[wolnelektury.git] / books / 01 / kochanowski_piesni1_X.xml

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<utwor><rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/">
<rdf:Description rdf:about="http://wiki.wolnepodreczniki.pl/Lektury:Kochanowski/Pieśni/Pieśń_X_(1)">
<dc:creator xml:lang="pl">Kochanowski, Jan</dc:creator>
<dc:title xml:lang="pl">Pieśń X (Kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióry)</dc:title>
<dc:relation.isPartOf xml:lang="pl">http://www.wolnelektury.pl/lektura/piesni-ksiegi-pierwsze</dc:relation.isPartOf>
<dc:contributor.editor xml:lang="pl">Sekuła, Aleksandra</dc:contributor.editor>
<dc:contributor.editor xml:lang="pl">Krzyżanowski, Julian</dc:contributor.editor>
<dc:contributor.editor xml:lang="pl">Otwinowska, Barbara</dc:contributor.editor>
<dc:contributor.technical_editor xml:lang="pl">Gałecki, Dariusz</dc:contributor.technical_editor>
<dc:publisher xml:lang="pl">Fundacja Nowoczesna Polska</dc:publisher>
<dc:subject.period xml:lang="pl">Renesans</dc:subject.period>
<dc:subject.type xml:lang="pl">Liryka</dc:subject.type>
<dc:subject.genre xml:lang="pl">Pieśń</dc:subject.genre>
<dc:description xml:lang="pl">Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.</dc:description>
<dc:identifier.url xml:lang="pl">http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/piesni-ksiegi-pierwsze-piesn-x-kto-mi-dal-skrzydla-kto-mie-o</dc:identifier.url>
<dc:source.URL xml:lang="pl">http://www.polona.pl/Content/1499</dc:source.URL>
<dc:source xml:lang="pl">Kochanowski, Jan (1530-1584), Dzieła polskie, tom 1, oprac. Julian Krzyżanowski, wyd. 8, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, 1976</dc:source>
<dc:rights xml:lang="pl">Domena publiczna - Jan Kochanowski zm. 1584 </dc:rights>
<dc:date.pd xml:lang="pl">1584</dc:date.pd>
<dc:format xml:lang="pl">xml</dc:format>
<dc:type xml:lang="pl">text</dc:type>
<dc:type xml:lang="en">text</dc:type>
<dc:date xml:lang="pl">2007-08-31</dc:date>
<dc:audience xml:lang="pl">L</dc:audience>
<dc:language xml:lang="pl">pol</dc:language>
</rdf:Description>
</rdf:RDF>
<liryka_l>

<autor_utworu>Jan Kochanowski</autor_utworu>

<dzielo_nadrzedne>Pieśni, Księgi pierwsze</dzielo_nadrzedne>

<nazwa_utworu>Pieśń X</nazwa_utworu>


<strofa><begin id="b1188394670031"/><motyw id="m1188394670031">Nieśmiertelność</motyw>Kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióry/
I tak wysoko postawił, że z góry/
Wszystek świat widzę, a sam, jako trzeba,/
<wers_wciety>Tykam się nieba?</wers_wciety></strofa>

<strofa>To li jest ogień on nieugaszony/
Złotego słońca, które, nieskończony/
Bieg bieżąc, wrotne od początku świata/
<wers_wciety>Prowadzi lata?</wers_wciety></strofa>

<strofa>To li jest on krąg odmiennej światłości<pr><slowo_obce>krąg odmiennej światłości</slowo_obce>--- księżyc o zmiennych fazach.</pr>,/
Wódz gwiazd rozlicznych i sprawca żyzności?/
<begin id="b1219002835245"/><motyw id="m1219002835245">Wizja, Zaświaty</motyw>Słyszę głos wdzięczny: prze Bóg, a na jawi,/
<wers_wciety>Czy mię sen bawi?</wers_wciety></strofa>

<strofa>Tu, widzę, ani ciemne mgły dochodzą,/
Ani śnieg, ani zimne grady szkodzą;/
Wieczna pogoda, dzień na wszystki strony/
<wers_wciety>Trwa nieskończony.</wers_wciety></strofa>

<strofa>Godne pałace Twojej wielmożności,/
Panie, a jakiej cnota dostojności,/
Widzę na oko, bowiem wedle Ciebie/
<wers_wciety>Ma miejsce w niebie.</wers_wciety><end id="e1188394670031"/></strofa>

<strofa><begin id="b1188394605234"/><motyw id="m1188394605234">Ojczyzna, Państwo, Polak, Historia</motyw>Kto by cię nie znał, Lechu Słowianinie,/
Któryś napierwej zasiadł w tej krainie/
I opanował męstwem swoim mocne/
<wers_wciety>Brzegi północne?</wers_wciety></strofa>

<strofa>Kroka<pr><slowo_obce>Kroka</slowo_obce> --- Kraka; legendarny książę Wiślan, założyciel Krakowa.</pr> patrz, jako siedząc tak wysoko,/
Przedsię ku miastu swemu skłania oko;/
Wandę<pr><slowo_obce>Wandę</slowo_obce> --- córkę Kraka.</pr> wydawa ubiór, bo z postawy/
<wers_wciety>Zda się mąż prawy.</wers_wciety></strofa>

<strofa>Tu i fortelny Przemysł<pr><slowo_obce>Przemysł</slowo_obce>--- przedhistoryczny książę polski, który podstępem (dlatego ma tu przydomek „fortelny") oszukał wroga, ukazując mu malowane wojsko.</pr> jest wniesiony,/
I ten, co dostał trefunkiem korony<pr><slowo_obce>ten, co dostał trefunkiem korony</slowo_obce> --- Leszek, według Kadłubka, w czasie wyścigu o koronę umiał uniknąć zdradliwego podstępu współzawodnika, który na polu rozsiał ostre gwoździe.</pr>,/
Doźrzawszy zdrady, gdzie koń prędkonogi/
<wers_wciety>Biegł zawód drogi.</wers_wciety></strofa>

<strofa>Bóg fałszu nie chce; a jako miłuje/
Sprawiedliwego, Piast<pr><slowo_obce>Piast</slowo_obce> --- kołodziej, legendarny protoplasta dynastii Piastów.</pr> i dziś to czuje,/
Bo mieszka w niebie, a jego cne plemię/
<wers_wciety>Rządziło ziemię.</wers_wciety></strofa>

<strofa>Zemowit stoi wedle ojca prawie,/
Z drugimi równo: ty wysszej, Miecławie,/
Którego sprawą chrześcijański zakon/
<wers_wciety>Podań Polakom.</wers_wciety></strofa>

<strofa>Tuż po nim widzę mężne Bolesławy,/
Prze których dzielność i stateczne sprawy/
Polska szeroko swych granic pomknęła/
<wers_wciety>I serce wzięła.</wers_wciety></strofa>

<strofa>W tejże jest liczbie on zakonnik święty<pr><slowo_obce>zakonnik święty</slowo_obce> --- Kazimierz Odnowiciel.</pr>,/
Z cieniów klasztornych na królestwo wzięty./
Są dwa Lesczkowie; jest król wzrostem mały<pr><slowo_obce>dwa Lesczkowie</slowo_obce> --- Leszek Biały i Czarny; król wzrostem mały --- Władysław Łokietek.</pr>./
<wers_wciety>Ale mąż śmiały.</wers_wciety></strofa>

<strofa>Widzę Jagiełła i dwu Kazimierzu<pr><slowo_obce>dwu Kazimierzu</slowo_obce> --- prawdopodobnie chodzi o Kazimierza Wielkiego i Kazimierza Jagiellończyka.</pr>,/
Dobrych tak w boju, jako i w przymierzu;/
Widzę i ciebie, gwiaździe równym prawie,/
<wers_wciety>Cny Władysławie<pr><slowo_obce>Władysławie</slowo_obce>--- Władysławie Warneńczyku.</pr></wers_wciety></strofa>

<strofa>Tu też jest Olbracht, król serca wielkiego;/
Tuż z Aleksandrem Zygmunt, za którego/
Polska zakwitła, a po długim boju/
<wers_wciety>Wytchła w pokoju.</wers_wciety></strofa>

<strofa>Szlachetne dusze, które swej dzielności/
Macie zapłatę niebieskie radości,/
Życzcie ojczyźnie, aby wam rodziła/
<wers_wciety>Podobnych siła!</wers_wciety></strofa>

<strofa>A ten, co po was dziś państwo sprawuje<pr><slowo_obce>A ten, co... dziś państwo sprawuje</slowo_obce> --- Zygmunt August; ostatniemu z Jagiellonów poeta życzy, by przekazał władzę następcy („wzdał opiek”, czyli przkazał opiekę), po dojściu do późnego wieku.</pr>/
Niechaj fortunnie i zdrów nam panuje;/
A zwierzonego nie wzdawa opieku,/
<wers_wciety>Aż pełen wieku!</wers_wciety><end id="e1219002835245"/><end id="e1188394605234"/></strofa>

</liryka_l></utwor>