1 <?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
3 <rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/">
4 <rdf:Description rdf:about="http://wiki.wolnepodreczniki.pl/index.php?title=Lektury:Krasicki/Satyry/Cz%C4%99%C5%9B%C4%87_druga/Podr%C3%B3%C5%BC">
5 <dc:creator xml:lang="pl">Krasicki, Ignacy</dc:creator>
6 <dc:title xml:lang="pl">Podróż</dc:title>
7 <dc:relation.isPartOf xml:lang="pl">http://www.wolnelektury.pl/lektura/satyry-czesc-druga</dc:relation.isPartOf>
8 <dc:contributor.editor xml:lang="pl">Sekuła, Aleksandra</dc:contributor.editor>
9 <dc:contributor.technical_editor xml:lang="pl">Sobczyński, Mariusz</dc:contributor.technical_editor>
10 <dc:publisher xml:lang="pl">Fundacja Nowoczesna Polska</dc:publisher>
11 <dc:subject.period xml:lang="pl">Oświecenie</dc:subject.period>
12 <dc:subject.type xml:lang="pl">Epika</dc:subject.type>
13 <dc:subject.genre xml:lang="pl">Satyra</dc:subject.genre>
14 <dc:description xml:lang="pl">Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.</dc:description>
15 <dc:identifier.url xml:lang="pl">http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/satyry-czesc-druga-podroz</dc:identifier.url>
16 <dc:source.URL xml:lang="pl">http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=3761&from=&from=generalsearch&dirids=1&lang=pl</dc:source.URL>
17 <dc:source xml:lang="pl">Krasicki, Ignacy (1735-1801), Satyry i listy, oprac. Zbigniew Goliński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, wyd. 1, Wrocław, 1958</dc:source>
18 <dc:rights xml:lang="pl">Domena publiczna - Ignacy Krasicki zm. 1801</dc:rights>
19 <dc:date.pd xml:lang="pl">1801</dc:date.pd>
20 <dc:format xml:lang="pl">xml</dc:format>
21 <dc:type xml:lang="pl">text</dc:type>
22 <dc:type xml:lang="en">text</dc:type>
23 <dc:date xml:lang="pl">2008-02-12</dc:date>
24 <dc:audience xml:lang="pl">L</dc:audience>
25 <dc:language xml:lang="pl">pol</dc:language>
30 <extra><!--<elementy_poczatkowe>--></extra>
32 <autor_utworu>Ignacy Krasicki</autor_utworu>
34 <dzielo_nadrzedne>Satyry, Część druga</dzielo_nadrzedne>
36 <nazwa_utworu>Podróż</nazwa_utworu>
38 <extra><!--</elementy_poczatkowe>--></extra>
40 <extra><!--<tekst_glowny>--></extra>
44 <strofa><begin id="b1194534656177"/><motyw id="m1194534656177">Dom, Podróż</motyw><wers_akap>Miał rozum, w domu siedząc kto się śmiał z podróży.</wers_akap>/
45 Jeśli więc ten mu zaszczyt sprawiedliwie służy,/
46 Jak zwać tych, co się raz wraz ustawicznie włóczą?/
47 Oto --- ale zaczekam, aczej<pe><slowo_obce>aczej</slowo_obce> --- a nuż, może.</pe> się oduczą./
48 <wers_akap>Jeszczeć można wybaczyć, gdy ostatnia nędza</wers_akap>/
49 Z domów, jeśli je mają, ubogie wypędza,/
50 Ale kiedy bogaty puszcza się w podróże,/
51 Ja o jego rozumie, iżby miał, nie wróżę./
52 <wers_akap>Zdrowie, życie nieść na szwank po przykrej przeprawie<pr><slowo_obce>po przykrej przeprawie</slowo_obce> --- przez rzeką.</pr>,</wers_akap>/
53 Głód znosić, snu nie użyć, spoczywać na ławie,/
54 Albo się dusić w dymie lub marznąć na dworze,/
55 Słuchać świerki<pr><slowo_obce>świerk</slowo_obce> --- świerszcz.</pr>, wrzask dziecek, w spróchniałej komorze/
56 Robactwu się opędzać --- może kto zaprzeczy,/
57 Iż gdzie indziej nie jest tak --- i tam nic do rzeczy,/
58 Albo żeby treść myśli objawić wytwornie,/
59 Jeśli u nas niedobrze, indziej niewybornie./
60 Droga zawżdy jest drogą pomimo wygody,/
61 Rzadka obejść się cale<pr><slowo_obce>Rzadka [rzecz] obejść się cale</slowo_obce> --- wyjść cało, bez szwanku.</pr>, znaleźć się bez szkody,/
62 A choćby innej w ciągłych podróżach nie było,/
63 Gdy się czas marnie strawił, wiele się straciło./
64 <wers_akap>Przepłynąwszy przez morza i zwiedziwszy ziemie,</wers_akap>/
65 Dajmy to, iż kto poznał wszystkie ludzkie plemię./
66 Cóż poznał? --- To, co w domu miał na pogotowiu.<end id="e1194534656177"/>/
67 <begin id="b1202392624152"/><motyw id="m1202392624152">Pieniądz, Podróż</motyw>Może jazdą, płynieniem mógł usłużyć zdrowiu,/
68 Bo lekarze tak mówią; ale syty z wzorku<pr><slowo_obce>z wzorku</slowo_obce> --- z doświadczenia.</pr>,/
69 Zapytajmy pielgrzyma, co mówi o worku<pr><slowo_obce>o worku</slowo_obce> --- o sakiewce z pieniędzmi.</pr>./
70 Pewnie mu nie usłużył --- a źle, gdy nie służy.<end id="e1202392624152"/>/
71 To nic jeszcze: gdy mówiem ściśle o podróży,/
72 Że się zlepszenia zdrowia w niej znajdzie przyczyna,/
73 Większa, ważniejsza jeszcze i pilniejsza wszczyna,/
74 <begin id="b1194534876019"/><motyw id="m1194534876019">Woda</motyw>Trzeba jechać koniecznie. --- Gdzie? --- jechać do wody<pr><slowo_obce>do wody</slowo_obce> --- do wód, do uzdrowiska.</pr>./
75 Służyła ona przedtem tylko do ochłody,/
76 Teraz większa usługa. --- Jaka? --- Żyć nie można,/
77 Jeśli pilność o zdrowie czuła a ostrożna/
78 Nie zapędzi tam, gdzie jest saletra i siarka. ---/
79 A nam co po saletrze? --- Jeśli onej miarka/
80 I z częściami hałunu<pr><slowo_obce>hałun</slowo_obce> --- ałun.</pr>, a najbardziej z rana,/
81 Dobrze trafiona --- zdrowie! lecz ze źródła brana,/
82 Gdzie ją chwytać należy, żeby moc nie zgasła./
83 Jeżeli więc na takie ozdrowienia hasła/
84 Nie wzbudzi się chęć jechać, pożegnaj się z życiem ---/
85 Jużci, ale i z workiem. Za takim użyciem/
86 <begin id="b1202392814236"/><motyw id="m1202392814236">Umiarkowanie, Zdrowie</motyw>Droższe widzę, niż przedtem było, teraz zdrowie.<end id="e1194534876019"/>/
87 Żyli dłużej niźli my, nasi pradziadowie:/
88 Za krzepkość z ojców wziętą, nie płacąc nikomu,/
89 Od zdrowych wzięte zdrowie zachowali w domu./
90 Cnotliwej roztropności urządzeni miarką,/
91 Nie znali się z hałunem, saletrą i siarką./
92 Czerstwa starość poważne ich zmarszczki wdzięczyła,/
93 <begin id="b1202392914930"/><motyw id="m1202392914930">Lekarz</motyw>Było zdrowie, bo święta wstrzemięźliwość była./
94 Lepsza ona od siarki i skuteczniej zdrowi<pr><slowo_obce>zdrowi</slowo_obce> --- uzdrawia.</pr><end id="e1202392814236"/>,/
95 Niż co kreślą lekarze i starsi, i nowi,/
96 Którym (bo mają rozum), frymarczących bólem,/
97 Wody siarką zaprawne stały się Patolem<pr>Paktol --- rzeka w Lidii, w Azji Mniejszej, niegdyś złotodajna. Według mitologii, król Frygii Midas otrzymał od Bachusa dar zamieniania wszystkiego, czego dotknął, w złoto. Gdy jednak potrawy i napoje również za jego dotknięciem stawały się złotem, prosił Midas Bachusa, by ten odebrał mu drogocenny dar. ,,Zezwala łaskawie Bacchus i aby się w Paktolu, rzece lidyjskiej obmył, rozkazuje. I od tego to czasu, którego się Midas w paktolskich kąpał wodach, złote ta rzeka poczęła mieć piaski”. (F. Pomey, <tytul_dziela>Pantheum mithicum</tytul_dziela>, s. 65).</pr>.<end id="e1202392914930"/>/
98 <begin id="b1202393065216"/><motyw id="m1202393065216">Filozof, Mądrość, Pielgrzym, Podróż</motyw><wers_akap>Pitagoras i Tales, i Platon, i inni,</wers_akap>/
99 Za których wielkim zdaniem poszli ludzie gminni,/
100 Niżeli swej nauki cuda rozpostarli,/
101 W kraju się właściwego cieśni nie zawarli,/
102 Lecz chcąc ludzi oświecić w błędach, w których trwali,/
103 Do innych się, najdalszych, w pielgrzymstwo udali./
104 Tam, czerpając u źródła, w wiadomość bogaci,/
105 Z niezmiernym nauk trzosem wrócili do braci./
106 Pitagoras powiedział: Nie trzeba jeść bobu<pr><slowo_obce>Nie trzeba jeść bobu</slowo_obce> --- Pitagoras (VI w. p. n. e.), matematyk i filozof grecki, założyciel arystokratycznego związku religijno--politycznego, miał jakoby zakazywać jedzenia bobu, narodowej potrawy Greków, ze względu na to, że ten kiełkując przybierał święty kształt falliczny.</pr>./
107 A niekontent z greckiego rządzenia sposobu,/
108 Nową rzeczpospolitą mądry Plato sklecił<pr><slowo_obce>Nową rzeczpospolitą</slowo_obce> --- dialog Platona <tytul_dziela>Rzeczpospolita</tytul_dziela> był pierwszą w literaturze utopią polityczną.</pr>,/
109 I tak dowodnie onej pożytek zalecił,/
110 Iż się dotąd na jawie jeszcze nie skleciła./
111 <begin id="b1194535021979"/><motyw id="m1194535021979">Woda </motyw>Woda, według Talesa, wszystko sporządziła<pr><slowo_obce>Woda, według Talesa, wszystko sporządziła</slowo_obce> --- Tales z Miletu (VII--VI w. p.n.e.), filozof grecki, przyjmował, że woda jest pramaterią świata.</pr>.<end id="e1194535021979"/>/
112 <begin id="b1202393100527"/><motyw id="m1202393100527">Szczęście</motyw>Wzmogli się niewiadomi<pr><slowo_obce>niewiadomi</slowo_obce> --- nieuczeni, nieoświeceni.</pr> wynalazki tymi,/
113 A szczęśliwi zostali jeszcze szczęśliwszymi.<end id="e1202393100527"/>/
114 <wers_akap>Nie mogę ja tak wielkiej oprzeć się powadze,</wers_akap>/
115 Jednak się zbyt daleko zapędzać nie radzę./
116 <begin id="b1202393150078"/><motyw id="m1202393150078">Rozum</motyw>Ostatnia to po rozum za granice jeździć;/
117 Jeśli on się pod własnym dachem nie chciał gnieździć,/
118 Darmo go indziej szukać.<end id="e1202393150078"/> Mimo górne wzory,/
119 Wzory sławne Talesa albo Pitagory,/
120 Wzory zbyt uwielbione przez swoje wzniesienia,/
121 Trzymajmy się po prostu skutków doświadczenia.<end id="e1202393065216"/>/
122 <begin id="b1202393202614"/><motyw id="m1202393202614">Mądrość, Rozum</motyw>Dobry rozum, ale źle rozumem przesadzać<end id="e1202393202614"/>;/
123 Czuje to świat, ja światu nie będę doradzać,/
124 Ale gdybym był takim, iżbym mógł dać radę,/
125 Rzekłbym: <begin id="b1202393370055"/><motyw id="m1202393370055">Książka, Mądrość, Nauka, Pieniądz</motyw>Świecie, miej baczność na każdą przyjadę<pe><slowo_obce>przyjadę</slowo_obce> --- przesadę.</pe>,/
126 Nie wierz łbom zagorzałym, które robią księgi,/
127 Ani książek działaczom; ich umysł nietęgi/
128 Zabawnie bałamucąc nabawił cię nędzą./
129 Nieszczęśliwe się chwile w światłym wieku pędzą,/
130 I pisarz, i czytelnik za naukę płacą.<end id="e1202393370055"/>/
131 Dobrze im tak --- a kiedy zwodziciele tracą,/
132 <begin id="b1202393572185"/><motyw id="m1202393572185">Cnota, Dom, Nuda, Rozum, Sąsiad, Sługa, Szczęście</motyw>Rozsądny, co się ustrzegł takiego pogromu,/
133 Niech się strzeże podejścia<pe><slowo_obce>podejścia</slowo_obce> --- podstępu.</pe> i zasklepi w domu./
134 <wers_akap>Ale w nim raz wraz siedzieć rzecz jest niepodobna.</wers_akap>/
135 Choćby rzecz najwdzięczniejsza, ciągła a osobna,/
136 Sprawi sytość, a tej jest skutkiem unudzenie./
137 Zarzut nowy --- więc innych okolic zwiedzenie,/
138 A z nim odmiana rzeczy lekarstwem nudności./
139 Nie nudzi się, kto kontent, lecz tej szczęśliwości/
140 Rozum tylko i cnota są sprawicielami;/
141 Z tymi, choćby wśród stepów, nie będziemy sami./
142 Cóż dopiero, gdy dzieci i poczciwa żona,/
143 I uprzejmość sąsiedzka, prawa, doświadczona,/
144 Słodycz losu poddanych, któryśmy sprawili,/
145 I myśl lat przeszłych, cośmy poczciwie przebyli:/
146 Piękne to towarzystwo i nigdy nie znudzi./
147 <begin id="b1194535138043"/><motyw id="m1194535138043">Dom, Podróż</motyw>Swoich znając, po co nam nowych szukać ludzi?/
148 Miłe to przeświadczenie do tego nas wiedzie,/
149 Iż dobrze w domu siedzieć. --- Kto nie chce, niech jedzie!<end id="e1202393572185"/><end id="e1194535138043"/></strofa>
151 <extra><!--<tekst_glowny>--></extra>
fnp / wolnelektury.git / blob