[wolnelektury.git] / books / kochanowski_tren2.xml

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<utwor>
  <rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/">
<rdf:Description rdf:about="http://wiki.wolnepodreczniki.pl/Lektury:Kochanowski/Treny/Tren_II">
<dc:creator xml:lang="pl">Kochanowski, Jan</dc:creator>
<dc:title xml:lang="pl">Tren II (Jeslim kiedy nad dziećmi piórko miał zabawić...)</dc:title>
<dc:relation.isPartOf xml:lang="pl">http://www.wolnelektury.pl/lektura/treny</dc:relation.isPartOf>
<dc:contributor.editor xml:lang="pl">Sekuła, Aleksandra</dc:contributor.editor>
<dc:contributor.editor xml:lang="pl">Krzyżanowski, Julian</dc:contributor.editor>
<dc:contributor.editor xml:lang="pl">Otwinowska, Barbara</dc:contributor.editor>
<dc:contributor.technical_editor xml:lang="pl">Gałecki, Dariusz</dc:contributor.technical_editor>
<dc:publisher xml:lang="pl">Fundacja Nowoczesna Polska</dc:publisher>
<dc:subject.period xml:lang="pl">Renesans</dc:subject.period>
<dc:subject.type xml:lang="pl">Liryka</dc:subject.type>
<dc:subject.genre xml:lang="pl">Tren</dc:subject.genre>
<dc:description xml:lang="pl">Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.</dc:description>
<dc:identifier.url xml:lang="pl">http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/treny-tren-ii-jeslim-kiedy-nad-dziecmi-piorko-mial-zabawic</dc:identifier.url>
<dc:source.URL xml:lang="pl">http://www.polona.pl/Content/1501</dc:source.URL>
<dc:source xml:lang="pl">Kochanowski, Jan (1530-1584), Dzieła polskie, tom 2, Państwowy Instytut Wydawniczy, wyd. 8, Warszawa, 1976</dc:source>
<dc:rights xml:lang="pl">Domena publiczna - Jan Kochanowski zm. 1584</dc:rights>
<dc:date.pd xml:lang="pl">1584</dc:date.pd>
<dc:format xml:lang="pl">xml</dc:format>
<dc:type xml:lang="pl">text</dc:type>
<dc:type xml:lang="en">text</dc:type>
<dc:date xml:lang="pl">2007-08-30</dc:date>
<dc:audience xml:lang="pl">L</dc:audience>
<dc:language xml:lang="pl">pol</dc:language>
</rdf:Description>
</rdf:RDF>
  <liryka_l>

<autor_utworu>Jan Kochanowski</autor_utworu>

<dzielo_nadrzedne>Treny</dzielo_nadrzedne>

<nazwa_utworu>Tren II</nazwa_utworu>



<strofa><begin id="b1184934547450"/><motyw id="m1184934547450">Śmierć, Dziecko, Dzieciństwo, Poeta</motyw>Jeslim kiedy nad dziećmi piórko miał zabawić,/
A k'woli temu wieku<pr><slowo_obce>k'woli temu wieku</slowo_obce> --- odpowiednie dla tego wieku, tj. dla dzieci.</pr> lekkie rymy stawić,/
Bodajże bych był raczej kolebkę kołysał/
I z drugimi nieważne mamkom pieśni<pr><slowo_obce>nieważne... pieśni</slowo_obce> --- chodzi o kołysanki.</pr> pisał,/
Którymi by dziecinki noworodne spiły/
I swoich wychowańców lamenty tóliły<pe><slowo_obce>tóliły</slowo_obce> --- dziś poprawna forma: tuliły.</pe>!/
Takie fraszki mnie zbierać pożyteczniej było/
Nizli, w co mię nieszczęście moje dziś wprawiło,/
Płakać nad głuchym grobem mej wdzięcznej
<wers_cd>dziewczyny</wers_cd>/
I skarżyć się na srogość ciężkiej Prozerpiny<pr><slowo_obce>Prozerpiny</slowo_obce> --- Persefony, królowej podziemnego świata umarłych, Hadesu.</pr>.<end id="e1184934547450"/>/
Alem użyć w obojgu jednakiej wolności<pr><slowo_obce>użyć... jednakiej wolności</slowo_obce> --- mieć swobodę  wyboru.</pr>/
Nie mógł: owom ominął<pr><slowo_obce>owom ominął</slowo_obce> --- to mnie ominęło, tj. pisanie kołysanek.</pr>, jako w dordzałości<pe><slowo_obce>dordzałości</slowo_obce> --- dojrzałości.</pe>/
Dowcipu<pe><slowo_obce>dowcip</slowo_obce> --- tu: rozum.</pe> coś ranego<pe><slowo_obce>ranego</slowo_obce> --- tu: dziecięcego.</pe>; na to mię przygoda/
Gwałtem wbiła<pr><slowo_obce>przygoda... wbiła</slowo_obce> --- los wpędził, jak burza wbija łódź na skałę podwodną.</pr> i moja nienagrodna szkoda./
<begin id="b1219184186849"/><motyw id="m1219184186849">Sława</motyw>Ani mi teraz łacno<pe><slowo_obce>łacno</slowo_obce> --- łatwo.</pe> dowiadać się o tym,/
Jaka mię z płaczu mego czeka cześć na potym<pe><slowo_obce>na potym</slowo_obce> --- u potomnych.</pe>.<end id="e1219184186849"/>/
<begin id="b1184934611071"/><motyw id="m1184934611071">Żałoba</motyw>Nie chciałem żywym śpiewać, dziś umarłym muszę,/
A cudzej śmierci płacząc, sam swe kości suszę.<end id="e1184934611071"/>/
<begin id="b1184934640802"/><motyw id="m1184934640802">Los</motyw>Prózno to! Jakie szczęście ludzi naszladuje,/
Tak w nas albo dobrą myśl, albo złą sprawuje<pr>Powtórzenie myśli dwuwiersza, z karty tytułowej: zależnie od tego jaki los nas spotyka, jesteśmy weseli lub smutni.</pr>.<end id="e1184934640802"/>/
<begin id="b1184934704974"/><motyw id="m1184934704974">Śmierć</motyw>O prawo krzywdy pełne!<pe>Starożytnemu prawu rzymskiemu przyświecała zasada, że normy moralne powinny mieć pierwszeństwo przed literą prawa. Stąd Cycerońskie <slowo_obce>paremie</slowo_obce> (maksymy): ,,dobro ogółu jest najwyższym prawem" (<slowo_obce>salus populi suprema lex esto</slowo_obce>) oraz ,,szczyt prawa (to) szczyt bezprawia" (<slowo_obce>summum ius summa iniuria</slowo_obce>) --- w przeciwieństwie do skrajnie legalistycznej formuły: ,,surowe prawo, lecz prawo" (<slowo_obce>dura lex sed lex</slowo_obce>) przypisywanej rzymskiemu prawnikowi Ulpianowi.</pe> O znikomych cieni/
Sroga, nieubłagana, nieużyta ksieni<pr><slowo_obce>nieużyta ksieni</slowo_obce> --- Prozerpina, nieugięta pani krainy śmierci.</pr>!/
<begin id="b1219184514821"/><motyw id="m1219184514821">Noc, Światło</motyw>Tak li moja Orszula, jeszcze żyć na świecie/
Nie umiawszy, musiała w ranym umrzeć lecie<pe><slowo_obce>ranym</slowo_obce> --- wczesnym; <slowo_obce>w ranym umrzeć lecie</slowo_obce> --- umrzeć w młodym wieku, niewiele licząc sobie lat.</pe>?/
I nie napatrzawszy się jasności słonecznej/
Poszła, nieboga, widzieć krajów nocy wiecznej<pr><slowo_obce>krajów nocy wiecznej</slowo_obce> --- tu: zobaczyć kraje podziemne; próbowano to czytać: ,,kraj ów", Kochanowski jednak stale mówi o ,,krajach" (por. <tytul_dziela>Tren XIX</tytul_dziela>, w. 17, i <tytul_dziela>Epitafium Hannie Kochanowskiej</tytul_dziela>).</pr>?<end id="e1219184514821"/><end id="e1184934704974"/>/
<begin id="b1184934728360"/><motyw id="m1184934728360">Dziecko, Córka, Żałoba</motyw>A bodaj ani była świata oglądała!/
Co bowiem więcej, jeno ród<pe><slowo_obce>jeno</slowo_obce>, <slowo_obce>jedno ród</slowo_obce> --- tylko narodzenie się.</pe> a śmierć poznała?/
A miasto pociech, które winna z czasem była/
Rodzicom swym, w ciężkim je smutku zostawiła.<end id="e1184934728360"/></strofa>

</liryka_l>
</utwor>