
+
+
+
+PEREŁKA
+
+Jaśnie panie, dobrze będzie.
+
+Na znak odchodzi.
+
+
+CZEŚNIK
+
+po krótkim milczeniu, oglądając karabelę
+
+
+	
+	Długo Papkin coś nie wraca.
+	Rejent siedzi jak lis w jamie,
+	Skąd wykurzyć — ciężka praca;
+	Lecz wyciągnie moje ramię,
+	Jeśli jakie, mocium panie,
+	Korowody robić zechce.
+
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+
+	
+	Ba! — bo kto bądź nieuroku
+	Z jaśnie panem w szranki stanie,
+	Tego wcześnie coś w nos łechce.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+oddając jedną, a biorąc drugą karabelę
+
+
+	
+	A łechtliwej diable skóry
+	Ci z palestry ichmościowie;
+	Nie dotrzyma żaden kroku,
+	Chociaż wyjdzie czasem który.
+
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+Ba!
+
+
+CZEŚNIK
+
+dobywając szabli
+
+
+	
+	He, he, he, Pani Barska!
+	Pod Słonimem, Podhajcami,
+	Berdyczowem, Łomazami
+	Dobrze mi się wysłużyła.
+	Inna też to sprawa była!
+	Młódź, acz dzielna, w boju dziarska,
+	Prym dawała starszym w radzie,
+	Tak jak w poczet Bóg nas kładzie.
+	Ale teraz to się staje,
+	Że od kury mędrsze jaje
+	
+	
+	po krótkim milczeniu
+	
+	
+	Tęga głownia, mocium panie —
+	Lecz demeszkę przecie wolę.
+	
+	
+	odmieniwszy szabli
+	
+	
+	Ej, to śmiga! — jakby wrosła —
+	Niejednego ona posła
+	Wykrzesała z kandydata;
+	Niejednemu pro memoria
+	Gdzieś przy uchu napisała:
+	
+	
+	machając,
+	
+	
+	„Jak się wznosi, ledwie błyśnie —
+	Oddaj się Bogu, jak świśnie!”
+	
+
+
+
+
+SCENA DRUGA
+
+Cześnik, Papkin
+
+Dyndalski pomógłszy przypasać karabelę Cześnikowi, odchodzi w drzwi lewe.
+
+
+CZEŚNIK
+
+Jesteś przecie...
+
+
+PAPKIN
+
+kapelusz na bakier, ale włosy i suknie trochę w nieładzie
+
+
+	
+	Z suchym gardłem —
+	Pozwól kapkę. To mi sprawa!
+	
+	
+	nalewa sobie i pije
+	
+	
+	Toż mu pieprzu w nos natarłem,
+	Aż mu urósł na trzy piędzie!
+	
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Toż to teraz pływać będzie!
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Lecz ten Rejent sztuczka żwawa,
+	I szatańska przy tym postać;
+	Omal, omal żem nie musiał
+	Artemizy z pochew dostać.
+	Lecz się bałem, mówiąc szczerze,
+	Bo jak zwącha moje ramię,
+	Czart ją chyba zdzierży w mierze.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Jak ten nequam ostro kłamie!
+	Lecz cóż Rejent? będęż wiedzieć? —
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Przyjął grzecznie — prosił siedzieć —
+	Dodał wina, zieleniaka —
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+jakby do siebie
+
+Otruł pewnie...
+
+
+PAPKIN
+
+Jak to? co to?
+
+
+CZEŚNIK
+
+Nie, nie...
+
+
+PAPKIN
+
+Ale...
+
+
+CZEŚNIK
+
+I cóż dalej?
+
+
+PAPKIN
+
+Otruł, mówisz?
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Z tą niecnotą
+	Nie ma żartu, mocium panie.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+Mnie bez tego... coś tu pali.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+		
+	Jakże przyjął me wyzwanie?
+	Cóż?
+	
+	
+	Milczenie.
+	
+	A tam co? głuchoniemy?
+
+
+Papkin osłupiały, nie patrząc się, oddaje list.
+
+
+	Aha! z listu się dowiemy.
+	
+	czyta
+	
+	Co, co, co, co!
+	
+	prędko
+	
+	co, co, co, co!
+
+
+
+
+	Postępując w największej złości ku Papkinowi, za każdym krokiem krzyczy „co!”, jakby nie mógł słów znaleźć. Papkin cofa się aż za stolik, po lewej stronie stojący.
+
+
+Co, co, co, co!
+
+
+PAPKIN
+
+To, to, to, to!
+
+
+CZEŚNIK
+
+Podstolina...
+
+
+PAPKIN
+
+płaczliwie sens kończąc
+
+
+	Nam skrewiła.
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Do Rejenta...
+
+
+PAPKIN
+
+jak wyżej
+
+...zabłądziła.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Do Rejenta... do Rejenta?
+	I chce... chce pójść...
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+truchlejąc
+
+...za Wacława.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	I tyś milczał, ćmo przeklęta!...
+	Ale krótka będzie sprawa...
+	O płci zdradna! czci niewarta!
+	Obyś była jak ta karta
+	W moim ręku teraz cała,
+	
+	
+	mnąc list
+	
+	Tak, tu...
+
+
+
+PAPKIN
+
+wpadając w mowę, na stronie
+
+Z pyszna by się miała!
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Utarłbym cię w proch z kretesem —
+	Ale czasu nie chcę tracić.
+	Do weselnej sarabandy
+	Muszę skrzypka im zapłacić —
+	Niech im zagra, a od ucha!
+	Aż się Rejent w kółko zwinie!
+	Pozna szlachcic po festynie,
+	Jak się panu w kaszę dmucha!
+	Hola, ciury! Hej, dworzanie!
+	Dalej za mną, mocium panie!
+
+
+
+
+Wychodzi środkowymi drzwiami.
+
+
+
+SCENA TRZECIA
+
+Papkin, później Dyndalski.
+
+
+PAPKIN
+
+po długim milczeniu krzywi się, potem macając się po brzuchu
+
+
+	
+	Tu coś boli. — Oj! aj! piecze —
+	Ach, to wino! takie męty!
+	O zbrodniarzu! O przeklęty!
+	Taką piękną niszczysz różę!
+
+
+
+Dyndalski wychodzi z drzwi lewych.
+
+
+	
+	Ach, Dyndalsiu, cny człowiecze!
+	Ach, powiedzcie, czy być może?
+
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+Co, czy może?
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Że ta żmija,
+	Ten w Rejenta czart wcielony,
+	Dziś trucizną mnie zabija?
+
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+Ej, gdzie znowu!
+
+
+PAPKIN
+
+Nie wierzycie?
+
+
+DYNDALSKI
+
+
+	
+	Kto by się tam i łakomił
+	Na waszmości nędzne życie!
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+Nic nie będzie zatem złego?
+
+
+DYNDALSKI
+
+Ej, nie.
+
+
+PAPKIN
+
+Cześnik mówił przecie...
+
+
+DYNDALSKI
+
+
+	
+	Ha, to znowu co innego.
+	Jaśnie panu wszystko w świecie
+	Tak jest znane, jakby komu,
+	Mój paniczu, w własnym domu.
+	Otruł! — proszę! — co za psota!
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Jakaż wasza teraz rada?
+	Robić, począć co wypada?
+
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+
+	Ha!
+	
+	zażywa
+	
+	Po księdza posłać trzeba —
+	
+	wychodząc w drzwi środkowe
+	
+	Proszę, proszę, to niecnota!
+
+
+
+
+SCENA CZWARTA
+
+
+PAPKIN
+
+rzucając się na krzesło
+
+
+	Umrzeć, umrzeć! Wielkie nieba!
+	
+	po krótkim milczeniu
+	
+	
+	Lecz gdzież była moja głowa!
+	Jam go beształ, mieszał z błotem,
+	On traktament miał dać potem;
+	I ten pośpiech jego wielki,
+	Z jakim wziął się do butelki,
+	Z jakim nalał lampkę całą.
+	Jeszcze że mi było mało! —
+	Tak, połknąłem, mam truciznę,
+	Już się z tego nie wyśliznę,
+	Więc testament mój ułożę —
+	
+	
+	z płaczem nieprzesadzonym
+	
+	
+	Potem kupię wieczne łoże,
+	Potem pogrzeb swój zapłacę —
+	Potem — Requiescat in pace.
+	
+
+
+
+Papkin, ocierając często z łez oczy, pisze czas jakiś.
+
+
+
+SCENA PIĄTA
+
+Papkin, Cześnik, Dyndalski
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Hola, hola, nie tak zrobię —
+	Wszystko to są z mydła bańki —
+	Lepszą zemstę przysposobię,
+	Ale trzeba zażyć z mańki.
+	Bylem syna dostał w siatkę,
+	Mam dla niego dobrą klatkę;
+	A tatulem się nie straszę,
+	Potem o tem...
+	
+	
+	do Papkina
+	
+	Puszczaj wasze.
+
+
+
+PAPKIN
+
+nie oglądając się
+
+Ja testament teraz piszę.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Niechże o tym już nie słyszę,
+	Bo do czubków odwieźć każę.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+wstając
+
+	
+	Czy tak? —
+	
+	do siebie
+	
+	Zaraz legat zmażę.
+
+
+
+Papkin przenosi się do stolika, po lewej stronie będącego.
+
+
+CZEŚNIK
+
+do Dyndalskiego
+
+
+	
+	Siadaj waść tu — zmaczaj pióro,
+	Będziesz pisał po mym słowie.
+
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+Stawiam tytle niezbyt skoro.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Właśnie babskiej trzeba ręki.
+	Życie w zakład, gaszka złowię —
+	Dobrze będzie.
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+usiadłszy bokiem do widzów naprzeciwko Cześnika i wkładając okulary
+
+Bogu dzięki!
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Teraz trzeba pisać właśnie
+	Jakby Klara do Wacława.
+
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+O! o!
+
+
+CZEŚNIK
+
+No, cóż: o, o — ?
+
+
+DYNDALSKI
+
+podnosząc się
+
+
+	
+	Jaśnie
+	Panie, wszak to despekt dla niej.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Co się waszeć o to pyta!
+	Maczaj pióro — pisz i kwita.
+
+
+
+
+
+	Dyndalski siada wyprostowany na brzeżku krzesła i macza pióro, Papkin w ciągu tej sceny pisze, czasem wstaje, przechodzi się w głębi, macza pióro u stolika, przy którym Cześnik siedzi, znowu siada, ciągle płacząc, wszakże bez przesady.
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+po krótkim myśleniu
+
+
+	
+	Tylko że to, mocium panie,
+	Aby udać, trzeba sztuki.
+	Owe brednie, banialuki,
+	To miłosne świegotanie...
+	
+	
+	myśli
+	
+	Jak tu zacząć, mocium panie?
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+podnosząc się
+
+Cnym afektem ulubiony...
+
+
+CZEŚNIK
+
+	
+	
+	O... o... o... o!... Jak od żony —
+	A tu trzeba pół, ćwierć słowa,
+	Ni tak, ni siak — niby owa:
+	„I chciałabym, i boję się”.
+	O! — już wiesz — no! — na tym sztuka...
+	Lecz nie waści w tym nauka.
+	Pisz waść:
+	
+	
+	nuci
+	
+	Zaraz.
+	
+	nuci dyktując
+	
+	Bardzo proszę.
+	
+	pokazując palcem na pismo
+	
+	Co to jest?
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+podnosząc się, jak to za każdą razą, kiedy mówi do Cześnika
+
+B.
+
+
+CZEŚNIK
+
+To?
+
+
+DYNDALSKI
+
+
+	
+	B duże —
+	A capite, jaśnie panie.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+przez stół patrząc
+
+B? — to kreska — gdzież dwa brzuszki?
+
+
+DYNDALSKI
+
+Jeden w spodzie, drugi w górze.
+
+
+CZEŚNIK
+
+	
+	dostając okularów
+	
+	Cóż u czarta.
+	
+	bierze papier
+	
+	Tać jest — duże — Tu
+
+
+
+	Papkin nachyla się przez Cześnika, chcąc zmaczać pióro, ten go odtrąca mówiąc co niżej, potem prowadzi go oczyma aż na miejsce.
+
+
+Czy go!...
+
+
+	Papkin odtrącony odchodzi, przystępując z tylu do stolika stąpa na nogę Dyndalskiemu.
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+Ta, bo!
+
+
+CZEŚNIK
+
+przypatrując się pismu
+
+	
+	
+	B, B duże.
+	Kto pomyśli, może zgadnie.
+	No, no — pisz waść — a dokładnie.
+	
+	
+	dyktuje
+	
+	
+	Bardzo proszę... mocium panie...
+	Mocium panie... me wezwanie...
+	Mocium panie, wziąć w sposobie,
+	Mocium panie... wziąć w sposobie,
+	Jako ufność ku osobie...
+	Mocium panie, waszmość pana;
+	Która, lubo mało znana...
+	Która, lubo mało znana...
+	
+	
+	pokazując palcem
+	
+	Cóż to jest?
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+podnosząc się
+
+
+	
+	Żyd jaśnie panie.
+	Lecz w literę go przerobię.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+	
+	
+	Jak mi jeszcze kropla skapie,
+	To cię trzepnę tak po łapie,
+	Aż proformę wspomnisz sobie. —
+	Czytaj waść.
+	
+	
+	Dyndalski obciera pot aż po karku.
+	
+	No! jak tam było?
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+czyta
+
+
+	
+	Bardzo proszę, mocium panie,
+	Mocium panie, me wezwanie,
+	Mocium panie, wziąć w sposobie,
+	Mocium...
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+wyrywa i drze papier
+
+
+	
+	Niech cię czarci chwycą
+	Z taką pustą mózgownicą!
+	„Mocium panie” — cymbał pisze!
+
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+Jaśnie pana własne słowo.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Milcz, waść! — przepisz to de novo,
+	„Mocium panie” opuść wszędzie.
+
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+chcąc zbierać kawałki
+
+Z tych kawałków trudno będzie.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Pisz de novo — pisz, powiadam —
+	Mózgu we łbie za trzy grosze!
+	Siadaj! — siadaj, mówię.
+
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+Siadam.
+
+
+CZEŚNIK
+
+	
+	I powtarzaj.
+	
+	dyktuje
+	
+	
+	Bardzo proszę,
+	Moć...
+	
+
+	zatyka sobie usta
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+powtarzając napisane
+
+Moć.
+
+
+CZEŚNIK
+
+zrywając się
+
+
+	
+	Co, moć? cóż moć znaczy?
+	Z tym hebesem nie pomoże;
+	Trzeba zrobić to inaczej. —
+	Nawet lepiej będzie może,
+	Gdy wyprawię doń pacholę
+	Z ustną prośbą. — Tak, tak wolę. —
+	Słuchaj. — Idź mi... Ależ, ale!
+	Rejentowicz od nikogo
+	Nie jest u mnie znany wcale.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+obojętnie
+
+
+	
+	Wszyscy go tu poznać mogą,
+	Wszak był rano.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Co? ów młody?
+	Komisarzem co się mienił?
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+Nie inaczej.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Na me szkody
+	W me komnaty ćwik się wkrada,
+	A ten milczy, nie powiada!
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+obojętnie
+
+Abym milczał, dał to złoto.
+
+
+CZEŚNIK
+
+biorąc się za głową
+
+O dla Boga! ty niecnoto!
+
+
+PAPKIN
+
+	
+	
+	Kto już na pół w grobie stoi,
+	Twego gniewu się nie boi.
+	
+	
+	rzucając sakiewkę na ziemię
+	
+	Cóż ten kruszec w takiej porze!
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Milcz mi, wasze!
+
+
+PAPKIN
+
+
+
+	Któż go ceni!
+	Na cóż mi się przydać może? —
+
+
+
+Kiedy Dyndalski chce podnieść sakiewkę, Papkin go uprzedza, kończąc mowę.
+
+Chyba tylko do kieszeni.
+
+
+CZEŚNIK
+
+	
+	
+	Cicho, cicho, bez hałasu.
+	Teraz na to nie ma czasu —
+	Ale jakem szlachcic prawy,
+	Zdasz mi poczet z twojej sprawy.
+	
+	
+	do Dyndalskiego
+	
+	
+	Wasze idź mi — wypraw Rózię,
+	Niech do Milczka wkraść się stara,
+	Niech młodemu Wacławowi,
+	Paniczowi — no wiesz? — powie,
+	Że go prosi panna Klara,
+	By nie mówiąc nic nikomu
+	Chciał na chwilę przyjść łaskawie —
+	Aby nie był wżdy w obawie,
+	Bo Cześnika nie ma w domu.
+	No, rozumiesz?
+	
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+Dokumentnie.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Sam tymczasem zwiń się skrzętnie:
+	Kilku ludzi u wyłomu
+	Postaw w krzakach. — Jeno nogą
+	Gaszek będzie za granicą,
+	Łapes capes — niech go chwycą;
+	A pójść nie chce — związać mogą.
+
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+
+	
+	Ależ despekt, jaśnie panie,
+	Tak postąpić jakby z ciurą.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Wasze byłeś, jesteś rurą. —
+	Jak rozkażę, tak się stanie.
+
+
+
+Chce odejść.
+
+
+PAPKIN
+
+zastępując drogę
+
+Cześniku.
+
+
+CZEŚNIK
+
+Cóż?
+
+
+PAPKIN
+
+podając pióro
+
+Jako świadek.
+
+
+CZEŚNIK
+
+Idź do kata!
+
+
+Odchodzi z Dyndalskim w drzwi środkowe.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+sam, powtarzając
+
+
+	
+	„Idź do kata!”
+	Wdzięczność ludzi, wielkość świata —
+	Każdy siebie ma na względzie.
+	A drugiego za narzędzie.
+	Póki dobre — cacko, złoto;
+	Jak zepsute — ruszaj w błoto.
+
+
+
+
+
+SCENA SZÓSTA
+
+Papkin, Klara z drzwi prawych
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	O mych myśli ty bogini!
+	O ty jedna litościwa!
+	Pasmo życia jad przerywa,
+	Ale serce, jakby w skrzyni,
+	Miłość k'tobie zawsze kryje.
+
+
+
+
+KLARA
+
+Cóż się stało?
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Już nie żyję. —
+	Byłbym przywiózł krokodyla,
+	Byłbym zyskał twoją rękę;
+	Lecz ostatnia przyszła chwila,
+	Dziś rycerską kończę mękę.
+
+
+
+
+KLARA
+
+na stronie
+
+Stracił zmysły do ostatka.
+
+
+PAPKIN
+
+
+		
+	Ten testament wręczę tobie:
+	Racz posłuchać, jakby matka,
+	I zapłakać na mym grobie.
+	
+	
+	czyta, łzy często ocierając.
+
+
+
+
+	Ja, Józef Papkin, syn mego ojca Jana Papkina...
+
+
+	
+	czule
+	
+	Jana, Jana — Jan mu było
+	
+	czyta
+
+
+
+	Będąc zupełnie zdrów na ciele i umyśle, ale nie mogąc wiedzieć, kiedy umrę...
+
+
+Oczywiście.
+
+
+	bo jestem otruty przez rejenta Milczka w lampce wina...
+
+
+W lampce wina
+
+
+	robię ten testament, czyli ostatnie rozporządzenie mojego ruchomego i nieruchomego majątku. Nieruchomym rozporządzać nie mogę, bo żadnego nie mam...
+
+
+Nie mogę...
+
+
+	Ruchomości zaś rozdaję. — Tej, którąm zawsze kochał, czcił, szanował i ubóstwiał, JW-ej Klarze Raptusiewiczównie, starościance zakroczymskiej, daruję angielską gitarę i rzadką kolekcyją motyli, będącą teraz w zastawie. — Artemizę...
+
+
+
+
+	Cześnikowi dać ją chciałem,
+	Ale teraz przemazałem.
+
+
+
+
+	Artemizę dostanie najdzielniejszy rycerz w Europie, pod warunkiem, aby pomnik postawił na mym grobie. — Z resztą ruchomości chcę być pochowany (ociera łzy). — JW. Cześnika zaś i JW. Starościankę, jako egzekutorów testamentu, suplikuję, aby moje wszystkie długi, jakie się tylko pokażą, nie płacili, gdyż chcę przez to braciom moim różnego stanu i wyznania zostawić po sobie pamiątkę.
+	Józef Papkin
+
+
+
+
+	Józef Papkin incognito —
+	Na tytuły miejsca nie ma —
+	Weź więc — i co tu wyryto,
+	Niech twa pamięć wiecznie trzyma.
+
+
+
+
+
+SCENA SIÓDMA
+
+Papkin, Klara, Wacław z drzwi lewych.
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Klaro, Klaro, co się dzieje!
+	Los nas ściga nazbyt srogo —
+	Wszystkie drogie nam nadzieje
+	W jednej chwili przepaść mogą.
+
+
+
+
+KLARA
+
+Mów ostrożnie.
+
+
+WACŁAW
+
+spojrzawszy na Papkina
+
+
+	
+	Zapłacony. —
+	Podstolina w naszym domu —
+	Bo plan ojca niewzruszony
+	Ją zaślubić mnie przymusza.
+
+
+
+
+KLARA
+
+Przebóg!
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	A ta podła dusza,
+	Bez litości i bez sromu,
+	Nie zważając me wyznania,
+	Jego woli ucho skłania.
+
+
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Ach, Wacławie, nie mam władzy
+	Mówić, radzić w tej potrzebie,
+	Bo truchleję tu o ciebie. —
+	Ach, ty nie znasz mego stryja!
+	W porywczości nie ma granic.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	Nie lękaj się nadaremnie:
+	Komisarza wszak zna we mnie.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+obojętnie
+
+O, komisarz teraz za nic.
+
+
+WACŁAW
+
+Więc zdradziłeś?...
+
+
+PAPKIN
+
+Powiedziałem.
+
+
+WACŁAW
+
+A, niegodny!...
+
+
+KLARA
+
+wstrzymując go
+
+
+	
+	O, mój drogi,
+	Nie powiększaj mojej trwogi.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Niech przynajmniej go ukarzę.
+
+
+KLARA
+
+Śmierć zadajesz twojej Klarze.
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	Kto już w grobie jedną nogą,
+	Na tym groźby nic nie mogą.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+Co on mówi?
+
+
+KLARA
+
+
+
+	Próżna zwada —
+	Uchodź, uchodź, nie trać chwili.
+
+
+
+
+PAPKIN
+
+
+	
+	O, i moja taka rada,
+	Bo się właśnie Cześnik sili
+	Zwabić cię tu w swoje szpony —
+	Poczt hajduków rozstawiony
+	Chwyci, zwiąże cię w potrzebie.
+
+
+
+
+KLARA
+
+Jeszczeż mało to dla ciebie!
+
+
+WACŁAW
+
+Lecz jak będzie?...
+
+
+KLARA
+
+w trwodze
+
+Dziś napiszę.
+
+
+WACŁAW
+
+Dziś wieczorem...
+
+
+KLARA
+
+Hałas słyszę...
+
+
+WACŁAW
+
+To, com mówił...
+
+
+KLARA
+
+prosząc
+
+Potem, potem.
+
+
+WACŁAW
+
+idąc ku drzwiom lewym
+
+Idę teraz, lecz z powrotem...
+
+
+
+SCENA ÓSMA
+
+Klara, Papkin, Wacław, Cześnik, Dyndalski, hajduki z różnych stron.
+
+
+CZEŚNIK
+
+zastępując w drzwiach lewych
+
+
+	
+	Hola, hola, mocium panie! —
+	Objechałem jak bartnika.
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+
+	
+	I cóż złego mi się stanie?
+	Widzę dużo przeciwnika,
+	Lecz nie myślcie, że się boję. —
+	
+	
+	do Cześnika
+	
+	
+	Jeśliś zbójca — masz mię, stoję.
+	Ale jeśliś człowiek prawy,
+	Jaką taką daj szablinę —
+	W Bogu wiara, że nie zginę.
+	
+
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Lubię, chłopcze, żeś mi żwawy —
+	Lecz nie o tym teraz mowa,
+	Daj więc baczność na me słowa:
+	Rejent wykradł narzeczonę
+	I chce tobie dać za żonę;
+	Miałby tryumf w tym sposobie,
+	Lecz ja umiem radzić sobie —
+	Lub do turmy pójdziesz na dno,
+	Gdzie, że siedzisz, ciężko zgadną,
+	Albo — rękę oddasz Klarze. —
+	A jeżeli Starościanka
+	Pójść nie zechce do ołtarza,
+	Jest tu druga jej bratanka,
+	Tej za ciebie pójść rozkażę. —
+	Tobie żonka jakby nimfa,
+	Podstolinie grochowianka,
+	Rejentowi tęga fimfa,
+	A mnie zemsta doskonała —
+	Tak się skończy sprawa cała.
+
+
+
+
+Milczenie.
+
+
+WACŁAW
+
+Ale...
+
+
+CZEŚNIK
+
+Tutaj nie ma ale.
+
+
+WACŁAW
+
+Zaraz...
+
+
+CZEŚNIK
+
+Zaraz albo wcale!
+
+
+WACŁAW
+
+do Klary
+
+Mamyż wierzyć?
+
+
+KLARA
+
+
+	Ha, to wierzmy. —
+	
+	do Cześnika
+	
+	Ślub brać dziś?
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+Dziś.
+
+
+Klara obraca się ku Wacławowi jakby o odpowiedź.
+
+
+WACŁAW
+
+Ha, więc bierzmy.
+
+
+CZEŚNIK
+
+	
+	
+	Zatem rękę daj dziewicy —
+	Nie od tego, widzę, ona.
+	Pleban czeka już w kaplicy
+	Dalej żwawo,
+	
+	
+	na stronie
+	
+	Rejent skona.
+
+
+
+Odchodzą do kaplicy.
+
+
+PAPKIN
+
+testament w ręku
+
+
+	
+	O fortuno tygrysico!
+	I trucizna, i wesele —
+	To za wiele! to za wiele!
+
+
+
+
+Odchodzą do kaplicy.
+
+
+
+
+SCENA DZIEWIĄTA
+
+
+DYNDALSKI
+
+zbierając kawałki swojego pisma
+
+	
+	
+	Jak co sobie ubrda w głowie,
+	To i klinem nie wybije.
+	Żebym pisał, co się zowie,
+	Jak już długo z Bogiem żyję,
+	Tegom jeszcze nie powiedział;
+	Grzechem prezumpcyja taka —
+	Ale jednak rad bym wiedział,
+	Czemu dzisiaj zszedł na żaka?
+	Co on sobie — tylko proszę —
+	Mógł do tego B upatrzyć?
+	Co nie staje tej literze?
+	Czy brak w kształcie, czy brak w mierze?
+	Ot, krzyż Pański, a ja znoszę,
+	
+	
+	siada i składa kawałki
+
+
+
+
+
+SCENA DZIESIĄTA
+
+Dyndalski, Rejent
+
+Rejent wchodzi, oglądając się na wszystkie strony.
+
+
+REJENT
+
+kładąc rękę na ramieniu Dyndalskiego, który go nie widział
+
+
+	
+	Dobry wieczór, panie bracie.
+	Cóż to, dżumę w zamku macie?
+	Żywej duszy. — Nie ma komu
+	Odpowiedzieć, pan czy w domu.
+
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+Jest, do usług.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Rzecz ciekawa.
+	Cześnik wyzwał mnie na rękę:
+	Acz nie moja to zabawa,
+	Rzekłem jednak: wola nieba,
+	Z nią się zawsze zgadzać trzeba.
+	I wyszedłem, i czekałem,
+	Tak, czekałem nadaremnie.
+	Może wróżył zbyt zuchwale,
+	Że mu Rejent nie dotrzyma?
+	Ale Rejent był na dziale,
+	Zucha tylko jeszcze nie ma.
+
+
+
+
+DYNDALSKI
+
+
+	
+	Ej, łaskawy mój Rejencie,
+	Nie wyzywaj go na cięcie,
+	Bo jak machnie po pętlicach,
+	Zdywiduje jak Bóg Bogiem.
+
+
+
+
+GŁOSY W KAPLICY
+
+Wiwat! wiwat! Państwo młodzi!
+
+
+REJENT
+
+Któż wesele tu obchodzi?
+
+
+DYNDALSKI
+
+Rejentowicz.
+
+
+REJENT
+
+jak oparzony
+
+Być nie może!
+
+
+CZEŚNIK
+
+za sceną
+
+	
+	
+	Hej, Dyndalski! tam do czarta!
+	Okulbaczyć mi dzianeta!
+	
+	
+	wychodząc
+	
+	Już kaducznie przeszła czwarta.
+
+
+
+
+
+SCENA JEDENASTA
+
+Rejent, Cześnik
+
+Cześnik przyszedłszy na przód sceny spostrzega Rejenta, staje jak wryty. Rejent kłania się nisko. Czas milczenia, oko w oko patrzą. Cześnik chwyta za szablą, to samo i Rejent. Czas jakiś zastanowienia. Cześnik zdaje się walczyć z sobą. Dyndalski wybiega do kaplicy.
+
+
+CZEŚNIK
+
+na stronie
+
+	
+
+	Nie wódź mnie na pokuszenie,
+	Ojców moich wielki Boże!
+	Wszak gdy wstąpił w progi moje,
+	Włos mu z głowy spaść nie może.
+
+
+
+Odpasuje i rzuca karabelą na stół. Rejent zawiesza czapkę na rękojeści swojej szabli.
+	
+Czego żądasz?
+
+
+REJENT
+
+Mego syna.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Ha! ha! rozkosz mi jedyna!
+	Będziesz zadość miał z tej strony —
+	Ale z żoną czy bez żony?
+
+
+
+
+REJENT
+
+wstrzymując się
+
+To... za wiele...
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+	
+	Co za wiele? —
+	Tyś mi ukradł moją wdowę,
+	By ją zmienić na synowę —
+	Jam zatrzymał twego syna,
+	By mu sprawić tu wesele —
+	Masz więc byka za indyka.
+
+
+
+
+
+SCENA DWUNASTA
+
+Ciż sami, Klara, Wacław, Papkin, Dyndalski, dworzanie, kobiety, wszyscy z bukietami wychodzą z kaplicy.
+
+
+WACŁAW
+
+Ach, mój ojcze!
+
+
+KLARA
+
+
+	
+	Ach, mój stryju,
+	Niech się skończy ta zawiłość!
+
+
+
+
+WACŁAW
+
+klękając
+
+
+	
+	Przebacz, ojcze, i wzajemną
+	Pobłogosław naszą miłość!
+
+
+
+
+REJENT
+
+Wstań, serdeńko, i chodź ze mną.
+
+
+
+SCENA TRZYNASTA
+
+Ciż sami, Podstolina.
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	Mamże wierzyć, co się dzieje,
+	Wacław z Klarą —
+
+
+
+
+REJENT
+
+na stronie
+
+Oszaleję!
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	Tak jest, wierzę, już się stało! —
+	Więc wam powiem — i niemało.
+	Chciałam za mąż pójść czym prędzej,
+	By nie zostać całkiem w nędzy —
+	Ów majątek zapisany
+	Na czas tylko był mi dany,
+	A w istotnym wiecznym darze
+	Dziś przypada szczęsnej Klarze.
+
+
+
+
+REJENT
+
+na stronie
+
+
+	
+	Dwa majątki — kąsek gładki —
+	Coś stryjowi żal tej gratki.
+
+
+
+
+CZEŚNIK
+
+na stronie
+
+
+	
+	Zamienił stryjek
+	Na siekierkę kijek.
+
+
+
+
+PODSTOLINA
+
+
+	
+	Ale przez to dziś nie tracę:
+	U Rejenta sto tysięcy...
+
+
+
+
+KLARA
+
+Nie — ja z mego to zapłacę.
+
+
+Podstolina przechodzi na prawą stronę.
+
+
+KLARA
+
+do Rejenta
+
+
+	
+	Nie opieraj się już więcej,
+	Swego gniewu zwalcz ostatki,
+	Pobłogosław twoje dziatki.
+
+
+
+
+Klęka z Wacławem, któremu podaje prawą rękę.
+
+
+REJENT
+
+
+	
+	Niech się dzieje wola nieba,
+	Z nią się zawsze zgadzać trzeba.
+
+
+
+
+Daje krzyżyk i podnosi klęczących.
+
+
+PAPKIN
+
+do Wacława
+
+	
+	
+	Mogęż przestać na twym słowie?
+	Ręczysz pewnie za me zdrowie?
+	
+	
+	na znak potakujący — do Cześnika
+	
+	
+	Teraz wzywam waszmość pana!
+	Każ nam przynieść roztruchana,
+	Niech nam zagrzmią i fanfary,
+	Wypijemy pierwszej pary!
+	
+
+
+
+Przechodzi na lewą stronę i drze testament.
+
+
+CZEŚNIK
+
+
+		
+	Niechże będzie dziś wesele,
+	Równie w sercach, jak i w dziele —
+	
+
+	podając rękę Rejentowi
+
+	Mocium panie, z nami zgoda.
+
+
+
+Rejent przyjmuje rękę z niskim ukłonem.
+
+
+WSZYSCY
+
+Zgoda! zgoda!
+
+
+WACŁAW
+
+wstąpiwszy na środek tak, że Klara po jego prawej, podaje rękę Cześnikowi, on zaś ojcu po lewej, i posuwając się na przód sceny
+
+
+	
+	Tak jest, zgoda,
+	A Bóg wtedy rękę poda.
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+