X-Git-Url: https://git.mdrn.pl/wolnelektury.git/blobdiff_plain/8559c95597de98e8f6c580e97224ed3ecc9dc5c0..77effa3964014b07dbdf73a9e67eb0b20749d50b:/books/Przydatek_do_Bajek_nowych.xml diff --git a/books/Przydatek_do_Bajek_nowych.xml b/books/Przydatek_do_Bajek_nowych.xml old mode 100755 new mode 100644 index 6db8b739a..84e7f04b0 --- a/books/Przydatek_do_Bajek_nowych.xml +++ b/books/Przydatek_do_Bajek_nowych.xml @@ -1,33 +1,158 @@ - - - -Krasicki, Ignacy -Bajki nowe (5) - przydatek -Bajki nowe -Goliński, Zbigniew -Sekuła, Aleksandra -Sutkowska, Olga -Gałecki, Dariusz -Fundacja Nowoczesna Polska -Oświecenie -Epika -Bajka -Przypowieść -Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Partnerem projektu jest Prokom Software SA. Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN. -LINK DO STRONY W SERWISIE WOLNELEKTURY.PL -http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=3044&from=&from=generalsearch&dirids=1&lang=pl -Krasicki, Ignacy (1735-1801), Bajki, oprac. Zbigniew Goliński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków, 1975 -Domena publiczna - Ignacy Krasicki zm. 1801 -1801 -xml -text -text -2007-11-29 -SP2 -G -L -pol - - - + + + + + Krasicki, Ignacy + Bajki nowe (5) - przydatek + Bajki nowe + Goliński, Zbigniew + Sekuła, Aleksandra + Sutkowska, Olga + Gałecki, Dariusz + Fundacja Nowoczesna Polska + Oświecenie + Epika + Bajka + Przypowieść + Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Partnerem projektu jest Prokom Software SA. Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN. + LINK DO STRONY W SERWISIE WOLNELEKTURY.PL + http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=3044&from=&from=generalsearch&dirids=1&lang=pl + Krasicki, Ignacy (1735-1801), Bajki, oprac. Zbigniew Goliński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków, 1975 + Domena publiczna - Ignacy Krasicki zm. 1801 + 1801 + xml + text + text + 2007-11-29 + SP2 + G + L + pol + + + + + + + Ignacy Krasicki + Przydatek do Bajek nowych + + + + + + + 1. Lew, koza, owca i krowa + + z FedraJest to bajka o tzw. lwim dziale, jedna z popularniejszych w bajkopisarstwie i mająca szczególnie rozległą tradycję. Tytuł bajki u Fedrusa: Vacca et capella, ovis et leo (I 5), przełożonej również przez Lafontaine'a: Le Lion en Société avec la Génisse, la Chévre et la Brebis (I 6). + + ZwierzętaKiedy mocny z słabym w kupie,/ +Towarzystwo takie głupie./ +Lew idący na łowy/ +Miał wspołeczeństwowspołeczeństwo --- towarzystwo. kozy, owcy, krowy/ +I dostalidostali --- tu: upolowali, złowili. jelenia:/ +Gdy przyszło do podzielenia,/ +Głód, Jedzenie, WładzaLew rzekł: ,,Pierwsza część dla mnie, bo się lwem nazywam,/ +Druga, bo lepiej niż wy dokazywam;/ +Trzecia, bo sam jestem wart więcej niż wy troje;/ +Czwarta, bo się mnie boicie, a ja się nie boję"./ +A że piątej nie było, towarzystwo zgodne/ +Powąchawszy przysmaczka wróciło się głodne. + 2. Żaby i bocianBajka według Ezopa, który pomysł zaczerpnął z Fedrusa (Ranae regem petentes, I 2) tłumaczona również przez Lafontaine'a (Le Grenouilles qui demandent un Roi, III 4). Bajka ta ma kontynuację we wcześniej zamieszczonej bajce w Przydatku do Bajek i przypowieści: [Po pniu i po bocianie...] (BP P 11). + Król, Niewola, Przemoc, Władza, WolnośćDobrze było w Atenach, kiedy wolność była./ +Ale gdy się w rozwiązłość z czasem przemieniła,/ +A każdy z nich jedynie na zysk własny godził,/ +Posiadł władzę PizystratPizystrat (600--527 p.n.e.) --- tyran Aten; w czasie sprawowania przez niego władzy Ateny zyskały podstawę swojej wielkości. i wszystkich pogodził./ +Więc w rozpacz, lecz poniewczasie,/ +Niewola uprzykrzyła się./ +A gdy się o tym Ezop dowiedział,/ +Taką im bajkę powiedział:/ +Zachciało się żabom pana./ +Od wieczora więc do rana/ +Do Jowisza krzeczały,/ +Żeby króla dostały./ +Dał im pieniek --- padł z hałasem./ +Przestraszone, nawiasemnawiasem --- bokiem, okrążając./ +Z początku się przybliżały,/ +Ażeby króla poznały,/ +I znalazły z podziwieniem,/ +Iż król jegomość był pieniembył pieniem (dawna forma narzędnika) --- był pniem../ +Skoro się to rozgłosiło,/ +Co tylko w bagnie żab było,/ +Dogadzając ciekawości/ +Szły do króla jegomości./ +Zrazu przystąpić się bały,/ +Dalej na niego skakały./ +Gdy do woli wyszydziły,/ +O innego Jowisza prosiły./ +Dał im bociana; a ten, niesłaby,/ +Jak się zawinął pomiędzy żaby,/ +Na przywitanie zjadł z pół tuzina./ +Gdy się wrzask z płaczem żab nędznych wszczyna,/ +Rzekł Jowisz: ,,Pogardzając zbyt dogodnym stanem,/ +Skakałyście na pieniek --- skaczcież przed bocianem". + 3. Wilk i baranWiersz przejął motyw bajki Ezopa, który pomysł zaczerpnął z Fedrusa Lupus et agnus (I 1), o tytule tak samo brzmiącym u Lafontaine'a (Le Loup et l'Agneau, I 10), przełożonej współcześnie z wersji francuskiej również przez Trembeckiego pt. Wilk i baranek. + Konflikt, PrzemocPragnieniem przymuszeni, raz do jednej strugi/ +Pierwszy wilk pić był przyszedł, a baranek drugi;/ +Stanął po nim. Wilk: ,,Po co ty mi mącisz wodę?"/ +Baranek: ,,Do mnie płynie". Wilk: ,,Ja ci dowiodę,/ +Żeś przed sześciu miesięcy..." ,,Mam tylko pół czwarta"./ +,,Może, lecz twoja matka na wilki zażarta". I zjadł go./ +Kiedy przemoc do niecnoty zajdzie,/ +Grzech się uświątobliwi i przyczyna znajdzie. + 4. Słońce i obłokiBajka ta, egzemplifikująca u Krasickiego, s. 453---454 bajkopisarstwo J. Gaya, jedyny raz wskazuje na bezpośrednie zapożyczenie u tego pisarza (Le Persan, le Soleil et la Nue, I, 27). John Gay (1685---1732), poeta i bajkopisarz angielski oceniony był przez Krasickiego jak następuje: ,,Niepospolite trzyma miejsce między rymotwórcami dla dowcipnych i kształtnie pisanych bajek swoich". Krasicki posiadał w bibliotece francuski przekład bajek J. Gaya: Fables de [...] suivies du Poeme de L'éventail, le tout traduit de l'Anglois, par M. de Keralio, Londres 1759. + Cnota, PrawdaCzciciel słońca, a raczej tego, co go stworzył,/ +Przed wschodzącym wspaniale kiedy się pokorzył,/ +Obłok go skrył. A tym hardy,/ +Rzekł czczącemu: ,,Godzien wzgardy,/ +Kto się blaskiem uwodzi;/ +Jeżeli się czcić godzi,/ +Mnie się kłaniaj, co blask gaszę"./ +Rzekł mu czciciel: ,,Znam czczośćczczość --- nicość, pustka wewnętrzna. waszę;/ +Czym jesteście, dociekam;/ +A niech tylko poczekam,/ +Zbyt zuchwali tułacze,/ +Czym jesteście, obaczę"./ +Jakoż wiatr spędził chmurę zgęstwiałą;/ +Znikła, słońce zajaśniało./ +Próżne zjadłych są kroki,/ +Pełzną jak czcze obłoki./ +Choć przyćmi cnotę złość, gdy ją uciśnie,/ +Wzmoże się sama i żywiej zabłyśnie. + 5. Listy + Przemiana , Przemijanie, Ślub, Śmierć, Wesele, ŻałobaZeszli się jakoś w zapustną niedzielę/ +List, co prosił na pogrzeb, z tym, co na wesele./ +A jak to między sąsiady,/ +Od rozmów przyszło do zwady./ +Szło o pierwszeństwo; żałobny, szlubny/ +Równie był chlubny./ +Udali się do trzeciego, aby je rozsądził;/ +Ten rzekł: ,,Każdy z was zbłądził,/ +Nie macie się z czego wynosić/ +Przecie i o sąd prosić:/ +Po tobie zaczną płakać i będą się śmialii będą się śmiali --- zapewne w czasie stypy.,/ +Po tobie śmiać się zaczną, a będą płakali". + 6. Nadzieja i bojaźńBajka wzięta z Krasickiego, s. 402, gdzie występuje jako jeden z dwóch wierszy poety niemieckiego F. Hagedorna (1708---1754), o którym Krasicki pisał tamże: ,,W roku 1738 wydał bajki, które, ile pierwsze tym sposobem w języku ojczystym pisane, stały się wzorem następnym". + Kiedy myśl zdatna, kiedy ostrożna,/ +Jak powiadają, i zmyślać można;/ +Mogą to drudzy, i ja też mogę./ +Bogactwo, NaukaW jedne szły drogę,/ +Nie wiem czy razem, czyli koleją/ +Bojaźń z nadzieją./ +Dziwne się rzeczy naówczas działy,/ +Bo skoro tylko gdzie zawitały,/ +Nagle, dziwacznie,/ +Wszystkie się rzeczy działy opacznie./ +Ubóstwo, że ma wszystko, mniemało,/ +Bogactwo, że nic nie ma, płakało./ +Skądże przyczyna błędu takiego?/ +Oto dlatego:/ +Nadziei przychód był uroczysty/ +Do alchimisty./ +A bojaźń, skąpych strzegąc zbiór czule,/ +Była w szkatule. + + + + +