[wolnelektury.git] / books / kochanowski_tren1.xml

<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
<utwor><rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/">
<rdf:Description rdf:about="http://wiki.wolnepodreczniki.pl/Lektury:Kochanowski/Treny/Tren_I">
<dc:creator xml:lang="pl">Kochanowski, Jan</dc:creator>
<dc:title xml:lang="pl">Tren I (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe...)</dc:title>
<dc:relation.isPartOf xml:lang="pl">http://www.wolnelektury.pl/lektura/treny</dc:relation.isPartOf>
<dc:contributor.editor xml:lang="pl">Sekuła, Aleksandra</dc:contributor.editor>
<dc:contributor.editor xml:lang="pl">Krzyżanowski, Julian</dc:contributor.editor>
<dc:contributor.editor xml:lang="pl">Otwinowska, Barbara</dc:contributor.editor>
<dc:contributor.technical_editor xml:lang="pl">Gałecki, Dariusz</dc:contributor.technical_editor>
<dc:publisher xml:lang="pl">Fundacja Nowoczesna Polska</dc:publisher>
<dc:subject.period xml:lang="pl">Renesans</dc:subject.period>
<dc:subject.type xml:lang="pl">Liryka</dc:subject.type>
<dc:subject.genre xml:lang="pl">Tren</dc:subject.genre>
<dc:description xml:lang="pl">Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.</dc:description>
<dc:identifier.url xml:lang="pl">http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/treny-tren-i-wszytki-placze-wszytki-lzy-heraklitowe</dc:identifier.url>
<dc:source.URL xml:lang="pl">http://www.polona.pl/Content/1501</dc:source.URL>
<dc:source xml:lang="pl">Kochanowski, Jan (1530-1584), Dzieła polskie, tom 2, Państwowy Instytut Wydawniczy, wyd. 8, Warszawa, 1976</dc:source>
<dc:rights xml:lang="pl">Domena publiczna - Jan Kochanowski zm. 1584</dc:rights>
<dc:date.pd xml:lang="pl">1584</dc:date.pd>
<dc:format xml:lang="pl">xml</dc:format>
<dc:type xml:lang="pl">text</dc:type>
<dc:type xml:lang="en">text</dc:type>
<dc:date xml:lang="pl">2007-08-30</dc:date>
<dc:audience xml:lang="pl">L</dc:audience>
<dc:language xml:lang="pl">pol</dc:language>
</rdf:Description>
</rdf:RDF>
<liryka_l>


<autor_utworu>Jan Kochanowski</autor_utworu>
        
<dzielo_nadrzedne>Treny</dzielo_nadrzedne>
        
<nazwa_utworu>Tren I</nazwa_utworu>



<strofa><begin id="b1184933550998"/><motyw id="m1184933550998">Żałoba, Łzy</motyw>Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe<pr><slowo_obce>łzy Heraklitowe</slowo_obce> --- Heraklit z Efezu (ok. 544-484 p.n.e.): filozof grecki głoszący dialektyczny pogląd na świat. Niechętna mu tradycja  starożytna  przedstawiała  go  jako  płaczliwego  mizantropa.</pr>/
I lamenty, i skargi Symonidowe<pr><slowo_obce>I lamenty, i skargi Symonidowe</slowo_obce> --- Symonides z Kos (556-467 p.n.e.) był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli greckiej liryki chóralnej i autorem wielu utworów żałobnych.</pr>,/
Wszytki troski na świecie, wszytki wzdychania/
I żale, i frasunki, i rąk łamania,/
Wszytki a wszytki za raz<pe><slowo_obce>za raz</slowo_obce> --- jednocześnie.</pe> w dom się mój noście,/
A mnie płakać mej wdzięcznej dziewki pomożcie,/
Z którą mię niepobożna<pr><slowo_obce>niepobożna</slowo_obce> --- zła, postępująca wbrew przykazaniom boskim.</pr> śmierć rozdzieliła/
I wszytkich moich pociech nagle zbawiła<pe><slowo_obce>zbawiła</slowo_obce> --- pozbawiła.</pe>.<end id="e1184933550998"/>/
<begin id="b1184577120353"/><motyw id="m1184577120353">Śmierć, Podstęp, Polowanie</motyw>Tak więc smok, upatrzywszy gniazdko kryjome<pe><slowo_obce>kryjome</slowo_obce> --- schowane, ukryte.</pe>,/
Słowiczki liche zbiera, a swe łakome/
Gardło pasie; tymczasem matka szczebiece/
Uboga, a na zbójcę coraz się miece<pe><slowo_obce>miece</slowo_obce> --- miota, rzuca się.</pe>,/
Prózno! bo i na samę<pe><slowo_obce>na samę</slowo_obce> --- na nią samą (tj. matkę).</pe> okrutnik zmierza,/
A ta nieboga ledwe umyka pierza<pe><slowo_obce>ledwe umyka pierza</slowo_obce> --- z trudem udaje jej się umknąć </pe>.<end id="e1184577120353"/>/
<begin id="b1184577181445"/><motyw id="m1184577181445">Kondycja ludzka</motyw>,,Prózno płakać" --- podobno drudzy rzeczecie./
Cóż, prze Bóg żywy, nie jest prózno na świecie?/
Wszytko prózno!<pr><slowo_obce>Wszytko prózno</slowo_obce> --- por.: ,,Wszystko to marność nad marnościami" (<slowo_obce>Vanitas vanitatum et omnia vanitas</slowo_obce>), <tytul_dziela>Księga Koheleta</tytul_dziela>. W tej starotestamentowej księdze Kohelet snuje rozważania nad sensem ludzkiego życia. Próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie o szczęście, ale w niczym na świecie nie odnajduje trwałej podstawy szczęścia. Jedyny wniosek, jaki płynie z tych rozmyślań to to, że wszystko marność. Już na samym wstępie czytamy: ,,Marność nad marnościami, powiada Kohelet, marność nad marnościami --- wszystko marność" (Koh 1:2). Kohelet jest przy wszystkich tych, którzy cierpią i nie ma ich kto pocieszyć. Jedyną pociechą --- jakże przewrotną --- jest to, że (jak mówi Kohelet) smutek jest lepszy niż śmiech, bo przy smutku serce jest dobre i mądre (Koh 7:3--4).</pr> Macamy, gdzie miękcej w rzeczy<pr><slowo_obce>w rzeczy</slowo_obce> --- pozornie, rzekomo.</pr>,/
A ono wszędy ciśnie! Błąd --- wiek człowieczy!<pr><slowo_obce>Błąd --- wiek człowieczy</slowo_obce> ---  błądzeniem jest istnienie ludzkie.</pr>/
Nie wiem, co lżej: czy w smutku jawnie żałować<pe><slowo_obce>żałować</slowo_obce> --- żalić się.</pe>,/
Czyli się z przyrodzeniem<pr><slowo_obce>przyrodzenie</slowo_obce> --- natura.</pr> gwałtem mocować?<end id="e1184577181445"/></strofa>

</liryka_l></utwor>