X-Git-Url: https://git.mdrn.pl/wolnelektury.git/blobdiff_plain/8559c95597de98e8f6c580e97224ed3ecc9dc5c0..7cc8b95ca00f23d96e631fb7425fd2e7da5feae0:/books/Satyry_Cz2_Pochwala_glupstwa.xml diff --git a/books/Satyry_Cz2_Pochwala_glupstwa.xml b/books/Satyry_Cz2_Pochwala_glupstwa.xml old mode 100755 new mode 100644 index d6218996e..e67940069 --- a/books/Satyry_Cz2_Pochwala_glupstwa.xml +++ b/books/Satyry_Cz2_Pochwala_glupstwa.xml @@ -1,27 +1,140 @@ - - - -Krasicki, Ignacy -Satyry - Część 2 - (3) Pochwała głupstwa -Sekuła, Aleksandra -Sobczyński, Mariusz -Fundacja Nowoczesna Polska -Oświecenie -Epika -Satyra -Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Partnerem projektu jest Prokom Software SA. Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN. -LINK DO STRONY W SERWISIE WOLNELEKTURY.PL -http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=3761&from=&from=generalsearch&dirids=1&lang=pl -Krasicki, Ignacy (1735-1801), Satyry i listy, oprac. Zbigniew Goliński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, wyd. 1, Wrocław 1958 -Domena publiczna - Ignacy Krasicki zm. 1801 -1801 -xml -text -text -2008-02-12 -L -pol - - - + + + + + Krasicki, Ignacy + Satyry - Część 2 - (3) Pochwała głupstwa + Sekuła, Aleksandra + Sobczyński, Mariusz + Fundacja Nowoczesna Polska + Oświecenie + Epika + Satyra + Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Partnerem projektu jest Prokom Software SA. Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN. + LINK DO STRONY W SERWISIE WOLNELEKTURY.PL + http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=3761&from=&from=generalsearch&dirids=1&lang=pl + Krasicki, Ignacy (1735-1801), Satyry i listy, oprac. Zbigniew Goliński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, wyd. 1, Wrocław 1958 + Domena publiczna - Ignacy Krasicki zm. 1801 + 1801 + xml + text + text + 2008-02-12 + L + pol + + + + + + + Ignacy Krasicki + Pochwała głupstwaPochwała głupstwa (1509) to tytuł satyry jednego z najsłynniejszych humanistów, Erazma z Rotterdamu, w której krytyka stosunków średniowiecznych ujęta została w ironiczną formę niby panegiryku. Przesyłając królowi autograf wiersza, pisał Krasicki w liście z 7 IX 1781 r.: ,,Poprzednikiem moim w tej mierze był Erazm; żart jego dowcipny zdał mi się być sposobną materią do satyry”. (I. Krasicki, Pisma wybrane, t. IV, s. 267). + + + + + + + Głupota, Mądrość,,A ja mówię, że głupstwo niezłym jest podziałem”./ + ,,Mądrość przecież zaszczytem, nierozum zakałemzakałem --- wadą.”./ + ,,Nie wchodzę ja w dysputę, rzecz jest niby jawna,/ + Maksyma teraźniejsza tak jako i dawna/ + Każe szukać mądrości, a głupstwa się chronić./ + Umieli zawżdy ludzie od dobrego stronić,/ + A że głupstwo jest dobrem, stronili od niego./ + Głupiec, MędrzecPatrz na mędrca --- tetrykatetryk --- człowiek zrzędliwy, marudny, ponury, schorowany., głupca --- wesołego:/ + Tu pryska z twarzy zdrowie, tam zapadłe oczy,/ + Wlecze się chuda mądrość, spasłe głupstwo toczy./ + A co lepsza, kto głupi, mądrością jest dumny,/ + A co gorsza, kto mądry, zna, że mniej rozumny./ + Nasz pan Paweł, choć w głupstwie dni swoje postradał,/ + Skoro wszedł, wszystkich zgłuszył, Michała przegadał,/ + Michała, co wiek z księgą trawi w gabinecie./ + Prawda, Paweł raz po raz nic do rzeczy plecie,/ + Ale żwawo i głośno, więc go zgraja słucha,/ + Zmiłuje się na koniec, przecie udobrucha,/ + Da mówić Michałowi, który w kącie wzdycha,/ + Zaczyna, dobrze mówi, ale mówi z cicha,/ + Aż w śmiech, co go słuchali, więc milczy, zlękniony;/ + Dopieroż tym tryumfem głupiec uwielbionyuwielbiony --- wywyższony, podniesiony./ + Łże, bredzi, decyduje, a w zgrai naciskunacisk --- natłok, ciżba./ + Odbiera plauzplauz --- aplauz. mądrości i ma sławę w zysku./ + Ale --- rzeczesz --- pan Paweł nie próbuje rzeczynie próbuje rzeczy --- jeden przykład nie stanowi wystarczającej próby.,/ + Że czasem przykład jeden doświadczeniu przeczy,/ + Nie idzie, żeby zawżdy podobne bywały./ + Prawda, ale w tej mierze dowód okazały,/ + Pawłów jest tysiącami, a rzadki w złym stanie./ + Głupiec, Głupota, Mądrość, MędrzecKażdy w podobnym sobie ma upodobanie,/ + Więc głupi prędko znajdzie, komu się podoba./ + Mędrzec, wieku okrasa i kraju ozdoba,/ + Laur ma, prawda, ale ten ni grzeje, ni tuczy,/ + Głupstwo go jawnie nęka, zazdrość w kącie mruczy./ + Półmędrków rodzaj zjadłyzjadły --- zajadły, zaciekły. z bliska i z daleka,/ + Gdy nie może ukąsić, jak szczeka, tak szczeka./ + Sroga bitwa, a o co --- o liśćliść --- domyślnie: laurowy. lub kadzidła./ + PochlebstwoBogdaj to w bractwie głupich! Tam szczęścia prawidła,/ + Tam korzyści, tam rozkosz coraz żywsza z wiekiem,/ + Każdy kontent, bo czuje, że jest wielkim człekiem./ + Fraszka sława na potem, co teraz, to moje./ + O Pawle, niech ogłoszę uwielbienie twoje!/ + Pozwól --- śmieje się --- wielkiś --- śmieje się i wierzy,/ + A że szczodrym wydziałemwydział --- rozdział. łaski swoje mierzy,/ + Za to żem winny jemu szacunek oznaczyłoznaczyć --- zaznaczyć, wyrazić.,/ + Lekkim głowy skinieniem obdarzyć mnie raczył;/ + Tak Jowisz u Homera utwierdzał wyrokiTak Jowisz u Homera utwierdzał wyroki --- w Iliadzie (ks. I, w. 436--439) tak mówi Zeus (Jowisz) do błagającej go o łaskę bogini Tetydy: ,,Prośbę twoja mam w sercu wyrytą głęboko. / Skłonię głowę, byś pewna była mojej chęci; / Tej na stwierdzenie słowa używam pieczęci, / Przed bogi i przed ludźmi znak ten jest konieczny." (Homer, Iliada, przekład Fr. Ks. Dmochowskiego, Wrocław 1950, B.N. Seria II, nr 17, wyd. 7, s. 21)../ + Choć stopień uwielbienia posiada wysoki,/ + Zniża się czasem Paweł, kiedy tego godni/ + JurgieltowiJurgieltowi --- płatni, pozostający na żołdzie. chwalacze, autorowie głodni,/ + PieniądzCi, których niezmazana w sądzeniu rzetelność/ + Gotowa za grosz patent dać na nieśmiertelność,/ + A przypisując dzieło temu, co druk płaci,/ + Pieniężnym bohatyrem kronikę bogaciA przypisując dzieło... --- w czasach saskich i we wczesnym Oświeceniu pisarze, których nie stać było na wydanie książek własnym nakładem, ubiegali się o nakładców wśród bogatej szlachty i magnaterii, w zamian wypisując im szumne, panegiryczne dedykacje../ + WładzaIndyIndy --- mieszkańcy Indii, których północno--zachodnią część podbił Aleksander Macedoński., Persy i Medy, Party, BaktryjanyMedy, Party, Baktryjany --- mieszkańcy Medii, Partii, Baktrii, krain wchodzących w skład starożytnego państwa perskiego, podbitego przez Aleksandra Wielkiego. Mało znane ówcześnie egzotyczne narody i wielkie czyny historyczne były to najczęściej używane realia w panegirykach./ + Zwyciężył Aleksander. Więcej zawołanyzawołany --- sławny./ + Nasz mecenasmecenas --- opiekun i protektor sztuk pięknych, nauk i literatury; nazwa pochodzi od nazwiska Gaiusa Maecenasa (ok. 67 r. p.n.e.--ok. 8 r. n.e.), możnego przyjaciela i protektora najsławniejszych poetów rzymskich: Horacego, Owidiusza, Wergiliusza., bohater, zdziałał i dokazał,/ + Zapłacił szczodrobliwie, dawne dzieje zmazał./ + On sam sławy posiadacz, a prawem dziedzicznym,/ + Bo się przodków szeregiem zaszczycając licznym,/ + Pomimo NiesieckiegoPomimo Niesieckiego... --- chociaż nie figurują w wydanym w latach 1728--1743 herbarzu Kaspra Niesieckiego. sławny antenatysławny antenaty --- sławny swymi antenatami, tzn. sławny z powodu swoich przodków./ + Stryjeczne i cioteczne licząc majestaty,/ + Tam gdzie słońce zapada, gdzie powstaje zorza,/ + Sławny z dzieł, z krwi, z talentów od morza do morza./ + Co druk głosi, to prawda: od czegóż by służył?/ + Płaci on wielkim mężom, w czym się świat zadłużył./ + Płaci sławą, a że się wszystko w świecie płaci,/ + Głupiec, MędrzecGłupi możny, głodnego gdy mędrca bogaci,/ + Staje się jeszcze większym i mędrszym nad niego./ + Choroba, KonfliktPo sławie cóż nad zdrowie jest pożądańszego?/ + A może i przed sławą? To dobro jedyne./ + Cóż po tym, w życiu niezdrów, że po śmierci słynę,/ + ŚmierćCo mi po dobrym mieniu, gdy użyć nie mogę,/ + Co po wszystkim, gdy słabość wznieca śmierci trwogę./ + Tam, kędy zdrowia nie masz, jaki zysk powabi?/ + Rycerstwo kroci życie, mądrość zmysły słabi,/ + Praca siły wywnętrza, skrzętność zbyt zaprząta,/ + Wszędzie gorycz w pośrodku korzyści się pląta;/ + Zgoła w zysku bez zdrowia musiemy szkodować./ + GłupotaJakże siły utrzymać? Jak czerstwość zachować?/ + Próżno krzyczy HipokratHipokrat --- Hipokrates (ok. 460--ok. 380 r. p.n.e.), najwybitniejszy lekarz starożytnej Grecji, twórca medycyny naukowej, wiedzę lekarską opierał na doświadczeniu i obserwacji; ,,wódz lekarzów [...]. Księgi jego dotąd są ozdobą i prawidłem lekarskiej nauki” --- pisał Krasicki w Zbiorze potrzebnych wiadomości., próżno GalenGalen --- Claudius Galenus (131--ok. 200 r.), wybitny lekarz--praktyk, badacz naukowy i eksperymentator. Dzieła jego, w których dał syntezę ówczesnych poglądów medycznych, były aż do XVII w. uważane za podstawę wiedzy lekarskiej. szepta,/ + Głupstwo, głupstwo, o bracia, jedyna recepta!/ + Skarbie nie dość wielbiony! Choć wielu bogacisz,/ + Nie przebierzesz sięprzebrać się --- wyczerpać się. nigdy, ceny nie utracisz./ + Obdarzasz, lecz niewdzięcznych; choć miła spuścizna,/ + GłupiecGłupców tłumy niezmierne, a nikt się nie przyzna,/ + Wszyscy mądrzy --- nikt siebie prawdziwie nie widzi,/ + Czym nie jest, tym być pragnie, czym jest, tym się brzydzi./ + MaskaPełno w świecie obłudy, wkrada się i w fraszki./ + Wewnątrz skryta osoba, z wierzchu same maszkimaszki --- maski; dawn. maszkaron../ + Zrzućmy je, niech odkrycie głupstwo światem włada,/ + Sławę, honor, bogactwa, rozkoszy posiada./ + Czemuż się szczęścia wstydzić? --- Mądrość, Mędrzec, GłupiecDzień po nocy wschodzi,/ + Zrzucił świat uprzedzenia, wiek złoty się rodzi./ + Niechaj mądrość, jakie chce, przepisy stanowi,/ + Próżne są. --- Mądrzy sławni, ale głupi zdrowi”Z brulionu satyry przytaczamy porzucony później przez autora fragment o złocie i bogactwie: ,,Bogactwo, mówią mędrcy, że to jest rzecz podła. / Nie wierzcie --- z tego teraz wszystko płynie źródła --- / Rzecz znikoma, a przecie świat jej cały szuka, / Przydatek wielkie dzieła, przydatek nauka, / Złoto grunt, złoto cecha przymiotów i cnoty, / Dobra sława i talent, lepszy kruszec złoty." (I. Krasicki, Satyry i listy).. + + + + + +