X-Git-Url: https://git.mdrn.pl/wolnelektury.git/blobdiff_plain/8559c95597de98e8f6c580e97224ed3ecc9dc5c0..df9c7c3c674c417669cc9e6abc4cb0d79abfb5fe:/books/Satyry_Cz2_Czlowiek_i_zwierz.xml?ds=inline diff --git a/books/Satyry_Cz2_Czlowiek_i_zwierz.xml b/books/Satyry_Cz2_Czlowiek_i_zwierz.xml old mode 100755 new mode 100644 index 5847ef18b..7a78c41ff --- a/books/Satyry_Cz2_Czlowiek_i_zwierz.xml +++ b/books/Satyry_Cz2_Czlowiek_i_zwierz.xml @@ -1,27 +1,162 @@ - - - -Krasicki, Ignacy -Satyry - Część 2 - (5) Człowiek i zwierz -Sekuła, Aleksandra -Sobczyński, Mariusz -Fundacja Nowoczesna Polska -Oświecenie -Epika -Satyra -Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Partnerem projektu jest Prokom Software SA. Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN. -LINK DO STRONY W SERWISIE WOLNELEKTURY.PL -http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=3761&from=&from=generalsearch&dirids=1&lang=pl -Krasicki, Ignacy (1735-1801), Satyry i listy, oprac. Zbigniew Goliński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, wyd. 1, Wrocław 1958 -Domena publiczna - Ignacy Krasicki zm. 1801 -1801 -xml -text -text -2008-02-12 -L -pol - - - + + + + + Krasicki, Ignacy + Satyry - Część 2 - (5) Człowiek i zwierz + Sekuła, Aleksandra + Sobczyński, Mariusz + Fundacja Nowoczesna Polska + Oświecenie + Epika + Satyra + Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Partnerem projektu jest Prokom Software SA. Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN. + LINK DO STRONY W SERWISIE WOLNELEKTURY.PL + http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=3761&from=&from=generalsearch&dirids=1&lang=pl + Krasicki, Ignacy (1735-1801), Satyry i listy, oprac. Zbigniew Goliński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, wyd. 1, Wrocław 1958 + Domena publiczna - Ignacy Krasicki zm. 1801 + 1801 + xml + text + text + 2008-02-12 + L + pol + + + + + + + Ignacy Krasicki + Człowiek i zwierz + + + + + + + Głupota, Koń, Zwierzęta,,Koń głupi”. ,,Nie koń”. ,,Osieł”. ,,Nie osieł, mój bracie”./ + ,,Któreż więc zwierzę od nich głupsze jeszcze znacie?”/ + ,,Człowiek”. ,,A, już to nadto!” ,,Nie nadto, lecz mało,/ + Gdyby się razem głupstwo człowiecze zebrało,/ + Poszedłby w rodzaj muszlów albo wśród ślimaki./ + Słuchaj tylko cierpliwie: Kondycja ludzkaKtóryż zwierz jest taki,/ + Iżby wiedząc, co czynić, nie czynił, co trzeba?/ + Mądrość, RozumZwierzom instynkt, nam, ludziom, rozum dały nieba;/ + Przecież patrząc, co czyniem my, rozumem dumni,/ + Zda się, że ludzie głupi, zwierzęta rozumni./ + Sroży się lew nad sarną, więc nagany godny,/ + Ale dlaczego sroży? Dlatego że głodny./ + Skoro głód uspokoił, rzuca polowanie,/ + Wilk żarłoczny, lis zdradny ustawne czuwanie/ + Jeżeli czynią, muszą --- tym sposobem żyją./ + Natura, Umiarkowanie, ZwierzętaZgoła weź ptaka, rybę, zwierzęcia lub żmiją,/ + Każde ma swoją miarę i według niej działa,/ + Jeśli im przymiot zdatny natura przydała,/ + Idą do tego celu, do którego zmierza./ + Zgoła czym są z potrzeby, są z natury zwierza./ + Sługa, ZwierzętaPan ich człowiek, lecz głupszy, lecz gorszy nad sługi./ + Nie nowina to w panach. Z ich zdatnej usługi/ + Korzysta, a, niewdzięczny, pędzi wolne w pęta,/ + Dla niego silą zdatność jarzmowe zwierzęta,/ + Dla niego wół pracuje, chlebem go uracza,/ + Więc, że niby to mędrszy nad swego oracza,/ + Wywnętrza goWywnętrza go --- wykorzystuje, wyzyskuje go. i pasie, żeby się spasł na nim./ + Mędrcy! Chwalemy wierność, niewdzięczności ganim./ + Któż nad nas nie wdzięczniejszy? Lecz i to przebaczę./ + KsiądzPulchne gnuśnym drzymaniem tuczą się prałaty,/ + Ksiądz wikary ma prace, ksiądz proboszcz intraty./ + Tak chciało przyrodzenie; Jedzenie, Umiarkowanieścierwa pożeracze/ + Pasiem się łupem zwierząt, przynajmniej byprzynajmniej by --- przynajmniej żeby... (ale --- w domysle tak nie jest, że człowiek się ,,pasie" w sposób umiarkowany). w mierze./ + NiewolaInsze niech porównanie człek z zwierzęty bierze!/ + Gdzież takie, co rozmyślnie samo się niewoli,/ + A sposobiąc swe barki ku jarzmu po wolipo woli --- tu: powolnie, bez oporu.,/ + W poddaństwie sławy szuka? PtakOrzeł, pan nad ptaki,/ + Lecz czy go ptaków innych rodzaj wieloraki/ + Podłym czci uniżeniem? Wspaniały, ochotny,/ + Wyżej jeszcze nad niego buja sokół lotny,/ + Ani się zwraca z pędu na straszne odgłosy./ + Nie powaga, lecz dzielność wzbija pod niebiosy./ + Człowiek, wybór natury, świata prawodawca,/ + Zdrada, ZwierzętaCzłowiek, praw stanowiciel, a przestępstwa sprawca,/ + Sam łamie obowiązki, co wznawia i kleci./ + Któraż lwica jęczała na niewdzięczne dzieci?/ + Któryż żubr żubra zdradził? W przychylnej postaciW przychylnej postaci --- tu: przy pozorach przychylności./ + Zmówiliż się na wilka wilcy koligacikoligaci --- krewniacy.?/ + Trułże doktór lis lisa? Gdy sprzeczka zmówiona,/ + Brałże jastrząb jastrzębia w sprawie za patrona?/ + I żeby z nieprawego korzystał narzędzia,/ + Dla zysku kruk krukowi stałże się zły sędzia?/ + Praca, Złodziej, ZwierzętaTowarzystwaTowarzystwo --- społeczeństwo. przykładzie, pracowite pszczoły!/ + Wpośród waszych zabiegów i skrzętnej mozoły,/ + Któraż, chociaż ma porę dokazania snadnie,/ + Miód z pracą od sąsiadki zbierany ukradnie?/ + Nasz to tylko przywilej, więc bądźmy nim dumni,/ + ZwierzętaZwierzęta złe i głupie, my dobrzy, rozumni./ + O, gdyby mogły mówić, tak jak myśleć mogą,/ + Wstydem, hańbą okryci, sromotą i trwogą,/ + Cóż byśmy usłyszeli? Wzgardę i nauki./ + KońKoń, od nas zniewolony tęgimi munsztuki,/ + Koń, co nam nóg pożycza, jak byśmy nie mieli,/ + Koń, na którego grzbiecie, zuchwali i śmieli,/ + Ścigamy inne zwierza albo nam podobnych ---/ + Ten koń, lubo nie w słowach wdzięcznych i ozdobnych,/ + Jakich zwykliśmy zażyć, gdy omamić chcemy,/ + Rzekłby z prosta: wy mocni, a my was nosiemy?/ + Rzekłby wół: ja chleb daję, wprzężony do pługa,/ + Cóż zyskam? Śmierć okrutną --- istotna przysługa./ + Któż z was ma na nas względy? Kto o nas pamięta? ---/ + Rzekłyby na rzeź dane owce i bydlęta./ + PiesOn pies znędzniały wiekiem, leżący u płota,/ + Ów stróż, sługa, przyjaciel, którego ochota/ + Tyle ci zysków niosła, wierny a niepłatny,/ + Wiekiem, pracą, bliznami do usług niezdatny,/ + Niewdzięczności ofiara w okropnej zaciszy,/ + Wpółmartwy, jeszcze czuje, gdy głos pana słyszy,/ + Słyszy, nędzny, i czuje; nie czuje, co wołanie czuje, co woła --- nie czuje ten, który woła../ + Kondycja ludzkaJak ma czuć taki, który bez serca, bez czołabez czoła --- bezczelny, bezwstydny.,/ + Sam siebie czyniąc celem wyuzdanych chęci,/ + Statek, wierność, usługę wyrzucił z pamięci?/ + Nie na to tyle darów natura nam dała;/ + Duma w próżnych zapędach nieczuła, zuchwała,/ + Kryje błąd pod postacią, którą jej dajemy;/ + Na cóż przymiot czułości, jeśli nie czujemy?/ + RozumNa co światło rozumu, jeśli ciemność miła?/ + Czyż się dzielność natury w darach wysiliła?/ + Nie bluźńmy, zbyt zuchwali, tego, co ją nadał./ + Nasz występek przymioty szacowne postradał./ + Ten sięgnął ku bydlętom. CnotaNie bajką wiek złoty,/ + Był on, będzie, jest może, gdzie siedlisko cnoty;/ + W naszej mocy świat równym uszczęśliwić wiekiem./ + Niechaj człowiek pamięta na to, że człowiekiem,/ + Wzniesie się nad zwierzęta lotem siebie godnym./ + Niegdyś mędrzec ponury piórem zbyt swobodnym,/ + W złej sprawie sam patronem zostawszy i sędzią,/ + Zapędzał człeka w lasy i chciał paść żołędzia./ + Znalazł uczniów; któryż błąd nie znachodził ucznie?/ + Omamiał wdziękiem pisma dość dzielnie i sztucznie,/ + Nowość była ponętą, a wdziękiem zuchwałośćNiegdyś mędrzec ponury... --- Jean--Jacques Rousseau, filozof francuski głoszący hasła powrotu do natury, ucieczki od szkodliwych wpływów cywilizacji, która nakłada na człowieka więzy zależności i nierówności społecznej../ + Nie na tym się zasadza człecza doskonałość,/ + Towarzystwo cel jego, do niego stworzony,/ + Rodzice, dzieci, bracia i męże, i żony./ + Święte węzły natury, które nasz błąd targa,/ + Błąd zuchwały, płód jego bluźnierstwo i skarga,/ + Odgłos ślepoty, głupstwa, dumy, niewdzięczności./ + Człowiek w ścisłym obrębie nadanej istności,/ + W ścisłym, lecz przyzwoitym przez zrządzenie boże,/ + Chcąc mieć więcej, niż zdoła, mniej ma, niż mieć może./ + Stąd rozpacz, a w uporze żądza zbyt zacięta,/ + Chcąc wznieść człeka nad człeka, zniża pod bydlęta./ + Stworzenie, Obraz świata, UmiarkowanieStwórca rzeczy cel dziełu swojemu położył/ + I choć go w niezliczonych rodzajach pomnożył,/ + Każdemu nadał istność, dał istnościom dary,/ + Darom dzielność, dzielnościom przymioty i miary./ + Tych się trzymać --- nasz podział, brać korzyść --- staranie,/ + Powinność --- znać szacunek i być wdzięcznym za nie”. + + + + + +