+<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
+<utwor>
+ <rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/">
+ <rdf:Description rdf:about="http://wiki.wolnepodreczniki.pl/Lektury:Kochanowski/Fraszki/Księgi_wtóre">
+ <dc:creator xml:lang="pl">Kochanowski, Jan</dc:creator>
+ <dc:title xml:lang="pl">Fraszki - Księgi 2</dc:title>
+ <dc:relation.isPartOf xml:lang="pl">Fraszki</dc:relation.isPartOf>
+ <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Krzyżanowski, Julian</dc:contributor.editor>
+ <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Otwinowska, Barbara</dc:contributor.editor>
+ <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Sekuła, Aleksandra</dc:contributor.editor>
+ <dc:contributor.technical_editor xml:lang="pl">Sutkowska, Olga</dc:contributor.technical_editor>
+ <dc:contributor.technical_editor xml:lang="pl">Gałecki, Dariusz</dc:contributor.technical_editor>
+ <dc:publisher xml:lang="pl">Fundacja Nowoczesna Polska</dc:publisher>
+ <dc:subject.period xml:lang="pl">Renesans</dc:subject.period>
+ <dc:subject.type xml:lang="pl">Liryka</dc:subject.type>
+ <dc:subject.genre xml:lang="pl">Fraszka</dc:subject.genre>
+ <dc:description xml:lang="pl">Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Partnerem projektu jest Prokom Software SA. Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.</dc:description>
+ <dc:identifier.url xml:lang="pl">LINK DO STRONY W SERWISIE WOLNELEKTURY.PL</dc:identifier.url>
+ <dc:source.URL xml:lang="pl">http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=1499&from=editionindex&dirids=1</dc:source.URL>
+ <dc:source xml:lang="pl">Kochanowski, Jan (1530-1584), Dzieła polskie, tom 1, Państwowy Instytut Wydawniczy, wyd. 8, Warszawa, 1976</dc:source>
+ <dc:rights xml:lang="pl">Domena publiczna - Kochanowski zm. 1584</dc:rights>
+ <dc:date.pd xml:lang="pl">1584</dc:date.pd>
+ <dc:format xml:lang="pl">xml</dc:format>
+ <dc:type xml:lang="pl">text</dc:type>
+ <dc:type xml:lang="en">text</dc:type>
+ <dc:date xml:lang="pl">2007-09-07</dc:date>
+ <dc:audience xml:lang="pl">G</dc:audience>
+ <dc:audience xml:lang="pl">L</dc:audience>
+ <dc:language xml:lang="pl">pol</dc:language>
+ </rdf:Description>
+ </rdf:RDF>
+ <liryka_l><extra><!--<elementy_poczatkowe>--></extra><autor_utworu>Jan Kochanowski</autor_utworu><nazwa_utworu>Fraszki. Księgi wtóre</nazwa_utworu><dedykacja><strofa>
+ Fraszki tym książkom dzieją: kto się puści na nie/
+ Uszczypliwym językiem, za fraszką nie stanie.
+ </strofa></dedykacja><extra><!--</elementy_poczatkowe>--></extra><extra><!--<tekst_glowny>--></extra><naglowek_rozdzial><begin id="b1188895736756"/><motyw id="m1188895736756">Cnota, Nieśmiertelność, Poeta, Poezja</motyw>1. Ku Muzom</naglowek_rozdzial><strofa>Panny, które na wielkim Parnasie<pr><slowo_obce>na... Parnasie</slowo_obce> --- Parnas poczytywano za siedzibę Muz.</pr> mieszkacie,<uwaga>Uwspółcześniono pisownię, było: ,,Parnazie".</uwaga>/
+A ippokreńską rosą<pr><slowo_obce>ippokreńską rosą</slowo_obce> --- wodą ze źródła Hipokreny.</pr> włosy swe maczacie,/
+Jeślim się wam zachował jako żyw statecznie,/
+Ani mam wolej z wami rozłączyć się wiecznie;/
+Jeśli królom nie zajźrzę pereł ani złota,/
+A milsza mi daleko niż pieniądze cnota;/
+Jeśli nie chcę, żebyście komu pochlebiały/
+Albo na mię u ludzi niewdzięcznych żebrały:/
+Proszę, niech ze mną za raz me rymy nie giną,/
+Ale kiedy ja umrę, ony niechaj słyną!<end id="e1188895736756"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188895902084"/><motyw id="m1188895902084">Miłość</motyw>2. Do Jadwigi</naglowek_rozdzial><strofa>Wróć mi serce, Jadwigo, wróć mi, prze Boga,/
+A nie bądź przeciwko mnie tak barzo sroga,/
+Bo po prawdzie z samego serca krom ciała/
+Nie baczę, żebyś jaki pożytek miała;/
+A ja trudno mam być żyw, jesliże muszę/
+Stracić lepszą część siebie, a owszem, duszę./
+Przeto uczyń tak dobrze: albo wróć moje,/
+Albo mi na to miejsce daj serce swoje!<end id="e1188895902084"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188896021320"/><motyw id="m1188896021320">Dziewictwo, Ksiądz, Małżeństwo, Mąż, Żona</motyw>3. O rozwodzie<pr>Utwór zacytowany przez Piotra Statoriusa-Stojeńskiego w jego gramatyce, powstać musiał przed lipcem 1567.</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Przyszedł chłop do biskupa chcąc się rozwieść z żoną./
+Pytają go: ,,Czemuż tak w oczu twych mierzioną?"/
+,,Atolim jej nie zastał dziewicą, ksze miły!"/
+A biskup mu zaś powie: ,,O błaźnie opiły,/
+Przychodzi to na króle i wysokie stany<pr><slowo_obce>Przychodzi to na króle</slowo_obce> --- przydarza się to królom.</pr>,/
+A nie przynoszą takich plotek przed kapłany./
+I ty, chłopie, jeslić się tak dziewice chciało,/
+Mogłeś do Kolna<pr><slowo_obce>do Kolna</slowo_obce> --- do Kolonii: humanistyczna drwina z średniowiecznej wiary w relikwie: w Kolonii pokazywano kości jedenastu tysięcy dziewic, towarzyszek św. Urszuli, rzekomo wymordowanych przez Hunów.</pr> jechać: tam ich jest niemało."<end id="e1188896021320"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188896113436"/><motyw id="m1188896113436">Bogactwo</motyw>4. Do Pluta<pr>Plutos --- bóg pieniędzy i bogactwa.</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Ten próżny wacek, Pluto, poświęciłem tobie,/
+Już tam miej i pieniądze, i ten wacek sobie./
+Dziwna rzecz, jako ciężko czczą nosić kaletę,/
+A dziwniej, jako cięży wydawszy monetę.<end id="e1188896113436"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188896183613"/><motyw id="m1188896183613">Bogactwo</motyw>5. Epitafium Sobiechowi<pr>Utwór odnosi się zapewne do Stanisława Sobka, podskarbiego koronnego i kasztelana sandomierskiego (zm. 1569), do którego w sprawach pieniężnych zwracał się m.in. Piotr Rojzjusz w swoich <tytul_dziela>Carmina</tytul_dziela>, II 69.</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Wszyscy ludzie, którzy cię za żywota znali,/
+Siła o twych pieniądzach, Sobiechu, trzymali;/
+Alem ja tego doznał w twej własnej potrzebie,/
+Że nie tyś miał pieniądze --- ony miały ciebie.<end id="e1188896183613"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188896287353"/><motyw id="m1188896287353">Drzewo, Natura</motyw>6. Na lipę</naglowek_rozdzial><strofa>Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie!/
+Nie dojdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie,/
+Choć się nawysszej wzbije, a proste promienie/
+Ściągną pod swoje drzewa rozstrzelane cienie./
+Tu zawżdy chłodne wiatry z pola zawiewają,/
+Tu słowicy, tu szpacy wdzięcznie narzekają./
+Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły/
+Biorą miód, który potym szlachci pańskie stoły./
+A ja swym cichym szeptem sprawić umiem snadnie,/
+Że człowiekowi łacno słodki sen przypadnie./
+Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie/
+Jako szczep napłodniejszy w hesperyskim sadzie<pr><slowo_obce>w hesperyskim sadzie</slowo_obce> --- w ogrodzie Hesperyd rosły, według podań greckich, drzewa o złotych owocach.</pr>.<end id="e1188896287353"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188896360114"/><motyw id="m1188896360114">Miłość, Młodość </motyw>7. Na wieniec</naglowek_rozdzial><strofa>Ten wianeczek ruciany piękna Greta wiła,/
+Aby weń nadobnego Klimka przystroiła./
+A jako wieniec tak się miłość jej zieleni,/
+A chocia wieniec zwiędnie, miłość się nie zmieni.<end id="e1188896360114"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188896446705"/><motyw id="m1188896446705">Kobieta, Miłość, Młodość , Przemijanie</motyw>8. Na różą</naglowek_rozdzial><strofa>Nadobny sobie kwiat Wenus obrała,/
+Kiedy by jego krasa dłużej trwała;/
+Lecz co zakwitnie, jako słońce wznidzie,/
+To zasię spadnie, ledwie wieczór przydzie./
+Rwi, panno, różą za nowego kwiata,/
+A pomni, że tak bieżą twoje lata!<end id="e1188896446705"/></strofa><naglowek_rozdzial>9. Do paniej</naglowek_rozdzial><strofa>Słyszcie, pani! Te fraszki, co teraz czytacie,/
+Jeśli podlejsze waszych, jeszcze nie wygracie./
+Mam ja drugie, co je rad na sztych puszczę z wami,/
+A moim być na wirzchu, to ujrzycie sami.</strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188896695090"/><motyw id="m1188896695090">Bogactwo, Władza</motyw>10. Na łakomego</naglowek_rozdzial><strofa>Nie nagorzej tego Bóg oddzielił, któremu/
+Nie dawszy państwa, nie dał, by zajźrzał drugiemu,/
+Ale dał taki umysł, że na swym przestawa,/
+A dla lepszego mienia w trudność się nie wdawa./
+Ów się w dziale, mym zdaniem, dał oszukać marnie,/
+Co nigdy syt nie będzie, chocia zewsząd garnie.<end id="e1188896695090"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188896840824"/><motyw id="m1188896840824">Kochanek, Miłość</motyw>11. Do Petryła</naglowek_rozdzial><strofa>Dawnoć nie stoi owa rzecz, Petryło,/
+A przedsięć igrać z niewiastami miło./
+Wyjadłeś wszytki recepty z apteki/
+Dla tej ociętnej i niestałej deki./
+Wielka część ludzi nie będzie wierzyła,/
+Że co nie stojąc --- przedsię stoi siła<pr><slowo_obce>stoi siła</slowo_obce> --- kosztuje dużo.</pr>.<end id="e1188896840824"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188896981759"/><motyw id="m1188896981759">Walka, Wojna, Rycerz Żołnierz</motyw>12. Z greckiego</naglowek_rozdzial><strofa>Nie znam się ku tym<pr><slowo_obce>Nie znam się ku tym</slowo_obce> --- nie przyznaję się do tych.</pr> łupom: kto li to, szalony,/
+W Marsowym domu<pr><slowo_obce>W Marsowym domu</slowo_obce> --- w świątyni Marsa.</pr> przybił ten dar niezdarzony?/
+Widzę całe szyszaki, tarcze nie skrwawione,/
+Widzę drzewa i groty nic nie naruszone./
+Gore mi twarz przed wstydem, a pot przez mię bije./
+Raczej gmach i łożnicę tym niechaj obije,/
+A mój kościół przyszlachci łupy skrwawionymi;/
+Srogi Mars rychlej się da ubłagać takimi.<end id="e1188896981759"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188897112947"/><motyw id="m1188897112947">Kobieta</motyw>13. Do przyjaciela</naglowek_rozdzial><strofa>Nie frasuj sobie, przyjacielu, głowy,/
+Chociaś zawiedzion omylnymi słowy;/
+Poczekaj jeszcze, a przypatrz się pilnie,/
+Jeśli prawdziwie czy mówię omylnie,/
+Że białegłowy na to się ćwiczyły,/
+Aby nas za nos, prostaki, wodziły./
+Ja nic nie twirdzę, ale mi ty powiesz,/
+Kiedy się też sam pewnej rzeczy dowiesz./
+A ja przestanę na twoim wyroku,/
+Jako mam trzymać o tej kości z boku.<end id="e1188897112947"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188897172742"/><motyw id="m1188897172742">Kot</motyw>14. Do tegoż</naglowek_rozdzial><strofa>Albo z nas szydzisz, albo sam wiłujesz,/
+Kota się boisz, a kotkę miłujesz./
+Więc kota nie chcesz, a chcesz ciągnąć kotkę,/
+Wierę cię ludzie będą mieć za plotkę.<end id="e1188897172742"/></strofa><naglowek_rozdzial>15. Do Stanisława Meglewskiego<pr>Stanisław Meglewski --- dworzanin Firlejów, u których zetknął się z Janem Kochanowskim.</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Meglewski, na mą duszę,/
+Zawżdy się rozśmiać muszę/
+Wspomniawszy na naszego/
+Gospodarza dobrego./
+Ja sobie brząkam w stronę,/
+Pieśń przyśpiewając onę:/
+,,A dla twojej ochoty/
+Jeszczem tu od soboty."/
+,,Panie, nie życz mi szkody,/
+Jeszcześ tu ode śrzody."</strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188897336419"/><motyw id="m1188897336419">Pijaństwo</motyw>16. O Koźle<pr>Fraszka, wspomniana przez Górnickiego w <tytul_dziela>Dworzaninie polskim</tytul_dziela>, powstać musiała przed r. 1565.</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Kozieł, kto go zna, piwszy do północy,/
+Nie mógł do domu trafić o swej mocy;/
+Ujźrzawszy kogoś: ,,Słuchaj, panie młody,/
+Proszę cię, nie wiesz ty mojej gospody?"/
+A ten: ,,Niech cię znam, tedy się dowiewa<pe><slowo_obce>tedy się dowiewa</slowo_obce> --- wtedy się dowiecie</pe>."/
+,,Jam --- pry --- jest Kozieł." ,,Idźże spać do chlewa!"<end id="e1188897336419"/></strofa><naglowek_rozdzial>17. Na Piotra</naglowek_rozdzial><strofa>Nie przeto pytam, Pietrze, gdzie się chcesz przechodzić,/
+Abych się miał na jednę drogę z tobą zgodzić./
+Ale gdziekolwiek ty chcesz, to mnie tam nie w drogę,/
+Bo twego kiepstwa słuchać już dalej nie mogę.</strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188898005811"/><motyw id="m1188898005811">Cnota, Kondycja ludzka, Los, Mądrość</motyw>18. Do Jana</naglowek_rozdzial><strofa>Janie, mój drużba,/
+Jeslić się służba/
+Dobrze nie płaci,/
+Nie jużci traci/
+Cnota swe myto;/
+Ale sowito<pe><slowo_obce>sowito</slowo_obce> --- sowicie, hojnie.</pe> Bóg zwykł nagradzać/
+Temu, kto zdradzać/
+Nie zwykł nikogo./
+Przeto choć srogo/
+Szczęście się z tobą/
+Obchodzi, sobą/
+Nic nie trwóż, ale/
+Trwaj rowien<pe><slowo_obce>rowien</slowo_obce> --- równy, niezmienny.</pe> skale,/
+Której nie mogą/
+Nawiętszą trwogą/
+Poruszyć wały<pe><slowo_obce>wały</slowo_obce> --- fale.</pe>,/
+Kiedy powstały/
+Na morzu wielkim./
+Także we wszelkim/
+Nieszczęściu i ty/
+Bądź niepożyty,/
+A trwaj statecznie,/
+Bo nie już wiecznie/
+Fortuna służy,/
+Komu podruży<pe><slowo_obce>komu podruży</slowo_obce> --- z kim się zaprzyjaźni.</pe>,/
+Ani porzuci,/
+Kogo zasmuci.<end id="e1188898005811"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188898415989"/><motyw id="m1188898415989">Ksiądz, Pijaństwo</motyw>19. O kapelanie</naglowek_rozdzial><strofa>Królowa do mszej chciała, ale kapelana/
+Dorna nie naleziono, bo pilnował dzbana./
+Przyjdzie potym nierychło w czerwonym ornacie./
+A królowa: ,,Ksze miły, długo to sypiacie!"/
+A mój dobry kapelan na ono łajanie:/
+,,Jeszczem ci się dziś nie kładł, co za długie spanie?"<end id="e1188898415989"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188898543365"/><motyw id="m1188898543365">Ksiądz</motyw>20. O drugim</naglowek_rozdzial><strofa>Co się wam widzi ten drugi?/
+,,Księże, nie bądź ze mszą długi!"/
+,,Ba, to łacno odniesiecie,/
+Nie będzie jej, jeśli chcecie."<end id="e1188898543365"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188898667971"/><motyw id="m1188898667971">Obyczaje, Religia, Starość , Śmierć</motyw>21. Ofiara</naglowek_rozdzial><strofa>Tę sieć Mikołaj świętym ofiaruje,/
+Bo mniej w starości co dzień mocy czuje./
+Teraz pod wodą grajcie, ryby, śmiele,/
+Mikołaj zdycha, sieć wisi w kościele!<end id="e1188898667971"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188898819923"/><motyw id="m1188898819923">Obyczaje</motyw>22. Do doktora<pr>Do Jakuba Montana (zm. 1580). Włoch, doktor medycyny i filozofii, kanonik krakowski, lekarz biskupa Padniewskiego, później archidiakon lubelski. W kapitule krakowskiej sprawował urząd prokuratora.</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Nie trzeba mi się wiele dowiadować,/
+Kędy ty chodzisz, doktorze, miłować,/
+Bo która z tobą wieczór pobłaznuje,/
+Każda nazajutrz piżmem zalatuje<pr><slowo_obce>piżmem</slowo_obce> --- lekarz sam przyrządzał lekarstwa, do których używano również pachnącego piżma.</pr><end id="e1188898819923"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188898928522"/><motyw id="m1188898928522">Pijaństwo</motyw>23. Do gospodarza</naglowek_rozdzial><strofa>Rad się widzę u ciebie, gospodarzu miły!/
+Ale wypić tak wiele nie mej słabej siły;/
+A gdy mi każesz pełnić sobie albo komu,/
+Jakobyś rzekł: ,,Nie chcę cię mieć długo w tym domu."<end id="e1188898928522"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188899040601"/><motyw id="m1188899040601">Ojczyzna, Walka</motyw>24. Z greckiego</naglowek_rozdzial><strofa>Nie z Messany, nie z Argu<pr><slowo_obce>z Messany... z Argu</slowo_obce> --- Messana, Argos --- miasta w płd. Grecji.</pr> tu, zapaśnik, stoję,/
+Spartę sławną ja mienię za ojczyznę swoję./
+To fortelni; ja, jako słusze na krew miłą/
+Lacedemońskich synów, mam zwycięstwo siłą.<end id="e1188899040601"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188899217804"/><motyw id="m1188899217804">Ksiądz, Obyczaje</motyw>25. O kaznodziei</naglowek_rozdzial><strofa>Pytano kaznodzieje: ,,Czemu to, prałacie,/
+Nie tak sami żywiecie, jako nauczacie?"/
+(A miał doma kucharkę.) I rzecze: ,,Mój panie,/
+Kazaniu się nie dziwuj, bo mam pięćset na nie;/
+A nie wziąłbych tysiąca, mogę to rzec śmiele,/
+Bych tak miał czynić, jako nauczam w kościele."<end id="e1188899217804"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188899475157"/><motyw id="m1188899475157">Młodość , Podróż</motyw>26. Do Piotra Kłoczowskiego<pr>Piotr Kłoczowski (zm. 1580) --- towarzysz Kochanowskiego w podróży do Włoch w r. 1556, później kasztelan zawichojski.</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Nie chcę cię, Pietrze, do Włoch drugi raz prowadzić./
+Trafisz sam; a mnie też czas o sobie poradzić,/
+Jeśli mi w rewerendzie czy lepiej w sajanie,/
+Jeśli mieszkać przy dworze czy na swoim łanie?/
+Ty będziesz w czas do tego, a dokądeś młody,/
+Użyj świata za czasu i pięknej swobody!/
+Co wadzi, póki lata nie zajdą leniwe,/
+Widzieć szeroki Dunaj, widzieć Alpy krzywe/
+Albo gdzie wpośrzód morza sławne miasto leży<pr><slowo_obce>wpośrzód morza sławne miasto</slowo_obce> --- Wenecja.</pr>,/
+Albo gdzie pod dawny mur bystry Tyber bieży<pr><slowo_obce>gdzie pod dawny mur bystry Tyber bieży</slowo_obce> --- w Rzymie.</pr>./
+Dojedź i Partenopy<pr><slowo_obce>u Partenopy</slowo_obce> --- w Neapolu.</pr>, a ujźrzysz te lasy,/
+Gdzie złotej rózgi szukał Eneasz przed czasy./
+Tamże i piekło będzie, i ogromna skała,/
+Z której wieszcza Sybilla odpowiedź dawała<pr>Aluzja do początku VI księgi <tytul_dziela>Eneidy</tytul_dziela>: Eneasz udaje się za wskazówką wieszczki Sybilli, uzbrojony w złotą różdżkę, do Hadesu --- „piekła”.</pr>./
+Jedź w dobry czas, abych cię zaś oglądał zdrowo,/
+A donieś to mojemu Jędrzejowi<pr><slowo_obce>mojemu Jędrzejowi</slowo_obce> --- Andrzejowi Nideckiemu (por. przyp. do fr. II 34). Ponieważ Nidecki bawił we Włoszech w r. 1559, wówczas zapewne powstała fraszka <tytul_dziela>Do Kłoczowskiego</tytul_dziela>, a więc bezpośrednio po powrocie poety do kraju.</pr> słowo,/
+Że dokąd go nie widzę, musi mię być teszno,/
+A tak, łaskaw li na mię, niechaj bywa spieszno!<end id="e1188899475157"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188899698317"/><motyw id="m1188899698317">Los, Mądrość</motyw>27. Epitafium Andrzejowi Bzickiemu, kasztelanowi chełmskiemu<pr>Andrzej Bziki --- kasztelan chełmski, posłował do Turcji w r. 1557, znawca prawa.</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Możem się nie owszejki skarżyć na te lata;/
+Jakokolwiek, jest przedsię godności zapłata./
+Jędrzej Bzicki w tym grobie leży położony,/
+Który acz nie w majętnym domu urodzony,/
+Jednak za dowcipem swym, którym go był hojnie/
+Bóg obdarzył, a on im szafował przystojnie,/
+Był wziętym u wszech ludzi, siedział w pańskiej radzie<pr><slowo_obce>w pańskiej radzie</slowo_obce> --- w senacie, do którego należał, jako kasztelan.</pr>/
+Co mu więtszą cześć niosło niż złoto w pokładzie./
+Do Turek posłem chodził, labirynty prawne,/
+Jeśli jednemu w Polszcze, jemu były jawne./
+Umarł prawie na ręku u życzliwej żony<pr>Bzicki nie żył już 23 czerwca 1567.</pr>/
+I leży pod tym zimnym marmorem zamkniony.<end id="e1188899698317"/></strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188899848761"/><motyw id="m1188899848761">Kobieta, Rodzina, Śmierć</motyw>28. Tegoż małżonce<pr>Annie z Pileckich, żonie Mikołaja Kobylińskiego, kasztelana rozpierskiego, a następnie Andrzeja Bzickiego (zmarła w 1576 r.).</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Anna z Piłce, dwu mężu zacnych pochowawszy/
+I dwu synu<pr><slowo_obce>dwu synu</slowo_obce> --- Krzysztof, podkomorzy wieluński, poeta łaciński (zm. 1565) i Jan (zm. 1568).</pr> jako dwu źrzenic opłakawszy,/
+I z mężów kasztelanka, i z rodu, w tym grobie/
+Leży, który za zdrowia gotowała sobie;/
+Białagłowa uczciwa i serca wielkiego ---/
+By u śmierci okrutnej było co ważnego!<end id="e1188899848761"/></strofa><naglowek_rozdzial>29. Do fraszek</naglowek_rozdzial><strofa>Fraszki moje (coście mi dotąd zachowały)<pr><slowo_obce>coście mi dotąd zachowały</slowo_obce> --- czegoście dotąd przestrzegały.</pr>,/
+Nie chcę, żebyście kogo źle wspominać miały./
+Lecz jeśli wam nie g'myśli cudze obyczaje,/
+Niechaj karta występom, nie personom łaje!/
+Chcecie li chwalić kogo, chwalcież, ale skromnie,/
+By pochlebstwa jakiego nie uznano po mnie./
+To też wiedzcie, że drudzy swej się chwały wstydzą/
+Podobno, że chwalnego w sobie nic nie widzą.</strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188900024198"/><motyw id="m1188900024198">Kobieta, Miłość, Obyczaje</motyw>30. Ofiara</naglowek_rozdzial><strofa>Pafijej<pr><slowo_obce>Pafijej</slowo_obce> --- Pafia, przydomek Wenus od miasta Pafos (jednego z głównych siedlisk jej kultu); Lais (IV w. p.n.e.) --- słynna z piękności kurtyzana grecka.</pr> swe zwierciadło Lais poświęciła./
+Nie chce się widzieć, czym jest; nie może, czym była.<end id="e1188900024198"/></strofa><naglowek_rozdzial>31. Na toż</naglowek_rozdzial><strofa>Gładkość od ciebie, Wenus, ale nie trwa w mierze,/
+Bo co ty dasz, to zasię z nienagła czas bierze./
+Ponieważ tedy widzę, że mię twój dar mija,/
+Weźmiż i świadka daru swego, o Pafija!</strofa><naglowek_rozdzial>32. Z greckiego</naglowek_rozdzial><strofa>W tym grobie piękna Timas leży pogrzebiona,/
+Którą przed ślubem wzięła czarna Persefona./
+Na jej mogile wszytki rowiennice razem/
+Swe lube włosy ostrym ustrzygły żelazem<pr>W starożytnej Grecji na znak żałoby obcinano włosy.</pr>.</strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188902192138"/><motyw id="m1188902192138">Kobieta, Miłość, Przemijanie, Starość </motyw>33. Do dziewki</naglowek_rozdzial><strofa>Daj, czegoć nie ubędzie, byś nawięcej dała;/
+Daj, czego próżno dawać potym będziesz chciała,/
+Kiedyć zmarski twarz zorzą, a gładkie zwierciadło/
+Okaże to na oko, że cię siła spadło./
+Już tam służyć nie będą te pieszczone słowa:/
+,,Stachniczku, duszo moja!" --- rychlej: ,,Bądź mi zdrowa,</strofa><strofa>Maryja, łaski pełna!" --- a w ręku pacierze,/
+Na jakie przy kościele baba pieniądz bierze./
+Teraz możesz leliją piękny włos otoczyć,/
+Teraz możesz zaśpiewać, możesz w tańcu skoczyć;/
+Po chwili przydzie druga, którą przejdziesz laty,/
+I rzeczeć: ,,Weźm ty kądziel; przystojniej mnie z swaty."<end id="e1188902192138"/></strofa><naglowek_rozdzial>34. Do Jędrzeja Patrycego</naglowek_rozdzial><strofa>To nie g'rzeczy, Jędrzeju, że zarazem i ty/
+Na febrę stękasz, i ja łeb noszę zawity;/
+Lepszy fortel rodzeni Lakonowie mają,/
+Co sobie jednej dusze wzajem pożyczają./
+Czemu nam też Bóg takiej zgody nie pozwoli,/
+Aby wżdy jeden cieszył, gdy drugiego boli?</strofa><naglowek_rozdzial>35. Do doktora<pr>Żartobliwy ton każe przypuszczać, iż adresatem wierszyka jest Jakub Montanus (por. przyp. do fr. II 49).</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Fraszka a doktor --- to są dwie rzeczy przeciwne;/
+Przeto u mnie, doktorze, twe żądanie dziwne,/
+Że do mnie ślesz po fraszki, tak daleko k'temu;/
+Ja jednak dosyć czynię rozkazaniu twemu./
+Ty strzeż swojej powagi, nie baw się fraszkami,/
+Ale mi je odeśli prędkimi nogami,/
+A nie dziwuj się, że je tak drogo szacuję,/
+Bo chocia fraszki, przedsię w nich doktory czuję.</strofa><naglowek_rozdzial>36. Do Wojtka</naglowek_rozdzial><strofa>Pytasz, nie teszno li mię tak samego siedzieć?/
+Teszniej mię, Wojtku, z tobą, kiedyś to chciał wiedzieć.</strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188902310004"/><motyw id="m1188902310004">Sen, Śmierć</motyw>37. Do snu</naglowek_rozdzial><strofa>Śnie, który uczysz umierać człowieka/
+I ukazujesz smak przyszłego wieka,/
+Uśpi na chwilę to śmiertelne ciało,/
+A dusza sobie niech pobuja mało!/
+Chce li, gdzie jasny dzień wychodzi z morza,/
+Chce li, gdzie wieczór gaśnie pozna zorza/
+Albo gdzie śniegi panują i lody,/
+Albo gdzie wyschły przed gorącem wody./
+Wolno jej w niebie gwiazdom się dziwować/
+I spornym biegom<pr><slowo_obce>spornym biegom</slowo_obce> --- różnorodnym ruchom ciał niebieskich.</pr> z bliska przypatrować,/
+A jako koła w społecznym mijaniu/
+Czynią dźwięk barzo wdzięczny ku słuchaniu<pr><slowo_obce>koła... czynią dźwięk</slowo_obce> --- według wyobrażeń filozofa greckiego Pitagorasa, uznawanych aż do przyjęcia nauki Kopernika, wszechświat był zbudowany z dziewięciu kręgów, „kół", a raczej półkul (sfer), umieszczonych jedna nad drugą; półkule te obracały się wydając dźwięczne głosy, tzw. harmonię sfer.</pr>./
+Niech się nacieszy nieboga do woli,/
+A ciało, które odpoczynek woli,/
+Niechaj tym czasem tęsknice nie czuje,/
+A co to nie żyć, w czas się przypatruje.<end id="e1188902310004"/></strofa><naglowek_rozdzial>38. Z greckiego</naglowek_rozdzial><strofa>By się wszytka nawalność morska poruszyła,/
+By wszytek Ren zebrana moc niemiecka piła,/
+Nigdy nie będą mogli rzymskiej sile szkodzić,/
+Dokąd cesarz przeważny wojsko będzie wodzić./
+Tak i dęby korzenia swego się trzymają,/
+A suchy, nikczemny list wiatry obijają.</strofa><naglowek_rozdzial>39. Na fraszki</naglowek_rozdzial><strofa>A cóż czynić? Pijaństwo zbytnie zdrowiu szkodzi;/
+Gra też częściej z utratą niż z zyskiem przychodzi;/
+A nadzieje zaś nie masz wzajemnej miłości,/
+A owa na swą szkodę suszy barzo kości./
+Wy tedy, co kto lubi, moi towarzysze,/
+Pijcie, grajcie, miłujcie --- Jan fraszki niech pisze!</strofa><naglowek_rozdzial>40. Do Wojtka</naglowek_rozdzial><strofa>I owszem, miły Wojtku, zjednaj się z tą panią,/
+Niech nie woła za tobą ani też ty za nią!/
+Chwalę cię, że tam w sercu nie chcesz nic zostawić,/
+Ale zaraz przyjaźni skutkiem chcesz poprawić./
+Idź co rychlej, boć wieczór; a tego jednania,/
+Ile po rzeczy baczę, będzie do świtania.</strofa><naglowek_rozdzial>41. O proporcyjej</naglowek_rozdzial><strofa>Atoli patrząc na swe jajca silne,/
+Myśliłem rzeczy moim zdaniem pilne:/
+Jeśli mię chce mieć szczęście w tym nierządzie,/
+Niech mi da wedle proporcyjej mądzie.</strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188902400922"/><motyw id="m1188902400922">Mąż, Obyczaje, Starość , Żona</motyw>42. O starym</naglowek_rozdzial><strofa>Stary miał <slowo_obce>priapismum</slowo_obce><pr><slowo_obce>priapismum</slowo_obce> (łac.) --- chorobliwy stan ciągłego podniecenia erotycznego u mężczyzny.</pr>, nieukładną mękę./
+Lecz była młodej żenie ta niemoc na rękę,/
+Bo się pan często parzył w przyrodzonej wannie,/
+Co więcej niżli jemu pomagało Hannie./
+Potym go uleczyli mądrzy doktorowie,/
+A pani w płacz nieboga: ,,Biadaż mojej głowie!/
+Kiedyś ty, mężu, stękał, jam się dobrze miała,/
+A kiedyś ty zasię zdrów, ja będę chorzała."<end id="e1188902400922"/></strofa><naglowek_rozdzial>43. O gościu</naglowek_rozdzial><strofa>Gość napisał na murze, że coś paniej czynił;/
+Drugi, źle wyczytawszy, jako złego winił:/
+,,Otóż widzisz --- powiada --- czyńże dobrze komu,/
+A to tu drugi snąć bił gospodynią w domu."/
+A sługa stojąc za nim: ,,Przypatrzcie się, panie!/
+Widzi mi się, że swad zbił stoi tam na ścianie."</strofa><naglowek_rozdzial>44. Do fraszek</naglowek_rozdzial><strofa>Fraszki, za wszeteczne was ludzie poczytają/
+I dlatego was pewnie uwałaszyć mają./
+A tak ja upominam: Nie mówcie plugawie,/
+Byście potym nie były z wałachy na trawie;/
+Ale mówcie przykładem mego Mikołajca:/
+,,Co to niesiesz?" --- ,,Gospodze, z odpuszczeniem: jajca<pr><slowo_obce>Gospodze</slowo_obce> --- pani (wołacz); <slowo_obce>z odpuszczeniem</slowo_obce> --- za przeproszeniem.</pr>."</strofa><naglowek_rozdzial>45. Do Bartosza</naglowek_rozdzial><strofa>Bartoszu łysy, a z hiszpańską brodą,/
+Godzien by łaski za swoją urodą;/
+Ale panienki na cię niełaskawy,/
+Tak powiadają, żeś nogieć wąchawy;/
+Co jeśli tak jest, szkodać i urody,/
+I tej łysiny, i tej czystej brody.</strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188902529343"/><motyw id="m1188902529343">Miłość, Nieśmiertelność, Poezja, Wino</motyw>46. Do Anakreonta</naglowek_rozdzial><strofa>Anakreon, zdrajca stary,/
+Nie masz w swym łotrostwie miary!/
+Wszytko pijesz, a miłujesz/
+I mnie przy sobie zepsujesz./
+Już cię moje strony znają/
+I na biesiadach śpiewają;/
+Dobra myśl nigdy bez ciebie./
+A tak, słyszysz li co w niebie,/
+Śmiej się: bo twe imię dawne/
+I dziś miedzy ludźmi sławne.<end id="e1188902529343"/></strofa><naglowek_rozdzial>47. Na obraz Andrzeja Patrycego</naglowek_rozdzial><strofa>Na wszytkim Patrycemu ten obraz jest równy,/
+Chyba to, że ten milczy, a owo wymowny.</strofa><naglowek_rozdzial>48. Na zachowanie</naglowek_rozdzial><strofa>Co bez przyjaciół za żywot? Więzienie,/
+W którym niesmaczne żadne dobre mienie./
+Bo jeslić się co przeciw myśli stanie,/
+Już jako możesz, sam przechowaj, panie!/
+Nikt nie poradzi, nikt nie pożałuje;/
+Takżeć, jeslić się dobrze poszańcuje,/
+Żaden się z tobą nie będzie radował,/
+Sam sobie będziesz w komorze smakował./
+Co ludzi widzisz, wszytko podęjźrzani,/
+W oczy cię chwali, a na stronie gani./
+Nie słyszysz prawdy, nie słyszysz przestrogi,/
+Być wierę miały uróść na łbie rogi./
+Uchowaj Boże takiego żywota,/
+Daj raczej miłość, a chocia mniej złota!</strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188898819923"/><motyw id="m1188898819923">Obyczaje</motyw>Do doktora<pr>49. Do Jakuba Montana (zm. 1580) --- Włocha, doktora medycyny i filozofii, kanonika krakowski, lekarz biskupa Padniewskiego, później archidiakon lubelski. W kapitule krakowskiej sprawował urząd prokuratora.</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Nie trzeba mi się wiele dowiadować,/
+Kędy ty chodzisz, doktorze, miłować,/
+Bo która z tobą wieczór pobłaznuje,/
+Każda nazajutrz piżmem zalatuje<pr><slowo_obce>piżmem</slowo_obce> --- lekarz sam przyrządzał lekarstwa, do których używano również pachnącego piżma.</pr><end id="e1188898819923"/></strofa><naglowek_rozdzial>50. Z greckiego</naglowek_rozdzial><strofa>Ani w młodej rozkoszy, ani w starej widzę;/
+Owej prosto żałuję, a tej się zaś wstydzę./
+Złe niedoszłe, ale też złe przestałe grona,/
+Nalepsze, gdy doźrzeją; także też i żona.</strofa><naglowek_rozdzial>51. Ofiara</naglowek_rozdzial><strofa>Ten pas Greta, podstarzawszy sobie,/
+Poświęciła, można Wenus, tobie./
+Tomku złoty, twoja wie kaleta,/
+Skąd dostała tego pasa Greta!</strofa><naglowek_rozdzial>52. O łazarzowych księgach<pr>Fraszka nawiązuje do średniowiecznej legendy, według której wskrzeszony przez Chrystusa Łazarz miał opisać swe pośmiertne wrażenia.</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Coć wymyślili ci heretykowie?/
+(Bo tak filozof luterana zowie.)/
+Łazarz on święty, kiedy znowu ożył,/
+Napisał księgi, w które wszytko włożył,/
+Cokolwiek widział albo co i słyszał/
+Na onym świecie, gdy pod ziemią dyszał./
+Ale ich nie chciał pokazać nikomu,/
+Ani obcemu, ani swoim w domu./
+Aż gdy miał umrzeć, natenczas tam wskazał/
+Po filozofa<pr><slowo_obce>wskazał po filozofa</slowo_obce> --- wezwał filozofa.</pr> i temuż ukazał/
+One swe księgi, ale zawiązane<pr><slowo_obce>zawiązane</slowo_obce> --- książki w XVI w. miały często okładki zaopatrzone w klamry lub rzemyki do zawiązywania.</pr>/
+I nadto jeszcze zapieczętowane./
+I rzecze k'niemu: ,,Ja śmierć bliską czuję,/
+A tak cię tymi księgami daruję<pr><slowo_obce>A tak cię tymi księgami daruję</slowo_obce> --- słowa zacytowane przez Piotra Statoriusa-Stojeńskiego w gramatyce świadczą, że utwór powstał przed lipcem 1567.</pr>,/
+Gdziem wszytko włożył, com widział i słyszał/
+Na onym świecie, gdym pod ziemią dyszał./
+Ale cię proszę, byś ich nie otwierał,/
+Aż kiedy także sam będziesz umierał./
+Bo tam nic nie masz, czego żywym trzeba:/
+Wszytko się plecie coś około nieba./
+Przeto tymczasem inszych rzeczy pytaj,/
+A moje księgi przy skonaniu czytaj!/
+A przeczytawszy oddasz je drugiemu/
+Filozofowi także uczonemuTen pas Greta, podstarzawszy sobie,/
+Poświęciła, można Wenus, tobie./
+Tomku złoty, twoja wie kaleta,/
+Skąd dostała tego pasa Greta!,/
+I tak do końca niech się podarzają<pr><slowo_obce>niech się podarzają</slowo_obce> --- niech będą darowywanie.</pr>,/
+A przed skonaniem tylko je czytają!"/
+Tamże przywiedzion mój filozof k'temu./
+Że przysiągł dosyć uczynić wszytkiemu./
+Łazarz w tym skonał; wziął filozof księgi,/
+Dawno by w nich był, by nie dla przysięgi<pr><slowo_obce>Dawno by w nich był, by nie dla przysięgi</slowo_obce> --- dawno by je przeczytał, gdyby nie przysięga.</pr>;/
+Owa tak długo leżał w tym rosole<pr><slowo_obce>w tym rosole</slowo_obce> --- w kłopocie.</pr>,/
+Że one księgi rozłożył po stole,/
+Pocznie wartować, ali papier goły:/
+,,Ba to --- pry --- pismo nie z głębokiej szkoły."/
+Więc, jako czytał, tak też trzymał o tym/
+I podał drugim filozofom potym.</strofa><naglowek_rozdzial>53. Do Jędrzeja<pr>Fraszka zwraca się albo do Nideckiego (por. przyp. do fr. II 34), albo do Andrzeja Trzecieskiego (por. przyp. do fr. II 80), z którym Kochanowski również bardzo się przyjaźnił.</pr></naglowek_rozdzial><strofa>A cóż radzisz, Jędrzeju? (Wszak mogę w twe uszy/
+Beśpiecznie wszytko włożyć, co mi serce kruszy.)/
+I sam już baczyć możesz, że moje posługi/
+U tej paniej nieważne, które zna czas długi/
+I stateczne, i wierne; a kiedy by chciała/
+Prawdę mówić, rychlej z nich cześć niż lekkość miała./
+Jakiem ja dary dawał? Jakiem rymy składał<pr><slowo_obce>Jakiem rymy składał</slowo_obce> --- chodzi o wiersze miłosne.</pr>?/
+A dziś mię wstyd: bom więcej, niż było, przykładał./
+Równałem często jej płeć ku rumianej zarzy,/
+A ona kramną barwę<pr><slowo_obce>kramną barwę</slowo_obce> --- róż nabyty w kramie, barwiczkę.</pr> nosiła na twarzy./
+Chwaliłem jej niegodne chwały obyczaje,/
+Więc mi też mą nieprawdę fałszem dziś oddaje./
+Przeto póki gniew świeży w mym sercu panuje,/
+Póki człowiek swą krzywdę i wzgardzenie czuje,/
+Ratuj mię, jako możesz, a wyrwi z niewoli!/
+Nie wiesz, jako niewdzięczna miłość w sercu boli.</strofa><naglowek_rozdzial>54. Z greckiego</naglowek_rozdzial><strofa>Nie sądź mię za umarłą, gościu mój miły,/
+Śpiewaczki mityleńskiej z tej to mogiły<pr><slowo_obce>śpiewaczki mityleńskiej</slowo_obce> --- Safony, lirycznej poetki greckiej (ur. ok. 600 r. p.n.e.); <slowo_obce>z tej to mogiły</slowo_obce> --- widocznie zapuszczonej czy zrujnowanej.</pr>./
+Człowieczych to rąk sprawa, a taka praca/
+Rada się w krótkim czasie wniwecz obraca./
+Lecz jeśli mię chcesz pytać o rymy moje<pr><slowo_obce>rymy</slowo_obce> --- wiersze. Safonie przypisywano wprowadzenie do poezji lirycznej zwrotek, z których jedna często pojawia się u Kochanowskiego. Nadto przełożył Kochanowski jeden z wierszy poetki greckiej.</pr>,/
+Którym boginie dary przydały swoje,/
+Wiedz, iżem śmierci znikła, a póki słynie/
+Lutnia i mowne gęśli, Safo nie zginie.</strofa><naglowek_rozdzial>55. Do Jósta<pr>Adresatem fraszki jest zapewne Jost Ludwik Decjusz (por. przyp. do fr. I 29).</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Twój mi brat, Jóstcie, powiada o tobie,/
+Żeś łaskaw na mię; czego życzę sobie,/
+Bo twoja przyjaźń, którego zwyczaje/
+U ludzi chwalne, świadectwo mi daje,/
+Żem dobry człowiek; ani ty miłujesz,/
+Jedno w kim cnotę i stateczność czujesz./
+Przeto żebyś też wiedział serce moje,/
+Ślę te do ciebie krótkie rymy swoje<pr><slowo_obce>do ciebie krótkie rymy</slowo_obce> --- <tytul_dziela>Fraszki</tytul_dziela> były bardzo poczytne wśród dworzan. Kochanowski sam je partiami rozsyłał w podarunku znajomym i przyjaciołom.</pr>,/
+Które miej jako pewny zakład jaki,/
+Żem jest i chcę być twój na czas wszelaki.</strofa><naglowek_rozdzial>56. Nagrobek Pawłowi Chmielowskiemu<pr>Paweł Chmielowski, archidiakon lubelski, sekretarz Zygmunta Augusta, zginął w czasie podróży do Szwecji (1562).</pr></naglowek_rozdzial><strofa>,,Wiatry z północnym morzem na mię się zmówiły,/
+Aby mię, niewinnego, gardła pozbawiły,/
+I na koniec dowiodły swego, bo, stargawszy/
+Białe żagle i okręt w kęsy zdruzgotawszy,/
+Przybiły mię do brzegu pustego na desce;/
+Tamżem został, bo wyszcia nie dawało miesce./
+A ty, co tędy płyniesz po głębokiej wodzie,/
+Umiej o Chmielowskiego powiedzieć przygodzie!</strofa><naglowek_rozdzial>57. Do Stanisława Porębskiego<pr>Stanisław Porębski, przyjaciel Kochanowskiego, studiował prawo w Padwie, prawdopodobnie był także dworzaninem Zygmunta Augusta.</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Jeśli co ważne jest świadectwo moje,/
+ Porębski złoty, ,,Skotopaski" twoje<pr><slowo_obce>Skotopaski</slowo_obce> (od: <slowo_obce>skot</slowo_obce> --- bydło) --- pieśni pasterskie, sielanki, których mistrzem był poeta grecki Teokryt (III w. p.n.e.). Utworów Porębskiego, niestety, nie znamy.</pr>/
+W tej wadze u mnie, żeby się mógł do nich/
+Teokryt przyznać, tak ja trzymam o nich.</strofa><naglowek_rozdzial>58. Z greckiego</naglowek_rozdzial><strofa>Alkon<pr>A1kon --- mityczny bohater grecki, znakomity łucznik, celnym strzałem zabił węża, który oplatał już jego syna, a strzała nawet nie drasnęła chłopca.</pr> patrząc na syna, kiedy go smok srogi/
+W poły trzymał, wyciągnął, acz z bojaźnią, rogi<pr><slowo_obce>wyciągnął... rogi</slowo_obce> --- naciągnął łuk.</pr>/
+I nie uchybił celu; bo strzała zwierzęciu/
+Prawie w gardle utknęła przy samym dziecięciu;/
+A sprawiwszy, co myślił, wedle dębu tego/
+Łuk zawiesił, znak szczęścia i oka miernego.</strofa><naglowek_rozdzial>59. Do Marcina</naglowek_rozdzial><strofa>Filozofi, co nad nas uszy lepsze mają,/
+O dziwnie wdzięcznych głosiech<pr><slowo_obce>O... głosiech w niebie</slowo_obce> --- o harmonii sfer (por. przyp. do fr. II 37).</pr> w niebie powiadają./
+Którym ja, jako prostak, we wszem wiarę dawam,/
+Ale na twej muzyce, Marcinie<pr><slowo_obce>Marcin</slowo_obce> --- był to może nadworny muzyk królewski w latach 1555--1571, Marcin z Jędrzejowa.</pr>, przestawam.</strofa><naglowek_rozdzial>60. Do nieznajomego</naglowek_rozdzial><strofa>Nie masz, o co stać, bych cię wpisał w swoje karty,/
+Bo tam statku niewiele, a snąć wszytko żarty,/
+Ale możesz li wytrwać, gdy będą kpić z ciebie,/
+Powiedz imię co rychlej, chcę cię mieć u siebie.</strofa><naglowek_rozdzial>61. Do Jędrzeja<pr>Fraszka zwrócona do Andrzeja Trzecieskiego (por. przyp. do fr. II 80) albo Nideckiego (fr. II 34).</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Który mój nieprzyjaciel i człowiek tak srogi/
+Trzymał cię po te czasy, Jędrzeju mój drogi,/
+Kiedym cię ja nabarziej, smutny, potrzebował,/
+Abyś mię był w mym ciężkim frasunku ratował?/
+Serce mi bowiem żarły troski nieuspione,/
+Jakie nie leda komu mogą być zwierzone./
+By mi cię wżdy na koniec odesłał był cało,/
+Nie tak by mię nieszczęście moje frasowało;/
+Ale cię na żal więtszy tak do mnie wyprawił,/
+Że i serce, i duszę przy sobie zostawił./
+Co nie wiem, jeśli czujesz: ale to czuć próżno,/
+Kiedy serce i dusza od człowieka różno./
+Com się tedy nadziewał pociechy od ciebie,/
+To cię sam cieszyć muszę zapomniawszy siebie,/
+A lekarstwa inszego nie wiem tej chorobie,/
+Jeno gdzieś zgubę stracił, tam jedź po nię sobie./
+A tego się wystrzegaj, byś chcąc serca dostać/
+Nie musiał tam na koniec i sam potym zostać.</strofa><naglowek_rozdzial>62. Do Stanisława</naglowek_rozdzial><strofa>Powiedz mi, gdzie się chowasz, bracie Stanisławie<pr><slowo_obce>bracie Stanisławie</slowo_obce> --- chodzi o któregoś z bliskich przyjaciół, może Stanisława Fogelwedera (por. przyp. do <tytul_dziela>Listu do Stanisława Fogelwedera</tytul_dziela>, t. II, s. 288.</pr>,/
+Bom cię tak długo szukał, ażem ustał prawie;/
+Jakożeś mię był prosił na obiad do siebie,/
+Takżem cię ani widział i jadam bez ciebie.</strofa><naglowek_rozdzial>63. O Bekwarku</naglowek_rozdzial><strofa>By lutnia mówić umiała,/
+Tak by nam w głos powiedziała:/
+,,Wszyscy inszy w dudy grajcie,/
+Mnie Bekwarkowi niechajcie!"</strofa><naglowek_rozdzial>64. Do Wędy</naglowek_rozdzial><strofa>Miło patrząc na łąki, kiedy się odzieją,/
+Miło patrząc na zdroje, kiedy wodę leją;/
+Dobra lecie śmiotana, dobra szołdra zimie,/
+Kiedy uschnie na wietrze albo w gęstym dymie;/
+Dobry wieniec bluszczowy --- nad wszytko multanki,/
+Kiedy grasz, Węda, w lesie, zabywając Hanki.</strofa><naglowek_rozdzial>65. O Aleksandrzech</naglowek_rozdzial><strofa>Aleksander sławną Troję skaził<pr><slowo_obce>Aleksander</slowo_obce> --- tu: Parys.</pr>,/
+Aleksander Persy z państwa zraził<pr><slowo_obce>Aleksander</slowo_obce> --- tu: Aleksander Wielki (356--323 p.n.e.).</pr>,/
+Aleksander ufrasował żaki<pr>Aleksander de Villa Dei (Villedieu) --- w r. 1209 ułożył gramatykę łacińską dla uczniów, <tytul_dziela>Doctrinale puerorum</tytul_dziela>, która aż do r. 1514 uważana była za najważniejszy podręcznik.</pr>,/
+Aleksander powadził Polaki<pr><slowo_obce>Aleksander</slowo_obce> --- tu: Aleksander Jagiellończyk. Chodzi tu zapewne o sejm z r. 1505, na którym król w oparciu o szlachtę począł ograniczać władzę magnatów.</pr>.</strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188902692349"/><motyw id="m1188902692349">Kochanek, Miłość</motyw>66. Do Hanny</naglowek_rozdzial><strofa>Na palcu masz dyjament, w sercu twardy krzemień,/
+Pierścień mi, Hanno, dajesz, już i serce przemień!<end id="e1188902692349"/></strofa><naglowek_rozdzial>67. Nagrobek Mikołajowi Trzebuchowskiemu</naglowek_rozdzial><strofa>Kości twe, Trzebuehowski, zamknęła w tym grobie/
+Żona, którąś zostawił w żałości po sobie;/
+Pamięć twoja w jej sercu zawżdy będzie trwała,/
+Póki teskliwa dusza nie odbieży ciała.</strofa><naglowek_rozdzial>68. Temuż</naglowek_rozdzial><strofa>By Bóg duszę za duszę chciał od nas przyjmować,/
+A mógł człowiek swym zdrowiem cudze odkupować./
+Ile mi kolwiek wieku naznaczono w niebie,/
+Dałabych była wszytko, mężu mój, dla ciebie./
+Lecz iż na taki frymark śmierć nierada zwoli<pr><slowo_obce>na taki frymark śmierć nierada zwoli</slowo_obce> --- na taką zamianę (handel) śmierć niechętnie pozwoli.</pr>,/
+A zachować swą srogość jednostajnie woli,/
+Muszę trwać w ciężkim żalu i trosce po tobie,/
+A moja wszytka radość legła z tobą w grobie.</strofa><naglowek_rozdzial>69. Do doktora Montana</naglowek_rozdzial><strofa>Pierwszą, wtóra i trzecią, czwartą wieś i piątą,/
+Szóstą także i siódmą, ósmą i dziewiątą,/
+Nie wiem, miły doktorze, w której masz krainie,/
+Jam tylko był w Dziesiątej, która przy Lublinie<pr><slowo_obce>Dziesiątej</slowo_obce> --- niegdyś wieś, dzisiaj przedmieście Lublina. Montanus dostał ją jako kanonik lubelski po śmierci Chmielowskiego w grudniu 1562 (por. <tytul_dziela>Nagrobek Pawłowi Chmielowskiemu</tytul_dziela>, II 58).</pr>.</strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188902838776"/><motyw id="m1188902838776">Pijaństwo</motyw>70. Nagrobek opiłej babie</naglowek_rozdzial><strofa>,,Czyj to grób?" --- ,,Bodaj zdrów pił." --- ,,Czyja to mogiła?"/
+,,Jeno rychło, już bych dwie tymczasem wypiła."/
+,,Nie chcewa się rozumieć." --- ,,Nalejże mnie sporzej!"/
+,,Wściekła babo, nie pijęć do ciebie." --- ,,Tym gorzej."/
+,,Imię twoje chcę słyszeć." --- ,,A szatan ci po tym:/
+Wiedzieć, kto w tamtym grobie albo kto w owo tym?"/
+,,Miejże się tedy dobrze!" --- ,,A jako bez piwa?"/
+,,Przyuczaj się!" --- ,,Nie byłam trzeźwią jako żywa!"<end id="e1188902838776"/></strofa><naglowek_rozdzial>71. Do Wenery</naglowek_rozdzial><strofa>Wenus, nie odnawiaj mi już przeszłej nadzieje,/
+Niech się mój nieprzyjaciel (wszak wiesz kto) nie śmieje!/
+Bo lepsza pewna wolność niż rozkosz wątpliwa,/
+Ta za wżdy ze mną, a z tej często nic nie bywa,/
+A nasze troski wniwecz, wniwecz i staranie,/
+Którym to sfałszowane kupujem kochanie./
+Podejźrzany mi twój śmiech i twe słodkie słowa/
+Boję się, by nie była znowu jaka zmowa./
+Jako chcesz; aleć tego pełne będą karty,/
+Chociać mój płacz u ciebie śmiech tylko a żarty.</strofa><naglowek_rozdzial><begin id="b1188902925652"/><motyw id="m1188902925652">Kochanek</motyw>72. Do dziewki</naglowek_rozdzial><strofa>A co wiedzieć, gdzie chodzisz, moja dziewko śliczna/
+A mnie tymczasem trapi teskność ustawiczna;/
+Jakoby słońce zaszło, kiedy nie masz ciebie,/
+A z tobą i w pół nocy zda się dzień na niebie.<end id="e1188902925652"/></strofa><naglowek_rozdzial>73. O rozkoszy</naglowek_rozdzial><strofa>Rozkoszy na świat szczerej nie podano,/
+Ale do każdej żółci przymieszano./
+Skąd cię potyka, co twej duszy miło,/
+Masz przyjąć i to, co nie g'myśli było.</strofa><naglowek_rozdzial>74. Na historyją trojańską<pr>Opowiadanie prozą <tytul_dziela>Historyja trojańska</tytul_dziela>, z którego Kochanowski zaczerpnął pewne szczegóły do <tytul_dziela>Odprawy posłów greckich</tytul_dziela>, pojawiło się w druku w r. 1563.</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Nie dopiero to wiedzą, że dobrze miłować./
+Ważył się przedtym Parys przez morze żeglować/
+Dla nadobnej Heleny, którą jemu była/
+Za złote jabłko piękna Wenus namieniła./
+Nie dbał, chocia pogonią miała być za nimi,/
+Choć miał tego przypłacić braty rodzonymi,/
+Na koniec swym upadem i wszytkiego domu./
+Smakowała mu miłość, nie wiem, jako komu.</strofa><naglowek_rozdzial>75. Nagrobek Adrianowi doktorowi</naglowek_rozdzial><strofa>Śmierci, to nie śmiech! Już nam bierzesz i doktory;/
+A jakoż tu może być dobrej myśli chory?/
+Bóg żegnaj, Adryjanie! Nie pomogą zioła,/
+Komu się na śmierć bierze, musi wsiadać zgoła.</strofa><naglowek_rozdzial>76. Do swych rymów</naglowek_rozdzial><strofa>Rymy głupie, rymy nieobaczne,/
+W których jako we źwierciedle znaczne/
+Me szaleństwo, idźcie w ogień wszytki,/
+A zatłum'cie mój postępek brzydki,/
+Za który się długo wstydać muszę./
+Serdecznego żalu tu nie ruszę,/
+Bo ten w twardym dyjamencie ryto,/
+Aby wiecznie trwał, czego mnie lito./
+O przyczynę, prze Bóg, nie pytajcie/
+Ani mi tej rany odnawiajcie!/
+Niewdzięczność mię ludzka potępiła,/
+Bodaj się źle wrychle zapłaciła!</strofa><naglowek_rozdzial>77. Do Anny</naglowek_rozdzial><strofa>Wczora, czekając na twe obietnice/
+I zabywając niejako tęsknice,/
+Napisałem ci krom rozmysłu wszego/
+Ten rym niegładki, skąd byś serca mego/
+Frasunk poznała i myśl utrapioną,/
+Anno, twoimi słowy zawiedzioną,/
+Bom ustawicznie rachował godziny/
+A szukał twego mieszkania przyczyny<pr><slowo_obce>mieszkania przyczyny</slowo_obce> --- przyczyny spóźnienia się.</pr>/
+Chciałem li czytać, tom nic nie rozumiał;/
+Chciałem li zagrać, tom począć nie umiał./
+Na koniec wziąwszy we mdłą rękę piórko/
+Pisałem: ,,Ojca prawdziwego córko/
+Nieprawie słowna!" --- a w tym mię sen zmorzył,/
+Gniew upokoił, nadzieję umorzył.</strofa><naglowek_rozdzial>78. Do przyjaciela</naglowek_rozdzial><strofa>Jednego chcieć i nie chcieć to społeczność prawa;/
+Gdzie się myśli nie zgodzą, tam przyjaźń dziurawa./
+Iż tedy na mym zdaniu ty przestać nie raczysz,/
+Przestanę ja na twoim: owa się obaczysz.</strofa><naglowek_rozdzial>79. Do boginiej</naglowek_rozdzial><strofa>Bogini, która miłością szafujesz,/
+A ludzkie serca według swej frasujesz/
+I cieszysz myśli, jeśli niewdzięczności/
+I ty nie lubisz w uprzejmej miłości,/
+Sfolguj mi mało; owa się wyłamię/
+Z tej niepobożnej niewolej, która mię/
+Tak sfrasowała, że i zdrowia nie mam,/
+I o rozumie toż na koniec mniemam./
+Już mię nie wracaj ku pierwszej wolności,/
+Bo nie wiem, bych żyć umiał bez miłości./
+Tylko pan inszy niech mi rozkazuje,/
+Jednaż ta, co jest uprzejmość, nie czuje./
+A ja, gdy zbędę jarzma tak ciężkiego,/
+Na znak twej łaski i ulżenia swego/
+Postawię palmę złotą w twym kościele,/
+Która ten napis poniesie na czele:/
+,,Tobie, o można Wenus, jestem dana,/
+Żeś zbyć pomogła niewdzięcznego pana."</strofa><naglowek_rozdzial>80. Do Andrzeja Trzecieskiego<pr>Andrzej Trzecieski (zm. 1583) --- poeta polsko-łaciński, tłumaczpsalmów, działacz reformacyjny. Był on autorem biografii Reja i wierszy na śmierć Kochanowskiego. Pozostawił po sobie bogatą bibliotekę.</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Bógżeć zapłać, Jędrzeju, żeś mię dziś upoił,/
+Boś we mnie niepotrzebne troski upokoił,/
+Które mi serce gryzły, jako to być musi,/
+Gdy człowieka niewdzięczność opętana dusi./
+Wiem dobrze, że niedługo ze mną tej rozkoszy,/
+Bo to wszytko po chwili trzeźwią myśl rozpłoszy,/
+Ale witaj mi ta noc wolna od frasunku!/
+Któż wiedział, by tak wiele należało<pr><slowo_obce>należało</slowo_obce> --- leżało, kryło się.</pr> w trunku?</strofa><naglowek_rozdzial>81. Na rym nierozmyślny</naglowek_rozdzial><strofa>Kto mi każe rym pisać nierozmyślnie, taki/
+Ma wolą przyjąć, chocia będzie leda jaki.</strofa><naglowek_rozdzial>82. O Gąsce<pr>Gąska, bardziej znany jako Stańczyk, sławny błazen.</pr></naglowek_rozdzial><strofa>Albo Staś, albo Gąska<pr><slowo_obce>Albo Staś, albo Gąska</slowo_obce> --- czy go nazwiesz Stasiem, czy Gąską.</pr>, przedsię ktoś niemądry,/
+Częstował panią (nie wiem, jako to rzec) jądry./
+Trafił się tam do tego, co jej też rad służył,/
+Ale jeszcze był tego bytu z nią nie użył./
+Ujźrzawszy poszedł nazad. Błazen za nim z lochu:/
+,,Nie gniewajcie się, będzieć i wam, panie Włochu."</strofa><naglowek_rozdzial>83. Na pszczoły budziwiskie<pr>Budziwiszki (właśc. Bujwidiszki, pod Wilnem) --- należały do wojewody wileńskiego, Mikołaja Radziwiłła (zm. 1565). Dedykowany mu utwór powstać musiał przed tą datą.</pr></naglowek_rozdzial><dedykacja>Do Jego Mił. P. Wojewody Wileńskiego</dedykacja><strofa>Patrzaj, jako płodnych pszczół niesłychane roje/
+Okładły, zacny panie, miodem ściany twoje./
+Dobry to znak, jeśli Bóg dał wieszczą myśl komu,/
+Że dostatek i wieczne potomstwo w twym domu.</strofa><naglowek_rozdzial>84. Do gościa</naglowek_rozdzial>naglowek_rozdzial>
fnp / wolnelektury.git / blobdiff