[wolnelektury.git] / books / oppman_chrystus_cudowny_u_fary.xml

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<utwor>
  <liryka_lp>

<rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/">
<rdf:Description rdf:about="http://wiki.wolnepodreczniki.pl/Lektury:Oppman/Legendy_warszawskie">
<dc:creator xml:lang="pl">Oppman, Artur</dc:creator>
<dc:title xml:lang="pl">Chrystus Cudowny u Fary</dc:title>
<dc:relation.isPartOf xml:lang="pl">http://www.wolnelektury.pl/lektura/legendy-warszawskie</dc:relation.isPartOf>
<dc:contributor.editor xml:lang="pl">Sekuła, Aleksandra</dc:contributor.editor>
<dc:contributor.technical_editor xml:lang="pl">Sutkowska, Olga</dc:contributor.technical_editor>
<dc:publisher xml:lang="pl">Fundacja Nowoczesna Polska</dc:publisher>
<dc:subject.period xml:lang="pl">Modernizm</dc:subject.period>
<dc:subject.type xml:lang="pl">Epika</dc:subject.type>
<dc:subject.genre xml:lang="pl">Legenda</dc:subject.genre>
<dc:description xml:lang="pl">Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.</dc:description>
<dc:identifier.url xml:lang="pl">http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/legendy-warszawskie-chrystus-cudowny-u-fary</dc:identifier.url>
<dc:source.URL xml:lang="pl">http://www.polona.pl/Content/799</dc:source.URL>
<dc:source xml:lang="pl">Oppman, Artur (1867-1931), Legendy warszawskie, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań, Warszawa [etc.], 1925</dc:source>
<dc:rights xml:lang="pl">Domena publiczna - Artur Oppman zm. 1931</dc:rights>
<dc:date.pd xml:lang="pl">1931</dc:date.pd>
<dc:format xml:lang="pl">xml</dc:format>
<dc:type xml:lang="pl">text</dc:type>
<dc:type xml:lang="en">text</dc:type>
<dc:date xml:lang="pl">2007-08-30</dc:date>
<dc:audience xml:lang="pl">SP2</dc:audience>
<dc:language xml:lang="pl">pol</dc:language>
</rdf:Description>
</rdf:RDF>

<extra><!--<elementy_poczatkowe>--></extra>

<autor_utworu>Artur Oppman</autor_utworu>

<dzielo_nadrzedne>Legendy warszawskie</dzielo_nadrzedne>

<nazwa_utworu>Chrystus Cudowny u Fary</nazwa_utworu>

<extra><!--</elementy_poczatkowe>--></extra>

<extra><!--<tekst_glowny>--></extra>



<srodtytul>I</srodtytul>



<strofa><begin id="b1188819371874"/><motyw id="m1188819371874">Polak, Religia, Walka</motyw>Był raz sobie prawowity Mazur,/
        Bitny wojak z dziada i pradziada,/
        Gdy wróg Polsce pokazywał pazur,/
        On, bywało, na rumaka siada.</strofa>

<strofa>Goni w polu Turki i Tatary,/
        Oko w oko z poganem<pe><slowo_obce>poganem</slowo_obce> --- dziś poprawnie: poganinem.</pe> się zmierza, ---/
        A że człek był staroświeckiej wiary,/
        Nigdy w bitwę nie szedł bez kaplerza.</strofa>

<strofa>Na kaplerzu, co lśnił z napierśnika,/
        Swe Dzieciątko tuli Boża Macierz,/
        Gdy w namiocie wojak się zamyka,/
        Przed kaplerzem odmawia swój pacierz.</strofa>

<strofa>Wzlata w niebo duszą chrześcijańską,/
        Zanim jutro skoczy w boje krwawe,/
        I wspomina Farę Świętojańską,/
        Stare Miasto i starą Warszawę.<end id="e1188819371874"/></strofa>





<srodtytul>II</srodtytul>



<strofa>Tam, gdzie domy stoją, jak w ordynku<pe><slowo_obce>w ordynku</slowo_obce> --- w szeregu.</pe>,/
        A każdemu jakiś znak dał snycerz<pe><slowo_obce>snycerz</slowo_obce> --- rzemieślnik zajmujący się rzeźbieniem w drewnie.</pe>,/
        W kamienicy ,,Pod niedźwiedziem" w Rynku/
        Owy dzielny przemieszkiwał rycerz.</strofa>

<strofa>Widać szarą wstęgę naszej Wisły/
        Z okien jego izdebki podniebnej,/
        To słoneczne blaski na niej błysły,/
        To ją księżyc opromienia srebrny.</strofa>

<strofa><begin id="b1188819767971"/><motyw id="m1188819767971">Wojna, Wróg</motyw>Aż tu kiedyś, w wiosenne świtanie,/
        W pełnym kwiatów i piosenek maju,/
        W okna --- trąbek uderzyło granie/
        I krzyk ludu: ,,Wojna! Turczyn w kraju!"</strofa>

<strofa>Co tu myśleć, mościpanie, długo!/
        Dźwięczą szable, rżą bojowe konie;/
        Wojak wiernym był ojczyzny sługą,/
        Więc, jak inni, walczy w jej obronie.<end id="e1188819767971"/></strofa>





<srodtytul>III</srodtytul>



<strofa><begin id="b1188819804558"/><motyw id="m1188819804558">Żołnierz</motyw>Dni żołnierskich zmienne są koleje:/
        Sława błyśnie, kulka żebra zmaca,/
        To się dobrze rycerzowi dzieje,/
        To się szczęście od niego odwraca.</strofa>

<strofa>Pod srebrzystym chorągwianym ptakiem/
        W mnogich walkach mężnie się potyka,/
        Aż raz runął z rozciętym szyszakiem<pe><slowo_obce>szyszak</slowo_obce> --- rodzaj hełmu.</pe>/
        I w tureckie poszedł, biedak, łyka<pe><slowo_obce>poszedł... w łyka</slowo_obce> --- przen.: trafił do niewoli, został związany łykami, czyli sznurami.</pe>!<end id="e1188819804558"/></strofa>

<strofa><begin id="b1188820024436"/><motyw id="m1188820024436">Niewola</motyw>Jakże ciężko w pogańskiej niewoli/
        Swobodnemu cierpieć Polakowi;/
        Jak to serce od pęt wrażych boli, ---/
        Tego żadnym słowem nie wypowie!</strofa>

<strofa>Niechby raczej zabiły go kule,/
        Niż ma szarpać poniewierka taka;/
        Nad Bosforem, w dalekim Stambule,/
        W utrapieniu płyną dni wojaka.<end id="e1188820024436"/></strofa>





<srodtytul>IV</srodtytul>



<strofa><begin id="b1188820097415"/><motyw id="m1188820097415">Polak</motyw>Że Polacy do koni zwyczajni, ---/
        Naród ziemian i naród wojaków, ---/
        Służy Mazur przy sułtańskiej stajni/
        I arabskich pilnuje rumaków.</strofa>

<strofa>Konie ścigłe, jak wiatr, a rozumne,/
        A tak zwinne, jak panienka z tańca, ---/
        O, mój Boże! daj, nim pójdę w trumnę,/
        Takim koniem zdeptać łeb pohańca<pe><slowo_obce>pohańca</slowo_obce> --- poganina.</pe>!</strofa>

<strofa>Od świtania już na służbie swojej,/
        Co wojenkę na pamięć przywodzi,/
        Rycerz karmi, czyści je i poi,/
        Po podwórcu pałacowym wodzi.<end id="e1188820097415"/></strofa>

<strofa>A był jeden siwek między niemi,/
        Co, jak pies, się przypodobać umie,/
        Na grzbiet skoczysz --- ledwo tyka ziemi/
        I, jak człowiek, głos ludzki rozumie.</strofa>





<srodtytul>V</srodtytul>



<strofa><begin id="b1188821178601"/><motyw id="m1188821178601">Wróg, Religia</motyw>Pędzą konie, co rano, aż dudni,/
        I co wieczór, gdzie je wojak poi,/
        A na placu przy stajennej studni,/
        Boże! Cóż to za figura stoi?</strofa>

<strofa>Aż się język w ustach onieśmiela!/
        Aż, jak lodem, krew się w żyłach ścina!/
        To Pan Jezus! To krzyż Zbawiciela!/
        Splugawiony ręką poganina!</strofa>

<strofa>Na znak wzgardy złe niewiernych dłonie,/
        Bijąc posąg ze złością przeklętą,/
        Do nóg Zbawcy przywiązują konie/
        I śmigają biczem przez twarz świętą.</strofa>

<strofa>Tak codziennie o świcie i zmroku/
        Czerń nad krzyżem znęca się szalenie,/
        Aż łzy, zda się, błyszczą w Bożem oku,/
        Aż pierś z drewna podnosi westchnienie.</strofa>





<srodtytul>VI</srodtytul>



<strofa>Jakże płacze Mazur prawowity,/
        Pełny wiary rycerz chrześcijański,/
        Nad bluźnierstwem, co bluzga w błękity,/
        Nad Postaci pohańbieniem Pańskiej!</strofa>

<strofa>Tak codziennie o świcie i zmroku/
        Czerń nad krzyżem znęca się szalenie,/
        Aż łzy, zda się, błyszczą w Bożem oku,/
        Aż pierś z drewna podnosi westchnienie.</strofa>

<strofa>Niźli patrzeć na te krzywdy Boże,/
        Żywym ogniem wolałby się spalić,/
        Aż już dłużej znieść męki nie może ---/
        I krzyż musi od wzgardy ocalić!</strofa>

<strofa>Więc, odziany łachmany nędznemi,/
        W noc, co blaskiem gwiazd złotych nie płonie,/
        Pod krzyż biegnie --- wydziera go z ziemi ---/
        I w głąb studni krzyż ciska: niech tonie!</strofa>

<strofa>Niech on raczej zgnije w czystej wodzie,/
        Niżby miał się wzdrygać od krzywd wielu,/
        O, Jezusie! Jużeś na swobodzie,/
        Jużeś teraz wolny, Zbawicielu!<end id="e1188821178601"/></strofa>





<srodtytul>VII</srodtytul>



<strofa>Cicho, cicho niewolnik szczęśliwy/
        Na sen wraca --- już nic go nie boli,/
        A wtem zarży arabski koń siwy,/
        Jego wierny przyjaciel w niewoli.</strofa>

<strofa>I natchnienie w myśl więźnia uderzy,/
        Do powrotu mu drogę wskazuje,/
        I arabczyk już bieży, już bieży,/
        Rozdął chrapy ogniste: step czuje!</strofa>

<strofa><begin id="b1188820246455"/><motyw id="m1188820246455">Ojczyzna</motyw>Dzień po dzionku, przez kraje, przez obce,/
        Dzielny rumak, jak burza, przelata;/
        Aż graniczne widnieją już kopce/
        I znajomy, rodzinny kąt świata.</strofa>

<strofa>Twarz tu słońca, jak nigdzie, świetlana,/
        Kwiaty pachną, że tylko je zbierać!/
        To ojczyzna! to Polska kochana!/
        Gdzie żyć miło i miło umierać!<end id="e1188820246455"/></strofa>





<srodtytul>VIII</srodtytul>



<strofa>Siedzi wojak w starym domu, w Rynku,/
        Z okna izby na Wisłę pogląda,/
        O swym zbożnym wspomina uczynku/
        I krzyż tamten widzieć mu się żąda.</strofa>

<strofa>Noc mu owa przed oczyma stawa/
        I ucieczka z kraju tureckiego, ---/
        Aż tu krzykiem zahuczy Warszawa/
        I ku Wiśle tłumy ludu biega.</strofa>

<strofa>Wyjdzie wojak z swojej kamienicy/
        I ku rzece przeciska się z trudem:/
        Tłum na Rynku, tłum w każdej ulicy/
        I pobrzeże wypełnione ludem.</strofa>

<strofa>Złotem słońcem goreją niebiosy/
        Nad Warszawą zatłoczoną ściśle,/
        Zewsząd słychać zadziwione głosy/
        I wołania: ,,Cud! cud! cud na Wiśle!"</strofa>





<srodtytul>IX</srodtytul>



<strofa><begin id="b1188821577261"/><motyw id="m1188821577261">Religia, Woda </motyw>A na Wiśle, w tej rannej godzinie,/
        W blaskach słońca błyszczący wspaniale,/
        Krzyż Chrystusów<pe><slowo_obce>Krzyż Chrystusów</slowo_obce> (stpol.) --- krzyż Chrystusowy.</pe> przeciw wodzie płynie ---/
        I pokorne całują go fale.</strofa>

<strofa>Wyszedł biskup w pozłocistej szacie,/
        Sam pan burmistrz i dostojna Rada,/
        Dźwięczy miasto w dzwonów majestacie/
        I dzwonami z modrym niebem gada.</strofa>

<strofa>Setki łódek po rzece śmigają,/
        Lecz dopłynąć nie mogą do krzyża;/
        Już zbliżają się --- widać --- zbliżają,/
        I znów fala odepchnie je chyża.<end id="e1188821577261"/></strofa>

<strofa>Czas ucieka na miejskim zegarze,/
        Kończy słońce swój obieg powrotny,/
        Sił próbują najlepsi wioślarze ---/
        A krzyż płynie i płynie samotny.</strofa>





<srodtytul>X</srodtytul>

<strofa><begin id="b1188821770480"/><motyw id="m1188821770480">Przedmurze chrześcijaństwa, Religia, Żołnierz</motyw>Krzyż z niewoli poznał żołnierz stary./
        Na brzeg biegnie, łzy radosne leje,/
        I przyklęka przed biskupem z Fary/
        I powiada z Turecczyzny dzieje.</strofa>

<strofa>Więc mu biskup do łodzi siąść każe,/
        Sam z Najświętszym siada Sakramentem;/
        O toń biją wiosłami żeglarze/
        I już --- już są przed Obliczem świętem.</strofa>

<strofa>A gdy wojak wyciągnął swe dłonie,/
        By Chrystusa przycisnąć do łona,/
        Krzyż ku jego pochylił się stronie/
        I padł w swego obrońcy ramiona.</strofa>

<strofa>Widać z lica, że odtąd na wieki/
        Chce być Jezus z tym grodem w przymierzu/
        I szept wionął, jak tchnienie, tak lekki:/
        ,,Błogosławię cię, polski rycerzu...".<end id="e1188821770480"/></strofa>





<srodtytul>XI</srodtytul>

<strofa>W całym mieście grają wszystkie dzwony,/
        Wszyscy ludzie weseli i radzi/
        I w triumfie naród zgromadzony/
        Krzyż Cudowny do Fary prowadzi.</strofa>

<strofa>Szumią z wiatrem cechowe sztandary,/
        Lśniąc, jak kwiaty, kolorami wiosny,/
        A Chrystusa niesie wojak stary,/
        Taki dumny i taki radosny!</strofa>

<strofa>I w kaplicy osobnej, w świątyni,/
        Co pamięta pierwsze grodu lata,/
        Mnogie cuda warszawianom czyni/
        Krzyż z figurą Zbawiciela świata.</strofa>

<strofa>My na Jego opiekę się zdajem,/
        Nic nam wrogi i nic nam złe mary,/
        Póki czuwa nad miastem, nad krajem/
        Nasz Pan Jezus Cudowny u Fary!</strofa>

<extra><!--</tekst_glowny>--></extra>

</liryka_lp>
</utwor>