books/mickiewicz_ballady_i_romanse_romantycznosc.xml

   1 <?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
   2 <utwor>
   3   <rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/">
   4 <rdf:Description rdf:about="http://wiki.wolnepodreczniki.pl/Lektury:Mickiewicz/Ballady/Romantyczność">
   5 <dc:creator xml:lang="pl">Mickiewicz, Adam</dc:creator>
   6 <dc:title xml:lang="pl">Romantyczność</dc:title>
   7 <dc:relation.isPartOf xml:lang="pl">http://www.wolnelektury.pl/lektura/ballady-i-romanse</dc:relation.isPartOf>
   8 <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Sekuła, Aleksandra</dc:contributor.editor>
   9 <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Kallenbach, Józef</dc:contributor.editor>
  10 <dc:contributor.technical_editor xml:lang="pl">Sutkowska, Olga</dc:contributor.technical_editor>
  11 <dc:publisher xml:lang="pl">Fundacja Nowoczesna Polska</dc:publisher>
  12 <dc:subject.period xml:lang="pl">Romantyzm</dc:subject.period>
  13 <dc:subject.type xml:lang="pl">Liryka</dc:subject.type>
  14 <dc:subject.genre xml:lang="pl">Ballada</dc:subject.genre>
  15 <dc:description xml:lang="pl">Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.</dc:description>
  16 <dc:identifier.url xml:lang="pl">http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/ballady-i-romanse-romantycznosc</dc:identifier.url>
  17 <dc:source.URL xml:lang="pl">http://www.polona.pl/Content/2222</dc:source.URL>
  18 <dc:source xml:lang="pl">Mickiewicz, Adam (1798-1855), Poezje, tom 1 (Wiersze młodzieńcze - Ballady i romanse - Wiersze do r. 1824), Krakowska Spółdzielnia Wydawnicza, wyd. 2 zwiększone, Kraków, 1922</dc:source>
  19 <dc:rights xml:lang="pl">Domena publiczna - Adam Mickiewicz zm. 1855</dc:rights>
  20 <dc:date.pd xml:lang="pl">1855</dc:date.pd>
  21 <dc:format xml:lang="pl">xml</dc:format>
  22 <dc:type xml:lang="pl">text</dc:type>
  23 <dc:type xml:lang="en">text</dc:type>
  24 <dc:date xml:lang="pl">2007-09-06</dc:date>
  25 <dc:audience xml:lang="pl">SP2</dc:audience>
  26 <dc:audience xml:lang="pl">G</dc:audience>
  27 <dc:audience xml:lang="pl">L</dc:audience>
  28 <dc:language xml:lang="pl">pol</dc:language>
  29 </rdf:Description>
  30 </rdf:RDF>
  31   <liryka_l>
  32
  33
  34 <autor_utworu>Adam Mickiewicz</autor_utworu>
  35
  36 <dzielo_nadrzedne>Ballady i romanse</dzielo_nadrzedne>
  37
  38 <nazwa_utworu>Romantyczność</nazwa_utworu>
  39
  40 <motto><strofa>Methinks, I see... Where?/
  41 --- In my mind's eyes.</strofa></motto>
  42
  43 <motto_podpis>Shakespeare<pr>Motto wzięte z Szekspirowskiego <tytul_dziela>Hamleta</tytul_dziela> (akt I, scena 2).</pr></motto_podpis>
  44
  45 <motto><strofa>Zdaje mi się, że widzę... Gdzie?/
  46 Przed oczyma duszy mojej.</strofa></motto>
  47
  48
  49
  50 <strofa><wers_akap><begin id="b1189084199371"/><motyw id="m1189084199371">Miłość romantyczna, Miłość silniejsza niż śmierć, Szaleniec</motyw>Słuchaj dzieweczko!</wers_akap>/
  51 --- Ona nie słucha. ---/
  52 To dzień biały! to miasteczko!/
  53 Przy tobie nie ma żywego ducha,/
  54 Co tam wkoło siebie chwytasz?/
  55 Kogo wołasz, z kim się witasz?/
  56 --- Ona nie słucha. ---</strofa>
  57
  58 <strofa><wers_akap>To jak martwa opoka</wers_akap>/
  59 Nie zwróci w stronę oka,/
  60 To strzela wkoło oczyma,/
  61 To się łzami zaleje,/
  62 Coś niby chwyta, coś niby trzyma,/
  63 Rozpłacze się i zaśmieje.</strofa>
  64
  65 <strofa><wers_akap>--- ,,Tyżeś to w nocy? to ty Jasieńku!</wers_akap>/
  66 Ach! i po śmierci kocha!/
  67 Tutaj, tutaj, pomaleńku,/
  68 Czasem<pr><slowo_obce>Czasem</slowo_obce> (z białorus.) --- a nuż, może przypadkiem.</pr> usłyszy macocha!...</strofa>
  69
  70 <strofa><wers_akap>Niech sobie słyszy... już nie ma ciebie,</wers_akap>/
  71 Już po twoim pogrzebie!/
  72 Ty już umarłeś? Ach! ja się boję!.../
  73 Czego się boję mego Jasieńka?/
  74 Ach, to on! lica twoje, oczki twoje!/
  75 Twoja biała sukienka!</strofa>
  76
  77 <strofa><wers_akap>I sam ty biały jak chusta,</wers_akap>/
  78 Zimny... jakie zimne dłonie!/
  79 Tutaj połóż, tu na łonie,/
  80 Przyciśnij mnie, do ust usta!...</strofa>
  81
  82 <strofa><wers_akap>Ach, jak tam zimno musi być w grobie!</wers_akap>/
  83 Umarłeś, tak, dwa lata!/
  84 Weź mię, ja umrę przy tobie,/
  85 Nie lubię świata.</strofa>
  86
  87 <strofa><wers_akap>Źle mnie w złych ludzi tłumie:</wers_akap>/
  88 Płaczę, a oni szydzą;/
  89 Mówię, nikt nie rozumie:/
  90 Widzę, oni nie widzą!</strofa>
  91
  92 <strofa><wers_akap>Śród dnia przyjdź kiedy... To może we śnie?</wers_akap>/
  93 Nie, nie... trzymam ciebie w ręku,/
  94 Gdzie znikasz, gdzie mój Jasieńku?/
  95 Jeszcze wcześnie, jeszcze wcześnie!</strofa>
  96
  97 <strofa><wers_akap>Mój Boże! kur się odzywa<pr>Pianie koguta miało płoszyć duchy, upiory itp.</pr>,</wers_akap>/
  98 Zorza błyska w okienku./
  99 Gdzie znikłeś! ach! stój Jasieńku!/
 100 Ja nieszczęśliwa!" ---</strofa>
 101
 102 <strofa><wers_akap>Tak się dziewczyna z kochankiem pieści,</wers_akap>/
 103 Bieży za nim, krzyczy, pada;/
 104 Na ten upadek, na krzyk boleści,/
 105 Skupia się ludzi gromada.</strofa>
 106
 107 <strofa><wers_akap>,,Mówcie pacierze! --- krzyczy prostota ---</wers_akap>/
 108 Tu jego dusza być musi./
 109 Jasio być musi przy swej Karusi,/
 110 On ją kochał za żywota!"</strofa>
 111 <extra>do sprawdzenia w nowym wydaniu papierowym czy taki jest układ strof</extra>
 112 <strofa><wers_akap>I ja to słyszę, i ja tak wierzę,</wers_akap>/
 113 Płaczę i mówię pacierze.<end id="e1189084199371"/>/
 114 <begin id="b1189084466610"/><motyw id="m1189084466610">Mądrość</motyw>--- ,,Słuchaj dzieweczko!" --- krzyknie śród zgiełku/
 115 Starzec, i na lud zawoła:/
 116 ,,Ufajcie memu oku i szkiełku,/
 117 Nic tu nie widzę dokoła.</strofa>
 118
 119 <strofa><wers_akap>--- Duchy karczemnej tworem gawiedzi,</wers_akap>/
 120 W głupstwa wywarzone kuźni<pr>W autografie do tego wiersza dał poeta dopisek: ,,Ob. Rosp. w Dzien. Wileń.". Miał na myśli rozprawę Jana Śniadeckiego przeciw romantyczości, wydrukowaną w zeszycie ,,Dziennika Wileńskiego" ze stycznia 1819 r.</pr>;/
 121 Dziewczyna duby smalone<pr><slowo_obce>duby smalone</slowo_obce> --- brednie, koszałki-opałki.</pr> bredzi,/
 122 A gmin rozumowi bluźni".</strofa>
 123
 124 <strofa><wers_akap>,,Dziewczyna czuje, --- odpowiadam skromnie ---</wers_akap>/
 125 A gawiedź wierzy głęboko:/
 126 Czucie i wiara silniej mówi do mnie,/
 127 Niż mędrca szkiełko i oko.</strofa>
 128
 129 <strofa><wers_akap>Martwe znasz prawdy, nieznane dla ludu,</wers_akap>/
 130 Widzisz świat w proszku, w każdej gwiazd iskierce;/
 131 Nie znasz prawd żywych, nie obaczysz cudu!/
 132 Miej serce i patrzaj w serce!"<end id="e1189084466610"/><extra>Uwaga: z przyczyn technicznych ten przypis musi poczekać na dodanie: <pr>Dochowały się aż dwa autografy <tytul_dziela>Romantyczności</tytul_dziela>, posłane w listach Poety do Zana i Jeżowskiego z Kowna w połowie stycznia 1821 r. Końcowych osiem wierszy ulegało różnym zmianom, zanim poeta ostatecznie ustalił tekst drukowany. Podajemy tu ważniejsze wersje, aby unaocznić, przez jakie stadia przechodziła myśl polemiki ze Śniadeckim: Zamiast ww. 62--69 mamy w autografach:
 133
 134         <strofa>
 135         ,,Dziewczyna czuje, ty nauczasz dumnie" ---/
 136         Rzekłem, westchnąwszy głęboko/
 137         Łzy ludu więcej mają wiary u mnie/
 138         (A wiara gminna więcej znaczy u mnie)/
 139         Niźli mędrca szkło i oko.
 140         </strofa>
 141
 142         <strofa>
 143         ,,Dziewczyna czuje, o, mądrości synu!"/
 144         Rzekłem, westchnąwszy głęboko ---/
 145         ,,Ty jej kochanka nie szukaj śród gminu:/
 146         Na kochankę obróć oko.
 147         </strofa>
 148
 149         <strofa>
 150         ,,Dziewczyna kocha: ty, mądrości synu,/
 151         ,,Napróżno patrzysz w tej gminie./
 152         ,,Dziewczyna tylko widzi pośród gminu,/
 153         ,,Gmin tylko widzi w dziewczynie".
 154         </strofa>
 155
 156         <strofa>
 157         (Gdy martwą prawdą chcesz objaśniać ludy/
 158         ,,Gdy szukasz prawdy, nieznanej dla ludu)/
 159         Na martwe prawdy, nieznane dla ludu,/
 160         Miej szkło, patrz w ziemi, w każdej gwiazd iskierce;/
 161         Lecz gdy chcesz dojrzeć upioru i cudu/
 162         Miej serce i patrzaj w serce!"
 163         </strofa>
 164
 165         (oprac. A. Poraj). Oba autografy <tytul_dziela>Romantyczności</tytul_dziela> ze wszystkimi zmianami wydrukowane są w tomie III <tytul_dziela>Korespondencji Filomatów</tytul_dziela>, Kraków 1913, ss. 102--104 i 107--109.</pr></extra></strofa>
 166
 167 </liryka_l>
 168 </utwor>