X-Git-Url: https://git.mdrn.pl/static.git/blobdiff_plain/4678df00afdffa0ff438fb4dc9885e1d267c88eb..f221ec688ac9fe053007a4ff75791d24c8f782ad:/content/texts/intro/morfologia-bajki.html diff --git a/content/texts/intro/morfologia-bajki.html b/content/texts/intro/morfologia-bajki.html deleted file mode 100644 index 8ea11ed..0000000 --- a/content/texts/intro/morfologia-bajki.html +++ /dev/null @@ -1,286 +0,0 @@ ---- -title: "Morfologia bajki prawnie chronionej" -order: 2 -author: 'Aymeric Mansoux' -author_add: 'tłumaczka: Katarzyna Makaruk' ---- - -{% block lead %} -Na podstawie _morfologii bajki magicznej_ -[Władimira Proppa](http://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adimir_Propp) (1928). -Badania tradycyjnych rosyjskich bajek ludowych pozwoliły Proppowi -rozłożyć narracyjną strukturę bajki na trzydzieści jeden funkcji, -a dokładniej – okryć recepturę pozwalającą tworzyć historie -nowe i pochodne. - -Tekst zdobył pierwszą nagrodę w konkursie Future of Copyright 2012 -organizowanym przez Fundację Nowoczesna Polska. -{% endblock %} - - - -{% block text %} - -1. Odejście ------------ - -Dawno, dawno temu w cudownej Bajkowej Dolinie żyła -była twórczyni bajek, która przemyślawszy kwestię stosowności -memetycznego dziedzictwa, postanowiła zrezygnować z anonimowych -praktyk swojej społeczności. - -2. Zakaz --------- - -Gigantyczny napis ostrzega twórczynię: „Kiepski pomysł”. - -3. Naruszenie zakazu --------------------- - -Mimo wiralowej przestrogi twórczyni opuszcza swą -społeczność i zaczyna podpisywać prace, aby w ten -sposób potwierdzić indywidualny wkład w rozwój do- -meny bajki. - -4. Wywiadywanie się -------------------- - -Na drodze ku autorstwu twórczyni spotyka Prawnika -i Wydawcę. - -5. Przekazanie --------------- - -Prawnik przekazuje twórczyni prawa. - -6. Podstęp ----------- - -Twórczyni staje się Autorką. - -7. Wspomaganie --------------- - -Autorka i Wydawca zaczynają propagować w Bajkowej -Dolinie ideę prawa autorskiego. - -8. Szkodzenie -------------- - -Wydawca z pomocą Prawnika wykorzystuje Autorkę, -by przekształcić Dolinę w dochodową fabrykę bajek. - -9. Pośrednictwo ---------------- - -Do Autorki wydzwania inna twórczyni, którą prześla- -duje Wydawca, doprowadzając do rozpaczy oskarże- -niami o tworzenie pochodnych bajek objętych pra- -wem autorskim. - -10. Początek przeciwdziałania ------------------------------ - -Autorka słyszy dźwięk fletu. Wolna muzyka dobiega -z obozowiska znajdującego się poza Bajkową Doliną. - -11. Wyprawa ------------ - -Podążając za muzyką, Autorka opuszcza opanowaną -przez prawo autorskie Dolinę i rusza w kierunku obo- -zowiska. W pewnej odległości za nią idzie Prawnik. - -12. Pierwsza funkcja donatora ------------------------------ - -Przybywszy do obozowiska, Autorka spotyka Mężczyznę -z Brodą, od którego dowiaduje się, że wszelkie użytecz- -ne informacje powinny być wolne, choć nie darmowe. -Ukryty Prawnik nadstawia ucha. Mężczyzna z Brodą -wraca do gry na flecie. - -13. Reakcja bohatera --------------------- - -Opuszczając obozowisko, Autorka zastanawia się, czy -formy kulturowej ekspresji także mogą być wolne i czy -da się je jakoś oswobodzić od prawa autorskiego. - -14. Przekazanie/otrzymanie środka magicznego --------------------------------------------- -Przed Autorką pojawia się Prawnik i wręcza jej wolne -licencje. - -15. Przemieszczenie przestrzenne między dwoma królestwami ---------------------------------------------------------- - -Z pomocą kultury remiksu Prawnik wykorzystuje -Autorkę, by przekształcić Bajkową Dolinę w technicz- -no-prawny labirynt, obszar nieskrępowanej biurokracji. - -16. Walka ---------- - -W zalewie licencji Autorka nie potrafi poradzić sobie -z coraz większą złożonością swej twórczej domeny. -Czuje, że zupełnie straciła kontrolę nad dziełami, któ- -re Prawnik i Wydawca wykorzystują jako pożywkę dla -rozrastającej się wciąż sieci informacji. - -17. Znamię ----------- -Niezależnie od pierwotnych intencji wszystkie dzieła -Autorki zostają ometkowane różnymi logami – iko- -niczną reprezentacją zrozumiałych ponoć dla ludzi ak- -tów prawnych. Akty te wspierają sprzeczne ideologie, -interesy handlowe i przekonania, które dzięki prawu -autorskiemu i próbom ich obejścia (inspirowanym ideą -copyleft) zyskały teraz uzasadnienie. - -18. Zwycięstwo --------------- - -Jedyną drogą ucieczki jest ignorowanie prawa autor- -skiego bez względu na konsekwencje. Trzeba zostawić -wszystko, by odnieść maleńkie indywidualne zwycięstwo -nad techniczno-prawną machiną i zrobić pierwszy krok -na drodze do wyzwolenia Bajkowej Doliny. - -19. Likwidacja nieszczęścia lub braku -------------------------------------- - -W rezultacie Autorka staje się Piratką – dzieł własnych -i cudzych. Zakłada na oko przepaskę. - -20. Powrót bohatera -------------------- - -Piratka wraca do Baśniowej Doliny, całkowicie już teraz -rozparcelowanej i podzielonej przez najrozmaitsze for- -my licencji: copyfree, copyright, copyleft i copyfarleft. -Wydawca i Prawnik dbają, by wszystko działało spraw- -nie i gładko. Morfologia bajki magicznej Władimira -Proppa zostaje opatentowana i zamieniona w algorytm -do produkcji freemium automatycznie karmiącego się -całą otwartą treścią wytwarzaną w Dolinie. - -Piratka ma na ten temat coś do powiedzenia. - -21. Prześladowanie bohatera ---------------------------- - -Dla imperium informacji, które stworzyli Wydawca -i Prawnik, obecność Piratki stanowi poważne zagroże- -nie. Dlatego obaj rozpoczynają kampanię dezinformacji, -która ma podważyć zasadność wypowiedzi Piratki jako -bezprawnych i tym samym moralnie nagannych. - -Kampanii tej towarzyszą coraz bardziej agresywne me- -chanizmy nieuzasadnionej represji, działania wymierzone -przeciwko twórcom, którzy chcieliby pójść w ślady Piratki. - -22. Ocalenie bohatera ---------------------- - -Dzięki podziemnej siatce tuneli i jaskiń pod Doliną – te- -raz już w pełni zinwigilowaną, na każdym kroku wyma- -gającą uwierzytelniania, w całości objętą przez chmu- -rę i podporządkowaną zasadzie grywalizacji – Piratce -udaje się umknąć Wydawcy i Prawnikowi. - -23. Nierozpoznane przybycie ---------------------------- - -Wreszcie jednak, zamiast do końca swych dni żyć jak -szczur, Piratka decyduje się stawić czoło sytuacji na -powierzchni. Pojawia się nagle w samym środku sza- -blonowych opowieści i tłumu zaskoczonych twórców, -którym wyprano mózgi. - -24. Nieuzasadnione roszczenia ------------------------------ - -Na scenę wkraczają Wydawca i Prawnik. Wygłaszają -zwyczajową moralizatorską przemowę, dzięki której -udaje im się zamknąć usta twórcom i utrzymać sy- -tuację pod kontrolą. We wszystkich bajkach daje się -wyczuć lęk przed kradzieżą, Dolina znajduje się na -krawędzi paniki. - -25. Trudne zadanie ------------------- - -Wydawca i Prawnik rzucają Piratce wyzwanie. Twierdzą, -że nie ma prawa wypowiadać się na temat sytuacji -w Dolinie. Jest pasożytem, gapowiczem, który nie ma -pojęcia, o jaką stawkę toczy się gra. - -26. Wykonanie zadania ---------------------- - -Piratka zdejmuje przepaskę. - -27. Rozpoznanie ---------------- - -W jednej chwili wszyscy twórcy rozpoznają Autorkę – -tę, która swego czasu zaczęła podpisywać bajki dziś -wykorzystywane jako licencjonowane szablony w fa- -brykach Prawnika i Wydawcy. - -Twórcy nadstawiają uszu... - -28. Zdemaskowanie uzurpatora ----------------------------- - -Autorka opowiada swoją historię. Gdy obudziła się w niej -twórczyni, zaczęła eksperymentować z metodami za- -czerpniętymi z innych dziedzin. Wykorzystywała je bez- -pośrednio i nie wprost, a metodologii, które ją intere- -sowały, było tyle, ile gwiazd na niebie. Kiedy zaś jej -umiejętności wzrosły, poczuła potrzebę, by jakoś ozna- -czyć swe dzieła. Ten niespodziewany paradoks mocno -ją zdezorientował: z jednej strony chciała być zwykłym -ogniwem w łańcuchu twórczej aktywności, z drugiej -czuła instynktowną potrzebę, by stanąć ponad równy- -mi, zabłysnąć, stać się widoczną i znaną dzięki indywi- -dualnemu wkładowi. Chciała też po prostu zarobić na -życie i dlatego uwierzyła, że prawo autorskie to model -uczciwy, nieszkodliwy dla innych twórców i użytkowni- -ków. Nie rozumiała, że żadne prawa kontraktowe, bez -względu na intencje, które będą im przyświecały, nie -mogą naśladować wolności, jaką mieszkańcy Doliny -cieszyli się jako wspólnota twórców. -Na każdym etapie dążenia do tego, by zrozumieć samą -tkankę kultury, eksperymenty Autorki umożliwiali -i wspierali Wydawca i Prawnik. Obaj jednak powoli ro- -śli w siłę, aż wreszcie wymknęli się Autorce spod kon- -troli. Dlatego czuje się odpowiedzialna przede wszyst- -kim za to, że pozwoliła im decydować o warunkach -wytwarzania i konsumowania jej dzieł i kultury w ogóle. - -Autorka przeprasza mieszkańców Doliny. - -29. Transfiguracja ------------------- - -Autorka znowu staje się twórczynią. - -30. Ukaranie wroga ------------------- - -Dzieło Wydawcy i Prawnika zostaje zniszczone. -Społeczność Bajkowej Doliny zakazuje praw autorskich. - -31. Wesele ----------- - -Twórczyni zaślubia innego twórcę i żyją razem długo -i szczęśliwie, płodząc wiele nowych bajek magicznych. - -Jeśli zaś chodzi o Mężczyznę z Brodą, to słyszałam, że -zamienił swe obozowisko w browar. Ale to zupełnie -inna historia... - -{% endblock %} \ No newline at end of file